Tiếng Tofa

Tiếng Tofa
Тоъфа дыл (Tòfa dıl)
Sử dụng tại	Nga
Khu vực	Irkutsk
Tổng số người nói	93 (thống kê 2010)
Dân tộc	Tofalar
Phân loại	Turk Turk thường Xibia Xibia Nam Tiếng Tofa
Mã ngôn ngữ
ISO 639-3	kim
Glottolog	kara1462
ELP	Tofa

Tiếng Tofa, còn gọi là tiếng Tofalar hay tiếng Karagas, là một ngôn ngữ Turk sắp biến mất, là ngôn ngữ của người Tofa ở tỉnh Irkutsk, Liên bang Nga. Ước tính số người nói biến thiên từ 93 người đến chưa tới 40 người.

Phân loại

Tiếng Tofa có quan hệ gần nhất với tiếng Tuva và cả hai tạo ra một chuỗi phương ngữ. Tuha và Tsengel có thể được coi là phương ngữ tiếng Tuva hoặc tiếng Tofa. Tiếng Tofa cùng tiếng Tuva đều giữ nguyên *d (ví dụ, hodan "thỏ rừng", so với quyon tiếng Uzbek) và phát triển một thanh thấp từ nguyên âm ngắn (ví dụ, *et > èt "thịt").

Alexander Vovin (2017) ghi nhận rằng tiếng Tofa và những ngôn ngữ Turk Xibia khác có từ mượn Enisei.

Phân bố

Tofalaria trong quá khứ

Người Tofa, còn gọi là Tofalar hay Karagas, là một dân tộc bản địa miền tây nam tỉnh Irkutsk, Nga. Vùng nơi họ sinh sống mang tên Tofalaria. Trước đây, họ là dân du mục chăn tuần lộc, sống trong và quanh miền đông dãy Sayan. Hầu hết người Tofa bỏ nghề chăn tuần lộc vào thế kỷ XX, đến nay chỉ còn một gia đình duy trì truyền thống này. Được chỉ phủ Liên Xô năm 1926 công nhận là một "tộc người thiểu số phương Bắc" (tiếng Nga: коренные малочисленные народы Севера, Сибири и Дальнего Востока), người Tofa có địa vị pháp lí đặc biệt và được hỗ trợ kinh tế. Dân số người Tofa là hơn 750 người; chừng 5% trong đó có tiếng Tofa là bản ngữ (2002).

Chữ viết

Tiếng Tofa, dù ít khi được viết ra, sử dụng bảng chữ cái Kirin:

А а	Б б	В в	Г г	Ғ ғ	Д д	Е е
Ә ә	Ё ё	Ж ж	З з	И и	I i	Й й
К к	Қ қ	Л л	М м	Н н	Ң ң	О о
Ө ө	П п	Р р	С с	Т т	У у	Ү ү
Ф ф	Х х	Һ һ	Ц ц	Ч ч	Ҷ ҷ	Ш ш
Щ щ	ъ	Ы ы	ь	Э э	Ю ю	Я я

Tiếng Tofa có những kí tự sau không có trong bảng chữ cái tiếng Nga: Ғғ [ɣ], Әә [æ], Ii [iː], Ққ [q], Ңң [ŋ], Өө [œ], Үү [y], Һһ [h], vàҶҷ [d͡ʒ]. Thêm vào đó, ъ có thể được dùng để chi thanh thấp, như trong эът "thịt".

Liên kết ngoài

• 'Natural' and Obsolescent Change in Tofa