Din Sosyolojisi

Bu makale, en az iki hakem tarafından incelendi ve intihal içermediği teyit edildi. Telif hakkı: Yazarlar dergide yayınlanan çalışmalarının telif hakkına sahiptirler ve çalışmaları Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) kapsamında yayımlanmaktadır. Etik Beyan: Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Copyright © Bu kitabın Türkiye'deki her türlü yayın hakkı Eğitim Yayınevi'ne aittir. Bütün hakları saklıdır. Kitabın tamamı veya bir kısmı 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre kitabı yayımlayan firmanın ve yazarlarının önceden izni olmadan elektronik/mekanik yolla, fotokopi yoluyla ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılamaz, yayımlanamaz.

Türkiye'de 1950'lerde iç göçle birlikte kırsaldan gelen ailelerin kızları okumaya, kadınları uzmanlık istemeyen işlerde çalışmaya başlayınca, bu durum, muhafazakârlar tarafından en çok tartışılan konulardan biri olmuştur. Bu çalışma, 1961 yılında yayın hayatına başlayıp 209 sayı çıktıktan sonra 1979 tarihinde kapanan, İslamın İlk Emri Oku dergisinde yayınlanan yazılarda, kadının çalışma hayatını incelemeyi amaçlamaktadır. Sosyal sorunlar çalışılırken, konuyu öncesi ve sonrası ile ele almak yarar sağlayabilir. Bu yüzden derginin yayın hayatı öncesi ve sonrasında kadının meslek hayatıyla ilgili kitap, dergi makale, film gibi çeşitli eserlerden faydalanılmıştır. Genel olarak dergide bulunan yazılar akademik değildir. Günlük konuşma dilini kullanmışlar, bazen düşüncelerini organize etmede zorlanmışlardır. Konumuzla ilgili bir örnek vermek gerekirse, kadın, İslami şartları yerine getirirse çalışabilir dedikten birkaç paragraf sonra, kadının evinde oturması daha uygundur demişlerdir. Ayrıca yazıların çoğu bir tekrar niteliğindedir. Aynı konuyu belirli aralıklarla ele almalarına rağmen genellikle düşünceleri ve meseleyi algılayışları çok değişmemiş, farklı bir argüman geliştirememişlerdir. Oku dergisi yazarları, kadının çalışmasına nas ve geleneksel kültürü gerekçe göstererek karşı çıkmışlardır. Onlara göre kadının çalışması ancak zorunluluk hallerinde mümkündür. Bu halde bile kadın, kocasından veya velisinden izin almalıdır, tesettürüne özen göstermeli ve mahremiyete dikkat etmelidir. Bu dönemin anlayışından olsa gerek 1980'lerde üniversitelerde boy gösteren tesettürlü kızlar için okumanın amacı çalışmak değildir. Tebliğde bulunmak, iyi bir eş ve anne olmak önceliklidir. Ancak kısa bir süre sonra muhafazakâr kadın öğretmen, hekim ve avukat olarak kamusal tecrübeye ortak olmuştur.

Beliefs and the first religious texts,
whether oral or written, have a literary character. In this respect, religion has directly influenced
the emergence of literary texts and increased its functionality through the expressive power
of literature, while literature has increased its richness of expression by feeding on religion.
Because the common means of expression used by both of them in explaining the truths is
language. The unity of religion and literature, which is as old as the history of humanity, has
brought with it the influence and nourishment of each other. Works examining this interaction
have emerged in every period of history. In this respect, İskender Pala’s novel Shah and Sultan,
which is the subject of this study, is analyzed in terms of how the factor of faith affects social
life and how the phenomena of Kızılbaşism and Sunnism are depicted in the novel. In the study,
it is questioned what kind of meaning the author attributes to the concepts of Kızılbaşlık and
Sunnism. In the research, the concepts of Kızılbaşlık and Sunnism are taken into the center and
the possibilities and competencies of sociology of literature are utilized. Sociology of literature
is a discipline that examines social life and social institutions, norms and values with its own
unique techniques. Sociology of literature, which not only reflects the expression and feelings
of the author but also reveals the beliefs, traditions, customs, lifestyle and way of thinking of
the society in which the literary work is written, is a product of the interaction of society and
literary institutions.
In the novel, which reflects the projections of the relationship between religion and society,
rich values related to the beliefs of Kızılbaş Alevism such as the jami of etiquette, jami of forty,
jami of love, semah, talip, musahip, tevella and teberra principle are shared. It is evaluated that
the novel, which also includes folkloric elements, provides a rich content and cont

Araplar faiz kelimesi yerine riba kelimesini kullanırlar.Faiz,bir malın karşı tarafa verilmesinden geri alınırken elde edilen fazlalıktır.Örneğin Ahmed beyin Mehmet beye 1000 tl para vermesi ve bunu belli zaman sonra 1500 tl olarak geri almasına denir.Bu yüzden dinimiz faizi başkasının malını haksız yere almak olarak tanımlamış ve haram kılmıştır. Bu durum Bakara suresi 188.ayette

Bu makale, en az iki hakem tarafından incelendi ve intihal içermediği teyit edildi. / This article has been reviewed by at least two referees and scanned via a plagiarism software. Telif Hakkı ve Lisans / Copyright & License: Yazarlar dergide yayınlanan çalışmalarının telif hakkına sahiptirler ve çalışmaları CC BY-NC 4.0 lisansı altında yayımlanmaktadır. / Authors publishing with the journal retain the copyright to their work licensed under the CC BY-NC 4.0.

Bu makale, en az iki hakem tarafından incelendi ve intihal içermediği teyit edildi. / This article has been reviewed by at least two referees and scanned via a plagiarism software. Telif Hakkı ve Lisans / Copyright & License: Yazarlar dergide yayınlanan çalışmalarının telif hakkına sahiptirler ve çalışmaları CC BY-NC 4.0 lisansı altında yayımlanmaktadır. / Authors publishing with the journal retain the copyright to their work licensed under the CC BY-NC 4.0.

G öç; hem göç eden hem de göçü kabul edenler tarafından tehlike ve tehditlerle dolu, bilinmeyen bir dünyaya adım atmak anlamını taşır. İnsanoğlunun en temel karakteristiklerinden birini güven ve emniyet içinde olmanın arayışı oluşturur. Kendini güven ve emniyette hissetmenin yolu belirsizlikleri ortadan kaldırmaktan, bilinmeyeni bilinir hâle getirmekten, başka bir ifade ile öngörülebilir bir dünyada yaşamaktan geçer. Zira bilinmeyen, farklı ve/veya

İ nsan sürekli değişim yaşayan, içinde bulunduğu durumdan memnun olmayıp daha fazlasını arayan bir varlık. Bu merak ve yetinmeme duygusu insanlığa çok farklı tecrübeler yaşatmıştır. İçinde bulunduğumuz çağda da bu arayış en üst seviyede devam ediyor. İnsanın ilk arayışı kendini güvende hissetmek için başlamıştır diyebiliriz. Hz. Âdem'in sonsuzluk arzusu ile yasak ağaca dokunmasıyla başlayan süreç dünyada da devam etmiştir. Tarihin akışına baktığımızda güvende hissetmek, emniyette olmak için hayvanların ehlileştirildiğini, taşlardan savaş aletleri yapıldığını, saldırılardan korunmak için setlerin yapıldığını, doğal afetlerden korunmak için göçler ve farklı malzemelerle yaşam alanlarının inşa edildiğini okuyoruz. 19. yüzyıla geldiğimizde ise bu güvende hissetme ihtiyacı insanoğluna belki de hayal edemeyeceği kapıları araladı. "Bilginin gücünü" keşfeden insan artık emniyetini üst boyuta taşımak istiyordu. Makineleşen üretim sistemi, aşılar, daha sağlam konutlar, teknolojik savunma aletleriyle birlikte

Öz
Auguste Comte, Max Weber, Karl Marx, Emile Durkheim gibi sosyo- lojinin ve aynı zamanda din sosyolojisinin öncüleri Kıta Avrupası’nda ya- şanan ‘kültürel, siyasal ve ekonomik devrimlerin’ getirdiği değişimleri din kurumunu dikkate alarak analiz etmişlerdir. Ele aldıkları konular ve ürettikle- ri kavramlar Kıta Avrupası dışında akademik araştırmalar yürüten Türk sos- yologlarını etkilemiştir. Nitekim Osmanlı Devleti, akabinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti’ni tecrübe eden Türk aydınları, devrimin sosyolojik çıktıları iti- bariyle din ve toplum ilişkilerine dair zengin bir alan bulmuştur. Bu çerçeve- de din sosyolojisi disiplininin Kıta Avrupası’ndaki birikimini ve yöntemsel çalışmalarını Türkiye’ye taşıyan sosyologların, sembolleşmiş düşünceleri üç temel döneme ayrılarak incelenebilir. Çalışmanın amacı sembol temsilcilerin ürettiği kavramsal çerçeveler ve katkılarını açıklayarak din sosyolojisi disip- lininin kurumsallaşma sürecini üç temel süreçte ele almaktır. Nitekim Cum- huriyet dönemi din sosyolojisi disiplininin kurumsallaşma sürecinin ele alın- ması alana dair tarihsel bir perspektif adına önemlidir. Çalışma, Cumhuriyet dönemi hazırlık, kurumsallaşmış ve yerel literatürün oluşması bağlamında üç temel dönemde din sosyolojisi teorisyenlerinin görüşleri esas alınarak oluş- turulmuştur. Prens Sabahattin, Ziya Gökalp, Mümtaz Turhan, Erol Güngör, Şerif Mardin, Mehmet Taplamacıoğlu ve Ünver Günay gibi isimlerin bu süreçteki katkılarını konu edinmiş ve üçüncü dönemde yeni literatürün oluşması incelenmiştir. Daha pek çok din sosyoloğu olmasına rağmen farklı sosyoloji ekollerini temsilen bu isimlerle yetinilmiştir. Çalışmada kullanılan veriler do- kümantasyon tekniği ile elde edilmiştir.

İrade eğitimi ve sevgi körlüğünün insana ve topluma zararlarını önlemede kurban ibadetinin etkileri nelerdir? Evrenin içindeki varlıkları, sevgisinin sonucu olarak sonsuz, mükemmel denge düzenlerle yaratan Allah ,bu sevgisinin gereği olarak insanın,Allah'ın koyduğu düzenin gereklerini bilmesini ,kurallarına uymasını ;bunu da Allah'ın koyduğu ilkeler doğrultusunda yapmasını emretmiştir.Allah'ın insanları ne kadar çok sevdiğinin göstergesi ,onların kendilerinde ve çevrelerinde yarattığı denge düzenler ve onlar için yarattığı sistemlerle, nimetlerdir.Allah,Kur'an da ve her şeyde bu sevgisinin gereği olarak insanlardan ,bazı görevlerini yapmalarını istemektedir.İnsanlar,sevdikleri için çok şeyi istemli olarak ,severek,güzel şekilde yaparlar.Kur'an da Rahman(Çok seven) sıfatının gereği olarak Allah, insanların çevresine,vücutlarına çok önemli,büyük,güzel sistemler kurduğunu ve onlara gereken önemli bol nimetler verdiğini sık sık vurgulamıştır.Masela ,önceden yol kesen,eşkıyalık yapan insanlar olan sahabeler,peygamberi(sav.) çok sevdiklerinden,Onunla konuşurken ,"Anam babam sana feda olsun "diye söze başlarlardı.Sahabelerin bu şekilde hitap etmeleri,kendilerinin daha önce nasıl kötü ve kötünün temsilcileri,kötü hayat yaşadıklarını bilmeleridir. Çünkü peygamberin(sav.) kısa sürede onları,sevgisiyle,ilgisiyle,bilgisiyle yetiştirerek örnek insanlar haline getirdi.Peygamber ,Allah'ın gözetiminde yetişmiş bir öğretmendi.Bu konuda "Eddebenî Rabbî fe ahsene te'dîbî", "Beni Rabbim terbiye etti de ne güzel terbiye etti" buyurmuştur.İnsanları yaratan Allah,İnsanların fiziksel ve psikolojik olarak yapılarını en iyi bildiğinden insanlar için en iyi kuralları o koyar.Bu şuna benzer,hiçbir insan veya kurum özene bezene ürettiği son model aracı çürümeye terk etmez ,onun yanında kullanım kılavuzu verir.İşte Allah'ın yarattıklarına karşı tutumu da böyledir. O halde Allah'ın peygamberi,Allah'tan aldığı eğitimle ,sevgiyle insanları yetiştiriyorsa ,insan davranışlarını yaptırma da en güzel motivasyonun sevgi olduğunu;bu sevginin yanlış kullanılmasının ne gibi kötü sonuçlara varacağını,insanların yanlış sevgiyle nasıl canavar varlık haline dönüşeceklerini bildiğinden gerçek sevginin sadece kendisine yönelmesini istemiştir.Sevginin sadece Allah'a yöneltilmesiyle ,Onun koyduğu ilkelere uyulması, beden ve ruh olarak sağlıklı ,kalkınmış iyi insanlardan oluşan topluma ulaşmasına götürür ki böyle bireylerden ve toplumdan doğru davranışlar ortaya çıkar. Sevgi konusunda bireysel ve toplumsal sapma ,vahşet ve kötülüklerin toplum gücüyle yapılarak daha çok zarar veren kötülükleri ortaya çıkaracaktır. İnsanlara toplumun vereceği zarara göre bireyin vereceği zarar daha azdır. Allah'ın sevgisi O'nun kurallarına uymakla olur.Allah,sevgisini O'nun kurallarına uymada aracı yaparak toplumun düzelmesini ve huzurlu olmasını istemiştir. "Kur'an'ın hükmüne ve Resulüllah'ın sünnetine aykırı düşünce ve davranışlar bâtıldır. Bu ölçülere uymayanları ve açıkça zulüm ve zillet düzenini savunanları,yaptıkları sapkınlıklara bahane oluşturanları ,Allah'tan başka evliyalar (sevgililer)edinerek; "Biz bunlara sadece bizi Allah'a yaklaştırsınlar diye seviyor ve tâbi oluyoruz (ve tapıyoruz diyenlere gelince); Allah,onların anlaşamadıkları konularda hükmünü verecektir.Allah (CC hiçbir)bunlar gibi yalancı ve inkârcı nankör kimseyi asla doğru yola ulaştırmayacaktır."(Zümer suresi 3.ayet) Allah,dışında ki varlıklara duyulan sevginin dozajının ve hedefinin sapmasının insana ve insanlığa,çağlara ne gibi vahşetlere mal olduğu tarihen ve tecrübelerle ortadadır.İslam dinin de Allah'ın sayısız cömertliği karşısında başkasına yöneltilen aşkın sevgi ,şirk kabul edilmektedir. Yukarıda ki ayetlerde görüleceği üzere Allah'a bağlılık iddiasında bulunan Müslümanların ,öncelikle Allah dışında ki varlıklara duyacakları aşırı sevgiyi kesmeleri gerekmektedir. İnsanların altına,gümüşe,paraya,arabaya ,hayvanlara karşı duyacakları aşırı sevi onları tanrılaştırmaya götürür! Bu konu Araf Suresi 148.ayette " Hz Musa'nın Tûr dağında Allah ile görüşmeye gitmesinden sonra Musa'ya inananlar toplumu olan Yahudiler,aralarında ki ,altın,mücevherleri,süs eşyalarını toplayarak ağzından arkasına kadar açılan borudan girip çıkan havanın çıkardığı sesle böğürmesi olan bir buzağı heykelini tapılacak ilah edindiler. Onun kendileriyle konuşmadığını ve onları herhangi bir yola da yöneltip-iletmediğini hidayete erdirmediğini akıl edip görmediler mi? Onu (altın ve para putunu tanrı) edindiler de, zulmedenlerden olup gittiler.. "Musa kavmine:-Allah, size bir inek kesmenizi emrediyor, demişti."(Bakara 67.ayet) Bu ayetle tarihi bir örnek anlatılarak insanların bu yanlıştan ders almaları istenir. "Allah, İnsanların sevgisinin aşırılığından ortaya çıkan şirk ürünü ve yanlış davranışların önünü almak için ,kendisi dışında ki varlıklara duyulan aşkın sevgiyi kesmelerini yani kurban etmelerini

1950'lerden itibaren Türkler çok çeşitli sebeplerle Avrupa ülkelerine göç etmeye başlamışlardır. Sonraki süreçte göç dalgalarının artmaya başlaması ve Türklerin bulundukları ülkelerde hatırı sayılır bir nüfusa ulaşmalarının bir sonucu olarak, öncelikle temel dini pratiklerin yerine getirildiği mescitler, daha sonra ikinci ve üçüncü kuşakla birlikte ise çevresindeki yapılanmalarla bir bütün oluşturan kurumsal camiler inşa edilmiştir. Bu camiler din hizmetleri dışında üstlendikleri sosyal, kültürel ve eğitsel fonksiyonları sayesinde hem dini ve milli değerlerin korunması ve yaşatılması hem de Türklerin bulundukları ülkelere entegrasyonlarına büyük katkılar sağlamıştır. Bu çalışmada, İngiltere'deki Türklere ait camiler ve bunların temel fonksiyonları ele alınmaktadır.

Bu calismada Ibn Haldun’un insan dogasi anlayisi aciklanip Hobbes, Locke ve Rousseau’nun insan dogasi anlayislari ile karsilastirilmaktadir. Hobbes ve Locke farazi ve sabit insan dogasi anlayisina sahip iken Rousseau kismen antropolojik ve tarihsel surecte degisen insan dogasi anlayisina sahiptir. Ibn Haldun insan dogasi anlayisini Kur’an ve hadisten elde eder ve daha sonra tarihsel degisim surecine yerlestirir. Ibn Haldun’un insan dogasi anlayisi ile Rousseau’nunki arasinda benzerlik olmakla birlikte onemli farkliliklar da vardir. Rousseau kismi gozlemle birlikte esas itibariyle gozlemle temellendirilmemis varsayimlara ve felsefi bir konuma bagli olarak kavramini kurar. Ibn Haldun ise tumuyle bilimsel gozlemle tarihsel surec icerisinde insan dogasinin degisimini takip eder.

Prof. Dr. Orhan Okay tarafından
kaleme alınan Konuşmalar
(Mülakat Sohbet Anket Açık
Oturum) adlı eserde Türk
Edebiyatı, Türk Dili ve Eğitim gibi
birçok farklı alanda ortaya
konmuş kıymetli tespitler
bulunmaktadır. Türkçe olarak
hazırlanan ve hocanın değişik
mecralarda dile getirdiği 35
başlıktan oluşan konuları içeren
bir eserdir.

lâhi mesajlari insanlara ulastirmakla gorevli olan peygamberler , bu iletisim sureci icerisinde kaynak rolunu ustlenirler. Peygamberler, Allah’tan aldiklari mesajlari insanlara etkili bicimde iletebilmek icin, bir kaynagin sahip olmasi gereken temel nitelikleri kisiliklerinde tasirlar. Kur’an’a gore, bir kaynak olarak peygamberlerin tasimasi gereken ozelliklerin basinda guvenilirlik gelir.

Bu araştırmanın temel amacı dini tutum, çevreye karşı yönelim ve çevreci davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Çalışmada nicel ve nitel paradigmaların beraber kullanıldığı karma yöntem kullanılmıştır. Karma yöntem modellerinden tamamlayıcılık deseni belirlenmiştir.  Araştırmanın nicel kısmı tesadüfi örnekleme; nitel kısmı amaçsal örnekleme modeline göre hazırlanmıştır. Bu kapsamda nicel yöntem için dini tutum ölçeği, çevreye karşı yönelim ve çevreci davranışlar ölçeği; nitel yöntem için ise yarı-yapılandırılmış mülakat tekniği ile bulgular elde edilmiştir. Araştırmanın nicel örneklemi,
%66,4’ü kadın (n=484), %33,6’sı (n=245) erkek olmak üzere toplam 729 kişiden oluşmaktadır. Araştırmanın nitel çalışma grubu ise %41,7’si kadın (n=5), %58,3’ü erkek (n=7) olmak üzere toplam 12 kişiden oluşmaktadır.
Araştırmada elde edilen bulgulara göre dini tutum ölçeği ile çevreyi emanet görme, sahip olma ve israftan kaçınma arasında pozitif yönlü istatiksel olarak anlamlı ilişkiler bulunmuştur.  Dini tutum boyutu ile aktif çevre arasında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmüştür. Algılanan sosyo-ekonomik düzey ile çevreye karşı yönelim ve çevreci davranışların alt boyutları arasında anlamlı bir farklılaşma tespit edilememiştir. Cinsiyete göre çevreye karşı yönelimin emanet görme alt boyutunda kadınların erkeklere kıyasla daha yüksek olduğu görülmüştür. Cinsiyete göre sahip olma, aktif çevre ve israftan kaçınma alt boyutları arasında anlamlı derecede farklılaşma görülmemiştir.
Medeni durum ile emanet görme yönelimi arasında anlamlı bir farklılaşma olmadığı; bekârların evlilere göre dünyaya sahip olma yönelimlerinin daha fazla ve anlamlılık düzeyinde olduğu; evlilerin aktif çevre ve israftan kaçınma davranışlarının bekârlara göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Yaş değişkeninde emanet görme hariç sahip olma, aktif çevre ve israftan kaçınma alt boyutlarında anlamlı farklılaşmalar olduğu bulgulanmıştır. 
Çevre hassasiyeti, dindarlıkla ilişkilendirildiğinde, kitabî manada dindar olan ve dindarlık bilinciyle yaşayan kişilerin daha belirgin bir şekilde dikkat ettikleri görülmektedir. Bu kişiler, çevreyle olan etkileşimlerinde daha bilinçli ve duyarlı davranma eğilimindedirler. Ancak, halk dindarlığına sahip olan bireylerde, çevre bilincinin yüksek olmadığı gözlemlenmektedir. Bu durum, dindarlık kavramının farklı yorumları veya yaşantıları arasındaki çeşitlilikten kaynaklanabilir. Geleneksel dindarlık anlayışına sahip olan bireyler, genellikle çevre konularında daha az duyarlılık sergileyebilmektedir. Sonuç itibariyle, çevre hassasiyeti ile dindarlık arasındaki ilişki, dindarlık düzeyine ve bilincine bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Bu bağlamda, çevre bilincinin geliştirilmesinde ve yaygınlaştırılmasında dindarlıkla ilişkili farklı yaklaşımların ve yaşantıların dikkate alınması önemli görülmektedir.

Toplumun en küçük birimini oluşturan aile, sosyal yaşamın ilk adımlarının atıldığı yer olup, kişiler arası ilişkilerin ve bir arada yaşamanın temelini oluşturmaktadır. Yeme-içme, barınma gibi fiziksel ihtiyaçların yanı sıra sevme sevilme, bir arada yaşama gibi manevi ihtiyaçlarında karşılandığı ailede, bir arada yaşamanın getirdiği sorunları çözmek adına ortaya çıkmış bir disiplin olan Aile Danışmanlığı, bireyin aile olarak kabul ettiği kişilerle problemlerini çözmesi yönünde destek sağlamaktadır. Aileyi oluşturan bireylerin birbirleriyle olan ilişkileri, yaşadıkları sorunlar, iletişim çatışmaları, bozulan ilişkiler, evlilik sürecinde, ayrılık ve boşanma sırasında çocuklarla ve aile ile ilgili bireysel ya da bireyler arasındaki sorunların çözümüne rehberlik eden bir danışmanlık hizmetidir. Belli meslek gruplarının, Aile Danışmanlığı eğitimi alarak yapabildikleri bu meslek, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının çıkarmış olduğu ilgili yönetmelik çerçevesinde kurulan Aile Danışmanlığı Merkezleri’nde icra edilmektedir. Bu çalışmada aile danışmanlığının bir disiplin olarak ortaya çıkışı ve Üsküdar özelinde genel yapısı anlatılmaktadır.
Anahtar kelimeler: aile, aile danışmanı, aile danışmanlığı, aile içi sorunlar, Üsküdar

Öz:
Bu kritik, Zübeyir Nişancı tarafından kaleme alınan “Sayılarla Türkiye’de İnanç ve Dindarlık” araştırmasından elde edilen verilerin sunuluş biçimlerini, bu verilerle ilgili analiz ve değerlendirmeleri din sosyolojisi perspektifiyle inceleme altına almaktadır. Bu kritik, araştırmada karşılaşılan eksiklik ve problemlere odaklanmaktadır. Bu kapsamda ilk olarak genel eksiklik ve problemler maddeler halinde tespit edilmekte, daha sonra araştırmanın bölümleri ayrı ayrı ele alınarak ayrıntılı bir inceleme gerçekleştirilmektedir. Bu çerçevede araştırmadaki genel eksiklik ve problemlerin şu hususlar olduğu tespit edilmiştir: a) Birbirinden farklı bir biçimde ele alınması gereken kategoriler grafiklerde bir arada gösterilmekte, buna bağlı olarak genel oranlar verilerek değerlendirmeler yapılmaktadır. b) Karşılaştırmalar yapılırken %1, %2, %3 gibi çok da anlamlı olmayan oransal farklılıklara dayalı olarak hem ciddi kafa karışıklıklarına hem de bazı manipülatif söylemlerin ortaya çıkmasına yol açan bazı ifadeler kullanılmaktadır. c) Bazı ara başlıklarda objektif ifadelerin kullanılması yerine yönlendirici bir tavır benimsenmektedir. d) Grafiklerde yer alan “ara sıra”, “ne dindarım ne değilim”, “ne katılıyorum ne katılmıyorum” seçenekleri açıklamalarda genel olarak dikkate alınmamaktadır. e) Birlikte ele alınmaması gereken ya da karşılaştırma yapılmaması gereken unsurlar hatalı bir şekilde bir arada değerlendirilmektedir. f) Dindarlık düzeyleriyle ilgili farklı konular ele alınırken genel olarak sadece verilerin sunulmasıyla yetinilmekte ve verilerin niçin düşük ya da yüksek olabileceğine dair çok az sayıda açıklama getirilmektedir. g) Verilerde Türkiye’deki dindarlığın anlaşılmasında göze çarpan ve mutlaka yorumlanması gereken bazı hususlar es geçilmektedir. h) Araştırmadaki sorularda ve verilerin açıklanmasında tüm yönleriyle objektif bir tavır sergilenmemektedir. i) Hangi esas ve kriterler üzerinden dindarlığın araştırıldığı belirtilmemektedir. j) Araştırmada “şüphe”, “ibadet etmek”, “laiklik” gibi dinî kavramlara dair gerekli tanımlar yapılmamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Din Sosyolojisi, Dindarlık Araştırmaları, Saha Çalışması, Anket, Objektiflik.

Deficiencies and Problems Encountered in the “Research on Faith and Religiosity in Turkey in Numbers” from the Perspective of Sociology of Religion

Abstract:
This critique examines the presentation of the data obtained from the research on “Faith and Religiosity in Turkey in Numbers”, written by Zübeyir Nişancı, and the analyses and evaluations related to these data from the perspective of sociology of religion. This critique focuses on the shortcomings and problems en-countered in the research. In this context, firstly, the general deficiencies and problems are identified in items, then the sections of the research are analysed separately and a detailed examination is carried out. In this framework, it has been determined that the general deficiencies and problems in the research are as follows: a) The categories that should be handled differently from each other are shown together in the graphs, and accordingly, evaluations are made by giving general ratios. b) While making comparisons, some expressions are used based on not very meaningful proportional differences such as 1%, 2%, 3%, which cause both serious confusion and some manipulative discourses. c) In some sub-headings, a directive attitude is adopted instead of using objective statements. d) The options "sometimes", "neither religious nor non-religious", "neither agree nor disagree" in the graphs are generally not taken into account in the expla-nations. e) Elements that should not be considered together or should not be compared are incorrectly evaluated together. f) When addressing different issues related to levels of religiosity, generally only the data is presented and very few explanations are given as to why the data may be low or high. g) In the data, some issues that are salient in understanding religiosity in Turkey and that must be interpreted are overlooked. h) The questions in the research and the explanation of the data do not display an objective attitude in all aspects. i) It is not specified on which principles and criteria religiousness is researched. j) The research does not provide the necessary definitions of religious concepts such as “doubt”, “worship” and “laicism”.
Key Words: Sociology of Religion, Religiosity Studies, Fieldwork, Survey, Objectivity.

Öz Kürtaj konusu insanın, hayatın, dinin, bilimin, ahlâkın, hukukun ve vicdanın kesiştiği ender konulardan biridir. Bu çalışmada kürtajın mahiyeti, İslam hukuku açısından kürtajın imkânı ve hangi şartlarda buna cevaz verilebileceğine ilişkin yaklaşımlar; özürlü doğacağı tespit edilen ceninin alınması, evlilik dışı veya tecavüz neticesi istenmeyen gebeliklerin sonlandırılması etrafındaki tartışmalar ele alınmış, bu konuda çağdaş İslam hukukçularının tutumları değerlendirilmiştir. Konu ülkemizde yaşayan Müslümanları yakından ilgilendirdiği için ilgili mevzuata kısaca yer verilmiştir. Kürtaj, ekseriyetle rahim içindeki embriyo veya fetüsün imha edilmesi ya da fetüsün hayatını sonlandırmak amacıyla vaktinden önce uterus dışına çıkartılmasıdır. Çağdaş İslam hukukçuları arasında hamileliğin erken dönemlerinde kürtaja cevaz verenler vardır. Bu görüşteki fakihler; hastalık, darulharpte yaşama, uzun yolculukta bulunma gibi meşru mazeretlere dayanırsa ilk zamanlarda kürtajın mübah; meşru bir mazerete dayanmazsa mekruh olduğunu ileri sürmektedirler. Buna karşın fetva kurulları ve İslam hukukçularının çoğunluğu, anne rahmine tutunmasından itibaren embriyonun korunması gerektiği ve kürtaja cevaz verilemeyeceği görüşündedir. Bu görüşteki fakihlere göre kürtaj yasağının istisnası, hamileliğin sürmesi halinde anne ve ceninin birlikte kaybedileceği durumların gerçekleşmesi halidir.

Kurban ibadeti eserin bütününde tüm yönleriyle ele alınacağı için biz burada onun tarihi arka plandaki durumuna değinmekle yetineceğiz. Gerek pagan gerekse semavi dinlerde görülen ortak ibadetlerden birisi kuşkusuz kurbandır. Tarihsel geçmiş irdelendiğinde tüm dinlerde kurban ibadetinin var olduğu görülmektedir. Öyle ki en ilkel dinlerde bile üst güçlerin rızasını
almak adına kurbanlar adandığı bilinmektedir. Bu kurban sunma ibadetinin toplumların coğrafya ve dönemlerine bakılmaksızın benzerlik göstermesi, tıpkı her toplumda bir ilah ve ahiret anlayışı olduğu gibi her topluma bir peygamberin gönderildiğinin yansıması olarak da değerlendirilebilir.

Evrenin içindeki varlıkları, sevgisinin sonucu olarak sonsuz, mükemmel denge düzenlerle yaratan Allah, bu sevgisinin gereği olarak insanın, Allah’ın koyduğu düzenin gereklerini bilmesini, kurallarına uymasını ; bunu da Allah’ın koyduğu ilkeler doğrultusunda yapmasını  emretmiştir.

Türkiye, 1980’den itibaren ithal ikameci ekonomi modelinden dışa açılma olarak ifade edilen yeni bir ekonomi modeline geçmiştir. Uygulamaya konulan neoliberal politikalarla birlikte küresel ekonomiyle bütünleşme sürecine girilmiştir. Bu eklemlenme dindarları da etkilemiş, dindarların gelirleri artmış, tüketim davranışlarında değişiklikler olmuştur. Öte yandan medya başta olmak üzere bazı taşıyıcı unsurlar, tüketim kodlarının farklı kesimlere ulaşmasını sağlamıştır. Bu süreçte ortaya çıkan yeni değerler, bireylerin tüketim eğilimlerinde de dönüşümlere sebep olmuştur. Bu çalışmada, dindarların tüketim eğilimlerini tespit etmek ve ne yönde değiştirdiğini ortaya çıkarmak amacıyla “Tüketim Dinamikleri Ölçeği” (TDÖ) geliştirilmiştir. Çalışmada nicel araştırma yaklaşımı benimsenmiş ve yüz yüze anket tekniğiyle veriler toplanmıştır. Örnekleme dâhil olan bireyler kota örnekleme ile seçilmiştir. Bu çalışmada literatür taraması, uzman görüşüne başvurma, akademisyenlerle yapılan beyin fırtınası...

Bu, literatüre katkıda bulunmayı amaçladığım giriş niteliğindeki çalışmada, teknolojik ve ekonomik gelişmelere rağmen devam eden bir ikilem olan yoksulluk ve zenginliğin karmaşıklığını Sa'di'nin ünlü eseri Gülistan'a odaklanarak ortaya koymaya çalıştım. Yoksulluğa ve zenginlere yönelik toplumsal tutumların özellikle Osmanlı'da çağlar boyunca başat eser olarak okutulmuş Gülistan'daki görünümüne odaklandım.  Eleştirel bir bakış açısıyla, zenginlerin ve yoksulların nasıl algılandığını, onlara nasıl davranıldığını ve anlaşıldığını inceleyerek, yoksulluğu sürdüren temel sosyal normları ve zihniyetleri gözlemlemeye çalıştım. Sonuçta bu araştırma, günümüz Türkiyesi'ndeki fakirlik ile zenginlik söylemleri arasındaki karmaşık dinamiklerin ve yoksulluğun sürdürülmesinde veya azaltılmasında toplumsal tutumların rolünün daha derinlemesine anlaşılmasına katkıda bulunmayı hedefledim.

Bu akademik çalışmada Türkiye’deki dini gruplar farklı açılardan incelenmekte, teorik ve uygulamalı araştırmalar ile güncel saha verileri elde edilerek dini gruplarla ilgili farklı problem alanları ortaya çıkarılmaktadır.
Kitapta on beş akademik bölüm yer almaktadır. Alanlarında uzman akademisyenler, kendi bilim dallarının perspektifleri üzerinden çok önemli konuları bu araştırma kapsamında inceleme altına almaktadırlar.
Bu kitap çalışması;
 Dini gruplara yönelik araştırmalarda mutlaka göz önünde bulundurulması gereken temel konuları,
 Günümüz Türkiyesi’ndeki dini grupların doğru bir analize tabi tutulabilmesi için gerekli olan tarihi süreçleri,
 Dini gruplara üyelik biçimlerini,
 Bireysel ve cemaatsel din anlayışlarının yansımalarını,
 Dini gruplara yönelik olumlu ve olumsuz yaklaşım biçimlerini,
 Dini grupların birey-toplum-devlet üçgeninde yaşadıkları yapısal sorunları,
 Örgütlü dini grupların bireysel dine doğru dönüşümlerini,
 Grup üyelerini yönlendiren sosyal psikolojik faktörleri ve bu konularla bağlantılı birçok meseleyi derinlemesine ve farklı açılardan inceleme altına almaktadır.
Bununla birlikte çalışmada;
Süleymanlılar, Menzil, İskenderpaşa, Işıkçılık ve Milli Görüş grupları, Katı Selefî gruplar, Kur’an İslamı, geleneksel-yeni kuşak Nurcular ve Adnan Oktar hareketi hakkında farklı perspektifler üzerinden teorik ve uygulamalı olarak sorgulamalarda bulunulmaktadır.

The presence of Muslim appeared by post-colonial migration in Europe has begun to rise gradually and instinctively since 1960. Especially after the World War II, the Muslim population in Europe increased even more with the supply of labor force in Europe from countries with a predominantly Muslim community. Today, the population of immigrant muslims exceeding is 15 million has faced many problems such as political, socio-cultural and economic and this situation still remains up to date. Behind all these problems, it is alleged that the significant integration problems occur and that there are also significant ethnic and religious identity in front of the integration problems. The debates of Euro-Islam started in the 1900's at this point are seen as a solution to the adaptation and integration problems of Muslim immigrants around the concept of "Euro-Islam". In this sense, the works of Bassam Tibi, a German citizen of Syrian origin, and Tarık Ramazan, a Swiss citizen of Egyptian origin, can be given as examples of these discussions. Although Tibi and Ramazan approached the concept of Euro-Islam from different perspectives, they both claimed that the religious understanding brought by Muslims in Europe from their countries of origin constitutes a problem in terms of adaptation to European socio-cultural life. These discussions are not only within the framework of the definition of the religious understanding of Muslims living in Europe, but also in the field of theology in terms of religious principles. In our country, these debates have been discussed both from the perspective of sociology and in the field of theology. Religion is an important factor in the integration processes of individuals and societies. It is a fact that individuals are affected by integration processes to the extent that they affect their integration into society. However, revealing the size and interaction points of these mutual interactions is an important element in the explanation of the phenomenon. The study attempts to describe the interaction of different socio-cultural conditions in Europe in the religious understanding and lives of Muslims. In this sense, it aimed to add a different meaning to the concept of Euro-Islam by evaluating it within the framework of these discussions. In this context, it reveals the role of Islamic schools in the religious understanding and life of the Muslim community living in Europe. On the other hand, the study discussed whether the concept of Euro-Islam has a social counterpart, different from evaluating the product of a political project. In this context, the study takes as a problem whether the religious understandings of European Muslims differ. In addition, we tried to reveal whether the differing areas were due to the differentiation of the principles existing in the basic sources of religion, as Tibi revealed, or to the difference of approach brought by socio-cultural life within the framework of the concept of "Anatolian Islam". Religious education processes, which are an important element in the integration of the European Muslim community and in the construction of its religious understanding, constitute the other focus of the study. The European Muslim community has been conducting religious education and training with traditional methods for a long time. Mosque associations occupied an important place in the conduct of this education. In particular, the fact that mosque officials come from the country of origin has been seen as a relatively disadvantageous situation in the European socio-cultural environment where both social and religious living conditions differ. At the same time, the diversity of mosque associations in terms of religious interpretations makes it difficult to put forward a homogeneous religious approach. Islamic schools appear to be an important factor in the formation and integration of European Muslims' religious identities. It is evaluated that this education, which is given by educators trained in the dominant socio-cultural life, using modern education and training tools, has an important role in the formation of European Muslim culture. The study collected data on the administrators, teachers and parents of the Ibn-i Sina Islamic School operating in Arnhem, the Netherlands, through indepth interviews within the framework of a qualitative research design. In the analysis of qualitative

Antik Yunan felsefesinde "logos" kavramı, evrensel düzen, akıl ve bilgelik anlamında geniş bir kullanım bulmuş, zamanla kozmik bir ilke olarak derinleşmiştir. Bu kavram, Stoacılarda evrenin tüm işleyişini yöneten akıl ilkesini ifade ederken, özellikle Philo'nun felsefi-teolojik düşüncesinde, Tanrı ile dünya arasında aracı bir varlık olarak görülmüştür. Philo, logosu hem Tanrı'nın yaratıcı gücü hem de evrene düzen getiren ilke olarak tanımlamış ve Yahudi teolojisi ile Yunan felsefesini birleştiren bir köprü olarak ele almıştır. Aynı zamanda, Yuhanna İncili'nde "logos" kavramı önemli bir rol oynamış ve Hristiyanlıkta İsa figürüyle ilişkilendirilmiştir. Bu bağlamda, logosun İsa'da tezahürü, hem Hristiyan teolojisinde hem de Antik Yunan ve Filonik felsefede daha geniş bir perspektifle incelenebilir. Bu makale, logos kavramının İsa'da somutlaşmasını, Yunan felsefesi ve Philo'nun düşüncesine dayalı bir perspektiften ele alacaktır.

Antik Yunan felsefesinde "logos" kavramı, evrensel düzen, akıl ve bilgelik anlamında geniş bir kullanım bulmuş, zamanla kozmik bir ilke olarak derinleşmiştir. Bu kavram, Stoacılarda evrenin tüm işleyişini yöneten akıl ilkesini ifade ederken, özellikle Philo'nun felsefi-teolojik düşüncesinde, Tanrı ile dünya arasında aracı bir varlık olarak görülmüştür. Philo, logosu hem Tanrı'nın yaratıcı gücü hem de evrene düzen getiren ilke olarak tanımlamış ve Yahudi teolojisi ile Yunan felsefesini birleştiren bir köprü olarak ele almıştır. Aynı zamanda, Yuhanna İncili'nde "logos" kavramı önemli bir rol oynamış ve Hristiyanlıkta İsa figürüyle ilişkilendirilmiştir. Bu bağlamda, logosun İsa'da tezahürü, hem Hristiyan teolojisinde hem de Antik Yunan ve Filonik felsefede daha geniş bir perspektifle incelenebilir. Bu makale, logos kavramının İsa'da somutlaşmasını, Yunan felsefesi ve Philo'nun düşüncesine dayalı bir perspektiften ele alacaktır.

Kur'ân-ı Kerîm'in Yâsîn Ey İnsân/Mevlânâ'nın Hazreti İnsân dediği İnsanlıkta Eşlerimiz! Sevgili Bartınlı Mümîn/Müslümân Kardeşlerimiz ve Yurtseverlerimiz! 1-İstiğâze, 2-Besmele, 3-Hamdele, 4-Salvele gibi başlama âdabı (saygı kuralları) ile başlayalım! Not: Hepsini birden okumak istemiyorsanız hızlıca sadece koyu siyah olan yerleri okursanız kısa bilgi sahibi olursunuz! Sonra yavaş yavaş Allah-Nefsimiz/kişiliğimizin iyi (sağduyu/vicdan-meleğin sesi ve kötü yanı, kötü arzularımız ve şeytanımızın sesi) sonra Toplum ve Değerlerimiz ve İspatlı Din bilimsel ve mantıksal açıdan düşünerek okursanız çok daha iyi olur! Âyet ve hadisler ve bazı önemli yerler, koyu siyah olarak verilmiş olup sonlarındaki rakamlar dipnotlar olup altta kaynakları verilmiştir. Biz bunu kısa da bir sayfa da anlatabilirdik. Ama malum Şeytan ayrıntıda gizli; hep ayrıntı sorulardan girerek imanımızı-amelimizi çalmaya çalışır. Onun için biraz uzun yazdık. Uzattığımızdan dolayı özür dileriz! Allah'ın haram kıldığı içkiye ayrılan 2-3 saat arkadaşlarla içme gibi bir sürenin bari üçte birini bu yazıyı okumaya en azından anlamaya ayıralım aksi takdirde belki de Ahirette Allâh C.C. "-Bak ben bir kulumu vesile yaptım sana Âyetlerimi gönderdim ama sen bir saat bile zaman harcamadın!" hitabına muhatap olmayalım! 1. Eğûzü billâhi mineşşeytânirracîm! (Allah'ın onu yükselttiği yüce makamından O'nun emrini dinlememesi) kovulmuş şeytan (iblis, azazil) 'ın (şerrinden) Allah'a sığınırım! O, Celle Celâlüh'tür yani; Şânı (ünü) çok büyüktür. 2. Bismillahirrahmanirrahim! Rahmân ve Rahîm Olan Allah'ın adıyla başlarız! O, Rahmân ismiyle mümin (sabit değişmeyen ana inançları olup son din İslama inanan), münafık (sabit değişmez değerleri olmayıp oynak değerleri olup çok yüzlü olan son din İslâm'a inandığını dil ile söyleyip, inanmış gözüküp içten inanmayan), kâfir (yanlış/batıl inançlarının yanında doğru bazı inançları da olup son din İslâm'a inanmayan) ayırd etmeden onlara acıyan, besleyen, büyüten rızık veren, ihtiyacını karşılayan; Yine O, Rahîm ismiyle de sadece gerçekten kendisine inananlardan müslümanlara yardım eden, besleyen, büyüten merhamet eden demektir. Salt Esirgeyen, bağışlıyan diye tercümesi eksiktir. Tabi bu ismiyle Gerçek İslam mesajı kendi dilinde canlı örnek bir şahıs veya kendi dilinde bir yazılı son kutsal kitap anlamı ve İslama davet mektubu kendine yazılmayan gelmeyen insanlar da dahil Olabilir (Ehl-i Sünnet İslâmı Büyük Alimi/Allâme İmam Eşğari'ye göre). 3. Bundan sonra Rabbimiz Allah'a hamd/şükür ve senâlar/övgüler olsun! Yani hamd/ondan gelene rızâ/kabul dileği, şükür ve övgüler olsun! 4. Bunlardan sonra Allah'ın Elçisi Peygamberimiz Efendimiz'e salât ve selâm olsun! (Övgü, duâ ve esenlik O'na olsun! Ancak O'nun getirdiği din ve çağrı ile insanlık gerçek barışa/selâma erişebilir.) Belki sizlere bir çoğuyla bildiğinizi anlatacağız! Mevlânâ'nın dediği gibi "Söylenen söylendi: Artık yeni şeyler söyleme zamanı…". Farklı söylediğimizi düşünüyoruz. Bir de bildiğinizi bizden dinleyiniz!