İçeriğe atla

Deep Space 1

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Deep Space 1
Deep Space 1'in sanatsal tasviri
Görev türüTeknoloji kanıtlama
UygulayıcıNASA / JPL
COSPAR kimliği1998-061A Bunu Vikiveri'de düzenleyin
SATCAT no.25508
Web sitesiJPL - Deep Space 1
Görev süresiYörüngede: 26 yıl, 14 gün
Uzay aracı özellikleri
ÜreticiOrbital Sciences Corporation
Fırlatma ağırlığı486 kg (1.071 lb)[1]
Yakıtsız ağırlık373 kg (822 lb)[1]
Boyutlar2,1 × 11,8 × 2,5 m (6,9 × 38,6 × 8,2 ft)
Güç2.500 watt[1]
Görev başlangıcı
Fırlatma tarihi24 Ekim 1998, 12:08 (24 Ekim 1998, 12:08) UTC[2]
RoketDelta II 7326[1]
Fırlatma yeriCape Canaveral SLC-17A[1]
Görev sonu
Tasfiye türüGörevden alındı
Devre dışı kalma18 Aralık 2001, 20:00 (18 Aralık 2001, 20:00) UTC[2]
9969 Braille uçuşu
En yakın yaklaşım29 Temmuz 1999, 04:46 UTC[2]
Mesafe26 km (16 mi)
19P/Borrelly uçuşu
En yakın yaklaşım22 Eylül 2001, 22:29:33 UTC[2]
Mesafe2.171 km (1.349 mi)

DS1 görev logosu  

Deep Space 1 (DS1), bir asteroit ve bir kuyruklu yıldızın yakınından uçuş gerçekleştiren NASA'nın teknoloji kanıtlama amaçlı bir uzay aracıydı. Gelişmiş teknolojileri test etmek için tahsis edilmiş Yeni Binyıl Programı'nın (New Millennium Program) bir parçasıydı.

24 Ekim 1998'de fırlatılan Deep Space 1 uzay aracı, ana bilimsel hedefi olan asteroit 9969 Braille'in yanından bir uçuş gerçekleştirdi. Görev, 19P/Borrelly kuyruklu yıldızıyla karşılaşmak ve ileri mühendislik testlerinin gerçekleştirilmesi amacıyla iki kez uzatıldı. İlk aşamalarındaki ve yıldız takipçisindeki yazılımsal sorunlar, görev yapılandırmasında sürekli değişikliklere yol açtı. Asteroit geçişi kısmi bir başarı olarak kalsa da, kuyruklu yıldızla karşılaşma sonucu değerli bilgiler elde edildi.

Deep Space serisi, Ocak 1999'da Mars Polar Lander üzerine bindirilerek fırlatılan ve Mars'ın yüzeyine çarpması amaçlanan (temas kopmuş ve görev başarısız olsa da) Deep Space 2 sondaları ile devam etti. Deep Space 1, geleneksel kimyasal roketler yerine İyon itici kullanan ilk NASA uzay aracıydı.[3]

Teknolojiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Deep Space 1in amacı, gelecekteki görevler için teknoloji geliştirme ve doğrulamaydı. Bu amaçla 12 teknoloji test edildi:[4]

  1. Güneş Enerjili Elektrik Tahriği
  2. Güneş Yoğunlaştırıcı Dizileri
  3. Çok Fonksiyonlu Yapı
  4. Minyatür Entegre Kamera ve Görüntüleme Spektrometresi
  5. İyon ve Elektron Spektrometresi
  6. Küçük Derin Uzay Aktarıcısı
  7. Ka-Bant Katı Hal Güç Amplifikatörü
  8. Beacon Monitor İşlemleri
  9. Otonom Uzak Ajanı
  10. Düşük Güç Elektroniği
  11. Güç Çalıştırma ve Anahtarlama Modülü
  12. Otonom Navigasyon

Görev özeti

[değiştir | kaynağı değiştir]
DS1'in Cape Canaveral SLC-17A'dan Delta II ile fırlatılması
24 Ekim 1998'den 31 Aralık 2003'e kadar DS1'(ler)‘in yörünge animasyonu
      Deep Space 1 ·       9969 Braille ·       Dünya ·       19P/Borrelly

Fırlatmadan önce Deep Space 1, kuyruklu yıldız 76P/West–Kohoutek–Ikemura ve asteroit 3352 McAuliffe'yi ziyaret etmeyi amaçlıyordu.[5] Gecikmeli fırlatma nedeniyle hedefler, asteroit 9969 Braille (o zamanlar 1992 KD olarak adlandırılırdı) ve 107P/Wilson–Harrington kuyruklu yıldızı olarak değiştirildi.[5] 28 Temmuz 1999'da, Braille asteroidinin 26 km uzağından geçti. Geçiş sırasında asteroidin bileşimi ve boyutları üzerine ölçümler yaptı, ayrıca güneş rüzgarının sapmalarını kontrol ederek bir manyetik alanın olası varlığını doğruladı. Bu ikinci görev tam olarak başarılı olmadı. Yaklaşma aşamasında bir yazılım sorunu nedeniyle beklemeye girdi. Bu sorun Dünya'dan çözüldüğünde, otonom seyrüsefer sistemi asteroidi doğru bir şekilde tanımlayamadı ve bu nedenle kaliteli fotoğrafların oluşturulmasını engelledi. Kalan ölçümler yararlı veriler verdi.[6] Ağustos 2002'de, başka bir genişletilmiş görev olarak asteroit 1999 KK1'in yanından geçmesi düşünüldü, ancak nihayetinde maliyet endişeleri nedeniyle gerçekleştirilmedi.[7][8] Görev sırasında Mars'ın yüksek kaliteli kızılötesi tayfları da alındı.[6][9]

Sonuçlar ve başarılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Deep Space-1, 37 milyon km (23 milyon mi) uzaklıktayken Hale Teleskobu'ndan görüldüğü gibi

İyon tahrik motoru başlangıçta 4.5 dakikalık çalışmadan sonra arızalandı. Ancak daha sonra tekrar faaliyete geçirildi ve mükemmel bir performans sergiledi. Görevin başlarında, fırlatma aracının ayrılması sırasında çıkan malzeme, yakın aralıklı iyon çıkarma ızgaralarının kısa devreye girmesine neden oldu. Malzeme elektrik arkıyla aşındığı, gaz çıkışıyla süblimleştiği veya basitçe sürüklenmesine izin verildiği için kirlenme sonunda temizlendi. Bu, motorun bir motor onarım modunda tekrar tekrar çalıştırılmasıyla, sıkışan malzeme üzerinde ark oluşturarak başarıldı.[10]

İyon motoru egzozunun, radyo iletişimi veya bilim aletleri gibi diğer uzay aracı sistemlerine engel olacağı düşünülüyordu. PEPE dedektörlerinin, motordan bu tür etkileri izlemek için ikincil bir işlevi vardı. İticiden gelen iyon akışı, PEPE'nin yaklaşık 20 eV'nin altındaki iyonları gözlemlemesini engellemesine rağmen hiçbir girişim bulunmadı.

Başka bir arıza yıldız takipçisi'nin kaybıydı. Yıldız takipçisi, yıldız alanını dahili çizelgeleriyle karşılaştırarak uzay aracı konumunu belirler. MICAS kamerası yıldız takipçisinin yerini alacak şekilde yeniden programlandığında görev kurtarıldı. MICAS daha hassas olmasına rağmen, görüş alanı çok daha küçüktür ve daha büyük bir bilgi işleme yükü oluşturur. İronik olarak, yıldız takipçisi son derece güvenilir olması beklenen, kullanıma hazır bir bileşendi.[6]

Çalışan yıldız takipçisi olmadan, iyon tahriği geçici olarak askıya alındı. İtki süresinin kaybı, yanından geçen 107P/Wilson–Harrington kuyruklu yıldızın uçuş iptalini zorunlu kıldı.

Autonav sistemi ara sıra elle düzeltmeler gerektiriyordu. Çoğu sorun, Autonav'ın hedefleri yanlış tanımlamasına neden olarak kırınım artışlarına ve kamerada yansımalara neden olan daha parlak cisimler nedeniyle tanımlanması zor veya çok loş cisimlerin belirlenmesindeydi.

Remote Agent sistemi, uzay aracında simüle edilmiş üç arıza ile sunuldu ve her olayı doğru şekilde halletti.

  1. Remote Agent'ın üniteyi yeniden etkinleştirerek düzelttiği arızalı elektronik birim.
  2. Remote Agent'ın güvenilmez olarak algıladığı ve bu nedenle doğru şekilde göz ardı ettiği yanlış bilgi sağlayan başarısız sensör.
  3. "kapalı" konumda sıkışmış bir konum kontrol iticisi (uzay aracının yönünü kontrol etmek için küçük bir motor), Remote Agent tarafından algılandı ve o iticiye dayanmayan bir moda geçerek telafi edildi.

Genel olarak bu, tamamen otonom planlama, teşhis ve iyileşmenin başarılı bir gösterimini oluşturdu.

MICAS cihazı bir tasarım başarısıydı, ancak morötesi kanalı bir elektrik arızası nedeniyle başarısız oldu. Görevin ilerleyen saatlerinde, yıldız takipçisi arızasından sonra MICAS bu görevi de üstlendi. Bu, Borrelly kuyruklu yıldızı karşılaşması da dahil olmak üzere kalan görev sırasında bilimsel kullanımında sürekli kesintilere neden oldu.[11]

DS1 tarafından görüntülendiği gibi 9969 Braille
19P/Borrelly kuyruklu yıldızı, DS1'in en yakın yaklaşımından sadece 160 saniye önce görüntülendi

Asteroit 9969 Braille'in yanından geçişi yalnızca kısmi bir başarıydı. Deep Space 1, asteroitden yalnızca 56.000 km/sa (35.000 mph)'da uçuş gerçekleştirmeyi amaçlıyordu. Yaklaşmadan kısa bir süre önce bir yazılım sorunu da dahil olmak üzere teknik zorluklar nedeniyle, araç bunun yerine Braille‘e 26 km (16 mi) mesafeden geçti. Bu, ayrıca Braille'in daha düşük albedosu, asteroidin Autonav'ın kamerayı doğru yöne odaklaması için yeterince parlak olmaması ve fotoğraf çekiminin neredeyse bir saat geciktiği anlamına geliyordu.[6] Ortaya çıkan resimler hayal kırıklığı yaratacak kadar belirsizdi.

Ancak, Borrelly Kuyruklu Yıldızı'nın yanından geçişi büyük bir başarıydı ve kuyruklu yıldızın yüzeyinin son derece ayrıntılı görüntülerini gönderdi. Bu tür görüntüler, Giotto uzay aracı tarafından çekilen -- Halley Kuyruklu Yıldızı ‘nın önceki tek fotoğraflarından daha yüksek çözünürlükteydi. PEPE cihazı, kuyruklu yıldızın güneş rüzgarı etkileşiminin çekirdekten dengelendiğini bildirdi. Bunun kuyruklu yıldızın yüzeyine eşit olarak dağılmayan jetlerin emisyonundan kaynaklandığına inanılıyor.

Enkaz kalkanları olmamasına rağmen, uzay aracı kuyruklu yıldız geçişini sağlam bir şekilde atlattı. Bir kez daha seyrek kuyruklu yıldız jetleri uzay aracını işaret etmiyor gibiydi. "Deep Space 1" daha sonra uzay aracının donanım teknolojilerini yeniden denemeye odaklanan ikinci genişletilmiş görev aşamasına girdi. Bu görev aşamasının odak noktası iyon motor sistemleriydi. Sonunda konum kontrol iticileri için uzay aracının hidrazin yakıtı tükendi. Yüksek verimli iyon itici, ana tahrike ek olarak konum kumandası yapmak için yeterli miktarda iticiye sahipti ve böylece görevin devam etmesine izin verdi.[11]

Ekim sonu ve Kasım 1999 başlarında, uzay aracının Braille sonrası kıyı aşaması sırasında, “Deep Space 1”, MICAS cihazıyla Mars'ı gözlemledi. Bu çok uzak bir uçuş olmasına rağmen, alet gezegenin çoklu kızılötesi spektrumlarını almayı başardı.[6][9]

Mevcut durum

[değiştir | kaynağı değiştir]

Deep Space 1 değerli bilim verilerini ve görüntülerini göndererek birincil ve ikincil hedeflerinde başarılı oldu. DS1'in iyon motorları 18 Aralık 2001'de yaklaşık 20:00:00 UTC'de kapatıldı ve bu da görevin sona erdiğinin işaretiydi. Gemide iletişim, gelecekte gemiye ihtiyaç duyulması durumunda aktif modda kalacak şekilde ayarlandı. Ancak, Mart 2002'de yeniden temas kurma girişimleri başarısız oldu.[11] Güneş'in yörüngesinde, Güneş Sistemi içinde durmaktadır.[2]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d e "Deep Space 1 Asteroid Flyby" (PDF) (Press kit). NASA. 26 Temmuz 1999. 16 Kasım 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Kasım 2016. 
  2. ^ a b c d e "Deep Space 1". National Space Science Data Center. NASA. 5 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2016. 
  3. ^ Siddiqi, Asif A. (2018). Beyond Earth: A Chronicle of Deep Space Exploration, 1958–2016 (PDF). NASA History Series (2. bas.). NASA. s. 2. ISBN 978-1-62683-042-4. LCCN 2017059404. SP-2018-4041. 6 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ekim 2021. 
  4. ^ "Advanced Technologies". NASA/Jet Propulsion Laboratory. 30 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2016. 
  5. ^ a b "Comet Space Missions". SEDS.org. 4 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2016. 
  6. ^ a b c d e Rayman, Marc D.; Varghese, Philip (March–June 2001). "The Deep Space 1 Extended Mission" (PDF). Acta Astronautica. 48 (5–12): 693-705. Bibcode:2001AcAau..48..693R. doi:10.1016/S0094-5765(01)00044-3. 9 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  7. ^ Schactman, Noah (18 Aralık 2001). "End of the Line for NASA Probe". Wired. 17 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ Rayman, Marc (18 Aralık 2001). "Mission Update". Dr. Marc Rayman's Mission Log. NASA/Jet Propulsion Laboratory. 13 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ a b "Deep Space 1: Mission Information". NASA. 29 Eylül 2003. 21 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2016. 
  10. ^ Rayman, Marc D.; Varghese, Philip; Lehman, David H.; Livesay, Leslie L. (July–November 2000). "Results from the Deep Space 1 Technology Validation Mission" (PDF). Acta Astronautica. 47 (2–9): 475-487. Bibcode:2000AcAau..47..475R. CiteSeerX 10.1.1.504.9572 $2. doi:10.1016/S0094-5765(00)00087-4. 15 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  11. ^ a b c Rayman, Marc D. (2003). "The Successful Conclusion of the Deep Space 1 Mission: Important Results without a Flashy Title" (PDF). Space Technology. 23 (2): 185-196. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ekim 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Deep_Space_1&oldid=32501382" sayfasından alınmıştır