İstanbul Ermeni Patrikliği

The establishment of the Armenian Church stretches back to the fourth century. Baptized by St. Gregory the Illuminator, the Armenian people, with their king and their prominents collectively became Christians.
The foundation of Echmiadzin as a center of religious leadership also extends back to the establishment of the Armenian Church and the work of St. Gregory the Illuminator (302). This is the general narrative accepted in the Armenian Church and the outside world.
In this thesis we attempted to research the historical data and bases of this belief according to classical Armenian sources. For this reasons, we decided to write this research titled "The place of Etchmiadzin Headquarters in the Armenian Church." In order to assess historically the place of the Seat we deemed it necessary to investigate the history of the Armenian Church.
The first chapter aims to provide an overview of "The Establishment of Christianity among the Armenians." In this part we first explored "Etchmiadzin During the Growth of the Independent Armenian Church (301-449). After this, we develop the transformation of Vagharshabat, the place where God's Only Son descended. We contend that during the development of the Independent Armenian Church, Etchmiadzin developed as well.
The second chapter is devoted to the period between the moving of the Catholicosate to Dvin (428) and its return to its original place Etchmiadzin (1441). During this moving period we attempted to characterize the image of Etchmiadzin in the eyes of the Armenian Church by concentrating on Etchmiadzin in the period 428-1441. In the second part of this chapter we present a description of how Etchmiadzin moved to Vagharshabat in 1441 and argue that it was not an agreed movement and therefore discussions about it continued in the next period.
In the third and last chapter we contextualized the Etchmiadzin Catholicosate within the structure of the Armenian Church. We first placed it in the hierarchy of the Armenian Church and Liturgy. In the second part we tried to establish Etchmiadzin's place within the other Armenian Church hierarchies and hierarchical centers.
As a conclusion we established that Etchmiadzin kept its prominence despite the moving of the Catholicosate and the establishment of other higher religious centers.

Osmanlı Devleti, dinlerinden kaynaklanan bir gayrimüslimleri idare geleneğinin ve yükseliş devrinde güttüğü siyasetin etkisiyle İstanbul’da kurumlaşmış dini cemaatleri fetihten önce bulundukları dini düzen içerisinde serbest bırakıp sivil yetkiler de vererek İstanbul Ermeni Patrikliği’ni kurmuş ve ayağa kaldırmıştır. Bu dini kurumların üstünde ise Osmanlı Hükümeti yer almıştır. Böylece Osmanlı şahsında Hıristiyan dini tarihi açısından önemli bir yeri olan İstanbul’un Müslümanlar tarafından fethiyle yıllarca farklı nedenlerle baskı altında tutulan unsurlara özgürlük ve kendini ifade etme imkanı sağlamıştır. Bu farklı unsurların haklarının tanınması siyasal/ideolojik bir duruştur belki, ama Osmanlı-Bizans çekişmesinin de son perdesidir.

Türkiye’de Ermeni tarihi, kültürü, dini vb. konularında yapılan çalışmalar bu eser yazıldığında (Yüksek Lisans Tezi, 2002) bir elin parmağını geçmeyecek kadar azdı ve şimdi yine çok ve yeterli olduğunu söylemek mümkün değildir. Bilhassa Türk tarihinde önemli bir yere sahip olan, kültürleri ve birikimleriyle Türk tarihine ve etiğine katkılarıyla bu ülkenin insanları olan Ermeniler hakkında bilgi sahibi olunması elzemdir. Çünkü, Osmanlı döneminde “millet-i sadıka” diye isimlendirilen Ermeniler tarihi, dini, kültürü vb. yönleriyle hem akademik anlamda hem de tarihte ve bugün birlikte yaşadığımız bir halk olmaları sebebiyle anlaşılmaya ve araştırmaya değerdirler. Bu değere paralel olarak yazarın bu ve bundan sonraki çalışmaları (“Ermeni Kilise Merkezi Ecmiatzin” ve “Ermeni Kilisesi’nde Sakramentler” gibi) Ermeni dini ve kültürüyle alakalı çalışmaların eksikliğini bir nebze olsun gidermeye katkı sunmaktadır.

Osmanlı gayrimüslimlerinin genel durumlarına bakıldığında ne önce ne de Tanzimat döneminde sistematik bir düzenlemeye gidilmemiştir. Bu “millet sistemi” eleştirilerinde kullanılan bir argümandır ve bununla Osmanlı’nın bir sistemi olmadığı sonucuna varılır. Bu arada Osmanlı Devleti’nde gayrimüslimlerin idare biçiminin “millet sistemi” olmadığını da ispatlar. Buna karşın Osmanlı’nın bir sistemi olmadığı her şeyden önce yüzlerce yıllık yaşananları küçümseme dikkate almama anlamına gelir. Osmanlı’nın gayrimüslimleri idare biçimi “millet sistemi mi?” Bu tamlamayı eleştiren bu çalışmanın bir önerisi vardır. Osmanlı yüzlerce yıllık dindaşlarının oluşturduğu bir geleneğin takipçisidir. Bu geleneği “fetihten önceki durumun korunması geleneği” şeklinde ifade etmek mümkündür. Gelenek öncekini takip etme ve takip edilmesi için yenisini üretme şeklinde yürür. Bu Osmanlı’da şeriata uyma şeklinde iken şeriatın belirlemediği ancak ona aykırı olmayan yeni yorumlarla şekillenir. Osmanlı bu geleneği yürütme çabasını I. Dünya Savaşı sonrasında dahi sürdürmüştür.

Öz: Mondros Mütarekesi ile Birinci Dünya Savaşı'ndan çekilen Osmanlı Devleti, savaş sırasında bulunduğu bütün cephelerde silah bırakmayı, savaştan önceki sınırlarına çekilmeyi ve ordularını terhis etmeyi kabul etmişti. Bunu fırsat bilen İtilaf kuvvetleri de kısa sürede Osmanlı topraklarını işgale başlamışlardı. Bu işgaller, Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşayan Rum ve Ermenileri heyecana getirmiş ve toprak taleplerinin karşılanması için başta Yunanistan olmak üzere İtilaf kuvvetlerine her türlü yardımı yapmışlardı. Ayrıca kendi aralarında yaptıkları ittifaklarla da işgal sürecine büyük destek vermişler ve Millî Mücadele'yi engellemeye çalışmışlardı. Fakat bu durum Anadolu'da Millî Mücadele'yi akamete uğratmaktan ziyade aksine güçlenmesini sağlamıştı. Abstract: Having withdrawn from the First World War by signing the Mudros Armistice, the Ottoman State had accepted to lay down arms, withdraw to the prewar borders and disband its armies in all its fronts during the war. Taking this opportunity, the Entente Powers had started to occupy the Ottoman territory shortly afterwards. These occupations aroused enthusiasm among Rums and Armenians, and they gave every support to the Entente Powers, mainly Greece, in order to meet their territorial demands. Besides, they also provided great support for the occupation period through the alliances they made among themselves and thus tried to prevent Turkish War of Indepence. However, this situation strengthened Turkish War of Indepence in Anatolia rather than impeding it.

Canan Seyfeli, Millet Sistemi mi? Rum ve Ermeni Patrikliği’nin idaresi ve Osmanlı Devlet Salnameleri (1847-1918), İstanbul, Çizgi Kitabevi, 2019, 320.

Yaşam sürekli akıp giderken bugünün geçmiş ile kurulması, dolayısıyla geçmişin, sonraki dönemleri açıklayıcı ve anlaşılır hale getirmesini söz konusu kılmaktadır. Osmanlı Devleti'nin oluşum ve gelişim dönemlerinin anlaşılması, böylece süreç içerisinde gayrimüslimlerin yaşam ve idare biçimlerinin kendi gerçekliğiyle ortaya konması, ardından gelen sürecin de anlaşılmasına ve sonuç olarak araştırılan olguya bütünsel bir bakış sağlayacaktır. Osmanlı Devleti’nde gayrimüslimlerin idari yapısını temel alan bu çalışmada, Rum ve Ermeni Patrikliği, idari yapılarıyla ve Osmanlı Devlet Salnamelerindeki durumlarıyla ele alınmıştır. Çalışma, Rum ve Ermenileri konu edinmesi, Osmanlı gayrimüslim toplulukları içerisinde araştırmalara konu olması açısından ilk sırada yer almaktadır. Eserde Osmanlı Devleti’nin gayrimüslimlerin durumuna ilişkin açıklayıcı veriler ve bilgiler bu iki patriklik üzerine yapılan araştırmalarla ortaya konmakta bu da konunun bütününe bakış açısını kolaylaştırmaktadır.
Çalışma, bir boyutuyla “Millet Sistemi” fikrine dayalı görüşlerin kritik edilmesine dayanmaktadır. Çalışmanın önerisi gelenek üzerine kurulmuş bir idari yapının olduğu ve bunun “Fetihten önceki yapının korunması geleneği” üzerine kurulmuş olmasına dayanmaktadır. Bu çalışmada, dini yönü merkezi alan ve Osmanlı'nın tüm zamanlarını ve gayrimüslimlerin idari yapısını bütün yönlerini anlamaya matuf katkı sunacak alt yapıyı sunmak hedeflenmiştir.