Aşıklık Geleneği

ÖZET Halk şairleri asırlar boyunca toplumlarının gözü, kulağı ve dili olmuşlar, ortaya koydukları ürünlerle kendi duygu ve düşüncelerinin yanı sıra içinde bulundukları toplumun zevklerini, beğenilerini, arzu ve isteklerini, tepkilerini, acılarını, sevinçlerini, hüzünlerini, hayata bakışlarını, dünya görüşlerini yansıtmışlardır. Aynı zamanda onlar, en önemli ürünleri olan türkü ve destanlarda, toplum üzerinde büyük tesirler yapmış önemli olayları işleyerek toplumun hissiyatını, bu olaylar karşısındaki tavrını, tepkisini dile getirmişlerdir. Bu yönleriyle de toplum içerisinde bir " sözel tarihçi " vazifesi üstlenmişlerdir. İslamiyet'ten önce ozan adı verilen ve toplum içerisinde önemli bir mevkiye sahip olan bu halk şair ve musikişinasları, toplumun önemli günlerinde, sığır, şölen ve yuğ adı verilen törenlerde, savaşlardan önce askeri cesaretlendirmek, savaşlardan sonra da kazanılan zaferi/zaferleri ya da kaybedilen mücadeleleri anlatan, savaşın çeşitli safhalarını tasvir eden, bu savaşlarda öne çıkan veya ölen kahramanları metheden şiirler söylemişlerdir. Ozanların bu vazifeleri İslamiyet'ten sonra da devam etmiş, bu saz şairleri kahvehane, meyhane, bozahane, kervansaray, tekke gibi umumî ortamların yanı sıra yeniçeri ve sipahi ocaklarında, leventler arasında ve sınır kalelerinde de bulunmuşlardır. Ordu içerisinde bulunan bu saz şairleri bizzat orduyla çeşitli seferlere, savaşlara da katılarak bu savaşların, kazanılan zafer ve mağlubiyetlerin canlı şahitleri, bunlarla alakalı olarak ortaya koydukları türkü ve destanlar da bu olayların birer canlı vesikası olmuştur. Asıl adı Durmuş Ali olan Âşık Gufranî, 1280/1863-1864 yılında Karaman'ın Başkışla köyünde doğmuştur. Karaman'da Koçakdedeler diye bilinen bir aileye mensuptur. Pirlerin elinden bade içerek on beş yaşından itibaren saz çalmaya ve şiir söylemeye başlayan şairin hem hece hem de aruz vezniyle şiirleri mevcuttur. Şairin elde olan az sayıdaki şiirleri arasında destanların yoğunluğu dikkat çekmektedir. Bu da onun daha çok bir destan şairi olduğunu göstermektedir. Kaynakların verdiği bilgilerden hareketle şairin destan söyleyerek ve bastırdığı destanları satarak geçimini sağladığı ve hayatının son * 31 Ekim-02 Kasım 2014 tarihleri arasında Çankırı Karatekin Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü ve Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı'nın iş birliği ile düzenlenen " 100. Yılında I. Dünya Savaşı'nın Türk Edebiyatındaki Yansımaları " konulu II. Uluslararası Türkiyat Sempozyumu'nda sunulan yayımlanmamış bildiri metninin genişletilmiş şeklidir. Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir.

XIX. yüzyıl, ‘âşık tarzı kültür geleneği’nin zirveye çıktığı bir dönemdir. Tabii bu dönemde, ‘âşık tarzı kültür geleneği’nin ‘divan tarzı kültür geleneği’ ile ittifakı büyük ölçüde sağlanmış; âşıklar şekil, dil, üslup ve nesne dünyası itibariyle klasik şiire yakın bir söyleyişe ulaşmışlardır. Âşıkların böyle bir söyleyişe ulaşmalarında İstanbul başta olmak üzere genellikle büyük şehir merkezlerinde icra edilen ‘âşık fasılları’ın tesiri büyük olmuştur. Mevcut XIX. yüzyıl âşık fasıllarının genel karakterine baktığımız zaman bu durumu tahmin edebilmek hiç de zor değildir. Diğer taraftan âşıklar, bu duruma bağlı olarak, özellikle de ‘yazılı kültür ortamı’nın etkisiyle, ‘ibdâ’larını önceden yazarak mecmualarına kaydetmişler; fasıllarda da genellikle bu ‘ibdâ’larını ‘inşâd’ yoluna gitmişlerdir. Dolayısıyla bu tutum, doğası itibariyle büyük oranda ‘sözlü kültür ortamı’nın malı olan âşık tarzı şiir geleneği ve bu geleneğin temsilcileri (âşıklar) üzerinde bazı olumsuz durumları da beraberinde getirmiştir. Bize göre bunlardan en önemlisi de âşıkların ‘intihâl’ ile suçlanmasıdır. Her ne kadar Tokatlı Nûrî bu durumu ‘mîrî malı’ şeklinde değerlendirmiş olsa da durumun mahiyetinin gerek sözlü kültür ortamı gerekse yazılı kültür ortamı açısından ele alınması elzemdir. Bu bildiride Ürgüplü hattat ve şair Tayyarzâde Nuri Gökaşan tarafından Âgâhî’nin bir destanından ‘intihâl’le suçlanan Kayserili Âşık Rûzî’nin intihale mevzu şiiri üzerinden bir değerlendirilme yapılacaktır. Ayrıca tespit edebildiğimiz diğer âşıklara ait bazı şiirlerden hareketle ‘intihâl’e meyyâl bazı şiirlerdeki ‘mahlas geçişleri’ de bu çerçevede ele alınacaktır.

Özet Yaşanan hızlı gelişmeler, hiç şüphesiz en çok milletlerin kültürleri üzerinde çeşitli etkiler bırakır. Bu süreç içerisinde bazı kültürel değerler yok olurken, kimi unsurlar da çağın ihtiyaç, zevk, kabul ve beklentileri çerçevesinde yeni şekillere bürünerek varlığını sürdürmeye devam etmektedir. Bunlardan biri de milli kültür varlığımızın önemli bir bölümünü teşkil eden ve köklerini Orta Asya'dan alan ozan-baksı edebiyat geleneğinin devamı olan âşıklık geleneğidir. Nasıl ki ozan-baksı geleneği zaman içindeki değişim ve dönüşümler neticesinde varlığını âşıklık geleneğinde devam ettirdiyse aynı şekilde âşıklık geleneği de varlığını günümüzde çağdaş Türk ozanlığı şeklinde yaşatma yoluna girmiştir. Çağın ihtiyaç ve beklentilerine karşılık veremeyen kültürel unsurların varlığını koruması zordur. Nitekim Fuad Köprülü gibi önemli bazı halk bilimcilerimiz, âşıklık geleneğinin zayıfladığı ve ortadan kalkmak üzere olduğu yönünde görüşler öne sürmüşlerdir. Fakat âşıklık geleneği günümüzde varlığını farklı bir formda yaşatmaya devam etmektedir. Bu da çağdaş Türk ozanlığıdır ve bunun da ilk temsilcisi ve kurucusu Barış Manço'dur. Manço, sanatının özünü Türk kültüründen, geleneğinden alarak icralarını çağdaş kalıplar içerisinde sunmuştur. Ozan-baksı geleneğini icra eden ozanların, kamların, baksıların elinde kopuz varken Anadolu sahasına gelindiği vakit icra sırasında kullanılan müzik aleti yerini saza ve çağımızda da Barış Manço ile birlikte gitara bırakmıştır. İcra ortamı da sözlü gelenekteki yerinin yanı sıra yazılı ortam ve ardından da elektronik ortamla birlikte sürdürmeye devam etmiştir. Biz bu çalışmamızda ozan-baksı geleneğinin zaman içindeki değişim ve dönüşüm sürecini vermeye çalışacağız. Ayrıca âşıklık geleneğinin devamı olan oluşumu neden "Çağdaş Türk Ozanlığı" olarak adlandırdığımızı ve Barış Manço'nun bu geleneği sanatında ne şekilde sürdürdüğünü de şarkıları üzerinden izaha çalışacağız. Abstract The rapid developments, without doubt, leave various affects most on the culture of the nations. While some cultural values disappear within this process, some elements continue to exist by taking on new shapes in the frame of needs, taste, acceptance and expectations of the era. And one of them is the poet-singers tradition, which is the continuation of the bard-baksı literature tradition, which constitutes an important part of our national cultural existence and which has its roots in the Middle Asia. As the bard-baksı tradition continued its existence in the form of poet-singer tradition as the result of changes and transformations occurred in time, thus the poet-singer tradition continued its existence in our days by taking the form of the contemporary Turkish poet-singers. It is difficult to protect the cultural elements which are not able to answer to the needs and the expectations of the period. Hence, some of our significant folklorists like Fuad Köprülü, asserted that the poet-singers tradition had weakened and it was about to disappear. However, the poet-singers tradition continues to exist in a different form today. And this is the contemporary Turkish minstrelsy and its first

Kaynağı coğrafi olarak Türkistan’a, tarihi olarak da İslam öncesi dönemlere dayanan âşıklık geleneği; müzikal ve edebi yönden taşıdığı gücün etkisiyle modern zamanlarda da varlığını sürdürmektedir. Âşıklık geleneği içerisinde üretilen ürünler, zaman içinde biçim ve işlevlerinde değişikliklere uğramakla birlikte kuşaktan kuşağa aktarılırken toplumsal belleğin okunmasına olanak tanımaktadır. Bu çalışmanın amacı, söz konusu geleneğin XIX. yüzyıldaki temsilcilerinden biri olan Âşık Dertli’ye dayandırılan ve “Şeytan Bunun Neresinde?” adıyla bilinen taşlamanın en az iki yüz yıllık serüveni üzerinden bir zihniyet tarihinin izini sürmektir. Çalışma içinde söz konusu eser; yaratım bağlamı, biçimi, metnin anlamı gibi hususlar üzerinden analiz edildikten sonra eserin modern dünyadaki konumuna odaklanılmıştır. Başlangıçta sözlü kültür ortamında yaratılan eserin zaman içerisinde plak, radyo, televizyon ve sosyal medyadaki yeni icraları değerlendirilmiş ve eserin giderek artan bir ivmeyle popülaritesinin yükseldiği saptanmıştır. XX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren elektronik kültür ortamı içerisinde farklı müzik geleneklerinde yeniden icra edilmeye başlanan eser, asıl popülerliğine 2000’li yılların başında kavuşmuştur. Bu ilginin arka planında ise 1990’lı yılların sonunda Türk basınında yürütülmeye başlanan rock müzik karşıtı tartışmalar yer almaktadır. Rock ve metal müziğin icracı ve dinleyicilerinin topyekûn Satanist olmakla suçlandığı bu dönemde, Türkiye’de bu müzik türünün öncü gruplarından biri olan Pentagram’ın 2002 yılında yayımladığı “Bir” adlı albümle bu suçlamaları protesto ettiği görülür. Teması Türk tasavvuf düşüncesi olan bu albüm içinde Dertli’den ve Âşık Veysel’den alınıp yorumlanan eserlerle birlikte Türk halk müziğine ait enstrüman ve ezgiler de kullanılarak bu müzik türünün üretici ve tüketicilerinin geleneksel değerlerle barışık olduğu, kamuoyuna gösterilmeye çalışılmıştır. İçinde “Şeytan Bunun Neresinde?” adlı eserin de bir yorumunun bulunduğu bu albümün yayımlamasından sonra Satanizm ve rock müziği bağdaştıran tartışmalarda bu taşlamanın merkeze oturduğu görülür. Grup üyelerinin verdikleri röportajlarda medyayı, dönemin Beypazarı Kadısı’na benzetirken, kendilerini Âşık Dertli ile aynı yere konumlandırmalarından; konuyla ilgili gazete sayfalarında atılan “Şeytan Rock Müziğin Tam Kalbinde” gibi başlıklara kadar değişen bağlamlar içerisinde bu taşlamanın ayak kısmı, bir referans noktası olarak kullanılagelmiştir. Eserin ayağının bu tarz kullanımlarla Nasreddin Hoca fıkralarının son cümlelerinin kalıplaşarak yaşamasına benzer biçimde kristalize bir halk bilgisine dönüştüğü söylenebilir. Nihayetinde çatışan iki grubun, halk edebiyatı geleneğine ait aynı şiiri, farklı motivasyonlarla da olsa kullanmış olmaları; folklorun, ayrışmalardan ziyade ortaklıklara işaret eden anlamını göstermektedir ve bu anlamın artık kavranması gerektiğini bir kez daha kanıtlamaktadır.

Tarih sahnesinde M.Ö. III. yüzyıldan beri varlığını sürdürdüğü bilinen ve dünya coğrafyasının üzerinde ziyadesiyle geniş bir sahaya yayılan Türkler sık sık yurt değiştirmek suretiyle çok çeşitli kültürler ve dinlerle karşılaşmışlar ve etkilenmişlerdir. Bu etkilenmeler dolayısıyla farklı kültür ve medeniyet seviyelerinde hem yerleşik hem de hareket hâlinde yaşamışlardır. Türk milleti, millî karakterini tarihî ve kültürel süreçte mahiyetini değiştirmeden günümüze dek intikal ettirmeyi başarmış, millî geleneğe bağlı bir edebiyat oluşturma ve bu edebî geleneği potansiyelini haiz olmuşlardır. Bu sebeplerle kökleri M.S. III. yüzyıla kadar uzanan bu millî edebiyatı, genel hatlarıyla sözlü edebiyat olarak adlandırmak mümkündür.

Dil, uygarlığın baĢlangıcından beri; duygularını, düĢüncelerini, zenginliğini, kültürünü yazılı ve sözlü olarak bugüne taĢır, bugünün uygarlık ürünlerini de gelecek yüzyıllara taĢır. Kendi düzeneğinde canlı, sürekli bir değiĢim içerisinde olan, olağanüstü bir düzenektir. Bir yörenin, dönemin, topluluğun dil ürünlerinin zenginliğini araĢtırmak için o yöreye özgü edebi eserlerdeki söz varlığına bakmak gerekir, çünkü söz varlığı, bir sözcük dağarcığıdır, hazinesidir. Edebi eser türleri içerisinde ozanların Ģiirleri çok önemlidir, çünkü ozanlar dili kıvrak bir biçimde kullanarak uygarlığın baĢlangıcından süregelen kültür ögelerini dillerinde barındırarak döneminin ve yöresinin kültür ögelerini yarınlara taĢıyan tıpkı bir köprüdür, Ģiirlerinde yöreye, döneme, uygarlığa özgü ögeler canlıdır. Ben de bu çalıĢmamda, köklü sözlü kültür geleneğimizin özgün bir biçimde yaĢatıldığı Karapapak-Terekeme kültürü, ÂĢık ġenlik geleneği, Kuzeydoğu Anadolu kültür ögeleri temelli, Türkçeye bir katkı sağlamak amacıyla ÂĢık Dursun Burhani"nin Ģiirlerinin söz varlığını inceledim. Ozanımızın tüm Ģiirlerindeki sözleri bağlam içerisinde, türlerine göre ayrı baĢlıklar altında listeledim, kullanılan sözlerin sıklığını sözlerin yanında belirttim, ayrıca Ģiirlerindeki tüm söz sayısını saptadım.

Bu eser Creative Commons "BY-NC-SA" (Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş) Lisansı ile Âşık Sanatı Sempozyumu ve alt faaliyetleri, Dr. Öğr. Üyesi Halil İbrahim ÜN-SER tarafından Kapadokya Üniversitesi bünyesinde yürütülen KÜN.2021-DG-001 numaralı Bilimsel Araştırma Projesi olarak gerçekleştirilmiştir. Projenin ana faaliyeti, âşık sanatı üzerine çalışan araştırmacıları bir araya getirerek disiplinler arası bir paylaşım ve tartışma ortamı sağlamak amacıyla sempozyum düzenlemektir. 29-31 Temmuz 2021 tarihlerinde verimli bir sempozyum gerçekleştirilmiş, sempozyumun çıktıları bu kitapla somutlaştırılmıştır. Projenin alt faaliyetleri kapsamında âşık sanatını gençlere tanıtmak ve bu kültürün yaşamasına katkı sağlamak amacıyla insan sevgisi, hoşgörü ve barış gibi değerleri yücelten ve gelecek nesillere aktaran Bektaşi sözlü kültürünü yansıtan on eser seçilmiş, bu on eser icra edilerek kayıt altına alınmış ve bu videolar müzik platformlarında yayınlanmıştır.

XIX. yüzyıl Âşık edebiyatının yeniden canlandığı ve güçlü temsilciler yetiştirdiği bir dönemdir. XVI. yüzyıldan beri gelişimini sürdüren bu edebiyat geleneği bu yüzyılda büyük bir ehemmiyet kazanmış ve mahallileşme cereyanın da etkisiyle sadece halk arasında değil; yüksek zümre arasında da kendisine yer bulmaya ve ilgi görmeye başlamıştır. Âşıklar, saray ve devlet adamları tarafından korunmuş, bey ve paşa konaklarından saraya kadar her yerde âşıklara rastlanır olmuştur. Âşık edebiyatında XVII. yüzyıldan itibaren Âşık Ömer ve Gevherî ile görülmeye başlayan Divan edebiyatı tesiri bu asırda bilhassa şehirde yaşayan âşıklar arasında doruk noktasına ulaşmıştır. Bu etkileşim neticesinde âşıklar şiirlerinde hece veznini kullandıkları gibi aruz veznini de kullanmışlardır. Bu vezinle divanlar, semailer, selisler, kalenderiler, satrançlar söylemişler, şiirlerinde Arapça ve Farsçadan alınmış pek çok kelime ve terkibe, dinî-tasavvufî kavramlara yer vermişler, klasik edebiyatın türlerini, mazmunlarını, edebî sanatlarını kullanmışlar, klasik edebiyat mensupları gibi nazireler yapmışlar ve tarih düşürmüşlerdir. XIX. yüzyıl Âşık edebiyatı temsilcilerinden sayılan ve asıl adı Ahmet olan Âşık Şem’i, 1772-1773 yıllarında Konya’da dünyaya gelmiştir. Herhangi bir eğitim almayan Ahmet, bulunduğu kültür ortamları içerisinde kendisini yetiştirmiştir. Çağdaşı olan pek çok âşık gibi bir süre İstanbul’da da bulunan Âşık Şem’î, saraya kadar çıkmış ve III. Selim’in huzurunda sanatını icra etme imkânı bulmuştur. Çalışmada Âşık Şem’î’nin şiirleri şekil ve muhteva bakımından incelenerek şiirlerindeki klasik edebiyata ait unsurlar tespit edilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Divan edebiyatı, XIX. yüzyıl Âşık edebiyatı, Âşık Şem’î.

Özet
Kökü Orta Asya Türk kültürüne dayanan Âşık Şiiri; yüzyıllardır birtakım değişimler geçirerek günümüze
kadar ulaşan sözlü kültür geleneğidir. 20. yüzyılda yaşamış olan ve şiirlerinin kaynağını tasavvuf, halk kültürü ve
Alevi-Bektaşi geleneğinden alan Âşık Mahzuni Şerif, Âşıklık geleneğinin en önemli temsilcilerinden birisidir.
1950’li yıllardan itibaren ülkemizde başlayan sanayileşme ve köyden kente göç olgusuna bağlı olarak bazı kırılmalara
ve değişimlere uğrayan Âşık şiiri; 1960-1980 döneminde Türkiye’de baş gösteren toplumsal ve siyasi olaylardan da
etkilenmiştir. Bu etkileri, Âşık Mahzuni Şerif’in şiirlerinde de görmek mümkündür. Bu çalışmanın amacı; İşlevsel
Halkbilimi Kuramı’na göre Âşık Mahzuni Şerif’in şiirleri bağlamında Âşık şiirinin yeni işlevlerini tespit etmektir.
Mahzuni’nin şiirlerinde; “itiraz ve ret kültürü”, “millî birlik ve beraberlik”, “siyasi/ideolojik düşünceleri destekleme”,
“ekonomik kazanç sağlama (meta)” ve “psikolojik rahatlama (deşarj)” olmak üzere toplam beş adet yeni işlev tespit
edilmiştir.
Anahtar Sözcükler: Âşık Şiiri, Âşık Mahzuni Şerif, İşlevsel Halkbilimi Kuramı, İşlev.
Abstract
The minstrel poem based on Central Asia culture is a tradition of oral literature reached the present
changing dramatically for centuries. Aşık Mahzuni Şerif, who lived in the 20th century, and whose poems originate
from Islamic Sufism, folklore and Alevi-Bektashi tradition, is one of the significant representatives of this tradition.
The minstrel poem which was exposed to some changes based on the events started in Turkey since 1950s such as
industrialisation, migration from villages to cities and more has also been influenced by some social and political
events in the 1960-1980 periods. It is also possible to see these effects in the poems of Aşık Mahzuni Şerif. The aim
of this study is to determine the new functions of minstrel poems within the context of the poems of Aşık Mahzuni
Şerif. Five new functions has been identified from the poems of Mahzuni consisting of the subjects of “denial and
rejection culture”, “national unification”, “supporting political/ideological thoughts”, “deriving a profit (materiality)”
and “psychological relief (discharging)”.
Keywords: Minstrel Poem, Âşık Mahzuni Şerif, Functional Folklore Theory, Function.

Özet: Edebî ürünlerin tahlil edilmesine farklı bir bakış açısı getiren ontolojik yöntem, incelenen eserleri tabakalar esasına göre ayırarak eserin vermek istediği iletiye, yani özüne inmeyi amaçlar. Bu doğrultuda, edebî ürünlere yöntemin ilk denemesini yapan Roman Ingarden ve farklı bir tabaka sistemi geliştiren Nicolai Hartmann'dan hareketle İsmail Tunalı sanat eserlerinin ontolojik açıdan nasıl incelenmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Bu yeni tahlil yöntemine göre edebî eserler pramidal özellik gösteren beş tabakada incelenir. Bu varlık tabakaları ses, anlam, nesne, karakter ve alınyazısı tabakalarıdır. Ontolojik yöntem özellikle divan şairlerinin eserlerine uygulanmıştır. Halk şairlerinin ürünleri üzerine yapılan çalışmalar yeterli düzeyde değildir. Bu çalışmada, yukarıda bahsi geçen yöntemle âşık tarzı şiir geleneğinin yetiştirdiği en mühim âşıklardan Âşık Veysel'in " Çarık-Mes Konuşması " adlı şiiri incelenecektir. Aynı zamanda bu yöntemin âşık tarzı şiir geleneği ürünlerine uygulanabilirliği de gözlemlenmiş olacaktır. Abstract: Ontological method which gives a different aspect for being analysed the literary works, by separating the researched works according to stratums principle, aims to get to the core of the message which the work wants to give. By this way, with the acts of both Roman Ingarden who made the first study of the method for the literary products, and Nicolai Hartmann who developed a different stratum system, Ismail Tunali put forward the necessity of how to be analysed the art objects in terms of ontology. According to this new analysis method, literary works are viewed in five stratums which show pramidal characteristics. These essence stratums are such as sound, meaning, character and destiny stratums. Ontological method was applied especially in the works of Ottoman poets. Studies which have been done about the products of minstrels are not enough level. In this study, with the method which is mentioned above, one of the most important poets raised by the tradition of minstrel * Doktora Öğrencisi, Cumhuriyet Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, SİVAS.

Hikâye, batılı bilim adamları tarafından yapılan mevcut halk anlatma sınıflandırmaları içerisinde tam anlamıyla karşılığı bulunmayan Türk halk anlatma türüdür. Masal, efsane, fıkra, destan ve balat gibi şiirsel türler ve nesir anlatma isimleri, bu türe tam olarak karşılık gelmemektedir. Her ne kadar Ortaçağ "chantefable" 1 ve romanslar, 2 bu halk hikâyeleri türüne en yakın türler olsalar da ben bu incelememde "hikâye" terimini kullanacağım. Hikâyede nesir biçimi baskın olsa da bünyesinde pek çok halk türkülerini de barındırır. Öyle ki Türk halk müziği repertuvarının en önemli kısmını temsil eden ve her biri üç-beş ya da daha fazla dörtlükten oluşan aşk, dinî, hüzün ve kahramanlık türküleri, bir hikâyede yüzden daha fazla sayıda bulunabilir. Örneğin "Kerem ve Aslı Hikâyesi", 143 türkü içermektedir. 3 Bu türküleri, uzun sapının ucundaki yumurtaya benzeyen teknesi ile üçten on ikiye kadar tele sahip, Türk halk şiirinde vazgeçilmez olan "saz" eşliğinde anlatıcının kendisi söyler. Nesir bölümü, genellikle üçüncü tekil şahıs, türküler ise birinci tekil şahısla hikâye edilir. Hikâyede duygunun yoğunluğu yükseldiğinde, yani kahraman; aşkından, korkularından, doğanın güzelliğinden ve yaratıcının gücünden bahsettiğinde ya da kendi hayatı veya sevgilisinin hayatı tehlikede olduğunda nesrin yerini nazım alır. Bu durumlarda Türk halk şiiri olayların seyrini öykülemediği için ana temanın anlatımına ara verilir.

Abdallık geleneği, “Horasan Erenleri” olarak adlandırılan ve Anadolu’nun bugünkü halini almasında çok önemli görevler ifa eden zümre içerisinde değerlendirilen abdalların oluşturduğu müzik merkezli kültürel bir olgudur. Abdalların hayat felsefelerini, duyuş, düşünüş ve yaşayış tarzlarını ve bunların yansımalarını bünyesinde barındıran gelenek, birçok önemli sanatçı yetiştirmiştir. Bu sanatçılar içerisinde geleneğin çığlığı olmayı başaran en önemli isim Neşet Ertaş’tır.
Biz bu çalışmamızda abdallık geleneğini ve bu geleneğin bağrından çıkarak geniş kitlelere sesini duyurabilen Neşet Ertaş’ın bıraktığı mirası değerlendirebilecek bir sanatçı olarak gördüğümüz Ali Tufan Kıraç’ı abdallık geleneği bağlamında değerlendirmeye çalışacağız. Bu değerlendirmede Kıraç’ın söz konusu gelenekten ne ölçüde beslendiği sorusuna cevap aranacak; eğer besleniyorsa bunun nedeni sorgulanacak; abdallık geleneği ve Neşet Ertaş ile ilgili çeşitli demeçlerine yer verilecek; bu demeçlerinde abdallık geleneğini niçin bu kadar önemsediği hususunda bazı tahliller yapılacak ve sonuç olarak abdallık geleneğinin bugünü ve geleceği ile ilgili bazı öngörülerde bulunulacaktır.

16. yüzyılda yaşayan ve âşıklık geleneğinde çok önemli bir yere sahip olan Karacaoğlan’ın hayatı ile ilgili günümüze kadar çeşitli halk anlatıları tespit edilmiştir. Bunlardan biri de; Osmaniye’nin Düziçi ilçesinde 25 Temmuz 2014 tarihinde 91 yaşında vefat eden “İspir Onbaşı” lakaplı İspir Mehmet Koç’un anlattığı Karacaoğlan hikâyesidir. Nesir-nazım karışımı anlatılan bu hikâyede 22 türkü yer almaktadır. Çalışmamızda; öncelikle 5 Mart 2005 tarihinde Osmaniye’nin Düziçi ilçesinde görüştüğümüz İspir Onbaşı’dan derlemiş olduğumuz hikâyenin tasnifi hakkında bilgiler verilmiş ve ardından da hikâye motifleri açısından incelenmiştir. İspir Onbaşı’nın anlatmış olduğu Karacaoğlan hikâyesi “hikâyeli türkü” tasnifine girmektedir. Hikâye; geleneksel halk hikâyelerinde görülen bazı motifleri barındırmakla beraber epizotları bakımından geleneksel hikâye kalıbına tam olarak uymamaktadır.
      Anahtar Sözcükler: Âşıklık geleneği, İspir Onbaşı, Karacaoğlan hikâyesi, hikâyeli türkü, motif.

Abstract Âşıklık tradition is one of the basic elements of Turkish oral culture. Aşıks, who produced and performed poetry, music, stories and similar oral cultural elements, also had the characteristics of being a source of knowledge and opinion leader throughout history. The tradition of âşıklık, which still exists today, has been examined under the headings of Sunnism and Alevism, the two main Islamic schools adopted by the Turks in this study. It is seen that the terminological differences that became evident especially in the second half of the 20th century came from the differentiation of the acknowledgements in the essence of the subject. In this context, in the general structure of Turkish folk music, aşıks and âşık musics; Alevis, Alevi aşıks and their music are discussed with their existing sub-genres. The musical acts and the contributions of the aşıks who were effective in this process were evaluated. It was examined the Alevi music revival and the effects of aşıks, performers and theirs songs on it.

Âşıklık geleneği, Türk sözlü kültürünün temel ögelerinden biridir. Şiir, müzik, hikâye ve benzeri sözlü kültür öğelerini üretip icra eden âşıklar, tarih boyunca bilgi kaynağı ve kanaat önderi olma gibi vasıflara da sahip olmuştur. Günümüzde halen var olan âşıklık geleneği, bu çalışmada Türklerin benimsediği iki ana İslami ekol olan Sünnilik ve Alevilik başlıkları altında incelenmiştir. Özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında belirginleşen terminolojik farklılıkların, konunun esası içerisindeki kabullerin farklılaşmasından ileri geldiği görülmektedir. Bu bağlamda Türk halk müziği genel yapısı içerisinde âşıklar ve âşık müziği; Aleviler, Alevi âşıklar ve müzikleri, mevcut alt türleri ile ele alınmıştır. Bu süreçte etkin olan âşıkların, müzikal edimleri ve sürece katkıları değerlendirilmiştir. Kaynaklarda Alevi müzik uyanışı şeklinde yer alan hareketliliğin temel unsurlarını temsil eden âşık, ozan, yorumcu ve bunlara ait eserlerin etkileri irdelenmiştir. Sünni ve Alevi kültür evreninde, âşıklığın tanım ve konumlanmalarının farklı olduğu ve bu farkların, gerçekleştirilen uygulamalar ve âşıklığa yüklenen manevi anlam özelinde meydana geldiği sonucuna varılmıştır. Üretilen şiirlerde üslup ve içerik farklılıkları tespit edilmiş; müzikal yapılarda ise ilgili yörelerin sınırları içerisinde kalındığı ve iki ekol arasında büyük bir farklılığın olmadığı gözlenmiştir. Bu süreçte tekrar gündeme gelen bağlama düzeni ve üretilen kısa saplı bağlama türünün, işlevselliğe dayalı tercih edilme nedenleri, örneklerle izah edilmiştir. Çoğunlukla alan araştırması, gözlem ve görüşme yöntemleri ile hazırlanan bu çalışmada, yazılı, görsel ve işitsel kaynaklardan da faydalanılmıştır.

Özet: Âşık fasılları içinde yer alan atışma, karşılaşma ve deyişmelerin âşık tarzı şiir geleneği içinde ön planda olduğu görülmektedir. Geleneğe bağlı olan âşık fasılları dışında başka gayelerle de âşık karşılaşmaları tertip edilmiştir. Fakat bu karşılaşmalarda daha çok âşıkların birbirlerinden üstün olup olmadıklarını sergilemek amacıyla 'söz'e dayalı olarak gerçekleştirdikleri bir yarış söz konusudur. Biz de yazımızda, 19. yüzyıl âşık tarzı kültür geleneğinin Kayseri'de yetiştirmiş olduğu iki önemli temsilcisi Develili Seyrânî ve Molulu Revâî arasında vuku bulan bir 'mektuplu atışma'dan hareketle söz yarışında yenilmezliğin bir başka boyutunu ele alacağız. Böylece Türk edebiyatında söz ile yarışın farklı bir kalıba girerek de sürdüğünü/sürdürüldüğünü ortaya koymuş olacağız. Anahtar Kelimeler: Âşıklık fasılları, mektuplu atışma, Develili Seyrânî, Molulu Revâî Another Dimension Of The Challenge Of The Invincibility In The Contest Of Reciprocal Oral Poetry: Letters Between Seyrani Of Molu And Revai Of Develi Abstract: Minstrel fasıls (bards' oral poetic dialogues) have a very important function in the development of folk literature. Especially atışma (battle of words), karşılaşma (contest) and deyişme (dialogues) are the hardest and the funniest part of these " fasıls " , which have great importance in minstrel tradition. They are in essence " systemized folk poems/phrases ". The reasons behind th organization of such " fasıls " are myriad. These are a kind of contest of oral poetry between two bards who challenge to see whether they are able to perform their ability in front of an audience and who

Özet Âşıkların anlattığı halk hikâyelere Azerbaycan'da destan denilmektedir. Bunların hikâyelerden farkı nazın nesir bir arada olmaları ve manzum kısımlarının saz eşliğinde söylenmesidir. Yeni bazı hikâyelerin müellifleri bilinirken yüz yıldan daha eski olanların müellifleri belli değildir. Halk hikâyelerini, kahramanlık hikâyeleri aşk hikâyeleri ve belli âşıkların hayatlarını maceralarını anlatan hikâyeler oluşturur. Köroğlu, Tufarganlı Abbas, Hasta Kasım, Emrah ile Hurilika, Âşık Garib ile Şah Senem ve Şikâri, Azerbaycan'da çok söylenen âşık destanlarındandır. Bu destanların önemli bir özelliği uzun olmalarıdır. Destanların anlatılması bir gecede bitmez, bazen bir destan anlatımı aylar sürer. Tebriz Âşıklık Muhitinde anlatılan " Şikâri Destanı " 55 kasete aktarılmıştır. Bu destan aynı zamanda âşıklık geleneğinin en uzun manzum ve mensur destanı özelliğini de taşımaktadır. Azerbaycan âşıklık geleneğinde, destan anlatma büyük öneme sahiptir. Âşıklar toylarda, kutlamalarda, kahvehanelerde hikâyelerini anlatırlar. Tebriz, Urumiye, Zengan, Erdebil gibi büyük kentlerin yanı sıra köylerde, kasabalarda âşıklar kahvehaneleri bu geleneği sürdürmektedirler. Geleneğin sürdürülmesinde kahvehanelerin yeri git gide zayıflamaktadır. Bu bildirimizde Tebriz kahvehanelerinden görüntülerler eşliğinde bilgi vererek, bu geleneğin varlığını ve bölgenin Türk kültürü açısından öneminin üzerinde duracağız. Açar Sözcükler: Tebriz, âşıklık geleneği, destan söyleme. Giriş Azerbaycan âşıkları arasında destan anlatımının belirli zamanlara mahsus olmadığı ancak bazı aylarda daha yoğun görüldüğünü tespit edilmiştir. Özkul Çobanoğlu, Anadolu sahasında destan anlatma zamanları konusunda önemli bilgiler vermektedir. 2 Bu bilgilerde Ramazan ayının âşıklar arasında hikâye anlatmakta önemi vurgulanmaktadır. Azerbaycan sahasında âşıkların hikâye anlatmaları yalnız Ramazan ayına özel değildir. Yılın tüm zamanlarında değişik toplantı ve kutlamaların yanı sıra bazı kahvehanelerde âşıkların hikâye anlattığı görülmektedir. Bu gelenek hayat tarzının değişik göstermesiyle birlikte zayıflasa da son dönemlere kadar devam etmektedir. Bu konuda Prof. Dr. İlhan Başgöz tarafından önemli bir çalışma yapıldığını da burada belirtmemiz gerekmektedir. Prof. Dr. İlhan Başgöz 1970 yıllarda bölgeye yaptığı bilimsel araştırmada konuyla ilgili çok önemli tespitlerde bulunmuştur. Bu bilgilerin bir bölümü İndiana Üniversitesi'nde " İran Azerbaycan'ında 1. Niğde Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü. 2. Müslüman Türkler arasında Ramazan ayı, destan anlatımı için kelimenin tam anlamıyla bir sözlü edebiyat ve sanatlar festivali mahiyetindedir. Doğal olarak bu durum destan anlatma geleneğini ve destanların repertuarını bile etkilemiş daha doğru bir ifadeyle belirlemiştir. Günümüzde gelenek çevresi neredeyse yok olmak üzere denilebilecek kadar daralmış olan uygulamaya göre, iftar sonrasından sahura kadar âşık kahvehanelerinde âşıkların Köroğlu kolları başta olmak üzere destanlar ve halk hikâyeleri icra edilir. Kahvehane sahipleri âşıkları Ramazan ayından önce bir aylığına anlaşırlar ve âşık bu bir ay boyunca (Kadir gecesi ve arife geceleri hariç) kahvehanelerde sanatını icra ederek müşterileri eğlendirir. Ücretini de ya kahvehanedeki satıştan yüzde üzerinden ya kahvehane sahibi ile anlaşılan miktar olarak ya da kahvehanede toplanan parsa yahut bunların değişik bir kombinezonuna usta bir âşığın bir Ramazan boyunca anlatabileceği miktarda bir destan stokuna sahip olmasına gerektiriyor ve çoğunlukla da Ramazan'ın her gecesine bir hikâye anlatabilecek şekilde otuz hikâye veya destan bilme ölçüyünü getirmiş ve geleneği bu yönde şekillendirmiştir (Çobanoğlu, 2011: 87).

ÖZET: Âşık edebiyatı geleneği içerisinde destan türü, âşıkların değerli gördükleri kişi, nesne, olay, durum gibi çok çeşitli konularla ilgili olarak çeşitli makamlarda söyledikleri şiirlerdir. Aynı zamanda bir nazım şeklinin de adı olan destan daha çok 8’li ve 11’li hece ölçüsü ile dörtlükler halinde ve koşma şekliyle oluşturulmakta ve icra edilmektedir. Tematik olarak çok çeşitli olmasından dolayı destanlar, oldukça geniş bir tasnife tabi tutulabilmektedirler. Âşıklık geleneğinde destan türü sahip olduğu konu çeşitliliği ile aynı zamanda araştırmacılara, aşığın yaşadığı döneme ışık tutabilecek tarzda bir kültürel, sosyal, politik ve ekonomik yorumlama olanağı da verebilmektedir.
Çalışmada ele alınan “Ortakçı Destanı” da 19.yy Kütahya’sında yaşamış halk şairi Hacı Pesendî’ye ait 54 dörtlükten oluşan bir destandır. Kütahya’da yaşayan bir köylü ile şehirlinin “ortakçılık” yapma etrafındaki diyaloglarını içeren destan, şairin bakışıyla köylünün kurnazlık yaparak şehirliden istifade ettiği fikrini işlemektedir.
Gerek mizahi dili gerekse şehirli bakışıyla köylüyü eleştirmesi bakımından oldukça ilginç olan destan, aynı zamanda dilindeki yerel söyleyişler ve kimi adlandırmalar ile tarım, hayvancılık çerçevesinde halk ekonomisine ve 19.yy. Kütahya kırsalının durumuna yönelik bazı sosyolojik çıkarımlar yapılmasına müsait bir anlatıma sahiptir.
Çalışmada öncelikle kısaca âşık edebiyatı geleneğinde destan türü üzerinde durulacak, ardından Pesendî’nin hayatı ve destanla ilgili bilgi verilerek, destanın folklorik perspektif altında yorumlanmasına geçilecektir. Bu noktada özellikle Pesendî’nin köylüyü eleştirel bir gözle sunmasının altında yatan etmenler de sorgulanacaktır.
Anahtar Kelimeler: Destan, Hacı Pesendî, Kütahya, Ortakçı Destanı.

ABSTRACT: Within the minstrel literature tradition, the epic genre is the poems that the minstrels say in various makams about various subjects such as people, objects, events and situations they deem valuable. The epic, which is also the name of a verse form, is formed and executed in quaternities and “koşma” style with the size of 8 and 11 syllables. Due to the wide variety of thematic epics, they can be classified in a very wide range. In the minstrel tradition, the epic genre, with its diversity of subjects, can also give researchers the opportunity to interpret culturally, socially, politically and economically so as to shed light on the period in which the minstel’s lives.
“The Ortakçı Destan” discussed in the study is a epic of 54 quatrains belonging to the folk poet Hacı Pesendî who lived in Kütahya in the 19th century. The Destan, which includes dialogues between a villager and a citizen living in Kütahya around “sharecropper”, is the subject of the idea that the villager makes use of the cityman by cunning. The Destan, which is very interesting in terms of its humorous language and its criticism of the peasant with its urban perspective, is also known for its local narratives and some naming in its language. It has a suitable narrative which can be used to make some sociological inferences about the situation of Kütahya countryside.
In this study, first of all, the Destan genre will be emphasized briefly in the minstrel literature tradition, then information will be given about the life of Pesendî and the Destan will be interpreted under folkloric perspective. At this point, especially the factors underlying Pesendî's critical presentation of the peasant will be questioned.
Keywords: Destan, Hacı Pesendî, Kütahya, Ortakçı Destanı.

Özet Bu makalede, XVII. yüzyılda yaşamış, Diyarbakır'ın önde gelen Alevi-Bektaşi âşıklarından ve kültürel simalarından olan Âhû Baba'nın hayatı, sanatı ve şiirlerine yer verilmiştir. Âhû Baba'nın hayatı ve şiirleri hakkındaki bilgiler, çeşitli yazılı eserler, cönkler ve mecmualardan derlenmiştir. Bir Alevi-Bektaşi dervişi ve âşığı olarak Âhû Baba, şiirlerinde Alevi-Bektaşi geleneğinin kültürel ve tasavvufi özelliklerini başarılı bir biçimde yansıtmıştır. Söz konusu âşık, IV. Murat ve IV. Mehmet Dönemlerinde saray hanendeleri arasında yer almış bugüne kadar tespit edilen Diyarbakırlı tek Alevi-Bektaşi halk şairi olma özelliğini de taşımaktadır. Ayrıca Bektaşi tarikatına bağlı olan Âhû Baba, âşık tarzı şiir geleneğinin kendine has özeliklerini yansıtan şiirlerinin yanı sıra dinî-tasavvufi halk edebiyatı (Tekke edebiyatı) alanında yazmış olduğu şiirleriyle de sesini geniş halk kitlelerine duyurmayı başarmıştır. Öte yandan bazı kaynaklarda, Diyarbakırlı Bektaşi ve Yeniçeri şairi olarak tanıtılmıştır. Âhû Baba'nın, değişik cönklerde ve yazma eserlerde tesadüf ettiğimiz Osmanlı Devleti'nin başka bir devletle arasında geçen bir savaşı konu edinen bir destanı, bu görüşü doğrular niteliktedir. Yaşadığı dönemde Diyarbakır'ın önde gelen musiki icracıları arasında yer alan Âhû Baba, çevresindeki birçok kişiye bu konuda musiki üstatlığı yapmış, hem yaşadığı yörede hem de sarayda saygın bir mevkiye sahip olmuştur. Âhû Baba, gerek doğduğu ve yaşadığı yer olan Diyarbakır ve çevresinde olsun gerekse Anadolu'nun diğer Alevi-Bektaşi yerleşim yerlerinde olsun halk tarafından sevilmiş ve bazı nefesleri âşıklar ve zakirler tarafından ayin-i cemlerde günümüze kadar icra edilegelmiştir. Diyarbakır ve yöresinde geçmişten günümüze yaşatılagelen Alevi-Bektaşi inanç ve kültürünün temsilcilerinden birisi olarak önemli bir yerde duran Âhû Baba, sanatı ve şiirleriyle Alevi-Bektaşi inancının geçmiş yıllarda yöredeki durumu ile ilgili bir nebze de olsa bizleri aydınlatmaktadır.

Tokatlı Nurî yaşadığı dönemde tokat ve civarında tesirli olmuş bir gelenek temsilcisidir. Onun sanat gücü ve tesiri eserlerinde somut bir biçimde ortaya çıkar. Bu bildiride Tokatlı Nurî'nin destanları üzerinde bir değerlendirme yapılarak genelde dönemin sosyo-kültürel şartlarının yansımasına özelde âşık edebiyatı tarihçilerinin âşıklar hakkında ileri sürdüğü tek yönlü görüşlere dikkat çekilecektir.

ÖZET
Âşık Yaşar Reynânî, âşıklık geleneğini başarıyla devam ettirmiş, yurt içinde ve yurt dışında birçok yerde düzenlenen fasıl ve yarışmalarda üstün başarılar elde etmiş, 20. yüzyılın önde gelen âşıklarından birisidir.
Başarılarla dolu bir geçmişe sahip olan Âşık Reyhânî’ ye ait türkülerin çok boyutlu içerik analizinin yapılması ve bu sayede söz konusu âşığın müziksel kimliği hakkında bilgilere ulaşılması bu araştırmanın temel amacını oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, çeşitli ses kayıtlarından dinleyerek notaya aldığımız 47 adet eser incelenmiş; her eser, usûl, vezin ve ses genişliği bakımından analiz edilmiş, bu eserler içerisinde ses genişliği 7 ses ve daha fazla olan 13 türkünün makâmsal analizi de yapılmıştır. Makâmsal analiz yapılırken türkünün hangi makam dizisinde olduğunu belirtmekle yetinilmemiş; özellikle seyir karakteri ve güçlü perde olgularının üzerinde durulmuştur.
Araştırmanın kuramsal bölümünü oluşturmak için söz konusu aşığa ait ses kayıtlarının yanı sıra literatür taraması da yapılmıştır. Yapılan araştırmalar neticesinde; Âşık Reyhânî’nin hayatı, sanatı ve eserleri hakkında bilgilere ulaşılmış, bunlardan da kısaca bahsedilmiştir.
Verilerin toplanması aşamasında betimsel araştırma yöntemlerinden “tarama tekniği” kullanılmış, toplanan verilerin analizi, içerik analizi tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Bulgular, tablolar eşliğinde sunularak yorumlanmış, bu sayede belirli sonuçlara ulaşılmıştır. Özellikle makamsal analiz sonuçları, Klasik Türk Müziği ve Türk Halk Müziği’nin farklılıklarından ziyade benzerliklerine dikkat çekmek adına önem arz etmektedir.

STRUCTURED ABSTRACT
For centuries ashiks, whose origins reach back to the legend of Dede Korkut, have given voice to the feelings of the society, put these feelings into poems and stories often accompanied by the baglama, and became the public’s voice. Wandering from one village to the next, from one city to the other, they became one with the public, narrated stories, legends and sang ballads in public coffee houses.  Even today, ashiks sustain the tradition by appearing in coffee houses, TV and radio channels.
As one of the prominent ashiks of the 20th Century, Reyhani significantly contributed to successful maintenance of ashiks' tradition and won the first place award for an astonishing 20 years in a row in the Ashiks' Festival held in Konya since 1966. Furthermore he achieved outstanding success in contests and performances held both in Turkey and abroad, and was awarded with the title of honorary tutorship in a conference he attended in the U.S.A., held by the Michigan University.
Many studies have been conducted on Ashik Reyhani. However, examining Turkish Radio and Television Corporation's Folk Music Kirik Havalar archive shows that there are only two works that cite Ashik Yasar Reyhani as a reference, which are "Bugun Sabah Ile Visali Yardan (Inceden Ince)" and "Komur Gozlum Atesine Duseli" of Erzurumlu Emrah. In order to fill this gap, we had examined several records of the ashik and notated his folk songs. In the present stage it is aimed to obtain information on the musical identity of the ashik by examining the literary and musical features in his works. It is hoped that a contribution to fill this gap will be provided by means of the present study.
Within the scope of the present study, which aims to perform a multidimensional content analysis of Ashik Reyhani's works, 47 of his compositions listened from various records and put into notation were analyzed in terms of usul, vezin and the range of pitches used, and 13 compositions that were determined to have a range of 7 or more pitches were further subjected to makam analysis. During the makam analysis particular emphasize was placed on the concepts of "movement characteristics" and "dominant pitch".
In data collection process, "scanning technique", among descriptive research methods, was employed and the analysis of the collected data was made through the technique of content analysis. Findings were presented in tables, with the interpretation of which the conclusions were made. The results of the makam analysis are considered to be significant particularly because they draw attention to the similarities between Classical Turkish Music and Turkish Folk Music, rather than pointing out the differences.
While all 47 compositions were analyzed in terms of usul, vezin and pitch range, further makam analysis was conducted only on 13 of them. The reason for this is the fact that these 13 compositions use ranges of 7 or more pitches. However, this does not mean that makam-related characteristics cannot be found in the other works. Naturally, characteristics of makam are present also in the other works, yet it is not possible to make an exact identification since no complete scale could be established with less than 7 pitches. It is considered that the melodic classification of these other compositions using less than 7 pitches can be made with perfect thirds, perfect fourths and perfect fifths covered in today’s music theory books. 
The 13 compositions subjected to makam analysis are presented in notation, together with interpretations made under the topics of measure, pitch range, tonic pitch, dominant, scale, movement character, makam, usul and vezin.  The conclusions reached in the light of the findings can be summarized as below.
Among the total of 47 examined compositions, works composed with 12 different usuls, with 3 of them having more than one usul, were identified. Being the usul the Ashik used the most, 4/4 time was found out to be used in 24 compositions with a rate of 51,1%. Ashik Yasar Reyhani used syllabic verses in all his lyrics. Among his 47 works examined within the scope of the present study, it was determined that three different syllabic meters were used with seven, eight and eleven syllables. It was further determined that the eleven syllable verse, which was found in 24 of his works with a rate of 51,1%, is the one the Ashik uses the most.
Examining the 47 compositions in terms of their ranges of pitch showed that while there are 12 songs composed with the use of 4 pitches and another 12 composed with 5 pitches, 13 of the songs covered 7 or more pitches. Subjecting these 13 works into further makam analysis showed that while a total of 5 makams -as Huseyni, Karcigar, Muhayyer, Neva and Tahir- were used, it is considered noteworthy that among these the most frequently used makam was Neva, which was used in 7 out of the 13 songs with a rate of 53,8%. Yet, in many studies conducted on the makam analysis of the works included in Turkish Folk Music repertoire, it is reported that the most frequently used makam scales are the Ussak and the Huseyni. The makams Neva and Tahir, on the other hand, are very rarely mentioned. This is considered to be a consequence of sharp and flat notes being not written together in many compositions. That is because of the fact that, when some researchers conducting makam analysis do not see the accidental signs -that actually should be present- in the measure, they may regard a Neva makam scale as an Ussak scale. In this way, when the makam scale Neva is overlooked, also Tahir makam goes unnoticed with its descending scale.
In line with the information and findings mentioned above, some musicological inadequacies were determined. In order to rectify these, the following can be suggested:
In a substantial majority of the studies conducted on ashik tradition, solely the literary aspect of the tradition is addressed. Examining related studies shows that nearly all of them were performed by folk-literature researchers. The present situation reveals that musicologist do not embrace the topic as much as literature researchers do. In order to be able to fill this gap, ethnomusicological studies need to be conducted on the tradition of ashiks.
In order to ensure that the tradition lives on, to bring the ashik together with the musicologist, academician and folklore and literature researcher, and to make them aware of each other's works and researches, more scientific meetings and events should be organized.
The works produced by the ashiks should be compiled particularly while they are alive. After the passing of an ashik, some of his works may be chanced in time, or worse, may be totally forgotten. It is essential that such changes and losses are minimized. Because, every folk song that is forgotten, is a part of us that is lost.

Özet XIX. yüzyılın önde gelen âşıklarından olan Seyrânî, irticalen şiirler söylemiş, atışmalarda kendi söyleyiş gücünü göstermiştir. Âşığın en önemli ve dikkat çeken yönlerinden biri de destan söylemedeki maharetidir. Bu çalışmada âşık tarzı destan söyleme geleneği hakkında kısaca bilgi verilmiş ve Seyrânî'nin destanının bu gelenek içindeki yerine dikkat çekilmiştir. Seyrânî'nin 'Kuşlar Destanı', Millet Kütüphanesi'nde bir mecmuada (34 Ae Manzum 62) ve Millî Kütüphane'deki iki cönkte (06 Mil Yz Cönk 22 ve 06 Mil Yz Cönk 99) yer almaktadır. Çalışmada, âşığın 'Kuşlar Destanı' (Dastan-ı Tuyur, Destan-ı Kuş) metni okunmuş ve bulunan yeni çeşitlenmelerle destan karşılaştırılarak tenkitli metin oluşturulmuştur. 'Kuşlar Destanı' Özkul Çobanoğlu'nun yaptığı destanların tematik tasnifinde "Doğal Çevreyle İlgili Destanlar" ana başlığının "Doğal Güzelliklerle İlgili Destanlar" alt başlığına bağlı olan "Hayvanlarla İlgili Destanlar" grubunda yer almaktadır. Kuşlar hakkında söylenen destanlarda yer alan kuşların, sadece bir mısrada adı anılarak bahsinin tamamlandığı görülmektedir. Ancak Seyrânî tarafından söylenmiş olan bu metinin 45 dörtlüğünün 41'inde her kuşun kendi ağızlarındannin, bu destanı, Mantıku't-tayr adlı eserden ziyade, Hz. Süleyman kıssasının etkisiyle oluşturduğu düşünülebilir. Anahtar Kelimeler: Âşık tarzı destan geleneği, Âşık Seyrânî, Kuşlar destanı, mantıku't-tayr (kuş dili). Abstract: Seyrânî, one of the prominent minstrels of the 19th century, sang improvised poems and showed his own singing power in contests. One of the most important and remarkable aspects of the minstrel is singing minstrel style epics. In this study, brief information is given about the minstrel tradition of singing and the place of Seyrânî's epic in this tradition is emphasized. Seyrânî's epic about birds is in a mecmua in Millet Library (34 Ae Manzum

İlk kez 1961 yılında başta Almanya, Fransa, Hollanda ve Belçika gibi ülkelere
işçi olarak giden ve zamanla da bu ülkelerde kalıcı hale gelen Türk işçiler,
bugün Batı Avrupa göçmen Türk toplumunun temelini oluşturmuşlardır. Bu göç
sürecinde Batı Avrupa ülkelerine gerek işçi olarak gerek konser vermek üzere giden
âşıklarımız, Türk âşıklık geleneğinin Avrupa’ya taşınmasında son derece önemli bir
kültürel hizmet sunmuşlardır. Bu âşıklarımızdan birisi de 1952 yılında Erzurum’un
Oltu ilçesinin Tutmaç Köyü’nde dünyaya gelen ve 1975 yılından beri Hollanda’da
yaşayan Ozan Çelebi’dir. Batı Avrupa Türk Âşıklık geleneği içerisinde önemli bir
yere sahip olan Ozan Çelebi, şiirlerinde; göç, gurbet, vatan sevgisi, aşk, ayrılık,
ölüm, tabiat, tasavvuf, milli değerler ve Türk işçilerin sorunları gibi birçok konuyu
dile getirmiştir. Kendisine ait Kültür Evi’nde yıllardır saz dersleri vererek birçok
öğrenci yetiştirmekte olan ozan, Türk Âşıklık Geleneğinin genç nesillere aktarılması
noktasında önemli bir işlevi yerine getirmektedir.
Anahtar Sözcükler: Batı Avrupa, Hollanda, Göçmen Türk Toplumu, Âşıklık
Geleneği, Ozan Çelebi.

Bu sanat çalışmasında; çağdaş sanat uygulamalarında yeniden yorumlanan yerel kültür mirasının tiyatro sahnesine taşınmasının bir devamı olarak, Anadolu coğrafyasının köklü sözlü geleneklerinden olan 'aşıklık geleneği' tarihsel ve edebi konumu, form ve icra özellikleri bakımından incelenmiş; bu geleneğin bir parçası olan 'hikaye anlatıcılığı' nın tiyatral karşılığı, tiyatro antropolojisinin Batılı oyunculuk metodolojilerine sunduğu analitik yöntemlerin ışığında değerlendirilmiştir. Elde edilen verilerle Dede Korkut'un 'Uşun Koca Oğlu Seğrek Boyunu Beyan Eder' öyküsü uygulama olarak modern bir anlatıya dönüştürülmüş ve sahne uygulaması gerçekleştirilmiştir. Ayrıca çalışmada Batılı konvansiyonel eğitimden gelen oyuncularla; usta-çırak geleneği ile aktarılan aşıklık tarzının sunduğu ifade olanakları bir araya getirilerek melez bir gösterim biçimi yaratılmıştır. Sonuç olarak; Batılı gösterim çözümleme teknikleriyle birleştirilen geleneksel kültürel etkinliklerin gösterimin içeriğine katkı sağladığı, bunun yanı sıra geleneğin kendisiyle karşılaştırıldığında, yerel kültürün ve kültür değerlerinin tarihin akışı içinde sürekliliğinin devamında değişimin gerekliliği kadar, farklı biçim ve sunum arayışlarında deneyimin de önemli olduğu tespit edilmiştir.

Yukarıda verilen şiir, Aşık Veysel'in son şiiri. Vedasını bile selam ve saygı ile yapan bir Anadolu ozanı. Kurak Anadolu topraklarında doğup büyüyen Aşık'ın dünyadan ayrılışını deniz ve gemi ile tasvir etmesi, belki de, onun suya olan hasretini dile getirmektedir. Bu dünyaya gözleri açık gelmiştir Aşık. Fakat, dönemin illet hastalığı olan çiçek müptelasından

Kültürün dinamik bir sistem olduğu bilinmektedir. Bu dinamizm, birçok sahaya tesir ettiği gibi kaçınılmaz bir biçimde müziğe de etki etmektedir. Bu etkinin bir sonucu olarak halk kültürünü eserlerinde kullanan ve işleyen birçok sanatçı çıkmaktadır. Bu makalede günümüz sanatçılarından Kıraç'ın eserleri ve yaşamından hareketle sanatındaki halk kültürü ögeleri incelenmeye çalışılacaktır. Bu incelemede sırasıyla Ali Tufan Kıraç'ın güftelerindeki türkü formları ele alınacak, bu şiirlerin içerik bakımından bazı halk edebiyatı türleri ile olan benzerliklerine dikkat çekilecek ve yaptığı dizi müziklerindeki halk kültürü unsurlarına kısaca değinilecek, yeniden yorumladığı türkülerin yorumlanış sebebi ile yorum tarzı değerlendirilmeye çalışılacaktır.

ÖZET yılları arasında Tebriz'de yaşayan Tebrizli Âşık Ali, yaşadığı süre zarfında Tebriz âşıklık geleneğinin gelişmesinde ve gelecek nesillere taşınmasında önemli rol oynamıştır. Başta Tebriz olmak üzere İran'ın birçok ilini dolaşarak hikâyeler anlatmış ve şiirler söylemiş olan Tebrizli Âşık Ali, mensubu olduğu halkının duygu ve düşüncelerini, arzu ve isteklerini, sıkıntı ve kaygılarını dile getirmiştir. Tebrizli Âşık Ali, Azerbaycan devlet radyosunun yaptığı Dede Korkut programını Tebriz'deki evinde dinledikten sonraki duygu ve düşüncesini, "Kanatlı Ses" adlı şiirinde ifade etmiş ve bu şiirini mektupla Azerbaycan devlet radyosuna göndertmiştir. Bu şiire cevap ise Azerbaycan'ın istiklâl şairi olan Bahtiyar Vahapzâde'den gelmiştir. Makale, bu iki âşık/şairin mektuplarını, bu mektuplardaki şiirlerini ve bunların konuları ele almaktadır. ABSTRACT Ashik Ali from Tabriz who lived between 1900 and 1995 in this city, during his lifetime has had an important role in development of the Ashik tradition of Tabriz and in passing on this tradition to future generations. Traveling around many provinces of Iran, particularly Tabriz, through stories and poems he has expressed feelings and thoughts, desires and whishes, difficulties and concerns of his people. After listening a broadcast about Dede Korkut on the Azerbaijan National Radio in his home in Tabriz, Ashik Ali from Tabriz expressed his feelings and thoughts * Bu inceleme, ilk haliyle, 22-25 Haziran 2010 tarihlerinde Ankara'da düzenlenen "Çağdaş Türklük Araştırmaları Sempozyumu 2010-İran Türkolojisi: Konular, Sorunlar ve Yaklaşımlar" adlı sempozyumda bildiri olarak sunulmuş, daha sonra tarafımızdan düzeltmeler, çıkarmalar ve ilaveler yapılmıştır. 78 in a poem named "Kanatlı Ses" and sent it in a letter to the Azerbaijan National Radio. A response to his poem came from Azerbaijan's poet of independence Bahtiyar Vahapzade. These two ashiks'/poets' letters, their poems written in these letters and subjects of these poems are discussed in article.

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Türkiye’nin de aralarında bulunduğu az
gelişmiş ülkelerden, gelişmiş ve işgücüne ihtiyaç duyan Batı Avrupa ülkelerine bir göç akımı başlamıştır. Türkiye, 1961’de Almanya, 1964’te Avusturya, Belçika ve Hollanda, 1965’te Fransa, 1967’de ise İsveç’le resmî anlaşma imzalayarak bu ülkelere işçi göndermiştir. 1980’li yıllardan itibaren aile birleşimi yoluyla Türkiye’deki eşini ve çocuklarını yaşadıkları ülkeye getiren Türk işçiler için bu göç, geçicilikten kalıcılığa dönüşmeye başlamıştır. Bu göç sürecinde işçilerimiz başta dil
olmak üzere dinî ve kültürel sorunlar yaşamışlardır. İşte böylesine bir dönemde gerek konserleriyle, gerek kasetleriyle işçilerimizin duygularına tercüman olan âşıklarımız, Batı Avrupa ülkelerinde iki kültür arasında sıkışıp kalmış olan vatandaşlarımızın dinî, millî ve kültürel değerlerinden kopmamaları için sazlarıyla ve sözleriyle mücadele etmişler, aynı zamanda ülkemiz ile olan bağlarını canlı tutmaya çalışmışlardır. Günümüzde Batı Avrupa ülkelerinde âşıklık geleneği bazı zayıflamalar görülmesine rağmen kahvehanelerde, camilerde, türkü evlerinde, cem
evlerinde, kermeslerde ve ayrıca sosyal medyada icra edilmektedir. Bu
çalışmamızda; Türk âşıklık geleneğinin Batı Avrupa’ya taşınması, icrası ve âşıklarımızın şiirlerine yansıyan konular ele alınmış, âşıklarımızın kültür aktarımı bakımından rolüne dikkat çekilmiştir.