Din Sosyolojisi

Türk toplumunun kısmen muhafazakâr, kısmen seküler bir karakter arz etmesi, onun modern-muhafazakâr denilen melez bir karaktere sahip olduğunun göstergesidir. Bu durum, sekülerleşmenin bütün toplumlarda düz bir çizgide ilerlemediğinin ve toplumdan topluma değişen kendine özgü bir niteliğe sahip olduğunun da bir kanıtıdır. Bu makalede, sekülerleşen toplumda özellikle aile değerlerinde gözlemlenen değişim ve bu değişimin sonuçları üzerinde durulmaktadır. Geleneksel değerlerle inşa edilmiş geniş ailelerde, rol paylaşımlarının belirginliği, tecrübeler, birlikte yaşama kültürü ve inançlar belli bir aile düzenini oluşturmaktaydı. Sanayi devrimi sonrasında yaşanan gelişmelerin zorunlu bir sonucu olarak ortaya çıkan çekirdek aile modeli ise, mevcut kültürün bir kısmını bünyesinde taşısa da, bireyselliğin gittikçe belirginleşen karakteri nedeniyle bir takım sorunları beraberinde getirmiştir. Bu bağlamda, aile içi şiddet, geçimsizlik, eşler ve çocukların duygusal ve davranışsal problemleri, iletişim sorunları, anlaşmazlık ve uyuşmazlıklar, eşler arası tahammülsüzlük ve ekonomik özgürlük gibi durumların ülkemizde de boşanma oranlarının artmasına ve aileye alternatif yaşam modellerinin ortaya çıkmasına neden olduğu görülmektedir. Sağlıksız aile ortamları ve artan boşanma oranlarıyla birlikte sorunlu çocuk sayısının çoğalması ve bu durumun doğurduğu yeni problemler de aile yapımızda çözüm bekleyen bir başka sorun alanını oluşturmaktadır. Genç nüfusun alkol ve sigaranın yanı sıra, uyuşturucu madde kullanımı gibi bağımlılıklar geliştirerek zararlı alışkanlıklara yönelmesi, aile ortamından gittikçe uzaklaşmasını beraberinde getirmektedir. Ayrıca bu durum, aile içi huzursuzlukları ve çatışmaları tetikleyerek gençlerin aile değerlerinden uzaklaşmalarına zemin hazırlamaktadır. Bu göstergeler ülkemizde aile değerlerinin giderek aşındığını ve ciddi bir değer dönüşümünün yaşandığını düşündürmektedir. Ancak Dünya Değerler Araştırması'nın 2010-2014 yılları arası verileri incelendiğinde, Avrupa ve Kuzey Avrupa ülkelerinin

İlkel toplumların aksine günümüzde, devlet örgütlenmesi dışında, devletsiz bir topluluğun olmadığı tartışılmaz bir gerçektir. Dolayısıyla devlet örgütü, diğer örgütlenmelere göre oldukça güçlü ve kapsamlıdır. Devletin bu güç ve kapsamı, devletin insanlık tarihi boyunca var olduğunu düşündürmektedir. Devlet tarih üstü, aşkın bir varlık mıdır? Devleti, müphem olarak tanımlamak, onun “ne” olduğunu ortaya koyamaz.
Bu çalışmada, devletin “ne” olması gerektiği yerine ne olduğu konusu tartışmaya açılacaktır. Devletin “ne” olduğu; “nasıl” ortaya çıktığı ile yakından ilgili olduğundan, devletlerin kökenlerine ilişkin teoriler çerçevesinde tartışılacaktır. İbn Haldun’un devletin ne’liği ve kökenine ilişkin görüşlerinden yola çıkarak tartışma sürdürülecektir. Tartışmalar neticesinde devletin ne’liği ve kökeni ile ilgili değerlendirmeye yer verilecektir.


Unlike primitive societies, today, it is an indisputable fact that there is no stateless communities outside of state organization. Therefore, the state organization is quite powerful and comprehensive compared to other organizations. That power and scope suggest that there have been state throughout human history. Are states a transcendent and suprahistorical being? State, to define as ambiguous, its "what" can not be revealed.
In this study, "What" of the state closely related “how appearance” of the state, "What" of the state will be discussed in the framework of theories concerning the state of origin. Discussion will be continued based on Khaldun's idea "What" and origin of the state. Finally, It will be included in a evaluation about "What" and origin of the state after all discussions.
Key Words: state theories, the state of origin, ıbn khaldun, asabiyya, state property

Bu makalede din sosyolojisi metodolojisinde anlayıcı (yorumlayıcı) yaklaşım Max Weber örneği üzerinden bir yöntem sorunu bağlamında değerlendirilmiştir. Bu çerçevede ilk olarak anlayıcı paradigma kısaca tanımlandıktan sonra Max Weber sosyolojisinde bu yaklaşımın imkanı ortaya konulmaya çalışılmıştır. İkinci olarak yine Weber bağlamında anlayıcı din sosyolojinin genel görüntüsü üzerinde durulmak amaçlanmıştır. Sonuç olarak ise araştırmada öne çıkan yaklaşımın genel bir değerlendirmesi yapılmıştır.

Din bilimleri içinde din sosyolojisi:
Dinle ilgisi bakımından din bilimleri
Dinle, teolojik bakış açısıyla ve normatif yöntemlerle ve apolejetik (dini savunma) amaçla ilgilenen ilahiyatın aksine dinleri sosyal bilimler perspektifinden ve herhangi bir dini veya dinleri apolejetik (savunmacı) gaye gütmeden ve ideolojik muhalefet tavrı içine girmeden olgusal temelde araştıran ve analiz eden çeşitli sosyal bilim disiplinlerinin ortak adı. Araştırma Yöntemleri ve metodolojileri farklı olduğundan din bilimleri (science of religion veya Almanca ‘daki tabirle Religionswissenschaft) ile teoloji (ilahiyat) birbirinden tümüyle olmasa da önemli ölçüde ayrılmaktadır. Bir teolog ile din bilimci arasındaki fark, birinin dini vahiy eksenli anlamaya diğerinin ise bilim perspektifi içinden bir dini veya tüm dinleri anlama ve açıklamaya çalışmasıdır. Hristiyanlıkta üniversitelerin teoloji bölümlerindeki Kutsal Kitap çalışmaları, misyonoloji (misyon bilimi); İslam'da ilahiyat fakültelerindeki fıkıh, hadis, tefsir, kelam gibi alanlarla, dinleri sosyoloji, psikoloji, antropoloji, tarih gibi sosyal ve beşeri bilimler perspektifinden ele alan din sosyolojisi, din psikolojisi, din antropolojisi ve din fenomenolojisi gibi çeşitli alanlar birbirlerinden önemli ölçüde ayrılmaktadır.
Dinin ve dinlerin sosyal bilim mantığı içerisinde araştırılmasının önünde duran engellerden diğeri din veya dinlerin ret veya kabul, iman ve inkâr şeklindeki ideolojik ve siyasi seçimlerin çerçevesi içerisinden değerlendirilmeye çalışılmasıdır. Söz konusu iki kutuplu yaklaşımın tarihsel, siyasal ve kültürel bazı gerekçeleri olsa bile günümüzün sosyal bilimlerinin ve din bilimlerinin temel mantığının dinlerin kökenlerini araştırmak, bir geneology çıkarmak değil dinlerin toplum, kültür ve birey ile ilişkisini olgular düzeyinde araştırmak olduğu unutulmamalıdır.
Din bilimleri ’nden din sosyolojisine ilk adım da tanımlar: Dinin Sosyolojik Tanımları: Alman felsefecisi Harald Hoffding’e atfedilen ancak Durkheim Bronislaw Malinowski gibi antropologlar tarafından da kabul edilen sosyolojik din tanımı dini "değerlerin muhafazasıdır" olarak görür. Karl Marx'a göre ise sosyal ve ekonomik gücü ellerinde bulunduranların kalabalıkları hâkimiyetleri altına almakta kullandıkları bir güç olan din, "halkın afyonu"dur.

Din sosyolojisi
Din sosyolojisi, dini kurum ve dini yapılanmaları, dini temalarla toplumsal yapı arasındaki ilişkileri ve dinin toplum, toplumun din üzerindeki etkilerini araştıran bilimsel bir disiplindir. Din sosyologları toplumun din üzerinde dinin toplum üzerindeki etkilerini bir başka deyişle toplum ve din arasındaki diyalektik ilişkiyi açıklamaya çalıştır.
Din sosyolojisinin genel tarihsel gelişimi:
Batı’da din sosyolojisi
Din sosyolojisi (Sociologie de la Religion) terimi ilk olarak Emile Durkheim tarafından Année Sociologique (Sosyoloji Yıllığı) dergisinin 1899'da yayınladığı bir sayısındaki yazısında kullanılmıştır. Bunun dışında Durkheim'ın Dini Hayatın İlkel Şekilleri (Formes Elementaires de la Vie Religieuse) adlı daha sonraki din sosyolojisi disiplininde çok önemli yeri olan sosyoloji perspektifinden dini hayatı ele aldığı bir eseri bulunmaktadır. Durkheim bu eserinde dinin toplumsal hayattaki işlevini vurguluyor ve toplumun kolektifliğinin bir yansıması olarak dinin toplumsal unsurları bir arada tutan işlevine vurgu yapıyordu. Durkheim'in din anlayışının ateist veya agnostik olduğu belirtilir. Ancak onun için dinin nihai olarak doğru olup olmadığı önemli değildir. İşlevi olan bir kurum canlılığını sürdürür aksi takdirde ya yok olur ya yeni bir biçime bürünür.
Sosyolojinin diğer ünlü simalarından biri olan Marx'a gelince din sosyo-ekonomik faktörlerin epifenomeni (gölge olgu)dir. Marks için de din esasen bir işleve sahiptir. Kendi emeğine yabancılaşmış toplumsal sınıfların bu yabancılaşmayı aşmak için ürettiği bir şeydir ancak yabancılaşmanın asıl kaynağını gözden uzaklaştırdığı ve yönetici sınıfın yönetilenler üzerindeki baskısının bir aracı haline geldiği için olumsuzluklar taşımaktadır.
Din sosyolojisinin sistematik bir bilim dalı haline gelmesini sağlayan Max Weber ise Dilthey ve Rickert'den gelen manevi bilimler akımına bağlı anlayıcı sosyoloji geleneği içinden dine bakar. Ona göre din sadece bir sonuç değil aynı zamanda toplumsal olguların belirli bir biçimde düzenlenmesini sağlayan bir zihniyet biçimidir.
Türkiye'de din sosyolojisi
Türkiye'de din sosyolojisi sosyolojinin girişiyle birlikte olmuştur. Ziya Gökalp, Durkheimci bir sosyoloji anlayışını Türkiye'ye taşıdığı gibi din sosyolojisi alanında Türkçede ilk metinleri kaleme alan kişi olmuştur. Daha sonra din sosyolojisi alanında Türkçedeki ilk kitap Hilmi Ziya Ülken tarafından Dini Sosyoloji adıyla kaleme alınmıştır. Türkiye'de din sosyolojisi alanında Weberyen çizgiyi iktisat bilimci Sabri Ülgener temsil etmiştir.
____________________________________________
https://tr.wikipedia.org/wiki/Din_bilimleri;https://tr.wikipedia.org/wiki/Din_sosyolojisi(ind.17.01.2020/ind.:eyuptasoz) 
Abstract için derleme: eyüp taşöz ( https://independent.academia.edu/eyuptasoz ).

Özet

Ölümsüzlüğün bedensel olarak mümkün olamayacağını gören ölümlü insanoğlu, bu dünyadan göçtükten sonra sonsuza kadar yaşayacağı başka bir dünyanın var olduğuna inanmıştır. Öldükten sonra gidilecek dünyanın yeryüzünde değil, Tanrı veya tanrılar katında yani gökte olması gerektiği inancı her zaman ağır basmıştır. Bu nedenle toplumlar, ruha kafes olan ölü bedeni çeşitli yollarla göğe yükseltme törenleri icra etmişlerdir. Bu yollardan en yaygın olanı, cesedi kutsal ve arındırıcı olarak kabul edilen ateşle yakmak suretiyle buhar ve duman biçiminde gökte olduğuna inanılan öteki dünyaya göndermektir. Cesedi, Tanrı veya tanrılar katına yani öldükten sonra yaşanılacağına inanılan gökteki dünyaya gönderme yolunun ikincisi ve pek fazla bilinmeyeni ise tanrısal özellikler atfedilen yırtıcı kuşlara vermektir. Ölü beden veya kurban, yerle gök arasında uçabildiği için Tanrı veya tanrılarla insanlar arasında elçi sayılan bazı kutsal yırtıcı kuşlara verilmiştir. Türkler de tarihin karanlık dönemlerinde diğer komşu toplumlar gibi bu göksel defin uygulamasına başvurmuşlardır. Bu çalışma; Kök Türk Yazıtları ve Divanü Lügati't-Türk başta olmak üzere, diğer sözlü ve yazılı kaynaklardan yola çıkarak günümüze kadar bu uygulamanın izlerini sürmektedir.

Anahtar Kelimeler: Türkler, cenaze töreni, yırtıcı kuşlar, göksel defin, kergek, kerkes.

Abstract

The inevitable perishability of dead human body versus the insistent desire to live the eternity somewhere away from the earth after death has always taken a great significant in the believes of man. After the exodus from this world, the immortal soul will live for ever in heaven beside God or where Gods are living. Thus, societies designed various ceremonies to liberate the spirit from the prison of the flesh to the sky. The most common of these is sending the spirit to the other world in the form of rising steam and smoke by burning the body in what is believed to be sacred purifying fire. Another way for the dead to reach the eternal heavenly world of God(s) in the sky is to give away his body-and sacrifices-to some holy birds of prey. This less known ceremony suggests that these flying birds of prey between earth and sky are believed to have divine characteristics, they are considered to be the ambassadors of God(s). Turks as well as their neighboring communities back in that dark period of history had practiced this celestial burial rites. This paper, depending on the Gokturk Inscriptions, Divanü Lügati't-Türk (Dīwān ul-Lughat al-Turk) besides other oral and written sources will follow the traces of this ceremony back to the days of its practice until now.

Keywords: Turks, funeral ceremony, birds of prey, celestial burial, kergek,kerkes.

Her ne kadar bazı bilimsel tartışmalar Türk kamuoyunda azımsanmayacak seviyede ilgi uyandırsa da bilim sosyolojisinin temel varsayımları kamuoyu tarafından çok az bilinmektedir. Türkiye’de bilim sosyolojisine duyulan ilginin doğru bir
betimlemesi içinse bilim sosyolojisinin başka ve daha “derin” tartışmalarda oynadığı rol analiz edilmelidir. Bilim sosyolojisi Türkiye’de çoğu düşünür tarafından bilimle din arasında olduğu varsayılan çatışmada kullanılacak bir araç olarak görülmüştür. Bunun yanında diğer bazı sosyologlar, bilim sosyolojisindeki temel teorilere Batı’nın bilimdeki üstünlüğüne dair argümanları eleştirmek için atıfta bulunmaktadırlar. Son
olarak, rölativizmden etkilenmiş bazı Türk bilim sosyologları, alandaki argümanları “büyük düşman” pozitivizm ile hesaplaşmada kullanırlar. Bu makale, alandaki temel
aktörlerin ve pozisyonlarının analizini yapmak suretiyle, Türkiye’deki bilim sosyolojisi tartışmaları hakkında kısa ve öz bir resim sunma niyetindedir.

ÖZET Bu çalışma, din ile kültürün toplumsal zeminde cereyan eden karşılıklı ilişkilerini konu edinmektedir. Çalışmanın amacı, toplumsal hayatta onsuz olunamayacak bir boyut olan kültür ile yine onsuz olunamayacak bir inanç ve hayat tarzı olan din arasındaki etkileşimi sosyolojik bakış açısıyla anlamak ve anlamlandırmaktır. Araştırmada, toplumsal düzlemde kültür-din etkileşimi olgusu, özsel-işlevsel yaklaşımla kültür ile din hakkındaki çalışmalardan yararlanılarak ele alınmaktadır. En karmaşık antropolojik, etnolojik, folklorik, sosyolojik vs. kavramlardan biri olan kültürün çok farklı tanımları yapılmış ve yapılmaktadır. Aslına bakılırsa, toplumda üretilen her türlü insanî ürün olarak kültür, toplumsal hayatın en önemli veçhelerinden biridir. Bir dizi toplumsal süreçlerin bileşkesi olan kültür, toplumsal hayatta karmaşık bir semboller ve kavramlar bütünü olarak anlaşılabilir. Kültürün sembolik yönü, toplumun onun anlamlar dünyası, inanç dünyası ve din ile etkileşiminde de kendini gösteren çok önemli bir yöndür. Sembolik boyut, kültürle dinin etkileşim zeminidir. Dini de sembol boyutunu görmeden anlamak mümkün değildir; zira dinî inanç, düşünce ve pratikler, toplumsal hayatta sembollerle ortak nokta haline gelir, kuşaktan kuşağa aktarılır, insanın iç dünyası ve hayatında, kolektif ruh, bilinç, bellek ve yaşamda derinleşir, kalıcı hale gelir. Toplumun kutsalla iletişim kurması, kutsala yönelmesi, kutsala yönelimini toplumsal zeminde ortaya koymasında yine dindeki sembolizm veya semboller sistemi zorunludur. Kültür-din etkileşiminden bahsedildiğine göre din ile kültür toplumsal hayatta iki ayrı varlığa sahip demektir. Bu çerçevede toplumda din kültürü, kültür de dini çeşitli biçimlerde ve farklı etkenlerle etki altına alır. Din-kültür ilişkileri, bazen ahenk ve uyum, bazen de şiddet, çatışma ve uyumsuzluk içinde gerçeklik bulur.

Bu çalışmada, dinin, geleneksel olandan bireysel olana doğru olası bir dönüşümünü gözlemlemeye hizmet edecek şekilde dinde bireyselleşmeyle ilgili bir ölçek geliştirmek amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklemini değişik fakülte ve bölümlerde okuyan 522 (% 46.2'si kadın, % 53.6'sı erkek) üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmacılar tarafından hazırlanan ve 12 maddeden oluşan ölçek, yedili Likert tipi yanıt kategorisine sahiptir. Ölçeğin farklı bileşen çözümlemeleri incelendiğinde en anlamlı yapının varyansın % 40.1'ini açıklayan iki bileşenli yapı olduğu görülmüştür. Bu faktörler, ölçek alt boyutları olarak kabul edilmiş ve "Dinsel Gelenek ve Ritüellerden Ayrıştırma" ve "Dini Bireysel Bir Derinlik Hissi Olarak Deneyimleme" olarak adlandırılmıştır. Güvenirlik Alpha katsayıları, Dinin Bireyselleşmesi Ölçeği için .73; "Dinsel Gelenek ve Ritüellerden Ayrıştırma" alt boyutu için .74 ve "Dini Bireysel Bir Derinlik Hissi Olarak Deneyimleme" alt boyutu için .68 olarak bulunmuştur. Ölçeğin ikinci boyutu ile inanç düzeyi arasında bir ilişki bulunmamış; diğer 2 alt boyut ve ölçek geneli ile dindarlık ve inanç düzeyi arasında ters yönde anlamlı ilişki bulunmuştur. Siyasi görüşe göre ölçeğin sınandığı varyans analizi sonuçları ölçeğin farklı ideolojiler açısından ayırt edici olduğuna işaret etmiştir. Bu farklılaşmalar ölçeğin iki alt boyutu ve ölçek genelinde gözlenmiştir. Dinin bireyselleşmesi ölçeğinde en yüksek puanı Atatürkçü/Kemalist/Cumhuriyetçi grup alırken, en düşük puanı ise Muhafazakâr ve Muhafazakâr-Milliyetçi grup almıştır. Abstract  Ege Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Radyo-Televizyon ve Sinema Bölümü, 1441

Inherent human desire for meaning, leads him to quest for meaning in the living conditions of all kinds. The most important feature of the search for meaning is to have a universal character. Man is the only being questioning the meaning of his actions. This case distinguishes man from all other beings, since man makes life meaningful and adds value to it through his actions. This takes place in two ways: 1. Egocentric efforts/searches for meaning, 2. Theology-based attempts/searches for meaning. The former is a result of man's seeing his resource of connate capabilities in nature; and the second is a result of seeing it in the transcendental being. Man can reach his true freedom only by embracing values enabling him to go beyond himself. Such liberation, gives man inner prosperity and depth. In this context, story of Abraham, as described in the Koran provides an important example for the universality of the human quest for meaning, and for his effort/search for making theology-based life meaningful.

Öz: Günümüz toplumları gözlendiğinde en göze çarpan özelliklerden ikisi tüketim toplumu olmaları ve dinin bu toplumlarda görünürlüğünün artmasıdır. Türkiye toplumu da son yıllarda tüketim toplumunun hemen hemen bütün kodlarını, belirtilerini gösterir hale gelmiştir. Bu çalışmada, tüketim toplumunda din ve dini değerlerin var olma ve tecrübe edilme biçimleri, Türkiye ve İslam örnekleri merkeze alınarak incelenmektedir. Bu incelemede tüketim toplumu kodlarıyla dini değerlerin nasıl bir etkileşime girdikleri tespit edilmeye çalışılmaktadır. Tüketim kültürünü içselleştirmiş olan Türkiye toplumunda kimi dini değerlerin aldığı yeni görünümleri tespit edip tüketim kültürünün etkisiyle metalaşma olarak nitelenebilecek bu değişimlerin altında yatan toplumsal saikler tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu aşamada dökümantasyon metoduyla yazılı ve görsel medya taranmış, derinlemesine mülakat yoluyla gösterişli tesettür ve giyim gibi metalaşma örneklerinin yanında özellikle lüks umre ve hac turlarının nasıl değerlendirildiği tespit edilmeye çalışılmıştır. Tüketim toplumunun ve kültürünün etkisiyle, bir çok dini değer ve tecrübede olduğu gibi, özelde hac ve umre ibadetinin dayanak noktalarının ve gözettiği hedeflerin gerçekleşmesinde birçok güçlükle karşılaşıldığı, bireylerin dini pratiklerini gerçekleştirirken tüketimin düşünce kalıplarından ve davranışa ilişkin alışkanlıklarından sıyrılamadığı tespit edilmiştir.

Abstract: Two of the most obvious characteristics of contemporary society are consumerism and the revival of religion. Turkish society, especially in the last decade, has demonstrated almost all the codes of a consumer society. The goal of this study is to determine the aspects of interaction between these codes and religion along with its values and symbols. The first part, which is theoretical, analyses the consumer society/culture and is followed by an examination of the relation between a consumer culture and religious values via abstraction , speculation and comparison. Next, some Islamic values found in Turkish society have been chosen in order to study their interaction with that country's consumer culture. In addition to luxuary iftar organisations and ostentatious attire among religious people, a sample case will be presented; that of the contemporary luxury hadj and umrah.. The data, which was collected through interviews and documentation, reveal that the influence of Turkey's consumer society and its culture has made the realization of the hadj and umrah's basic points and targeted aims, like many other religious values and experiences, more difficult. In addition, individuals cannot escape the thought patterns of consumption and its behavioral habits while performing religious practices.

ÖZET
Anadolu coğrafyası, binlerce yıldır din ile iç içe bir yaşamın var olduğu bir bölgedir. Tarihi 12 bin yıl öncesine dayanan Şanlıurfa’daki Göbeklitepe ibadet alanı, bu topraklardaki Tanrı inancının, dinin ve dini yaşamın kökenlerini bilinenden binlerce yıl geriye çekmiştir. Selçuklu ve Osmanlı devletlerinin devamı olarak 1923 yılında kurulan Türkiye Cumhuriyeti, Halifeliği tamamen kaldırdı veya bir görüşe göre Halifeliği Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) varlığına mündemiç hale getirdi, ancak nihayetinde dinî hukuk normlarını, yani İslâm şeriatını güncel mevzuatın dışına çıkartan adımlar attı, seküler bir Anayasa oluşturdu. 1937 yılında Anayasa maddesi haline gelen “Laiklik” ilkesi, devletin temel özelliklerinden bir tanesi oldu.
Din ve sekülarizm -Türkiye’de uygulanan haliyle laiklik/laikleştirme- birlikte düşünülmesi gereken konulardır. Din ve devlet işlerinin hukuki ve yapısal olarak ayrılması esasına dayanan laiklik ilkesi ile dinin toplumsal ve siyasal hayattan çekileceği, vicdanlarda kalacağı ve kamusal yaşamda etkili olmayacağı düşünülmüştür. Ancak bu gerçekleşmemiş, 1950’de yönetimi seçimle devralan Demokrat Parti iktidarı ile birlikte, toplumdaki dinî değerler ve yaklaşımlar siyasal yaşamı etkilemeye başlamış, toplumsal hayatta din yeniden öne çıkmıştır.
Osmanlı Devleti döneminde devlet yönetiminde laikleşme adımları ve toplumda ise sekülerleşme sürecinin emareleri yaşanır. Bu süreç, Cumhuriyet döneminde laiklik ilkesine bağlı olarak sekülerleştirme olarak tezahür etmiştir. Böylece, yüz yılı aşkın süredir devam eden Osmanlı-Türk modernleşmesi başka bir evreye geçmiştir. Cumhuriyet’in kurucu iradesi ve resmi-merkez ideoloji tarafından yürütülen laiklik ilkesi modernizasyon projesi olarak uygulanmıştır. Bu sebeple, devlet yapısını değiştiren laiklik siyasi-hukukî, toplumun seküler yönde değişimini ifade eden sekülerleşme ise sosyolojik bir kavramdır. 2010’lu yıllara değin Türkiye’de yaşanan süreç, temelde baskıya, zora ve hukuki cezalandırmaya dayalı laiklik uygulamasının, tepeden inmeci bir anlayışla siyasi-sosyal bir proje olarak uygulanmasıdır. Elbette, bu yıllarda sekülerleşme olur, ancak bu süreç laiklik baskısı altında yaşanır.
Önce laikliğin meşrulaştırılması, devamında dinin laik ve demokratik düzende var olması, nihai noktada ise dinî yaşamın ifade biçimlerinin, temsillerinin ve uygulamalarının hangi ölçülerde toplumsal yaşamda var olacağı, Cumhuriyet tarihi boyunca tartışılan konular olur. Sosyolog Cahit Tanyol (1914-…) ve Şerif Mardin (1927-2017), her ikisi de, bu konularda yoğun olarak çalışmış, din ve laiklik (sekülarizm) üzerine, temel, etkili, belirleyici ve ana akım yaklaşımlar oluşturan düşünceler ortaya koymuşlardır. Cahit Tanyol’un ve Şerif Mardin’in bu konudaki yaklaşımlarının karşılaştırmalı incelemesi, Cumhuriyet tarihine ve bugüne dair derinlikli bilgiler, geleceğe ilişkin de anlamlı bir perspektif sunar.
Anahtar Kelimeler: Din, İslâm, Sekülerleşme, Sekülarizm, Laiklik, Laikleştirme, Din Sosyolojisi, Cahit Tanyol, Şerif Mardin.

ABSTRACT
Anatolian geography, have a life intertwined with religion for thousands of years the region. The Göbeklitepe region in Şanlıurfa, which dates back 12 thousand years, has drawn the reflections of the belief of the god, religion and religious life for thousands of years. Republic of Turkey fully abolished the Caliphate or made Caliphate into the presence of The Grand National Assembly of Turkey (TBMM) according to another view; but in the end there had been took steps that go beyond religious norms and created a secular Constitution. The “laicisim” principle, which became the constitutional material in 1937, became one of the main features of the state.
Religion and secularism -that it has been applicated as laicisim in Turkey- are issues that need to be considered together. With the principle of laicism that is legal and structural separation of religion and state affairs, religion will move away from social and political life, will stay in conscience and had been thought that it will not be effective in public life. But this has not happened. After the Democratic Party came to power in 1950 with elections, religious values and approaches in society began to affect political life, and religion became more evident in social life.
During Ottoman Empire’s last century, the laicization process in the state administration and the secularization process in the society had been started. This process was manifested as secularization -that it has been done with power of state- in the Republican period depending on the principle of laicism. Thus, Ottoman-Turkish modernization, which has been going on for more than a century, has moved to another stage. The founding will of the Republic and official-central ideology applied the principle of laicisim as project of modernization. For this reason, the laicisim that changed the state structure is political-legal. And secularization is a sociological concept which expresses the change of society in secular direction. Until to the 2010s in Turkey, laicisim; under political-social pressuring, Jacobin official-central oppressive politic ideology implementations and with legal punishments, had been applied. Of course, in this time secularization has been continiued. But this process is happening under oppressive of laicism.
Justification of laicism at first, after religion become a legal part in order of laic and democratic, at last how religious life will be effect in communal living as expression, representation and application, has been discussed during the history of the Republic. The sociologist Cahit Tanyol (1914-…) and Şerif Mardin (1927-2017), both of whom worked extensively on these issues, put forward ideas on religion and laicisim (secularism) as fundamental, effective, determinative and mainstream expressions. A comparative study of Cahit Tanyol and Şerif Mardin’s approaches on this issue, gives the deep knowledge of the history of the Republic and present, also offer a meaningful perspective for the future.
Keywords: Religion, Islam, Secularization, Secularism, Laicism, Laicization, Sociology of Religion, Cahit Tanyol, Şerif Mardin.

For more, look up "Structured Abstract" title.

DEĞİŞİM SÜRECİNDE ALEVİLİK'TE DİNİ OTORİTE, ADIYAMAN DEDELERİ ÖRNEĞİ, BERİKAN YAYINEVİ ANKARA 2020

ALEVİLİKTE DİNİ OTORİTE, DEĞİŞİM VE SÜREKLİLİK, ADIYAMAN ÖRNEĞİ ADLI DOKTORA TEZİMİZİN  KİTAPLAŞTIRILMIŞ HÂLİDİR.

İLGİLENEN DEĞERLİ ARAŞTIRMACILARIN ÜCRETSİZ OLARAK PDF'İNİ İNDİRMELERİ VE İSTİFADE ETMELERİNİ DİLERİM. ESENLİKLER DİLİYORUM...

DR. YILMAZ ARI
OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DİN SOSYOLOJİSİ ANA BİLİM DALI ÖĞRETİM ÜYESİ


NOT: SADECE İLMİ VE AKADEMİK ÇALIŞMALAR İÇİN PDF'İN İNDİRME, BİLGİSAYARINDA BARINDIRMA VE KULLANIMI ÜCRETSİZ OLARAK ARAŞTIRMACILARIN İSTİFADESİNE SUNULMUŞTUR. TİCARİ MAKSATLARLA KULLANIMI YASAKTIR.



Bu çalışmada Adıyaman yöresinde yaşayan Alevilerin dini ve sosyal hayatının merkezinde yer alan dini otorite mekanizmasının işleyişi ve bu otoritenin süreç içerisinde uğradığı değişim/süreklilik ilişkisi incelenmiştir. Alevilerin inanç ve yaşayış bakımından dini önderlik pozisyonunda bulunan dedelik kurumu, bu kurumu temsilen bir dini otorite tipi olarak dedenin topluluk üzerindeki etkileri, denetleme ve uzlaştırma fonksiyonları temel bir problem olarak ele alınmıştır. Bunun yanı sıra, genel sosyal değişme bağlamında, topluluk üyeleri arasında özelliklede kentlerde yaşayan gençlerin dedelere karşı tutumları ve onları bir otorite olarak görüp görmedikleri tartışılmıştır.

Alevilik, yer yer İslam öncesi geleneksel Türk inanç ve pratikleriyle, İslamlaşma sonrası kazanılan İslami inanç, değer ve pratiklerin adeta bir sentezini sunmaktadır. Burada daha çok sözlü kültüre özgü dini anlatılar, efsaneler ve pratikler öne çıkmaktadır. Dedelik kurumu da bu inanç sisteminin merkezinde yer almaktadır. Dedelik kurumu, ocak kültü ve musahiplik gibi asli kuruluşlarla hem dedelerin rolünü ve etkinliğini meşrulaştıran hem de topluluk üzerinde otorite ve denetleme gücü kazandıran bir mekanizma olarak çalışmaktadır.

Toplumsal değişme sürecinde araştırma alanındaki dedelerin rolünde ve etkinliğinde bir farklılaşmanın olduğu görülmüştür. Kırsal alanlarda bu etkiler daha çok sosyal alanlarda uzlaştırıcı bir rol oynarken, kentlerde ve eğitim düzeyi yüksek kesimlerde dedelerin dini bir otorite olarak görülmesi geleneksel Alevi kimliği için sembolik bir değer taşımaktadır. Bunun yanında, araştırma alanına yansıyan şekliyle, özellikle genç kuşaklarda geleneksel alevi kültürüne ve ritüellerine bir eğilim görülmekle birlikte, dedelerin küresel çağda ‘kendilerini yenileyememiş’ olmalarına atfedilen bir otorite kaybından da söz edilebilir. Araştırmada nitel yöntem esas alınmış, veri toplama tekniklerinden katılımlı gözlem, derinlemesine görüşme ve literatür incelemesi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Alevilik, Dini Otorite, Dedelik, Değişim, Süreklilik



In this study, the functioning of the religious authority mechanism at the center of the religious and social life of Alevis living in Adıyaman region and the relationship between this authority and change in the process are examined. As a representative figure of religious authority, Dedelik institution, which is in the position of religious leadership in terms of faith and living of Alevis, has been considered as an important problem in controlling and reconciling the effects of the dede on the society. In addition, in the context of general social change, it was discussed whether the members of the community, especially the young people living in cities, viewed their attitudes towards dede as an authority or not.

Alevism, with its traditional Turkish beliefs and practices before Islam, provides a synthesis of Islamic beliefs, values and practices gained after Islamization. Here, more religious narratives peculiar to the oral culture, legends and practices are prominent. The grandfather institution is located at the center of this belief system. Dedelik institution works as a mechanism that legitimizes the relativity and effectiveness of the grandfathers and gives authority and control over the community with the main institutions such as Ocak cult and brotherhood.

In the process of social change, it has been seen that there is a differentiation in the role and effectiveness of the grandparents in the research field. In rural areas, these influences play a conciliatory role in social areas, whereas in rural areas and in higheducated areas, seeing dede as a religious authority has a symbolic value for traditional Alevi’s identity. In addition, although there is a tendency for general alevi culture and rituals, especially in young generations, as reflected in the field of research, there is a loss of authority attributed to the dede that they have not renewed themselves in the global age. In the study, qualitative method is taken as the basis, participatory observation, in-depth interview and literature review is used.

Keywords: Alevism, Religious Authority, Dedelik İnstitution, Change, Continuity

Türkiye'de din sosyolojisi araştırmalarının tarihi, 1920'li yılların sonlarına doğru yapılan çalış-malarla birlikte başlar. Bu dönemde, bazı temel din sosyolojisi eserleri Türkçeye tercüme edilmiş; Prens Sabahaddin, Ziya Gökalp, Mehmet İzzet, Salahaddin Asım, Necmeddin Sadak ve Hilmi Ziya Ülken'in telif makale ve kitapları yayımlanmıştır. 20. yüzyılın ortalarına kadar din sosyolojisinin seyri, telif ve tercüme makaleler, birkaç telif din sosyolojisi eseri ve sosyoloji çalışmaları içerisinde dine ayrılan kısa bahislerle devam etmiştir. Türkiye'de din sosyolojisi çalışmaları, Ankara Üniver-sitesi İlahiyat Fakültesi'nde kurulan " Din Sosyolojisi Kürsüsü " ile birlikte akademik olarak kurum-sallaşma sürecine girmiştir. 20. yüzyılın ortalarından itibaren ise, Batı formundaki din sosyolojisi anlayışına paralel çalışmalar yapılmaya başlamıştır. Günümüzde din sosyolojisi çalışmaları, sayıla-rı yirmiyi bulan ilahiyat fakültelerinde hazırlanan yüksek lisans ve doktora tezlerinin yanı sıra, din sosyologlarının diğer akademik yayınlarıyla devam etmektedir. Türkiye'de bağımsız bir disiplin olarak kurumsallaşma süreci henüz çok yakın tarihlere uzanan din sosyolojisi bilimi, akademik olarak sayıları giderek artan araştırmalarla gelişimini sürdürmektedir. Bugün din sosyologları, web sitesi gibi iletişim, dergi gibi yayın, yıllık koordinasyon toplantısı ve sempozyumlar gibi tartışma faaliyetleri ile meslektaşlar arası iletişimi geliştirici adımlar atmaktadır. Abstract The Sociology of Religion in Turkey has begun in parallel with the translation of primary works of sociology of religion and the books and articles composed by Prince Sabahaddin, Ziya Gökalp, Mehmet İzzet, Salahaddin Asım, Necmeddin Sadak and Hilmi Ziya Ülken. The trend of Sociology of religion up to the midst of the 20th century was the composed and translated articles and short chapters assigned to the religion within the several works of sociology of religion. With the foundation of chair sociology of religion in Ankara University the Faculty of Divinity, in parallel to the sociology of religion whose process of insitutionalization has recently the works composed in accordance with the understanding of sociology of religion and scientific methodological bases begun to be composed. The academic researches in the nearly 20 chairs of sociology of religion in the faculties of divinity. The Turkish Sociology of Religion whose process of institutionalization as a scientific dsicipline has begun in Turkey in recent years continues his academic developments with the increasing scientific works. Today, sociolgists of religion take some steps to develop the intercollegues communication between collegues with such activities as web sites, journals, annual meetings of coordination.

Today it has been commonly accepted that cultural and structural values have played in emergence of diseases as much as micro-organism. As one of the fundemantal dynamics of the social culture, religion has also impact and different sanctions on the social system of health/disease. Religious/mystic and magical beliefs and practices occupy an eminent place in the attitudes and practices concerning the diseases. In our country, there is a few experimential researches on the relations between the health system and religion. Among the studies on the Health Sociology, the relations of religion-health/disease have been neglected and also this has been rarely examined in the studies of Sociology of Religion. Nowadays, the problem of health has become a very important field. That's why, it is a great shortcoming that the Sociology of Health and the Sociology of Religion have not paid attention to the social system of health which is the important element of the social culture and in which they have been interacted with the religious beliefs and attitudes as well.

İÇİNDEKİLER 5 -15 16 -23 24 -34 35 -46 47 -59 60 -71 72 -86 87 -94 95 -108 109 -123 124 -134 135 -140 141 -160 161 -173 174 -183 444 -464 425 -443 407 -424 389 -406 373 -388 352 -372 338 -351 314 -337 290 -313 284 -289 271 -283 254 -270 232 -253 215 -231

Din sosyolojisi, din ile toplumsal yapı, kurum ve süreçler arasındaki karşılıklı ilişkileri, dini grupları, dini inanç, ibadet ve uygulamaları, bunların zamanla hangi toplumsal şartlar altında, nasıl ve ne yönde değiştiğini inceleyen bir disiplindir. Din sosyolojisinin bağımsız bir bilim dalı olarak ortaya çıkışı on dokuzuncu yüzyılın sonları ve yirminci yüzyılın başları ile tarihlendiriliyorsa da, toplumsal düşünce geleneğinin kökleri, tarihin çok daha eski dönemlerine kadar uzanır. Öyle ki antik çağlardan beri pek çok düşünür, dinin sosyal hayata ve sosyal hayatın dine etkileri üzerinde durmuş, din ve toplum ilişkilerini çeşitli açılardan inceleyen eserler kaleme almıştır. Elinizdeki eser de, böylesine köklü bir geleneğe mütevazi bir katkıda bulunma girişiminin ürünüdür.
Eser, bir giriş ve on dört ana bölümü adlandıran aşağıdaki başlıklardan oluşmaktadır: sosyoloji ve din sosyolojisi; din sosyolojisinin doğuşu ve gelişimi; teori, yöntem ve teknikler; toplumsal değişim süreçlerinde din; bireysel değişim süreçlerinde din; toplumsal yapı, değişme ve din; toplumsallaşma sürecinde din; kültür, entegrasyon ve din; toplumsal farklılaşma sürecinde din; dini gruplar ve yeni dini hareketler; ekonomi, zihniyet ve din; din, devlet ve siyaset; gündelik hayatta ve boş zamanlarda din; toplumsal cinsiyet, ırk, etnisite ve din; sosyal çatışma sürecinde din. Eserin, Türkiye’nin kendi şartları içinde ortaya çıkan problemlerin çözümüne yönelik bir din sosyolojisinin gelişimine katkıda bulunacağına ve din sosyolojisinin bir bilim dalı olarak daha da güçlenmesine hizmet edeceğine inanıyoruz.

Kısa süre önce bir öğrencim şöyle bir soru sordu: "Din üzerine mükemmel bir araştırma konum var" diye söze başladı, "fakat bunu nasıl sosyolojik hale getireceğimi bilmiyorum." Araştırma konusu hakkında kısaca konuştuk (neden kardeşler (siblings) genellikle farklı dini görüşlere sahip olurlar) ve birkaç okuma parçası önerdikten sonra öğrencim yanımdan ayrıldı. Fakat sorusu kafamda kalmıştı. Din konusunda çalışmaya meraklıydı, ancak bunu nasıl sosyolojik bir şekilde yapacağı konusunda kafası karışıktı. Bu öğrencinin içinden çıkamadığı durum, dinden ve yirmi birinci yüzyılın başında dinin karşısındaki entelektüel meydan okumalardan sosyolojik bir araş‐ tırma sahası olarak bahsetmesiydi. Sorusu kafamda kalmıştı, çünkü o daha ön‐ ceden de çok defa sorulmuştu. Deneyimlerime göre, bu soru genellikle öğrenci‐ ler son sınıf tezleri için konu ararken ortaya çıkmaktadır. Öğrenciler, ilgilerini o zamana kadar üzerinde çalıştıkları diğer projelerden daha fazla canlı tutacak bir konu bulmak için haftalarca uğraştıktan sonra doğal olarak bir konu seçmekte‐ dirler. Onlar, konunun, belki kendi inanç ve değerlerini sınıflandırmalarına yar‐ dımcı olacak ya da daha geniş topluma hitap edecek düzeyde anlamlı olmasını istemektedirler. Bu nedenlerden biri ya da her ikisi için, dinle alakalı olan bir şeye karar vermektedirler (bazılarını saymak gerekirse; dinler arası evlilik, top‐ lumsal cinsiyet ve din, belirli bir etnik grup veya göçebe topluluğun dini dene‐ yimleri, dinin diğergamlık ruhunu nasıl harekete geçirdiği, neden bazı insanların Tanrı'ya inanırken diğerlerinin inanmadığı, dinin oy verme davranışını etkileyip etkilemediği, insanların neden mezheplere katıldığı ya da din ve aile). Bu öğren‐ ciler, sosyolojiden ders almamış da değillerdir. Bu zamana kadar, ortalama bir ya da iki teori dersi, bir ya da iki metot dersi ve dört ya da beş diğer sosyoloji derslerinden almışlardır. Buna rağmen konularına sosyolojik olarak nasıl yakla‐ şacaklarını bilememektedirler. Aslında, sosyoloji ve din, garip ama yakın iki şey olarak öğrencileri etkilemektedir. Eğer son sınıflar bu algıdan rahatsız oluyorlar‐ sa, ilk kez bir din sosyolojisi dersinde bu disiplinle karşılaşan öğrencilerin de bu tür kaygılar taşımaları yadırganmamalıdır. Din konusundaki sosyolojik perspek‐ tifin, örneğin bir ilahiyat bölümündeki ya da Amerikan çalışmaları programında‐

Bu çalışma, din sosyolojisi alanında özellikle de sekülerleşme
konusunda çalışma yapan bilim insanlarına farklı bir
bakış açısı önermek üzere hazırlanmış, giriş niteliğinde bir
çalışmadır. Özellikle ülkemizde sekülerleşme söz konusu
olduğunda farklı iki görüş ortaya çıkmakta, bunlardan biri
ülkenin hızla sekülerleştiğini toplumsal örnekler üzerinden
açıklamaya çalışırken, diğer grup da yine toplumsal örneklere
yer vererek ülkede sekülerleşmeden ziyade dindarlaşmanın
olduğunu iddia etmektedir. Bu tartışmalar yapılırken gözden
kaçan bir noktanın olabileceğini tartışmaya açmak bu çalışmanın
temel amacıdır. Toplumsal olaylarda her etkinin bir
tepkiyi meydana getirmesi tartışmasız bir gerçektir. “Sekülerleşme
konusunda da acaba sekülerleşmeye karşı bir tepki oluşmakta
mıdır?”, “Oluşmakta ise bu tepki toplumsal değişim
ve dönüşüm meydana getirecek bir nitelikte midir?”, “Yoksa
bir azınlık tepkisi midir?” ve benzeri soruların yanıtlanmaya
ihtiyacı vardır. Özellikle evrenselleştirilmiş sekülerleşme teorisi savunucularının, sekülerleşme karşıtı gruplar üzerinde bir
çalışma yapmaları teorinin test edilmesi açısından önemlidir.
Çalışmamızın son kısmında ortaya koyacağımız tekliflerin bu
açıdan dikkate alınması bizce bir gerekliliktir.

Ortaçağ Avrupa’sının kendini her yönüyle yenilemeye başladığı bir dönemde dünyaya gelen Aziz Dominic, hem yaşam tarzı hem de dini alanda yaptığı çalışmalarla Hristiyanların nazarında önemli bir yere sahip olmuştur. Doğumu ve yaşamı ile ilgili birçok efsane anlatılan Aziz Dominic hayatını Hristiyanlığa atamıştır.
Aziz Dominic’in en büyük arzusu Avrupa’da etkisini gösteren sapkın bir inanç olan Katharlara karşı bir dini tarikat kurmaktı. Zaten kendisi etrafındaki destekçileri ile birlikte sapkınlara karşı uzun yıllar mücadele etmekteydiler. 1215 yılında yıllardır içinde barındırdığı arzularını Roma’daki Konsil’de dile getirecek fakat ortamın müsait olmamasından dolayı isteği kabul görmeyecektir. Ancak 1216 tarihinde Papa III. Innocent tarafından tarikatının kurulmasına onay verilecektir.
Biz de bu çalışmada Dominican Tarikatının kurulma sebepleri, kurucusunun kişiliğinin dini zümreler ve toplum üzerindeki etkilerine dair sorularımıza cevap bulmaya çalışacağız.
Anahtar Kelimeler: Aziz Dominic, Katharlar, Dominican Tarikatı, Ortaçağ Avrupası, Sapkınlık

ANTİKÇAĞ'DA SİKKENİN AMULET ve TALİSMAN OLARAK KULLANIMI Dinçer Savaş LENGER  Öz Sikkenin yaygınlaşması ve kültürün içinde kendine yer bulmasıyla beraber sosyal, politik, dinsel ve bireysel sebeplerden dolayı zaman zaman asıl işlevlerini yitirdiği ve farklı amaçlara hizmet ettiği görülmeye başlanır. Sikkenin metali, şekli, üzerinde taşıdığı ikonografya ve yazı taşıyanı kemden ve nazardan ve diğer tehlikeli dış etkilerden koruyacağına inanılan amulete ya da taşıyıcısına mutluluk ve başarı getireceğine inanılan talismana dönüşümünde belirleyici faktörlerdir. Sikkenin amulet ya da talismana dönüşüm evresini gözlemlemek her ne kadar kolaysa da hangi itici gücün vesile olduğunu tespit etmek eylem çoğu zaman bireysel olduğundan bir o kadar da zordur. Delinerek ya da kulp eklenerek amulete dönüştürülmesine karar verilen sikkelerin genellikle tedavülden kalkmış, alım gücü olmayan ya da sahte olanlarından seçildiği görülür. Söz konusu delikli ya da kulp takılmış sikkeler kolye ucu, küpe, bileklik veya halhal olarak beden üzerinde taşınarak koruyucu özelliklerinden fayda sağlanmaya çalışılır. Değerli madenden üretilmiş sikkeler söz konusu olduğunda ise yine aynı beklentiden dolayı soylu ve elit tabaka için mücevhere dönüştürülüp üstte taşındığı görülmektedir. Anahtar Kelimeler: Delikli sikke, amulet, talisman, antikçağ, büyü.

Fıtrat, Fıtratın Yaralanması, Manevi Hastalıklar, Kötü Aile Ortamı, Maddi ve Manevi Günahlar, Yanlış Din Algısı, Fakirlik, Fakir Düşme Korkusu, Kötü Arkadaş Ortamı ve Sosyal Çevre, Fiziksel Engellilik, Kendini Tanımamak, Aşırı Öfke, Güçlülük ve Güç Tutkusu, Aile Pasifliği, Liderlik Tutkusu...

Ziya Gökalp as a Turkish Thinker: A Study on His Life, Personality, and Philosophy. Born March 23, 1876 in Diyarbakýr, Ziya Gökalp is one of the most prominent figures in the history of Turkish philosophy, culture and politics. Living in a period of transition from an Empire to a Nation-State, sociological, cultural and political theories and assessments made by Gökalp about the Turkish society and Turkish culture under the influence of problems and troubles encountered still maintain their currency and validity. This is because many of Gökalp's political, religious and cultural ideas and suggestions have been realized with the newly established Republic. There is no doubt that Western perceptions were also influential on Gökalp's such social approaches.

Bu makalenin konusu, dinlerde önemli bir fenomen olan "riyazet", diğer bir ifadeyle "iç yolculuklar"dır. Konu; dinlerde karşımıza çıkan riyazet ve istiğrak hâllerinin din fenomenolojisi metotları ışığında irdelenmesinden hareketle ele alınmıştır. Amaç gerek çile, inziva, murakabe şeklinde gerekse yoga gibi yoğun odaklanma ve aydınlanma tecrübeleriyle, gerekse de tasavvuf, irfan ve gnosizm olarak karşımıza çıkan bu iç yolculukların fenomenal kodlarını bilmeye, kökenlerine inmeye ve dini dayanaklarına vakıf olmaya kapı aralamaktır. Bu çalışmayla şu sonuçlara varılmıştır: İnsan, gizlerle çevrili olan kâinatta kayıp olan bir hakikatin kendisine perdelendiğini, ruhunun ise bedenî duvarlarla mahpus edildiğini ve kendisine layık olmayan bir yerde durduğunu sezmektedir. Yine insan tatminkâr olmaktan uzak olan şu kara parçasının üzerinde ruhen üşüdüğünü, sonu gelmeyen bir tecritle aslından koparıldığını, acı ve ıstıraplarla dolu bir mekânda yalnız ve yetim bırakıldığını hissettiğinden beri lâmekân ruhuyla kanatlanmaya çırpınmış, asli vatanına doğru seyr-u süluka girmiş ve her devirde girdiği bu yolculukları en deruni ilhamlarla betimlemiştir.

slam dünyasında bazı tarikatların Hz. Ebu Bekir’e bazılarının da
Hz. Ali’ye dayandıkları kabul edilir. Silsilelerini Hz. Ali’ye dayandıran
tarikatlar genel olarak Alevî meşrep olarak isimlendirilmiş, aynı zamanda
cehrî zikri tercih eden tarikatlar da Alevî kelimesi ile nitelendirilmiş, Hz.
Ali de cehrî zikri benimseyenlerin pîri olarak kabul edilmiştir. Zikirlerini
genel olarak cehri yapan Galibiler de mezhepte Hanefi, meşrepte Alevi
olduklarını kabul etmektedirler. Tarikatın kurucusu Galip Hasan
Kuşçuoğlu’dur. Ağustos 1993 tarihinde manevi meclisin kararı ile Kadiri
ve Rufai tarikinin birleşimi olarak, Galibiliğin bir kol olarak Galip Hasan
Kuşçuoğlu’na verildiğine, o mecliste Seyyid Abdulkadir Geylani, Seyyid
Ahmed Kebir Rufai, Şeyh Ahmet Yesevi, Şeyh Ahmed Kuddusi daha nice
maneviyat büyüklerinin bulunduğuna inanılmaktadır.
Kuşçuoğlu 2013 senesinde vefat etmiştir. O’nun vefatından sonra
tarikatta herhangi bir dağılma olmamış, halifelerinden olan Ali Yetkin
Şekerci ve Atıf Uzunömeroğlu tarikatın yeni şeyhleri olarak kabul
edilmişlerdir. Galibilerin faaliyette olduğu illerde yapılan istişareler
sonucu bazı illerde Ali Yetkin Şekerci, bazı illerde de Atıf Uzunömeroğlu
şeyh olarak kabul edilmiştir. Bütün Galibi dervişler tarafından her iki
şeyhe karşı derin bir hürmet ve saygı gözlenmektedir. Galibilerin
ibadetlerini yaptıkları mekanlara “Kitap Sünnet ve Asra Uygun
İbadethane” adı verilmektedir. Galibi dervişleri bu mekanı daha çok
dergah olarak isimlendirmektedir. Galibi dergahının iç süslemelerinde on
iki köşeli ve sekiz köşeli süslemeler dikkat çekmektedir. On iki sayısının
yukarıda söylendiği gibi on iki tarikatı, sekiz sayısının da Selçuklu
yıldızını temsil ettiği tahmin edilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Tarikat, Galibilik, Şeyh, dini grup, Galip
Kuşçuoğlu

* Yrd. Doç. Dr. Akdeniz Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Din Sosyolojisi, El-mek: [email protected]
268 Ali ALBAYRAK
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 11/17 Fall 2016
A CHARACTERIZED AS ALEVI OF ORDER: GALIBIS
ABSTRACT
In Islamic world some orders are based on Hz. Ebu Bekir and some
orders are based on Hz. Ali. The orders which are based on Hz. Ali are
generally named as Alevi-Meşreb. The orders which practice Zikir vocally
are also characterized as Alevi. Hz. Ali is assigned as the master of the
people who practice vocal Zikir. The Galibis who practice Zikir vocally
accept that they belong to the Hanefi order and also Alevi in spirit. The
founder of the order is Galip Hasan Kuşçuoğlu. With the decision of the
spiritual council, as the unification of the Kadiri and Rufai ordes at
August 1993, the Galibi Order is given to Galip Hasan Kuşçuoğlu. It is
believed that at that time, in that council there were spiritual leaders like
Seyyid Abdulkadir Geylani, Seyyid Ahmed Kebir Rufai, Şeyh Ahmet
Yesevi, Şeyh Ahmed Kuddusi.
Kuşçuoğlu passed away in 2013. After his passing the order did not
disband, his caliphs Ali Yetkin Şekerci and Atıf Uzunömeroğlu were
accepted as the new Sheiks of the order. In some cities where the Galibis
are working, discussions are made and in some cities Ali Yetkin Şekerci
and in some cities Atıf Uzunömeroğlu are accepted as the Sheiks. All
Galibi dervishes show great respect to both Sheiks. The places where the
Galibis are practicing their prayers are called “Kitap Sünnet ve Asra
Uygun İbadethane” (Place of worship). The Galibi dervishes are calling
these places as Dergah. In the Galibi Dergah, there are twelve-angled and
eight-angled decorations. It is guessed that the 12 angled star represents
the 12 orders and the 8 angled star represents Seljuk star.

Globalization, Culture and Religion. Our world experienced, particularly in the first decade of the 21th century, radical social changes in an unprecedented degree and still continues to be exposed to it. A conviction increasingly prevailed in all parts of society that a new world was emerging, which was shaped by new tecnologies, new institutional structure, new culture and new economy. It was also at the period that the word of Globalization came to be used to refer to this extraordinary change. So, Globalization refers to a process that economic, social, cultural and political events taking place anywhere in the developed world have an influence over the people of other parts of the world, and that the interdependence between societies gradually increases. It is stated directly or indirectly in all platforms that it is inevitable to submit to the challenges and effects of Globalization expressed as an irresistible or irreversible power and process. In this article, the cultural and religious effects of Globalization will be dealt with in a theoretical framework. Also, the cultural dimensions will be examined in the framework of Featherstone, Barber, Ritzer and Berger's views, while its religious dimensions will be analysed on the basis of Beyer's explanation of "cultural forms of religions", and the consequences caused by Globalization over the socio-political and cultural appearance of world religions will be focused on.

In recent years, the conflicts in different parts of the world that have been caused by cultural, religious, ideological or ethnic differences are not merely unique problems to today’s societies. Looking from past to present, it is often possible to encounter such conflicts in both Western and Oriental societies. Following the declaration of the Canadian government as an official state policy at the beginning of the 1970s, multicultural policies as an expression of the search for peaceful coexistence with differences has led to many debates, particularly political and academic. Although multiculturalism expresses a peaceful search for cultural diversity in modern political conception, it is possible to say that cultural diversity is not only specific to modern times, but also more foreground in some respects before the nation-states. In this study, the example of Andalusia will be analyzed in this context. Because Andalusia is not just a region or state, but also a culture and a civilization that shows examples of different tongues, religions, ethnicities and cultures that can live together peacefully. The political and sociological dimension of this historical situation in the Andalusian civilization, where differences from different civilization basins are seen as elements of social wealth, not conflict, will form the main content of this work.

The fact that religious individualism appears in the pursuit of a new meaning and sense of identity in our age. This subject may be related with many disciplines but it is directly related with area in sociology of religion. Religious identity which is formed by an individual in the process of modernization in sociological paradigm is basic the identity which is conceived reflectively by his/her own biography. Accordingly, a religious person is not a moral and integrated object of social structures but he/she is seen as a subject who has rational thought, conscious of conditions and results and behaves accordingly. Also, this individualism is directly related with forming a wide range of cosmopolitan social links like in modernity, globalisation or local and global dialectism. According to concervative modernists, religious identity that becoming a desigin in post-tradition system. In this study, religious individualism theme will be handled in the context problematic of individual/religious-by formed identity. Frame of this study referances is restricted Ulrich Beck and Anthony Giddens that they are, in general, known as advocates of modernity.

Alevilik çalışmalarında iki ana düşünsel akım belirginleşir. İlki onu politikleşmiş Senkretik bir kültür-kimlik hareketi olarak değerlendirir ve ayrı, özgün bir din sistemi olabileceği görüşünü, örneğin bir kozmolojisi olabileceğini kabul etmez. Biraz da buna tepki temelinde, ikinci hâkim eğilim Aleviliği bir dinsel inanma biçimi olarak kabul eder ve çoğunlukla yeniden inşa etmeye çalışır.

Türk toplumunun sosyo-politik ve kültürel tarihi incelendiğinde, Osmanlının son dönemi ve Cum-huriyet döneminin din, siyaset ve laiklik eksenli tartışmalara yoğun bir şekilde sahne olduğu gö-rülmektedir. Özellikle Cumhuriyet dönemiyle birlikte bu tartışmalar yeniden ivme kazanmış ve güncel bir geçerlilik alanı oluşturmayı sürdürmüştür. Söz konusu tartışmaların, laiklik başta olmak üzere Cumhuriyetin temel ilkelerini benimsemiş insan yetiştirmeyi ve bunu eğitim aracılığıyla ger-çekleştirmeyi hedefleyen devletin eğitim politikalarını etkilememesi mümkün değildir. Nitekim bu durumun doğal bir sonucu, örgün ve yaygın din öğretiminin siyaset alanındaki tartışma ve geliş-melerden doğrudan etkilenmesidir. Bu etkilenme, Türkiye'de din öğretiminin varlığını ve niteliğini sorgulayan tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Bu makalede, Türkiye'de din öğretiminin Cum-huriyet öncesi, Cumhuriyet sonrası ve günümüzdeki durumu, din-siyaset-laiklik ekseninde sosyo-politik ve toplumsal etkilerle ortaya çıkan dönemsel değişimler çerçevesinde incelenmektedir. Abstract Analysing the socio-political and cultural history of Turkish society, it is seen that in the late Otto-man and Republican periods in particular, on the basis of religion, politics and laicism, an intensive discussion has been made. Particulary in the repuplican era, this debates has been facilitated once again, keeping up to crear an actual field of validity. It is impossible that these debates to have an influence on the state policy of education that aimed to educate individuals who have adopted the main principles of Republic, above all the laicism, and to also realize this through education. Indeed , as a natural result of this fact, the formal and informal religious education have been affected by the debates and developments in the political life. This influence has also brought about the discussions questioning the existence and quality of religious education in Turkey. In this article, on the basis of religion-politics-laicism, the pre-Republican, post republican and present-day situation of Religious education in Turkey is examined within the framework of periodic changes taking place under the socio-political and social influences.

İnternet, günümüz bilgi toplumunda sosyal hayatın önemli bir parçası haline gelmiştir. Bunun neticesinde, toplumsal alana dair ne varsa sanal ortama taşınmış, din olgusu da bu yeni iletişim ortamındaki yerini almıştır. Bu bağlamda başta Hıristiyanlık, Yahudilik, İslam ve hemen hemen bütün dini gelenekler internet ortamında varlık göstermeye başlamıştır. Bu çalışmada, İslam dininin internet ortamındaki serüveni tarihsel süreç göz önünde bulundurularak ele alınacaktır. Bu çerçevede; ilk İslami içeriklerin internet ortamına nasıl aktarıldığı? Hangi dillerdeki İslami içeriklerin internet ortamında baskın olduğu? İslami grupların internete bakış açısı? ve internetin İslami gruplar tarafından ne amaçlarla kullanıldığı? gibi sorular, örnekleriyle irdelenmeye çalışılacaktır.

Özet Post modern dünyanın yeni iletişim ağı olan sosyal medya, bireyin toplumda inovatif ve yeniliklere ayak uydurmasını sağlaya-rak her türlü fikri önemli hale getirmektedir. Sosyal medya, top-lumda yeni bir ilişki ağı ve iletişim modeli oluşturarak bireylerin aynı mekânda olmadan bir birileriyle sayısızca paylaşımda bulun-masına imkân sağlamaktadır. Sosyal medya, birey ile çevresi ara-sındaki iletişimin yönü değiştirerek sanal bir iletişim alanı oluştur-muştur. Bu sosyal mecrada topluma dair her alanı görmek müm-kündür. Bu alanlardan birisi de dindir. Toplumsal izdüşümleri olan din ve medyanın bir birine etkileri kaçınılmazdır. Modern hayatın ortaya koyduğu verilerin sosyal medyada ortam bulması dinsel ya-şamı ve dini iletişimi de değiştirmiştir. Dini hassasiyetleri olan ve kendini dindar olarak tanımlayan kitlenin popüler kültür olarak kabul edilen sosyal medyada dini düşüncelerini kullanmaları popü-ler dindarlığa ya da sosyal medya dindarlığına zemin hazırlamıştır. Bu araştırmamızda dindarlıkları sosyal medyada şekillenen bireyle-rin sosyal medyadaki dini algıları ve söylemlerinin nasıl şekillendi-ğini ortaya koymaktır. Abstract Social media is a new connection network of post-modern