Din Sosyolojisi

Din, ilk insanların tarih sahnesine adım atmalarından bu yana varlığını korumuş en temel sosyal olgulardan biridir. Söze dayalı bir sanat olan edebiyatınsa, insanlığın bu uzun geçmişinde, insanın var oluşu anlamlandırma çabalarının bir ürünü olarak varlık kazandığı açıktır. İnsanlık tarihiyle ilgili yapılan en erken çalışmalar gerek biçim gerekse öz açısından ilk dinî metinlerin, aynı zamanda ilk edebî metinler olduğunu göstermektedir. Din, geçmişten günümüze edebî metinleri güçlü bir biçimde etkilemiş ve yaygınlık kazanabilmek için edebiyatın işlevselliğinden yararlanmıştır. Aynı şekilde edebiyatın da bu süreçte, dinden çok yönlü beslenerek yaratıcı potansiyellerini artırdığı tarihsel bir gerçektir. Modern dönemle birlikte, birçok alanda olduğu gibi din de hem felsefeden hem de edebiyattan ayrılarak bağımsız bir kimlik kazanmıştır. Ancak tarihsel süreç içinde dinin ve edebiyatın yolları sürekli kesişmiş, aralarındaki ilişki güçlenerek devam etmiştir. Dolayısıyla edebiyat ve din gibi kapsamlı iki disiplin arasındaki ilişkiler, her dönemde farklı bağlamlarda dile getirilmiştir. Bu makalede, din ve edebiyat olgusu, tarihsel bir perspektif içinde, sosyolojik bir yaklaşımla ele alınacaktır. İlk önce, din ve edebiyat, kendileriyle ilişkili kavramlar dâhil açıklanacak, sonra tarihsel süreç içinde din ve edebiyat ilişkisi diyalektik bir bakış açısıyla, örneklendirilerek ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Bu makale, Ithenticate intihal tarama programı ile taranmıştır. Ayrıca iki hakem tarafından da incelenmiştir. / This article has been scanned with Ithenticate plagiarism screening program. Also this article has been reviewed by two referees.

Religious groups are social structures that is consisted of by people sharing the same beliefs. While performing their own rituals, they have interacted with other institutions as a result of necessity to live in a social world. Specially, the relations with the political institution and the results of these relations are being extensively discussed by the public opinion today. The point that we have recently experienced has shown us how crucial the problem is. The events of nowadays are not social events that did not take place within the history but the same events each event has its historical pass and background. So, the political relationship observed between religious groups today is very reflection of done and experiences that have occurred over hundreds of years. Knowing the principle ‘today cannot be interpreted without understanding past’, analyzing and examining the relations of the sects of the major religious groups in our history with the political structure will help ...

Dini sosyallesme dogumla baslayan ve olume kadar suren bir surecin adidir. Bireylerin dini sosyallesmesinde aile, okul, arkadas grubu, dini kurumlar ve medyanin etkili kurumlar oldugu gorulmektedir. Biz bu calismada Amerika'nin New Jersey eyaletinden ornekleme dâhil ettigimiz Turk gencleriyle nitel veri toplama teknigi olan derinlemesine gorusmeler yoluyla genclerin akran gruplarinda dini sosyallesmelerine dair veriler elde etmeye calistik. Sonucta genclerin tercih ettikleri arkadas gruplarina gore tiplestirilmesi yapilmaya calisilmistir. Temel olarak dort dip arkadas grubu secimi oldugu gorulmekte; a) kendi dini ve etnik kulturunden genclerin tercih edildigi sosyallesme, b) iki kultur arasinda kalarak catismanin yasandigi arkadas tercihleri, c) baskin kultur icinde asimile olmaya donuk arkadas secimleri, d) her iki kulturu de taniyarak uygun arkadaslar secimi yaparak sosyallesenler. Ornekleme dahil ettigimiz cocuklarin 1.5 ve 2. nesil olduklari dikkate alindiginda gelecek nesil...

Insanlar birlikte yasayan varliklardir. Birlikte yasamak icin kurallara ihtiyac duyarlar. Bu kurallari kendi kulturlerine ve yasam tarzlarina bagli olarak insa ederler. Devaminda ise bu kurallari sozlu veya yazili olarak kanunlastirirlar. Birlikte yasamak ve toplumsal hedeflerine ulasmak icin bir yonetime veya dogrudan lidere ihtiyac duyarlar. Daha genel bakildiginda bunu sadece lidere indirgeyebiliriz. Bu lider yonetimiyle birlikte toplumun kulturel yapisina gore onlari yonetir ve ortak hedefe goturur. Bu nedenle lider kendine has birtakim ozelliklere sahip olmalidir. Sahip olduklari ozelliklere ve tarzlara gore liderler siniflara ayrilabildigi gibi sartlara gore kendi tarzinin disina cikabilirler. Liderler; bir kismi geleneksel bir kismi cagdas olmak uzere otokratik, demokratik, liberal, donusturucu, etkilesimci ve karizmatik olmak uzere tarzlara ayrilabilir.  Yuce kitabimiz Kur’an-i Kerim’de umumiyetle peygamberler olmak uzere bircok liderden bahsedilmistir. Bu liderlerin karar a...

Eğitim, insan olarak doğamızı geliştirmek ve yetkinleştirmek için yaptığımız ve başkaları tarafından bize yapılan her şeyi kapsar. Daha dar bir çerçeve içinde ise eğitim, insanın gelişim sürecini, sistematik bir tarzda aktarılan bilgi aracılığıyla yönlendirme ve etkileme sürecine karşılık gelir. Buna göre eğitim, toplumun sahip olduğu bilgi ve beceri birikimiyle, ahlak sisteminin yeni kuşaklara aktarılması, bu amaçla okul gibi
kurumlarda gerçekleştirilen öğretim ve yetiştirme etkinliği olarak tanımlanmaktadır.Temel bir kurum olarak din, diğer kurumların düzen ve sürekliliğinde olduğu gibi eğitim ile de yakından ilgilenmiştir. Büyük bir ihtimalle ilk formal eğitim, din kurumu tarafından gerçekleştirilmiştir. Esasen dinin ikinci türden işlevlerinden birisi eğitimdir. Yüzyıllar boyu toplumlar din tarafından eğitilip olgunlaştırılmışlardır

Suç, tarih boyunca bütün toplumlarda görülen bir olgudur. Toplumların ve zamanın değişmesi, bu
olguyu değiştirememiştir. Toplumsal yapının ve zamanın değişmesi ile birlikte suç kabul edilen
davranışlar ve buna gösterilen tepkiler değişmekle beraber, suç ve suçluluk kavramı daimî olmuştur.
Günümüz toplumlarında çocuğun duygusal bir yatırım aracına dönüşmesi ile birlikte çocuk suçluluğu
ve bunun önlenmesine dair çalışmalar önem kazanmıştır. Çocukların suça sürüklenmesinde toplumsal
yapıların farklılaşması ile beraber önemli farklılıklar görülmektedir. Batılı toplumlarda çocukların
suça sürüklenmesinin sebepleri ile toplumumuzdaki çocukların suça sürüklenme sebepleri önemli
oranda farklılaşmaktadır. Bu farklılıkların derinlikli bir şekilde analiz edilmesi, sorunun çözümü
noktasında kayda değer katkılar sunacaktır. Bu çalışmanın amacı, çocukların suça sürüklenmesinin
önlenmesinde aile ve din kurumunun koruyucu/engelleyici bir faktör olarak önemini ortaya
koymaktır.

Crime is a phenomenon seen in society throughout history. The change of society and time has not
changed this phenomenon. The concept of crime and guilt has been constant with the changes in
society and time, and the reactions that have been accepted as crime and the reactions shown to it. In
today's society, as the child becomes an emotional investment vehicle, child crime and the prevention
of it have become important. There are significant differences in the children's suicide by social
structure. The reasons for the suicidal dragging of children in Western societies and the reasons for
suicidal dragging of children in our society differ significantly. Analyzing these differences in depth
and proposing a solution proposal will present significant contributions in the solution of the
problem. The purpose of this study is to demonstrate the importance of family and religious
institutions as a preventive/preventive factor in the prevention of children's delinquency.

Postmodern dünyanın en başat unsurlarından birisi dijitalleşmedir. Eğitimden sağlık sektörüne, mesleki uygulamalardan eğlence sektörüne kadar neredeyse tüm alanlar 21. yüzyılda hızla dijital bir kimlik kazanmışlardır. Özellikle eğlence sektöründeki dijital atılım farklı dijital
platformların oluşmasına zemin hazırlamıştır. Bu dijital platformların başında dizi ve film içeriği üreticileri Netflix, Amazon Prime ve BluTV gibi firmalar bulunmaktadırlar. Bunlardan en fazla izleyici sayısına sahip Netflix, 2021 Ocak ayında 203,7 milyon üye sayısına ulaşmıştır.
Türkiye’de 2019 yılının sonunda 500 bin aboneye sahip olan Netflix’in, 2020 Aralık ayında 3 milyon üyesi bulunmaktadır. Her üyeliğin birden fazla kişi ve aile tarafından kullanıldığı düşünüldüğünde rakam daha astronomik seviyeye ulaşacaktır. Bu platformların, sosyal kurumları
etkilediği ve belli ölçüde dönüştürdüğü tartışılmaz bir gerçektir. Dijital platformların etkilediği kurumların başında aile gelmektedir. Aile bireyi yetiştirmede, kimlik kazandırmada ve geleceğe hazırlamada en önemli sosyal kurumların başındadır. Bu gibi rolleri sebebiyle aile, gelecek nesillerin eğitilmesinde ve toplumsal yapının sağlıklı bir şekilde işleyebilmesinde kilit rolü üstlenir. Aile toplumun devamlılığı için önemli bir konumda dururken bahsedilen platformlardaki Türk yapımı diziler, geleneksel aile yapısından uzak bir görüntü sergilemektedir. Çarpık
ilişkiler, evlilik öncesi birliktelikler gibi aile yapısı için sakıncalı içerikleri milyonlarca insan izlemektedir. İnsanların kendi istekleri doğrultusunda aylık düzenli olarak para ödedikleri bu platformlardaki yapımları yasaklama ya da sansürleme gibi önlemler çözüm fikrinden ve bütünsel bakış açısından uzaktır. Dijitalleşmenin hayatın her alanına girdiği düşünüldüğünde “alternatif çözüm yollarının mümkünlüğü” sosyal bilimler için önemli bir konuma sahiptir. Bu tebliğde Netflix yapımı 3 Türk dizisi içerik analizi yöntemi kullanılarak, Türk aile yapısına uygunluğu, aile içi ilişkiler ve aile kurumu üzerindeki dönüştürücü etkisi bakımından incelenecektir.

Siyasal tercihlerin şekillenmesinde sosyal, ekonomik, ideolojik, dinsel, demografik vb. birçok husus etkili olabilmektedir. Bu faktörlerin etki boyutu toplumdan topluma veya bireyden bireye farklılık gösterebilmektedir. Bu çalışma, parti veya adayların muhafazakâr kimliğinin gençlerin siyasal tercihlerinin şekillenmesindeki etkisini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın kapsamını 18-30 yaş arasındaki kişiler oluşturmaktadır. Nicel bir çalışma olarak tasarlanan çalışmada veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Çalışma kapsamında 1557 kişi ile çevirim içi olarak anket yapılmıştır. İki bölüm şeklinde tasarlanan çalışmada ilk bölümde oy verme davranışlarına yönelik teorik yaklaşımlar incelendikten sonra seçmen davranışında etkili olan faktörler irdelenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde anket kapsamında ulaşılan bulgular değerlendirilmiştir. Toplanan veriler SPSS 21 aracılığıyla analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda gençlerin siyasal tercihlerinin şekillenmesinde dindarlık/muhafazakarlık faktörünün sınırlı bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Gençlerin siyasal tercihte bulunma davranışlarının rasyonel tercih kuramının ilkeleriyle bağdaştığı görülmüştür. Öte yandan gençlerin din ve siyaset ilişkisine yönelik tutumlarının liberal yaklaşım olarak ifade edilen “din ve siyasetin birbirinden ayrı olması” yönünde olduğu tespit edilmiştir.

Bu makalede, Seyyid Ahmet Arvâsî’nin İlm-i Hâl adlı eserinin bir İslam sosyolojisi denemesi olabileceğine dair bir varsayımın temellendirilmesi üzerinde durulmuştur. Pek çok Müslüman sosyoloğun dile getirdiği gibi sosyoloji ve onun bir alt disiplini olan din sosyolojisi 19. yüzyıl Avrupa’sının düşünce hayatına hâkim olan müfrit pozitivist vasatta ortaya çıkmış, yöntem ve konusu itibariyle bu atmosferden etkilenmiştir. Bunun yanında din sosyolojisinin ortaya çıktığı toplumda hâkim olan dinin Hristiyanlık olması nedeniyle konu ve içerik itibariyle bu dinin görüntüsünün yoğunluk kazandığı da bir gerçeklik olarak ortaya konulmaktadır. Her ne kadar böyle olsa da sosyoloji ve din sosyolojisinin ele aldığı konular ve benimsediği metot, Müslüman bilim adamlarının dikkatini çekmiş ve ihmal edilemeyecek bir bilim dalı olarak görülmüştür. Özellikle Müslüman toplumların içinde oldukları sosyal, siyasi, ekonomik ve dini buhranlardan çıkma yolu arayan Müslüman aydınlar tarafından sosyoloji bir kurtuluş bilimi olarak görülmüş, bu bilimin metodolojisi bağlamında çözümler üretilmiştir. Ancak bu bilimin Batının kültür ortamında ortaya çıkması ve metodolojisini sahip olduğu kültür bağlamında şekillendirmesi Müslüman bilim adamları tarafından yadırganmış ve onları farklı arayışlara mecbur bırakmıştır. Bu arayışların sonucunda İslam dünyasında kendi tarihi gerçeklerine uygun ve kendi kültürel mirasına uyumlu bir sosyoloji oluşturma düşüncesi ortaya çıkmıştır. Özellikle bir kısım İslam toplumlarının sömürgeden kurtulmalarının akabinde toplumsal gelişme programları geliştirme ve bir kimlik arayışı içinde olmaları bu tür gayretleri hızlandırmıştır. Bu arayışlarda temel problem olarak bilimin kaynağı konusu ele alınmış Batı kaynaklı bilim ve bilgi yerine İslam’ın kendi dinamiklerinden doğan bir bilgi üretme gayreti kendini göstermiştir. Çabalar toplum bilimleri alanında öncü bilim olarak sosyoloji alanında yoğunlaşmış ve bu bilim dalı ön plana çıkmıştır. Sosyolojinin bir alt disiplini olan din sosyolojisi bağlamında kendi dininin sosyolojisini oluşturmak isteyen Müslüman bilim adamları bu bilimi “İslam sosyolojisi” olarak isimlendirmişlerdir. Fakat bir bilim dalının teşekkülü sadece istekler ve toplumsal mecburiyetlerle ortaya çıkacak bir konu değildir. Bunun için yoğun ve uzun metodolojik çalışmalar, bilimsel üretimler gerekmektedir. İşte bu anlamda İslam sosyolojisi yapılan çalışmalarla desteklenen, yavaş yavaş şekillenen ve belli bir birikim oluşturulmaya çalışılan, tabiri caizse daha emekleme aşamasında olan bir bilim dalı alanıdır. Bu alanda yapılan her çalışma yazılan her cümle samimi bir gayret içerisinde olunan alana katkı sunacaktır. Seyyid Ahmet Arvâsî yazdığı eserlerde bizzat değindiği “İslam sosyolojisi” kavramı ile ve bu eserlerde ele aldığı konularla bu alanda kafa yormuş, zihnî gayret içinde bulunmuş bir bilim adamı ve düşünürdür. Eğitim sosyolojisi kitabı yazacak kadar sosyoloji bilimine, aile kültüründen getirdiği birikimle İslami konulara vakıf olan Arvâsî bu konunun altını özellikle çizmiş, eserleriyle de bunu göstermiştir. İlm-i Hâl adlı eserinde ele aldığı konular ve bu konuları işlemedeki metodu bu eseri klasik bir ilmihal kitabı olmaktan öteye taşımaktadır. Çalışmayı tek başına bir İslam sosyolojisi olarak isimlendirmek iddialı bir ifade olabilir ama Türkiye’de yapılan İslam sosyolojisi çalışmalarına bir katkı daha ötesinde bir deneme olarak görmek mümkündür. Yapılacak İslam sosyolojisi çalışmalarında Arvâsî’nin toplumsal, kültürel, siyasi ve dini meselelere bakışına bu eser dikkate alınarak yer verilmeli, onun bu eserde ortaya koyduğu yöntem alana katkı olarak göz önünde bulundurulmalıdır. Böylece oluşacak İslam sosyolojisi literatüründe bu eserin ve yazarının katkısı ortaya konulmuş olacaktır. Bu çalışmanın İslam sosyolojisi biliminin teşekkülü aşamasında yavaş, meşakkatli fakat sebatkar ilerleyişe katkı sağlayacağı ve duvara bir tuğla koyma gayreti olacağı düşünülmektedir. Bu çalışmada eserin bir İslam sosyolojisi denemesi çalışması olduğu iddia edilmekte ve ele aldığı konular incelenerek bu iddia doğrulanmaya çalışılmaktadır. Konu ile ilgili olan eserler dokümantasyon yöntemi ile taranacak elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulacaktır.

Edebiyat Kongresi"nde sunulan bildirinin genişletilerek makaleye dönüştürülmüş şeklidir. Öz Sadeleştirme veya farklı kavramlarla ifade etme çalışmaları yoluyla, dinî kavramlarda anlam kaybının gerçekleştiği düşüncesi, önemli bir problemi teşkil eder. Bu problem dinî terimlerin aslına uygun olarak sonraki nesillere nakledilememesi ve dinî literatürün ortaya koyduğu değerlerin süreç içerisinde farklı algılanma ve farklı ifade edilmesi sorunuyla ilgilidir. Musannifi Muhyiddîn-i Nevevî olan "Riyâzü's-Sâlihîn" isimli, orijinal metni Arapça olan hadis kitabı, Diyanet İşleri Başkanlığı yayınları arasında farklı kişiler tarafından farklı zamanlarda Türkçeye tercüme edilmiştir. Çalışmada bu eserin 1997 ve 2016 yıllarındaki farklı kişiler tarafından tercüme edilen baskıları karşılaştırılacaktır. Dolayısıyla çalışmada nitel araştırma söz konusu olup doküman incelemesi yöntemiyle veri toplanacak ve betimsel analiz yaklaşımı ile analiz edilecektir. Bunun için adı geçen tercüme eserlerde dinin iman, ibadet ve ahlâk temel alanlarında bulunan alt başlıkların içeriğinde yer alan aynı hadislerin çevirilerinden ikişer örnek karşılaştırılacaktır. Bu yolla 1997 ve 2016 yılarında aynı eserin tercüme edilmesiyle ortaya çıkan dinî terim ve kavramlardaki farklılık belirlenmeye çalışılacaktır. Çalışmanın amacı, dinî terminolojinin farklı kavramlarla ifadesi, başka bir deyişle sadeleştirilmesi amacına yönelik yeni veya yabancı kelimelerle karşılanmasının bir anlam kaybına ve klasik literatüre yabancılaşmaya mı yol açtığının veya toplumsal hayatta gerçekleşen modernleşme, kültürel ilişki olanaklarının artması, yeni ya da yabancı kelime ve kavramların kullanılması, yeni nesillerin eski kelime ve kavramlara yabancılaşması gibi değişimlerin göz önüne alınmasının bir sonucu mu olduğunun anlaşılmasına katkı sağlamaktır.

Dini alan kısaca toplumsal kesimleri peşlerinden sürükleyen öne çıkan aktörler, bu aktörlerin görüşlerini benimseyen kitleler; aktörler arasında ortaya çıkan yorum farklılıkları nedeniyle oluşan polemikler, tartışma ve çatışmalar tarihten günümüze boyut ve derecesi farklılık gösteren bir biçimde hep var ola gelmiştir. Dini alan aktörler ve yorumları ile taraftarlar sosyolojik olarak dinin pazar modeli ile daha net anlaşılabilir. Pazarda satıcılar, müşteriler ve ürünler vardır. Dini alan pazarında satıcı konumda olan dini uzman olarak arzı endam eden öne çıkan dini aktörler; ürünler ise söz konusu bu aktörlerin dini metin ve eserlere atıfla ürettikleri anlam yorum stokları; müşteriler üretilen bu yorumların benimseyenlerini ifade etmektedir. Nasıl ki pazarda her ürünün az veya çok alıcısı olduğu gibi din alanda da sunumu yapılan yorum ve anlayışların her birinin az ya da çok bir hedef kitlesi ortaya çıkmaktadır. Dini metin ve başvuru kaynağı olarak kabul edilen eserleri anlama ile ortaya çıkan problem, olay ve olguları söz konusu referanslar çerçevesinde dini anlamda bir bağlama yerleştirme konusu alabildiğine farklı renk ve desenlerde tezahür etmiştir. Bu nedenle itikadi ve fıkhi yorum farklılıkları olarak ortaya çıkan mezhepler ve farklı yaklaşımlar toplumsal yaşamın bir zorunluluğu olarak var olmuş ve var olmaya devam edecektir. Mezhep, meşrep ve yorum farklılıklarının renk ve desenlerini özne olan insanların dini metinlere yaklaşım biçimleri, insan, akıl, bilim, olay, olgu ve dünyaya karşı bakış açılarının belirlediği söylenebilir. Dünyayı, olay ve olguları dini metinler ve kozmolojik metin olarak dünya ve kâinattaki bilimsel verilerle birlikte anlamaya yorumlamaya çalışanlar olduğu gibi olay ve olguları sadece dini metinlerden hareketle anlamlandıran ve yorumlayan insanlarda az değil yaşadığımız gezegende. Aslında temel dini metinlere Allah'ın bir mesajı, mektubu veya kitabı gibi bakıldığı gibi kainata matematik, astronomi, fizik, kimya vb. alanların spesifik yaklaşımlarıyla Allah'ın bir diğer kitabı, mesajı olarak bakanlarda vardır. Dünyayı tecrübe edilen gerçeklerden uzak bir biçimde sadece dini metinlerin kavramlaştırmalarıyla anlama ve yorumlamaya çalışanlar açısından Kuran ve hadisler ile ilk dönem başvuru kaynakları ve onları referans alan ulemanın görüşleri kıyamete kadar ortaya çıkacak olay ve olguları anlama ve yorumlama için yeterlidir. Bu tipolojiyi yansıtan bazı kişi ve gruplar yegane doğru yaklaşımın kendilerinin ki

Bu çalışmanın konusu Londra’da faaliyet gösteren Kıbrıslı Türklere ait Cezire Derneği’nin pandemi sürecindeki etkinliklerini incelemektedir. Kıbrıslı Türkler Birleşik Krallıkta yaşayan Türkçe konuşan topluluk içerisinde en eski alt grubu oluşturmaktadır. Lozan anlaşmasından beri Birleşik Krallık vatandaşı olan Kıbrıslı Türkler 1960’lı yıllarda ülkenin başkenti Londra’ya kitlesel göç hareketleri gerçekleştirmiştir. Hem Kıbrıs’taki hem de diasporadaki Kıbrıslı Türkler birtakım faktörlerin etkisiyle seküler bir yaşam sürmektedir. Bu çalışmanın amacı seküler bir hayat tarzına sahip Kıbrıslı Türklerde yaşanan dini sosyal hareketliliği keşfetmektir. Cezire Derneği, Londra doğumlu Kıbrıslı Türk üçüncü nesil tarafından kurulmuş bir dernektir. Dernek Kıbrıslı Türklere ait tarihi ve kültürel değerleri ortaya çıkarmaktadır. Bu değerleri ortaya çıkarırken de Kıbrıslı Müslüman Türk kimliğini ön planda tutmaktadır. Bunları gerçekleştirirken de bir takım sıkıntılara maruz kalmaktadır. Tamamen gönüllülerden oluşan bu ekip modern hayatın getirisi olan seküler nitelikli kimliksizleşmeye karşı projeler üretmektedir. Yaptıkları faaliyetlerle de İngiltere’deki Türk medyasında görünür hale gelmektedir. Bu çalışma, Londra’da yaşayan Kıbrıslı Türkler arasında gerçekleşen dini sosyal hareketliliği ölçmek için yapılmış nitel desenli bir saha araştırmasıdır. Elde edilen sonuçlar zamanın ve mekânın akışkanlaştığı bir dönemde, siber uzamda yapılmış mülakat görüşmelerinin verilerine dayanmaktadır.

Öz Karşılaşılan sorunların çözümünün zorlaştığı durumlarda bir başkasının bilgi ve tecrübesine danışmayı ifade eden şûrâ, İslam siyaset düşüncesi bağlamında sıklıkla referansta bulunulan bir kavram olagelmiştir. Bununla birlikte anlam çerçevesi sosyo-politik bir bağlama hapsedilemeyecek ölçüde geniştir. Kur'an'daki kullanımı iyice tetkik edildiğinde, şûrânın hem birey hem de toplumda gizil ve sönük bir durumda bulunan "doğru amele yönlendirecek doğru bilgiyi" elde etmede son derece önemli aktif bir güç olarak konumlandırıldığı görülmektedir. Bu haliyle şûrâ, tevhid, adalet, emanet, hürriyet ve sorumluluk gibi temel Kur'anî ilkelerle birlikte düşünülmesi gereken çok yönlü bir olgudur. Bu makalede şûrâ kavramı, bütün bu delalet çerçevesi dikkate alınarak temellendirilmesinden pratik uygulamalara kadar çok yönlü olarak tetkik edilmekte; fiiliyata geçirildiği takdirde şûrânın genel anlamda insanlığın özelde de İslam coğrafyasının karşılaştığı sorunların çözümünde üstlenebileceği kilit rolün mahiyetine dikkat çekilmektedir. Anahtar Kelimeler: Şûrâ, halife, dayanışma, tevhid, adalet, hürriyet, siyasal ve sosyal haklar. Abstract From Consultation to Solidarity: Shūrā as an Activation Code of Individual and Social Potentials Shūrā amounts to consulting someone else's knowledge and experience in situations where it becomes challenging to find a solution to problems. It appears to be an active power in achieving "the right knowledge leading to the right act," which is in a dormant state in both the individual and the society. Such a multifaceted concept of shūrā must be considered in connection with certain fundamental principles in the Qur'an such as tawhid, justice, trustworthiness, freedom and responsibility. The indispensability of shūrā can be based on the strong Qur'anic urge to implement it, the nature of man, and the social needs. Taken as such, it is not only a concept that works in the political arena, but it proves to be effective in almost every aspect of life. Here I attempt to show the key role that shūrā, when realized, can assume in finding out and resolving the problems of humanity in general and those of the Muslim part of the world in particular.

462 ARAŞTIRMA VE İNCELEME RESEARCH EXTENDED ABSTRACT This study aims to get to the root of the dynamic that holds the religious community together and put forwards that hierarchical structures lie down at the basis of this dynamic. In this context , it is claimed that three types of hierarchies: Concrete, spiritual and chronological… The concrete hierarchy describes the institutional hierarchy, the spiritual hierarchy the non-institutional hierarchy with voluntary participation, and the chronological hierarchy the authoritative character of the traditions. These three hierarchical systems can be found in a community at the same time or individually. ÖZ Kolektivist yapıların temel dinamiğini toplumsal hiyerarşiler oluşturur. Diğer bir ifadeyle top-lumdaki hiyerarşik yapılar doğası gereği güçlü örgütlü yapılar tesis etmeye yönelir. Aynı durum dini topluluk için de geçerlidir. Dini bir topluluğun kolektif doğası, kendisini en iyi onun hiyerarşik yapı-sında belli eder. Bu çalışmada hiyerarşik yapıların dini birliği (kolektivizmi) nasıl örgütlediği ele alınmakta ve bu kapsamda üç tür hiyerarşi tespit edilmektedir. Birincisi, maddi hiyerarşidir. Bu, di-nin kurumsal yapısı tarafından belirlenir, sert bir hiyerarşidir. İkincisi manevi hiyerarşidir. Bu, dinin kurumsal olmayan yapısı tarafından belirlenir. Manevi hiyerarşinin başında din kurucusu (peygam-ber) bulunur. Sırasıyla ona yakın kişiler hiyerarşinin katmanlarına yerleşir. Üçüncüsü ise kronolojik hiyerarşidir. Bu hiyerarşi geleneklerin buyurgan niteliğini tanımlar. Dini bir gelenek, dini mesaja ulaşmak isteyen bir birey veya toplum için bir başvuru kaynağına dönüşmüşse orada kronolojik bir hiyerarşi tesis edilmiş demektir. Hiyerarşik yapılar bireyci anlayışların dışlanmasına yol açar. Hiye-rarşik yapılar arttıkça bireyselleşme azalır, Hiyerarşik yapılar azaldıkça bireyselleşme artar. ABSTRACT Social hierarchies constitute the basic dynamics of collectivist structures. In other words, hierarchical structures in society tend to establish strong organized structures by their nature. The same situation is true for the religious community. The collective nature of a religious community manifests itself best in its hierarchical structure. In this study, how hierarchical structures organize religious unity (collectivism) is discussed and three types of hierarchies are determined in this context. The first is the concrete hierarchy. This is determined by the institutional structure of religion , it is a hard hierarchy. The second is the spiritual hierarchy. This is determined by the non-institutional nature of religion. The founder of the religion (prophet) is at the head of the spiritual hierarchy. In turn, people close to him are placed in the layers of the hierarchy. The third is the chronological hierarchy. This hierarchy defines the imperious nature of traditions. If a religious tradition has become a reference for an individual or a society that wants to reach the religious message, it means a chronological hierarchy has been established there. Hierarchical structures lead to the exclusion of individualistic understandings. As hierarchical structures increase, individualization decreases, as hierarchical structures decrease, individualization increases.

Bu çalışma, Siirt ili örneğinde şeyhlik kurumunun (şeyhlerin) kanaat önderliği faaliyetlerindeki bağlayıcılığını ele almaktadır. Çalışmada şeyhlerin toplumun kanaatlerinin şekillenmesinde etkisi geçmiş ile kıyaslanarak var olan dönüşümün nedenleri araştırılmıştır. Nitel bir alan araştırması olan çalışmada veriler mülakat tekniği ile toplanmıştır. Örneklem seçiminde amaçlı örneklem ve kartopu örnekleme teknikleri kullanılmıştır. 24’ü (şeyh, müderris, şeyh ailesi üyesi ve tarikat mensubu) şeyhlik kurumu ile bağlantılı; 26’sı ise herhangi bir tarikat bağı olmayan kişiler olmak üzere toplam 50 kişi ile mülakat yapılmıştır. Veriler analiz edilirken betimsel analiz kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda, şeyhlerin kanaat önderliğinde yaşanan değişim altı başlık altında toplanmıştır: a. Şartlı bağlayıcılık (şeyhin kanaatini kendisine pratik yarar sağlayacaksa kabul etme), b. şeyhin önerisine uygun davranmama, c. kuşaklar arası farklılaşma, d. ihtiyacı olunca şeyhi hatırlama, e. arabuluculukta etki yitimi ve f. müritlerin siyasal tercihlerinin şekillenmesinde etki yitimi. Şeyhlerin bağlayıcılığının azalmasında ise beş içsel beş de dışsal faktörün etkili olduğu tespit edilmiştir. İçsel faktörler: a. şeyhlerin toplum ile iç içe olmamaları, b. siyaset ile yakın ilişki içinde olmaları, c. şeyhliğin yetkin olmayan kişiler tarafından temsil edilmesi, d. soy şeyhliğinin (şeyhliğin babadan oğula geçmesi) artması ve e. şeyhlerin ekonomik faaliyetlerde bulunmaları. Dışsal faktörler: a. eğitim seviyesinin artması, b. göç ve şehirleşme, c. bireyselleşme, d. ideolojik yaklaşımlar ve e. PKK’nın şeyhlere yönelik kara propagandası ve yeni aktörlerin ortaya çıkması olmak üzere beş de dışsal faktörün etkili olduğu görülmüştür

Sekülerleşme kavramı toplumsal kültürel modernleşme için kullanılan yorumlama kategorisidir. Başlangıçta dini-manevi olanın dünyevi duruma transferine denilirken sonraları kilisenin mal varlığının dünyevi taşıyıcılara geçmesini, devlet ve kilisenin birbirinden ayrılmasını ifade etmek için kullanılmıştır. Sekülerleşme kavramı sosyolojik bir kategori olarak ve modernleşme sürecinde dinin rolünü açıklamak için kullanılmıştır. Din sosyolojisinin ortaya çıkışında temel olan bu gelişme Weber'in batılı rasyonelleşme süreçlerini analizinin olağanüstü kısmını oluşturur. Weber'e göre dinin kendisinde (Protestanlık)sekülerleşme eğilimleri vardır. Weber dini talepler ve dünyevi yönelimler arasındaki gerilim alanında ortaya çıkan ahlaki tutumun anahtar rolüne işaret eder. Bu durum bilimsel olarak yorumlanabilir ve artan oranda hükmedilebilir dünyanın kendine ait yasa ve kurallarının olması anlayışını destekliyor. (Fürstenberg, 1994:279-280) Sekülerleşmenin çok farklı anlamları vardır. Bunlardan biri kilise değerlerinin çözülmesidir. İkincisi ise dünyevi yaşam tarzının dini kural ve kalıplardan artan oranda ayrılması olarak ifade edilir. Modern toplumlardaki geniş toplum kesimlerinin davranış ve deneyimlerinin yerleşik dini kurum olan kilise ile hiç ya da çok zayıf bir biçimde ilişkide olmaları söz konusudur. Sekülerleşme başka bir açıdan dini aktörlerin diğer yorumlama sistemleri üzerindeki yönlendirme gücü ile ilgilidir. Din bu süreçte bu gücünü büyük oranda yitirmiştir. Knoblauch'a göre örneğin dinin vadettiği ölümden sonraki yaşamda kurtuluş inanışının yerini yaşamda başarılı olma, kendini gerçekleştirme vb. düşünceler almıştır. Bu aşkınlığa olan inancın azalması demektir. Yani artık dinin önemi cennet ve cehennemi içeren ahiret hayatıyla ilgili olmaktan çıkmış; ön plana bireylerin kendi deneyimleri, benlikleri ve içinde yaşadıkları toplum geçmiştir. (Knoblauch,1999:10-11)

İnsanoğlu var olduğu günden itibaren bilinmeyene karşı merak içerisinde
olmuştur. Nitekim edebi ve kutsal metinler, arkeolojik kalıntılar, mağaraların duvarlarına yapılmış olan resimler, heykeller vb. incelendiğinde hemen her toplumda sihir büyü ve tabiatüstü güçlere başvurulduğu görülmektedir. Bu noktada günümüz modern toplumunda yaşayan bireylerin sihir, büyü ve tabiatüstü güçlerle alakalı tutumlarının belirlenmesi, bu inançların sürekliliğini anlamak açısından önem kazanmaktadır. Toplumun genç ve göreli olarak eğitimli bir kesimini oluşturan üniversite öğrencilerinin konuyla ilgili tutumlarını ortaya koymak, toplumun gelecekteki değerlerini ve eğilimlerini yordamak açısından elverişli olacaktır. Bu amaçla makale üniversite öğrencilerinin cinsiyet, eğitim alınan fakülte türü, akademik başarı, aile dindarlık
ve öznel dindarlık değişkenleri açısından sihir, büyü ve tabiatüstü güçlerle ilgili tutumlarını belirlemeye odaklanmaktadır. Kahramanmaraş Sütçü İmam
Üniversitesinde İlahiyat Fakültesi (N:100, %24,6), Edebiyat Fakültesi (N:100,
%24.6), İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (N: 103, %25,3), Güzel Sanatlar
Fakültesi (N: 46, %11,3) ve diğer fakültelerin (N: 58, %14,3) öğrencilerinden
tesadüfi yöntemle belirlenen 407 kişiden oluşan örneklem grubunun sihir, büyü
ve tabiatüstü güçlerle ilgili tutumları nicel bir araştırmayla ortaya konulmaya
çalışılmıştır. Araştırmada Frekans ve Chi-Square’den yararlanılmış olup,
verilerin değerlendirilmesinde ve hesaplanmış değerlerin bulunmasında SPSS
16.0 istatistik paket programı kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, cinsiyetin,
fakülte türünün, akademik başarı düzeyinin, aile dindarlığı ve öznel dindarlık
algılarının sihir, büyü ve tabiatüstü güçlere karşı tutumlarda etkili olduğu tespit
edilmiştir.

Öz Bu makale, gazetelerde yayımlanan küresel terör haberlerini beş araştırma sorusuna göre değerlendirmektedir. Araştırmanın temel bulguları 05 Mayıs 2015-05 Ağustos tarihleri arasında Hürriyet, Posta, Sözcü, Sabah, Habertürk ve Milliyet gazetelerinde yayımlanan din ile ilgili haberlerden elde edilmiştir. Çalışmanın veriler açısından sonuçlarına bakıldığında özellikle küresel anlamda meydana gelen terör faaliyetlerinin dinsel referanslara sahip olduğu anlaşılmaktadır. Bu dinsel referansların daha çok şiddet, saldırganlık ve terör bağlamında ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Şiddet ve terör bağlamında yayımlanan haberlerin daha çok dünyanın farklı bölgelerinde gerçekleştirilen terör saldırıları, bu saldırıların genişleyerek savaş alanlarına dönüşmesi, terör örgütlerine bireysel katılımlar ve terör örgütlerine karşı düzenlenen bölgesel veya genel operasyonları içerdiği tespit edilmiştir.

İhtida ve Mühtedi  :
İnsanlar, zaman zaman doğruyu bulma adına veya çeşitli sebeplerle dinlerini değiştirme yoluna gitmişlerdir. İşte bu "doğru yolu bulma" anlamında din değiştirme hadisesine hidayete erme; diğer bir ifadeyle ihtida denilmektedir.
"Bir hedefe kılavuzlanmak", "doğruyu ve güzeli bulmak", "bir lütuf eseri olarak göstermek veya görmek", "fark etmek" ve "bir hedefe giden yolda yürümek" gibi anlamlara gelen hidayet ve hüda, esas itibarıyla "oluşta yol alma kolaylığı ve kararlılığı" elde etmektir. Hidayeti buldurmaya veya göstermeye ise ihtida denilmektedir. Hidayetin karşıtı dalâlettir ki, "sapmak", "şaşmak", "karanlıkta kalmak", "bocalamak" ve "kaosa yenik düşmek" anlamlarına gelmektedir.
İslami literatürde ihtida, başka bir inanca mensupken veya inançsızken İslam dinini benimsemeyi ya da din dışı yaşantıdan dine dönüşü ifade etmektedir. Bunun zıttı olarak dinden dönüş hadisesi için de irtidat kavramı kullanılmaktadır. Buna göre ihtida eden kimseye mühtedi, dinden dönen kimseye de mürted denilmektedir.
İslam kültüründe ihtida ve irtidat kavramlarını da içerisine alan din değiştirme, Türkçe de bir dinden başka bir dine geçmek anlamına gelmektedir.
Batı kaynaklarında ihtida hadisesi için genel olarak “conversion” kelimesi kullanılmaktadır. Sözlük olarak conversion, "bir halden başka bir hale geçme", "değişime uğrama veya uğratma", "dönüşüm", "özel bir görüşe getirmek veya ikna etmek" "karşı kıyıya geçmek", "bir gelişim evresini bitirip diğerine ulaşmak", "dünyaları değiştirmek, yani ölmek", "başka bir dine veya mezhebe geçmek" "iman vasıtasıyla şeytanı reddetme ve Tanrı’ya radikal bir şekilde yönelme" gibi anlamlara gelmektedir. İhtida için Yunanca da din değiştirmenin karşılığı olarak “apostasy” kavramı da kullanılmıştır. Apostasy kelimesi sözlükte; isyan, ayaklanma, uzaklaşma, başkaldırı, hainlik, mensup bulunduğu zümre parti veya siyasi ve dini bir örgütten ayrılma gibi anlamlara gelmektedir. Batılı araştırmacıların, her dinde meydana gelen din değiştirmeler için apostasy kavramını kullandıkları görülmektedir. Yahudilik’te ve Hıristiyanlık’ta apostasy kavramı din değiştirmenin karşılığı olarak kullanılmaktadır.
DİNİ DEĞİŞİMİN GÜDÜLERİ:
Zihinsel Güdüler
Duygusal Güdüler
Sosyo-Kültürel Güdüler
Ekonomik Mahrumiyet
Göç (Mülteci olma)
DİN DEĞİŞTİRME EVRELERİ
Din değiştiren kişiler genellikle üç süreçten geçerler.
1. Farklılaşma: kişi yetiştiği toplumdan uzaklaşmaya ve eski arkadaşları ile iletişim kurmamaya başlar.
2. Soğuma: kişinin eski sosyal hayatındaki heyecan ve duyguları donuklaşır. Yeni dininin mensuplarım ile iletişimi artar.
3. Yabancılaşma: birey yaşadığı çevre ve topluma tamamen yabancılaşmıştır. Duygusal ve zihinsel olarak kendini yeni dine hazır hissettikten sonra kararını açıklar. 
DİN DEĞİŞTİREN İNSANLARLA İLGİLİ OLUŞTURULAN TİPLER
Entelektüel tip
Mistik tip,
Deneysel tip,
Duygusal tipte
Yeniden uyanış tipi
Cebrî (zorlama)      /
Ali KÖSE, "İhtida", D.İ.A., c. XXI, s. 554-558,İstanbul 2000; Mualla YILDIZ, Din Değiştirme,(https://acikders.ankara.edu.tr/course/view.php?id=2720 ;ind:17.01.2020) ; Tuğba BUZLU “İRŞAD VE TEBLİĞ FAALİYETLERİNDE YÖNTEMLERİN BELİRLENMESİ AÇISINDAN İHTİDA HAREKETLERİ “,Hitit Üniversitesi S.B.E.,Felsefe ve Din Bilimleri A.D., (basılmamış)Master Tezi, Çorum- 2015,s.9-10.

İslâmî Düşünce ve Harekete dayanan muhafazakâr-demokrat kimliğe sahip Adalet ve Kalkınma Partisi'nin, Kasım 2002'den bugüne gelen yönetim dönemini, "din-sekülarizm (laiklik) gerilimi" bağlamında gelişen ve yerel-küresel boyutları olan bir "iktidar mücadelesi" olarak incelemek mümkündür.
17 yıllık dönemi, 2002-2010, 2011-2016 ve 2016'dan bugüne olmak üzere üç alt-dönem hâlinde ele alıyoruz. 2 Kasım 2002 ile 12 Eylül 2010 tarihleri arasındaki birinci dönemde, iktidar Kemalist Vesayet Sistemi ile “muktedir olma” çatışması yaşar. Bu dönem, resmî-merkez ideoloji Kemalizm’in “devlet aygıtını” seçilmiş sivil iradeye ve iktidara devretmeme direnişi ve buna karşı iktidarın mücadelesi ile geçer. İkinci dönemde, 12 Eylül 2010 Referandumu ile Ordu’ya dayalı Kemalist Vesayet Sistemi (“Yerel Vesayet Sistemi”) geri plana çekilmiş, seçilmiş sivil irade ve iktidar devletin aygıtlarını yönetme kabiliyetine kavuşmuştur, ya da öyle olduğunu zannetmiştir. Bu dönemde, kapsamını, genişliğini ve derinliğini ancak 15 Temmuz 2016 Darbe Girişimi’nde somut olarak göreceğimiz dinî bir oluşum görünümündeki “Cemaat” yapısının -FETÖ (Fetullahçı Terör Örgütü) organizasyonun ve örgütlenmesinin- seçilmiş sivil irade ve iktidar AK Parti Yönetimini ve devletin yerleşik kurumsal yapısını, Küresel Vesayet Sistemi adına ele geçirme girişimi yoğunlaşır. 12 Eylül 2010 ile 15 Temmuz 2016 arasındaki dönem küresel boyutlu “iktidar çatışması” olarak yaşanır. Üçüncü dönem, Küresel Vesayet Sistemi’nin tüm kozlarını ortaya koyduğu 15 Temmuz 2016 Darbe Girişimi ile başlar. Başarısızlığa uğratılan Darbe Girişimi sonrasında AK Parti, “Cumhur İttifakı” çatısı altında MHP ile birlikte 15 Temmuz 2016’dan itibaren kurumları ile beraber bütün Devlet yapısında, 16 Nisan 2017 Referandumu ile kabul edilen “Cumhurbaşkanlığı Yönetim Sistemi” merkezli bir yapısal dönüşüm sürecini yürütmektedir. Yaşanılan süreç, “Restorasyon ve İnşa” dönemidir.
AK Parti iktidarının 17 yıla yaklaşan yönetim dönemi boyunca, yaşanan olayların hemen bütününe temas eden temel olgu “din” olur. Dolayısıyla, bu 3 alt-döneme dayalı tarihsel okumanın ana izleği, “din-sekülarizm gerilimi” olarak ele alınabilir. Güçlü, millî ve bağımsız bir devlet olarak Türkiye’nin inşası, bu gerilimin aşılması ile eşzamanlı olarak biçimlenecektir.
Anahtar Kelimeler: Küresel Vesayet, Yerel (Kemalist) Vesayet, AK Parti İktidarı, Din, Sekülarizm, FETÖ.

Müslüman/lar, bugün gerek yerel gerekse uluslararası arenada en çok üzerine konuşulan, tartışılan kavram ve olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Ulusal/uluslararası medya ve siyaset ortamlarında hemen hemen her gün bir şekilde karşımıza çıkan bu kavram ve olgu, Batı ve Doğu’da hatta bizzat İslam toplumlarında bile farklı algılanabilmektedir. Özellikle Batı toplumlarının İslam algılarının oluşmasında en önemli faktör olarak Temel Kaynaklar veya dini metinler değil de günümüz Müslümanlarının davranış kalıpları kullanılmaktadır. Dünyanın dört bir tarafında yaşayan, milliyet, kültür, coğrafi ve daha pek çok farklılar taşıyan milyarı aşkın insan sanki tek tip ve homojen bir organizasyonmuş gibi aynı kavram ve teorilerle tanımlanmakta ve bu değerlendirmelere göre siyaset oluşturulmaktadır. Bu tanımlamaların kaynağında ise popüler olan çeşitli örgütler, insanlar, gruplar ve ülkeler yer almaktadır. Dolayısıyla bu örnekler medya ve daha çok sosyal medya üzerinden elde edilmekte, işlenmekte ve daha sonra aynı kanallarla tekrar dünyaya servis edilmektedir.
İşte bu çalışma, müslüman olgu ve kavramının sosyal medya üzerinden toplumda nasıl algılandığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Yine bu çalışma da veriler üzerinden hareketle algılananın ötesinde arzu edilen bir müslüman profilinin var olup olmadığı ve var ise nasıl olduğu belirlenmeye çalışılacaktır.

Modernlik ve modernliğin sıkıntılarına dair devasa bir literatürün olduğu bilinmektedir. Literatürün en bilindik örneklerine bakıldığında, modernliğin sıkıntıları konusunda, “bireycilik”, “araçsal akıl”, “siyasal düzlem”, “tüketim toplumu”, “sinirsel (neural) hastalıklar” gibi konuların ön plana çıktığı görülmektedir.
Makale, modernliğin sıkıntılarına yönelik olarak ortaya koyulan konulara, İslam entelektüel geleneği içerisinde önemli bir yeri olan irfani-tasavvufi anlayış ve geleneğin çözüm oluşturabilme imkânını tartışmaya açmayı amaçlamaktadır.
İrfani-tasavvufi anlayış ve geleneğin, modernliğin ortaya çıkardığı sıkıntılar içerisinde yer alan “tüketim toplumu” ve sinirsel (neural) hastalıklar konularına çözüm getirme bakımından güçlü imkânlara sahip olduğu, ancak “bireycilik” ve “araçsal akıl” konularına çözüm olabilme imkânının düşük olduğu değerlendirilmektedir.

Liberalizmin siyâsetteki uygulamalarının tümünü kapsayan liberal demokrasi terimi, bir yönüyle liberalizme, bir yönüyle de demokrasiye göndermede bulunmakta. Liberal demokrasiyi incelemek için iki farklı yöntem izlenebilir. Bunlardan ilki hem liberalizmi, hem de demokrasiyi incelemek ve liberal demokrasinin çağdaş demokrasi, sosyal demokrasi ve muhafazakâr demokrasiden farklarını ortaya koymaktır. İkincisi ise siyasî târihte liberal demokrasinin ortaya çıkış ve gelişim sürecine bakmaktır. Biz bu yazımızda, ikinci yöntemi kullanacağız ve liberal demokrasiyi târihsel bir perspektiften hareketle inceleyeceğiz.

Kısa süre önce bir öğrencim şöyle bir soru sordu: "Din üzerine mükemmel bir araştırma konum var" diye söze başladı, "fakat bunu nasıl sosyolojik hale getireceğimi bilmiyorum." Araştırma konusu hakkında kısaca konuştuk (neden kardeşler (siblings) genellikle farklı dini görüşlere sahip olurlar) ve birkaç okuma parçası önerdikten sonra öğrencim yanımdan ayrıldı. Fakat sorusu kafamda kalmıştı. Din konusunda çalışmaya meraklıydı, ancak bunu nasıl sosyolojik bir şekilde yapacağı konusunda kafası karışıktı. Bu öğrencinin içinden çıkamadığı durum, dinden ve yirmi birinci yüzyılın başında dinin karşısındaki entelektüel meydan okumalardan sosyolojik bir araş‐ tırma sahası olarak bahsetmesiydi. Sorusu kafamda kalmıştı, çünkü o daha ön‐ ceden de çok defa sorulmuştu. Deneyimlerime göre, bu soru genellikle öğrenci‐ ler son sınıf tezleri için konu ararken ortaya çıkmaktadır. Öğrenciler, ilgilerini o zamana kadar üzerinde çalıştıkları diğer projelerden daha fazla canlı tutacak bir konu bulmak için haftalarca uğraştıktan sonra doğal olarak bir konu seçmekte‐ dirler. Onlar, konunun, belki kendi inanç ve değerlerini sınıflandırmalarına yar‐ dımcı olacak ya da daha geniş topluma hitap edecek düzeyde anlamlı olmasını istemektedirler. Bu nedenlerden biri ya da her ikisi için, dinle alakalı olan bir şeye karar vermektedirler (bazılarını saymak gerekirse; dinler arası evlilik, top‐ lumsal cinsiyet ve din, belirli bir etnik grup veya göçebe topluluğun dini dene‐ yimleri, dinin diğergamlık ruhunu nasıl harekete geçirdiği, neden bazı insanların Tanrı'ya inanırken diğerlerinin inanmadığı, dinin oy verme davranışını etkileyip etkilemediği, insanların neden mezheplere katıldığı ya da din ve aile). Bu öğren‐ ciler, sosyolojiden ders almamış da değillerdir. Bu zamana kadar, ortalama bir ya da iki teori dersi, bir ya da iki metot dersi ve dört ya da beş diğer sosyoloji derslerinden almışlardır. Buna rağmen konularına sosyolojik olarak nasıl yakla‐ şacaklarını bilememektedirler. Aslında, sosyoloji ve din, garip ama yakın iki şey olarak öğrencileri etkilemektedir. Eğer son sınıflar bu algıdan rahatsız oluyorlar‐ sa, ilk kez bir din sosyolojisi dersinde bu disiplinle karşılaşan öğrencilerin de bu tür kaygılar taşımaları yadırganmamalıdır. Din konusundaki sosyolojik perspek‐ tifin, örneğin bir ilahiyat bölümündeki ya da Amerikan çalışmaları programında‐

Bugün bayram. Telâferli Ahmet erkenden uyandı. En güzel giysilerini giymek ister; ama, ne evi var, ne de dolabı. Câmîye gitmek ister; ama, ne câmîsi var, ne de imamı. Büyüklerinin ellerini öpmek ister; ama, ne anası kaldı, ne de babası. Mezar ziyâreti yapmak ister; ama, ne mezar var, ne de dikili taşı. Emperyalizmin çakalları, tutmuşlar dört tarafı; sağa baksa suç, sola baksa suç. Yolda yürümek suç, nefes almak suç. Bir yol gidip yemek kuyruğuna girse, toplu nümâyiş var, diye dizilecek kurşuna. Telâferli Ahmet aç, susuz, yalın ayak. Telâferli Ahmetler, Hasanlar, Mustafalar, bir dilim kuru ekmeğe muhtâc. Bayram gelmiş, hoş gelmiş. Çakallar, gözlerini çoluk çocuğa dikmiş. Tüm insanlık uykudayken, günde yüz elli kişi hayâtını kaybetmiş. N'eyleyim böyle bayramı! Alkım Saygın

The problems of environment which became interdiciplines problematic is a multidimensioned and a very wide subject. It is inevitable to research the role of religions in solving the environmental problems because of the fact that today it is impossible to try to understand the relations of the humanbeing with the environment without taking into consideration the as it had been in the past.

Nutuk'ta meşhur "1919 yılı Mayıs'ının 19'uncu günü Samsun'a çıktım." cümlesinden sonra, memleketin genel durumunu anlatır; Saray, hükümet, ordu ve millet hakkında genel bir betimleme yapar. Hemen ardından, ülkede faaliyet göstermekte olan "zararlı cemiyetler"e sözü getirir ve Batı emperyalizminin yıkım projelerinde bu cemiyetlerin nasıl bir katkısı olduğunu; hangi yöntem ve araçlarla neleri nasıl başardıklarını örnekleriyle anlatır. Bugünkü Türkiye-görünüş olarak-1919 koşullarından daha kötü durumda değildir; nitekim emperyalistler, yurdu işgâl altına almış ve orduyu dağıtmış, sınırları değiştirmiş değildir. Fakat, Batı emperyalizmine hizmet eden sivil toplum örümcek ağı konusunda, 1919 koşullarıyla karşılaştırılamayacak derecede berbat bir durumdadır. Yabancı istihbârat servislerinin de desteğiyle Türkiye'de geniş halk kitlelerinin zihinleri, bu örgütler mârifetiyle işgâl edilmiştir. Özellikle de üniversite gençliği, emperyalizmin hedef ve amaçları karşısında savunma reflekslerini bütünüyle yitirmektedir.

Onun ismim olduğundan emin misin? Benim tüm özelliklerimi biliyor musun? Karanlık dağların, haritada olmayan derin ve sert vâdilerin benim coğrafyam olduğunu biliyor musun? Nicolas Cuillen, "My Last Name" Haritadaki bir yer, aynı zamanda da târihteki bir yerdir. Adrienne Rich, "Notes Toward A Politics Of Location" Siyah Deri, Beyaz Maske'nin sonuç kısmına Frantz Fanon, Marks'ın Louis Bonaparte'ın On Sekiz Brumaire'i isimli kitabından aldığı güzel bir sözle başlar: "Toplumsal devrim (...), şiirsel anlatımını geçmişten değil, ancak gelecekten alabilir. Devrim, geçmişin tüm hurâfelerinden kendini sıyırmadıkça, kendiyle harekete geçemez. Önceki devrimler, kendi içerikleri karşısında kendilerini gizlemek için dünyâ târihinin hatırlanmasına ihtiyaç duyuyordu. On dokuzuncu yüzyılın devrimi ise kendi içeriğini bulmak için, kendi ölülerini gömülmeye terk etmek zorundadır. Daha önce, söz içeriği aşıyordu; şimdi ise içerik sözü aşıyor." 1 Geçmiş üzerine inşâ edilen ve korku tarafından hapsedilmemiş bir gelecek hayâli, Fanon'un ortaya koyduğu muhteşem eseri göstermektedir: "Mücâdele alanında kendi testislerinden asılan zencîlerin durumu, görkemli olma vaadiyle yavaşça inşâ edilen bir anıttır. Bu anıtın üstünde, beyaz ve siyah insanları zâten el ele görebilirim." 2 Geleceğin şiirinde Fanon'un tasarladığı şey hem sömürgecileri, hem de sömürgeleri şiddet târihinin kâbusundan kurtarmak için ırkçı kategorilerin deforme yükünü ve geleneğin kimlik kökeni arzusunu zayıflatmaktı. 3 Paylaşılan bir ütopik ruhu burada, Batılı olmayan halkların tasviri için Batılı Kendi'nin Öteki'si olarak temsil uygulamalarıyla ele almaktayım. Bu uygulamaların kültürel eleştirileri nasıl biçimlendirdiği, kapitalist toplumlarda araştırılmakta ve onların eleştirisine îtiraz, emperyal olmayan bir dünyâ için târihsel coğrafya kategorilerini düşünmemize yardımcı olabilir inancıyla, merkezsizleştirilmiş bir dünyâ arayışıyla incelikle ilişkilendirilmektedir. 4 Çağdaş dünyâ, nasıl temsil edilebilir? Haritalar, genellikle dünyâyı temsil ettiği gibi, aynı zamanda da bu temsili sorunsallaştırmada bir araç olarak kullanılır. Borges'in çok katmanlı hikâyelerini içeren haritalarından birini; emperyal yönetim altında üretilen ve 

Özet:
Çıplak gerçekliği süsleyen, aynı zamanda bütünlükleri kavrayışta onsuz olunamaz bir öğe olan anlam vermeyi yetkince gerçekleştiren kişinin bir bilgin değil, sanatçı değil, filozof değil, dindar kişi olduğunu düşünüyorum. Dindar kişi, bir yaşayış tarzını başkalarına ileten -sözden çok tavırla ileten-, hayatın daima hizmetinde olan kişidir. O bir insan hamalıdır. Hamallık, yani tahammül ve sabır onun mizacıdır. Onaltıncı yüzyıl Anadolu Türkçesinde tahammülün karşılığı ‘götürüm’dür: “sen bana kinaye etsen de, beni küçümsesen de ben seni sırtımda götürürüm”.

Açar Sözcükler:
Tanrı inancı, hayat, dindar, felsefe, gerçeklik, algı