پرش به محتوا

قمرهای مشتری

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
برای دیگر کاربردها، قمرهای مشتری (ابهام‌زدایی) را ببینید.
«قمر مشتری» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای فیلمی به این نام، قمر مشتری (فیلم) را ببینید.
تصویری از مشتری و چهار قمر بزرگ آن (اندازه وفاصله واقعی نیست)

ماه‌های مشتری سیاره غول‌آسای مشتری دارای ۹۵ قمر شناخته‌شده است.[۱][۲]بر این اساس مشتری دارای بیشترین تعداد قمر با مدار به نسبت پایدار در منظومه شمسی است.[۳] بزرگ‌ترین و پرجرم‌ترین این قمرها چهار قمر گالیله‌ای هستند، که به صورت مجزا در سال ۱۶۱۰ میلادی توسط گالیلئو گالیله و زیمون ماریوس کشف شدند و برای بشر اولین اجرام کشف شده‌ای بودند که در مدار زمین یا خورشید قرار نداشتند. در اواخر قرن نوزدهم، تعدادی دیگر از قمرهای کوچک‌تر مشتری کشف شدند و بر روی آنها اسامی معشوقه‌ها، فتوحات و دختران خدای روم ژوپیتر یا معادل یونانی آن زئوس گذاشته شد. قمرهای گالیله‌ای با اختلاف پرجرم‌ترین اجرام در مدار مشتری هستند، در حالی که دیگر ۶۵ قمر این سیاره به همراه حلقه‌های آن با یکدیگر ۰٫۰۰۳٪ از کل جرم مداری این سیاره را تشکیل می‌دهند.

هشت قمر از ماه‌های مشتری، ماه معمولی دارای حرکت موافق‌گرد و مدار دایره‌ای و بدون انحراف مداری چندانی نسبت به خط استوایی مشتری هستند. ماه‌های گالیله‌ای به دلیل داشتن جرم سیاره‌ای کافی، دارای شکل تقریباً کروی هستند و اگر در مداری مستقیم به دور خورشید قرار داشتند، سیاره کوتوله محسوب می‌شدند. چهار ماه معمولی دیگر بسیار کوچک‌تر و به مشتری نزدیک‌ترند که نقش منبع گرد و غبار تشکیل‌دهندهٔ حلقه‌های مشتری را دارند. دیگر ماه‌های مشتری قمر نامنظمی هستند که حرکت موافق‌گرد و مخالف‌گرد و انحراف و خروج از مرکز مداری بالایی دارند و در فاصله‌ای دورتر در مدار مشتری قرار گرفته‌اند. این قمرها احتمالاً از مدار خورشیدی توسط مشتری جذب شده‌اند. از این قمرهای نامنظم هنوز هجده قمر نام‌گذاری نشده‌اند.

ویژگی‌ها

[ویرایش]

در خصوصیات مداری و ظاهری قمرها تفاوت‌های زیادی نسیت به یکدیگر دارند. چهار قمر گالیله‌ای دارای قطری بالغ بر ۳٬۱۰۰ کیلومتر هستند. بزرگ‌ترین قمر گالیله‌ای، گانیمد بعد از خورشید و هفت سیارهٔ دیگر، نهمین جرم بزرگ در منظومه شمسی است. این قمر از سیارهٔ عطارد نیز بزرگ‌تر است. تمام دیگر قمرهای مشتری دارای قطری کمتر از ۲۵۰ کیلومتر هستند که بسیاری از آنها به سختی به قطر ۵ کیلومتر می‌رسند. شکل مداری قمرها بسیار متفاوت است، برخی از آن‌ها مداری کامل و دایره‌ای دارند و برخی مداری غیرعادی و با انحراف مداری بالا و بسیاری بر خلاف حرکت مداری مشتری به دور خورشید حرکت می‌کنند. تناوب مداری آن‌ها بین هفت ساعت (کمتر از زمانی که مشتری یک بار به دور محور خود می‌چرخد) تا سه هزار برابر آن (تقریباً سه سال زمینی) طولانی‌تراست.

جدول

[ویرایش]
ردیف
[note ۱] 		برچسب
[note ۲] 		نام
 تلفظ تصویر قطر
(km)[note ۳] 		جرم
(‎×۱۰۱۶ kg) 		نیم‌قطر بزرگ
(km) 		تناوب مداری
(d) 		انحراف مداری
(°) 		خروج از مرکز مداری
 سال کشف
 کاشف
 گروه
[note ۴]
۱ XVI متیس ˈmi:tɨs
60×۴۰×34 ~3.6 127 690 +7h 4m 29s 0.06° 0.000 02 1979 Synnott
(وویجر ۱)		 Inner
۲ XV آدرستیا ˌædrəˈsti:ə
20×۱۶×14 ~0.2 128 690 +7h 9m 30s 0.03° 0.0015 1979 جویت
(وویجر ۲)		 Inner
۳ V آمالتئا ˌæməlˈθi:ə
250×۱۴۶×128 208 181 366 +11h 57m 23s 0.374° 0.0032 1892 برنارد Inner
۴ XIV تبه ˈθi:bi
116×۹۸×84 ~43 221 889 +16h 11m 17s 1.076° 0.0175 1979 Synnott
(Voyager 1)		 Inner
۵ I آیو† ˈaɪ.oʊ
3660.0×۳۶۳۷٫۴
×3630.6		 8 900 000 421 700 +1.769 137 786 0.050° 0.0041 1610 گالیله Galilean
۶ II اروپا† jʊˈroʊpə
3121.6 4 800 000 671 034 +3.551 181 041 0.471° 0.0094 1610 گالیله Galilean
۷ III گانیمد† ˈgænɨmi:d
5262.4 15 000 000 1 070 412 +7.154 552 96 0.204° 0.0011 1610 گالیله Galilean
۸ IV کالیستو† kəˈlɪstoʊ
4820.6 11 000 000 1 882 709 +16.689 018 4 0.205° 0.0074 1610 گالیله Galilean
۹ XVIII تمیتسو θɨˈmɪstoʊ 8 0.069 7 393 216 +129.87 45.762° 0.2115 1975/2000 چارلز کوال & Roemer/
Sheppard et al.		 Themisto
۱۰ XIII لدا ˈli:də 16 0.6 11 187 781 +241.75 27.562° 0.1673 1974 چارلز کوال Himalia
۱۱ VI هیمالیا haɪˈmeɪliə 170 670 11 451 971 +250.37 30.486° 0.1513 1904 چارلز دیلون پرین Himalia
۱۲ X لیسیتئا laɪˈsɪθiə 36 6.3 11 740 560 +259.89 27.006° 0.1322 1938 ست بارنز نیکلسون Himalia
۱۳ VII الارا ˈɛlərə 86 87 11 778 034 +261.14 29.691° 0.1948 1905 چارلز دیلون پرین Himalia
۱۴ — اس۲۰۰جی۱۱ 4 0.009 0 12 570 424 +287.93 27.584° 0.2058 2001 Sheppard et al. Himalia
۱۵ XLVI کارپو ˈkɑrpoʊ 3 0.004 5 17 144 873 +458.62 56.001° 0.2735 2003 Sheppard et al. Carpo
۱۶ — اس/۲۰۰۳ جی ۱۲ 1 0.000 15 17 739 539 −482.69 142.680° 0.4449 2003 Sheppard et al. ?
۱۷ XXXIV یوپوری ju:ˈpɔərɨ.i 2 0.001 5 19 088 434 −538.78 144.694° 0.0960 2002 Sheppard et al. Ananke
۱۸ — اس۲۰۰۳جی۳ 2 0.001 5 19 621 780 −561.52 146.363° 0.2507 2003 Sheppard et al. Ananke
۱۹ — اس۲۰۰۳جی۱۸ 2 0.001 5 19 812 577 −569.73 147.401° 0.1569 2003 Gladman et al. Ananke
۲۰ XLII تلکسینوئه θɛlkˈsɪnoʊ.i 2 0.001 5 20 453 753 −597.61 151.292° 0.2684 2003 Sheppard et al. Ananke
۲۱ XXXIII یوآنتی ju:ˈænθi 3 0.004 5 20 464 854 −598.09 143.409° 0.2000 2002 Sheppard et al. Ananke
۲۲ XLV هلیکه ˈhɛlɨki 4 0.009 0 20 540 266 −601.40 154.586° 0.1374 2003 Sheppard et al. Ananke
۲۳ XXXV ارتوزیه (ماه) ɔrˈθɒsɨ.i 2 0.001 5 20 567 971 −602.62 142.366° 0.2433 2002 Sheppard et al. Ananke
۲۴ XXIV یوکاسته ˌaɪ. əˈkæsti 5 0.019 20 722 566 −609.43 147.248° 0.2874 2001 Sheppard et al. Ananke
۲۵ — اس۲۰۰۳جی۱۶ 2 0.001 5 20 743 779 −610.36 150.769° 0.3184 2003 Gladman et al. Ananke
۲۶ XXVII پرکسی‌دکی prækˈsɪdɨki 7 0.043 20 823 948 −613.90 144.205° 0.1840 2001 Sheppard et al. Ananke
۲۷ XXII هارپلیکی hɑrˈpælɨki 4 0.012 21 063 814 −624.54 147.223° 0.2440 2001 Sheppard et al. Ananke
۲۸ XL نیمی ˈni:mi 2 0.001 5 21 129 786 −627.48 149.732° 0.3169 2003 برت جیمز گلدمن Ananke
۲۹ XXX هرمیپی hɚˈmɪpi 4 0.009 0 21 182 086 −629.81 151.242° 0.2290 2002 Sheppard et al. Ananke?
۳۰ XXIX تیونه θaɪˈoʊni 4 0.009 0 21 405 570 −639.80 147.276° 0.2525 2002 Sheppard et al. Ananke
۳۱ XII اننکه əˈnæŋki 28 3.0 21 454 952 −642.02 151.564° 0.3445 1951 ست بارنز نیکلسون Ananke
۳۲ — اس۲۰۰۳جی۱۷ 2 0.001 5 22 134 306 −672.75 162.490° 0.2379 2003 برت جیمز گلدمن Carme
۳۳ XXXI آیتنی ˈaɪtni 3 0.004 5 22 285 161 −679.64 165.562° 0.3927 2002 Sheppard et al. Carme
۳۴ XXXVII کاله ˈkeɪli 2 0.001 5 22 409 207 −685.32 165.378° 0.2011 2002 Sheppard et al. Carme
۳۵ XX تایجیتی teiˈɪdʒɨti 5 0.016 22 438 648 −686.67 164.890° 0.3678 2001 Sheppard et al. Carme
۳۶ — اس ۲۰۰۳/جی ۱۹ 2 0.001 5 22 709 061 −699.12 164.727° 0.1961 2003 Gladman et al. Carme
۳۷ XXI کالدینی kælˈdi:ni 4 0.007 5 22 713 444 −699.33 167.070° 0.2916 2001 Sheppard et al. Carme
۳۸ — اس/۲۰۰۳ جی ۱۵ 2 0.001 5 22 720 999 −699.68 141.812° 0.0932 2003 Sheppard et al. Ananke?
۳۹ — اس/۲۰۰۳ جی ۱۰ 2 0.001 5 22 730 813 −700.13 163.813° 0.3438 2003 Sheppard et al. Carme?
۴۰ — اس/۲۰۰۳ جی ۲۳ 2 0.001 5 22 739 654 −700.54 148.849° 0.3930 2004 Sheppard et al. Pasiphaë
۴۱ XXV ارینومی ɨˈrɪnəmi 3 0.004 5 22 986 266 −711.96 163.737° 0.2552 2001 Sheppard et al. Carme
۴۲ XLI آئوده eɪˈi:di 4 0.009 0 23 044 175 −714.66 160.482° 0.6011 2003 Sheppard et al. Pasiphaë
۴۳ XLIV کلیکوری kəˈlɪkəri 2 0.001 5 23 111 823 −717.81 164.605° 0.2041 2003 Sheppard et al. Carme?
۴۴ XXIII کلیکی ˈkælɨki 5 0.019 23 180 773 −721.02 165.505° 0.2139 2001 Sheppard et al. Carme
۴۵ XI کارمی ˈkɑrmi 46 13 23 197 992 −721.82 165.047° 0.2342 1938 Nicholson Carme
۴۶ XVII کالریه kəˈlɪroʊ.i 9 0.087 23 214 986 −722.62 139.849° 0.2582 2000 Gladman et al. Pasiphaë
۴۷ XXXII یوری‌دمی jʊˈrɪdəmi 3 0.004 5 23 230 858 −723.36 149.324° 0.3769 2002 Sheppard et al. Pasiphaë?
۴۸ XXXVIII پسیثی pəˈsɪθɨ.i 2 0.001 5 23 307 318 −726.93 165.759° 0.3288 2002 Sheppard et al. Carme
۴۹ XLVIII سیلینی sɨˈli:ni 2 0.001 5 23 396 269 −731.10 140.148° 0.4115 2003 Sheppard et al. Pasiphaë
۵۰ XLVII یوکلدی ju:ˈkɛlədi 4 0.009 0 23 483 694 −735.20 163.996° 0.2828 2003 Sheppard et al. Carme
۵۱ — اس/۲۰۰۳ جی ۴ 2 0.001 5 23 570 790 −739.29 147.175° 0.3003 2003 Sheppard et al. Pasiphaë
۵۲ VIII پاسیفائه pəˈsɪfeɪ.i 60 30 23 609 042 −741.09 141.803° 0.3743 1908 Gladman et al. Pasiphaë
۵۳ XXXIX هیجه‌منی hɨˈdʒɛməni 3 0.004 5 23 702 511 −745.50 152.506° 0.4077 2003 Sheppard et al. Pasiphaë
۵۴ XLIII آرکی ˈɑrki 3 0.004 5 23 717 051 −746.19 164.587° 0.1492 2002 Sheppard et al. Carme
۵۵ XXVI آیسانوای aɪˈsɒnoʊ.i 4 0.007 5 23 800 647 −750.13 165.127° 0.1775 2001 Sheppard et al. Carme
۵۶ — اس/۲۰۰۳ جی ۹ 1 0.000 15 23 857 808 −752.84 164.980° 0.2761 2003 Sheppard et al. Carme
۵۷ — اس/۲۰۰۳ جی ۵ 4 0.009 0 23 973 926 −758.34 165.549° 0.3070 2003 Sheppard et al. Carme
۵۸ IX سینوپه sɨˈnoʊpi 38 7.5 24 057 865 −762.33 153.778° 0.2750 1914 Nicholson Pasiphaë
۵۹ XXXVI اسپاندی ˈspɒndi 2 0.001 5 24 252 627 −771.60 154.372° 0.4431 2002 Sheppard et al. Pasiphaë
۶۰ XXVIII آتونه ɔ:ˈtɒnoʊ.i 4 0.009 0 24 264 445 −772.17 151.058° 0.3690 2002 Sheppard et al. Pasiphaë
۶۱ XLIX کره ˈkɔəri 2 0.001 5 23 345 093 −776.02 137.371° 0.1951 2003 Sheppard et al. Pasiphaë
۶۲ XIX مگه‌کلایتی ˌmɛgəˈklaɪti 5 0.021 24 687 239 −792.44 150.398° 0.3077 2001 Sheppard et al. Pasiphaë
۶۳ — اس/۲۰۰۳ جی ۲ 2 0.001 5 30 290 846 −1 077.02 153.521° 0.1882 2003 Sheppard et al. ?
۶۴ LVII اس/۲۰۰۳ جی ۵ 4 ۰٫۰۰۹۰ ۲۳۹۷۳۹۲۶ −758.34 165.549 0.3070 2003 Sheppard et al. Carme
۶۵ IX سینوپه ‎/sɪˈnoʊpiː/‎ 38 7.5 ۲۴۰۵۷۸۶۵ −739.33 153.778 0.2750 1914 Nicholson Pasiphae
۶۶ XXXVI اسپاندی ‎/ˈspɒndiː/‎ 2 ۰٫۰۰۱۵ ۲۴۲۵۲۶۲۷ −771.60 154.372 0.4431 2002 Sheppard et al. Pasiphae
۶۷ XXVIII آتونه ‎/ɔːˈtɒnoʊiː/‎ 4 ۰٫۰۰۹۰ ۲۴۲۶۴۴۴۵ −772.17 151.058 0.3690 2002 Sheppard et al. Pasiphae
۶۸ XIX مگه‌کلایتی ‎/mɛɡəˈklaɪtiː/‎ 5 ۰٫۰۲۱ ۲۴۶۸۷۲۳۹ −792.44 150.398 0.3077 2001 Sheppard et al. Pasiphae
۶۹ — اس/۲۰۰۳ جی ۲ 2 ۰٫۰۰۱۵ ۲۸۵۷۰۴۱۰ −۹۸۱٫۵۵ 153.521 0.4074 2003 Sheppard et al. ?

پانویس

[ویرایش]
  1. ↑ Order refers to the position among other moons with respect to their average distance from Jupiter.
  2. ↑ Label refers to the Roman numerals attributed to each moon in order of their discovery.
  3. ↑ Diameters with multiple entries such as "60×40×34" reflect that the body is not a perfect spheroid and that each of its dimensions have been measured well enough.
  4. ↑ "?" refers to group assignments that are not considered sure yet.

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  • ویکی‌پدیای انگلیسی:
  1. ↑ published, Robert Lea (2023-02-03). 102 "Jupiter now has the most moons in the solar system, beating Saturn thanks to 12 newfound satellites". Space.com (به انگلیسی). Retrieved 2023-02-05. {{cite web}}: Check |نشانی= value (help)[پیوند مرده]
  2. ↑ «سیاره مشتری با عبور از زحل، حالا رسماً بیشترین تعداد قمر را در منظومه شمسی دارد». دیجیاتو. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۰۵.
  3. ↑ "Solar System Bodies". JPL/NASA. Retrieved 2008-09-09.

پیوند به بیرون

[ویرایش]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=قمرهای_مشتری&oldid=40342051»