Dendermonde

**Dendermonde**
Stad in België
	Het stadhuis van Dendermonde
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Oost-Vlaanderen
Arrondissement	Dendermonde
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	56,52 km² (2022); 59,4%; 16,9%; 23,7%
Coördinaten	51° 2' NB, 4° 6' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	47.185 (01/01/2024) ; 48,98% ; 51,02% ; 834,79 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 18,8%; 59,18%; 22,02%
Buitenlanders	6,29% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Leen Dierick (CD&V)
Bestuur	CD&V, Vooruit, Vernieuwing
Zetels; CD&V; N-VA; Vooruit; Vlaams Belang Vernieuwing	35; 10; 6; 6; 10; 3;
Economie
Gemiddeld inkomen	21.842 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	5,47% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 9200; 9200; 9200; 9200; 9200; 9200; 9200; 9200	Deelgemeente; Dendermonde; Appels; Baasrode; Grembergen; Mespelare; Oudegem; Schoonaarde; Sint-Gillis-bij-Dendermonde
Zonenummer	052
NIS-code	42006
Politiezone	Dendermonde
Hulpverleningszone	Oost
Website	www.dendermonde.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Dendermonde; in de provincie Oost-Vlaanderen
Portaal	België

Dendermonde (Frans: Termonde) is een stad in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen. De stad ligt in de driehoek Gent-Brussel-Antwerpen, een van de meest verstedelijkte gebieden van het land. Het is de hoofdplaats van het arrondissement Dendermonde en ligt in de Denderstreek. De stad ligt aan de samenvloeiing van Dender en Schelde en telt ruim 47.000 inwoners, die Dendermondenaars^[1] worden genoemd. Dendermonde is Nederlandstalig en door een voortschrijdend assimilatieproces is het dialect met uitsterven bedreigd.

Symbolen van de Dendermondse folklore zijn het Ros Beiaard, de drie gildereuzen Indiaan, Mars (mythologie) en Goliath (Bijbel), de knaptanden, het Schipken, de Helleput en het Rad van Fortuin (folklore).

Historisch overzicht

Tot de Gallo-Romeinse periode

In Dendermonde werden het skelet van een mammoet en ook een bot van een prehistorische neushoorn ontdekt. In Vlassenbroek, een gehucht van Baasrode, vond men mesolithische jagerskampen met werktuigen uit vuursteen (silex), die dateren uit circa 10.000 v. Chr., wat wijst op een zeer vroege menselijke aanwezigheid in de regio. De Scheldevallei werd reeds bezocht door rondtrekkende jagers, voor de mens aan landbouw of veeteelt deed. In de bronstijd werd op het Hoogveld een tumulus (cirkelvormige grafheuvel) opgericht.

In de Schelde tussen Dendermonde en Zele vond men bronzen tongzwaarden (ca. 1.100 - 750 v. Chr.). Ze waren gebroken en dus onbruikbaar gemaakt, mogelijk met een religieuze bedoeling. Dit bewijst dat er ten laatste in de achtste eeuw v. Chr. reeds handelsroutes over grote afstanden bestonden, vermits tin, een van de grondstoffen, nodig voor de vervaardiging van brons in onze streken niet voorkomt.

Opgravingen in het voorjaar van 2010 aan het Kleinzand te Grembergen brachten sporen van een nederzetting uit de vroege ijzertijd (ongeveer 800 v. Chr.) en drie Romeinse brandrestgraven aan het licht. Deze site werd in de Romeinse tijd, vanaf 175 na Chr. opnieuw als landbouwzone in cultuur gebracht. Bij graafwerken in de Dendermondse polder trof men werktuigen uit het neolithicum (vroege landbouwperiode).

Op de hoog gelegen Zwijvekekouter vonden archeologen in de zomer van 1956, onder leiding van professor De Laet, twee Gallo-Romeinse brandrestengraven. Ze dateren van circa 125-150 na Christus. Op het Hoogveld vond men een graanspieker uit de ijzertijd en een Keltisch-Romeins heiligdom. Uit de Dender haalde men vele bronzen en één verzilverde Romeinse munt, o.a. uit de tijd van keizer Constantijn de Grote.

Stichting van de stad en bloeiperiode tot de 13e eeuw

Als gevolg van de volksverhuizingen werd de geromaniseerde Scheldevallei geleidelijk bewoond door Germaanse nieuwkomers. Het christelijk geloof en de Germaanse religie bestonden zo gelijktijdig. Op de Zwijvekekouter ontstond een begraafplaats. Dankzij de opgravingen door archeologen van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in 1933 tot 1935 werd Saksisch aardewerk, Frankisch glas, een zilveren fibula (5de eeuw) en een gouden ring (7e eeuw) gevonden. In 843 plaatst het Verdrag van Verdun Dendermonde in Lotharingen, het middenrijk dat aan keizer Lotharius I toekwam tussen het gebied van diens broers Karel de Kale en het Oost-Frankische rijk van Lodewijk de Duitser.

Door de zeer gunstige ligging aan twee bevaarbare waterlopen (Dender en Schelde) ontstond in de Frankische periode een pre-stedelijke nederzetting op de plaats van de huidige Vlasmarkt. Later ontstond er ook bewoning op de linker Denderoever in de omgeving van een burcht. Deze burcht was de opvolger van een eenvoudige versterking, zoals er langs de Schelde vele opgericht werden om de bevolking te beschermen tegen de plunderende Vikingen. Deze houten burcht werd ca. 950 na Chr. in opdracht van keizer Otto II, zoon van Otto de Grote gebouwd. Omringd door Dender en Visgracht, bevond ze zich op de plaats waar thans het gerechtsgebouw staat en vormde de bestuurlijke zetel van het Land van Dendermonde. Deze heerlijkheid bestond reeds voor het begin van de twaalfde eeuw.

Het Sint-Alexiusbegijnhof bestaat sinds 1288. Het vormde een oord van devotie in het hart van de stad.

De stad zelf maakte vanaf 1233 geen deel meer van uit van de heerlijkheid. De naam Dendermonde werd het eerst vermeld in een oorkonde Rainghouts de Thenremonde uit 1087.^[2] Bij de burcht kwam een burchtkapel en op de huidige Grote Markt was in de elfde eeuw een begraafplaats.

De eerste heren van Dendermonde waren de afstammelingen van de provoosten van de Gentse Sint-Baafsabdij.

Voor 950: Wenemar van Dendermonde

977-991: Hermenfried van Dendermonde, zoon van Wenemar

1019: Robrecht van Dendermonde

Ringoot, heer van Dendermonde, zoon van Ringoot de Kale van Gent, overleed op 3 oktober 1106. Men vermoedt dat hij een dochter had die huwde met Daniel, kleinzoon van Boudewijn I van Aalst.

Robrecht III van Bethune, bijgenaamd ''de Leeuw van Vlaanderen, huwde met Blanche van Anjou-Sicile, een kleindochter van koning Lodewijk VIII van Frankrijk.

In 1223 werd in Dendermonde een cisterciënzerinnenabdij gesticht en in 1233 kende Robrecht VII van Bethune Dendermonde stadsrechten toe. Rond 1200 was de Dender al bevaarbaar tussen Dendermonde en Aalst.^[3] Later konden schuiten, wanneer er bij voldoende regen genoeg water in de rivier stond, ook Ath bereiken.

In de dertiende en veertiende eeuw was Dendermonde een omwalde stad in volle expansie, dankzij de textielnijverheid. Ze had zandstenen muren, torens en poorten. Aan de binnenkant van de stadsmuren waren gewelven die bescherming boden bij vijandelijke aanvallen. De stad had vier stadspoorten: 1) in het westen de Steenpoort aan de huidige Kerkstraat voor de verbinding met Gent, 2) in het noorden de Waaslandpoort aan de Veerstraat voor de verbinding met het Waasland, 3) in het noordoosten de Mechelsepoort aan de Mechelsestraat voor de verbinding met Mechelen, 4) in het zuidoosten de Brusselsepoort voor de verbinding met het hertogdom Brabant en Brussel. In het stadscentrum liepen vele grachten (thans overwelfd), zoals in het midden van de Kerkstraat, de Van Winckellaan en de Oude Vest. De welvaart was gebaseerd op 4 pijlers: de lakennijverheid, de vlasnijverheid, de ambachten en de handel. Er was een jaarlijkse jaarmarkt waar Vlaamse, Franse en Duitse handelaars hun waren verkochten. Uit Frankrijk kwam wijn; uit Duitsland bier en keramiek.

Veertiende en vijftiende eeuw

Van 1297 tot 1303 werd Dendermonde bezet door de troepen van koning Filips IV van Frankrijk (Filips de Schone). Mogelijk namen Dendermondenaren in 1302 deel aan de Guldensporenslag. De Denderbrug die Grote Markt en de Koornaard (nu Vlasmarkt geheten) met elkaar verbond, was tot 1380 in hout. Ze werd toen in zandsteen herbouwd. Ondanks de strategische ligging, raakte Dendermonde in de 15e eeuw langzamerhand in economisch verval.

Aan het einde van de veertiende eeuw was in Dendermonde een zilversmid actief en ook in de vijftiende, zestiende en zeventiende eeuw werkten zilversmeden in de stad. Zij vervaardigden ringen en religieuze voorwerpen. Ook werden er tinnen voorwerpen gemaakt. De textielindustrie (het Dendermondse laken) veroorzaakte in de veertiende eeuw gewapende conflicten met Gent, dat zich door de Dendermondse concurrentie bedreigd voelde. In 1380 werd de stad door de naijverige Gentenaars belegerd, ingenomen en leeggeplunderd. Dit ging gepaard met veel bloedvergieten, zelfs tegenover vrouwen en kinderen. Vanaf 1384 werd Dendermonde opgenomen in de bezittingen van de hertogen van Bourgondië. Filips de Goede, hertog van Bourgondië en graaf van Vlaanderen bracht in 1465 een bezoek aan Dendermonde. Hij gaf toestemming om een nieuw Vleeshuis te bouwen.

Begin 15de eeuw bevond zich het zogenaamde nieuwe Lombaardenhof in de Boomgardstraat. Daar werkten bankiers, meestal afkomstig uit Frankrijk of Noord-Italië (Lombardije).

In 1468 ontving het stadsbestuur Margaretha van York, echtgenote van de laatste Bourgondische hertog, Karel de Stoute. Ze bezocht de Lakenhalle (nu stadhuis) en de Onze-Lieve-Vrouwekerk.

Zestiende en zeventiende eeuw

Vanaf 1538 vinden we in de rekeningen van de Dendermondse baljuws aanduidingen terug van protestantse invloeden. De Spaanse inquisitie was ook in Dendermonde actief. Tijdens de Beeldenstorm van 1566 werd het interieur van de Onze-Lieve-Vrouwekerk volledig vernield. Sporen van deze vernielingen zijn nog steeds zichtbaar aan de pilaren waar de decoratie gedeeltelijk weggekapt werd. Terwijl de stad in handen was van de beeldenstormers werd deze kerk zelfs als stal voor dieren gebruikt.

In 1565 werden uitermate nauwkeurige kaarten gemaakt van Dendermonde door Jacob van Deventer (cartograaf) en in 1584 door Pierre Le Poivre. Deze kaarten of plattegronden waren opgesteld met militaire bedoelingen om de stad beter te kunnen verdedigen.

De Tachtigjarige Oorlog deed het bevolkingsaantal in het Land van Dendermonde bijna halveren. Na diverse andere epidemies, brak in 1569 de pest uit, waardoor de verering van H. Rochus in de dekenale kerk opnieuw een herleving kende. Op 5 september 1572 werd Dendermonde veroverd door troepen van Willem van Oranje, onder leiding van kapitein Nuffel uit Mechelen, maar een maand daarna ontvluchtten zij de stad^[4] en werd Dendermonde door de Spaanse troepen ingenomen en geplunderd.^[bron?] Na de Spaanse Furie in Antwerpen (november 1576) slaagde François van Ryhove erin om het Spaanse garnizoen in Dendermonde af te kopen en te doen vertrekken; als beloning werd hij hoogbaljuw van Dendermonde.^[4] Op 4 augustus 1578 kwam de stad in handen van de Staten, op 12 maart 1579 vestigden radicale protestanten er de macht van de calvinistische Gentse Republiek, waarna de katholieke clerus uit de stad werd verbannen en alle geestelijke goederen werden geconfisqueerd.^[4] Op 14 augustus 1579 werd Baasrode door de Spanjaarden platgebrand. Vele inwoners van het dorp vluchtten of werden vermoord. Op 17 augustus 1584 moest Dendermonde capituleren voor de Spaanse troepen van Alexander Farnese, hertog van Parma en Piacenza en bleef daarmee een overwegend katholieke stad.^[4]

Vervolgens werd een nieuwe vesting gebouwd.^[5] ^[6] ^[7] De aartshertogen Albrecht en Isabella deden hun blijde intrede in de stad op 27 januari 1600. In 1603 vond een heksenproces plaats tegen Anna Scoorcx uit Zele. Ze stierf op de pijnbank.

Lodewijk XIV, koning van Frankrijk belegerde de stad in 1667, maar ontsnapte nipt aan de dood en moest zijn leger terugtrekken toen Dendermonde de polders liet overstromen. Tijdens de Spaanse Successieoorlog was het lot de stad minder gunstig gezind. In 1706 werd de stad door de Britse generaal Hertog van Marlborough in puin geschoten.

Het Oostenrijks bestuur

Op de Vredesconferentie in Utrecht (1712-1713) werd beslist dat de Spaanse Nederlanden voortaan door de Oostenrijkse Habsburgers zouden bestuurd worden. Er kwam echter een reeks garnizoenen met soldaten uit de Republiek (Verenigde Provinciën) in de Zuidelijke Nederlanden, wat door de Oostenrijkers als een vernedering ervaren werd.

Het tweede Barrièretraktaat van 1717 had als gevolg dat de Dendermondse kazernes bemand werden door Nederlanders en Oostenrijkers, die met de troepen in de andere barrièresteden een bescherming tegen een eventuele Franse agressie, moesten garanderen. Door de aanwezigheid van soldaten uit de Verenigde Provinciën had de stad opnieuw een protestantse gemeente.

Toch viel Frankrijk de Nederlanden opnieuw aan. De Franse koning Lodewijk XV zocht zoveel mogelijk gebieden te annexeren om Frankrijk sterker te maken. Van 1745 tot 1749 werd Dendermonde bezet door het Franse leger. Na 1750 kon de stad zich herstellen en nieuwe initiatieven nemen. In 1768 werd begonnen de Dender tussen Aalst en Dendermonde te kanaliseren.^[8]^[9] Economisch kende Dendermonde onder het Oostenrijks bestuur een nieuwe bloeiperiode die duurde tot 1794.

Op 13 november 1792 vond bij Dendermonde een gevecht plaats tussen Franse en Oostenrijkse troepen. Na de beslissende Franse overwinning in de Slag bij Fleurus (1794) op Oostenrijk werden de Oostenrijkse Nederlanden definitief door Frankrijk bezet.

In het Land van Dendermonde betekende dit verkrachtingen, opeisingen en afpersing door de Franse soldaten.

Napoleon, Willem I en het jonge onafhankelijke België

In het begin van de negentiende eeuw telde Dendermonde 5.000 à 6.000 inwoners. De havenbedrijvigheid en de talrijke religieuze gebouwen typeerden het centrum binnen de stadspoorten en omwalling, waarvan vandaag nog resten overblijven.

In 1800, onder het bewind van eerste consul Napoleon Bonaparte, bekwam Dendermonde, ondanks het feit dat het een relatief kleine stad was, een rechtbank van eerste aanleg. Op de spits van het belfort werd een koperen bol geplaatst met bovenaan de letter N (Napoleon) en de naam van de Kerkstraat, destijds de belangrijkste straat in het centrum, werd veranderd in "Rue Bonaparte". Na Napoleon's nederlagen in Duitsland (1813) en zijn eerste abdicatie (1814) verdween alles wat herinnerde aan de Franse keizer. Bij het begin van het Congres van Wenen werden de Oostenrijkse Nederlanden toegewezen aan Nederland.

Onder het bewind van de Nederlandse koning Willem I (1815-1830) werd de militaire verdedigingsgordel rond het stadscentrum omgevormd. Er kwamen nieuwe stadspoorten (Brusselse Poort), bastions (Bastion V), bunkers en arsenalen in het kader van de Wellingtonbarrière, die nog grotendeels bewaard zijn. Tijdens het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden werd van 1827 tot 1830 een infanteriekazerne gebouwd, nu beschermd als monument. Tijdens de Belgische Revolutie kon, ondanks de aanwezigheid van Nederlandse troepen de overgang naar een onafhankelijk België zonder geweld verlopen.

Het Heilige Maagdcollege werd in 1834 door de priesters Jan Baptist Van Bavegem en Jan Lodewijk D’Hollander opgericht. Het was oorspronkelijk gelegen aan de Beestenmarkt (nu Emiel Van Winckellaan genaamd). Na de verwoesting door het Duitse leger van de schoollokalen in 1914 verhuisde het naar de Kerkstraat. De Sint-Pieter en Paulusabdij van de orde der Benedictijnen werd in 1837 opgericht en is een voortzetting van de abdij van Affligem die in 1796 door de Franse revolutionaire bezetters werd opgeheven.

Dendermonde was na Brussel en Mechelen de derde stad op het Europese continent die een spoorwegverbinding kreeg. Op 2 januari 1837, kwam koning Leopold I van België naar Dendermonde. In de namiddag kwam de stoomtrein ‘Le Bayard’ vanuit Mechelen de fiere stad binnengereden. Vijftien saluutschoten werden afgevuurd toen de eerste trein op de lijn Mechelen-Dendermonde-Gent toekwam.

In 1837 kwam er een houten stationsgebouw, dat in 1849 door een gebouw in baksteen vervangen werd. In 1850 werd de stad opnieuw bezocht door koning Leopold I. Dankzij het station ontwikkelden de Vlasmarkt en de Brusselsestraat (Dendermonde) zich tot winkelstraten. Zij vormen immers de verbinding tussen het bestuurlijke centrum (stadhuis en justitiepaleis) en het station.

In 1856 werd in de Kerkstraat het Sint-Vincentiusinstituut gesticht (klooster voor zusters van de orde van Sint-Vincentius), waaruit een meisjesschool ontstond. Het bedrijf Vertongen-Goens dat bestond uit een kabelfabriek en een touwslagerij stelde honderden arbeiders te werk.

Het stedelijk kerkhof, ontworpen door stadsarchitect Edouard Bouwens werd in 1882 aangelegd op de grens met Appels. Het jaar 1911 bracht de opening van de eerste bioscoop.

Twintigste eeuw: 1900 tot 1944

De neogotische Sint-Egidiuskerk in Sint-Gillis-Dendermonde werd tussen 1903 en 1907 naar een ontwerp van architect H. Vaerwyck gebouwd met een hoge monumentale toren. In 1906 werd de status van vestingstad door het Belgisch leger opgeheven, maar de kazerne bleef in gebruik. Reeds in 1892 bestond er in Dendermonde een ontluikende Vlaamse Beweging, waarvan Lodewijk Dosfel een bezieler was.

In 1914 was er een Ros Beiaardommegang naar aanleiding van de aanstelling van burgemeester Leo Bruynincx.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden van 4 tot 6 september 1914 bijna alle huizen in het centrum verwoest, toen het Duitse leger van Wilhelm II brandstichtte. Voor de brandstichting werden huizen en winkels geplunderd, waarbij de Duitse soldaten vooral voedingsmiddelen roofden. Het Vleeshuis op de Grote Markt, een aantal hoekwoningen en arbeidershuisjes bleef gespaard. De rookpluim van de brand was te zien in het Waasland en tot in Destelbergen. De bevolking leefde in kelders, kazernes en barakken of trok weg. Op 16 en 17 september werd opnieuw door het Duitse leger brand gesticht. Nu werden de openbare gebouwen geviseerd. Ook het stadhuis en belfort brandden af, waarbij een deel van het stadsarchief verloren ging. De fabriek van Vertongen-Goens, die touwen en staaldraadkabels produceerde werd verwoest. Door deze wreedheden tegen haar burgerbevolking behoort Dendermonde tot de zeven Belgische martelaarsteden. Slechts 4 procent van de huizen bleef bewoonbaar en de bevolking daalde van ruim 10.000 tot slechts 2.000 inwoners. De daklozen trokken weg naar andere gemeenten.

Zowel uit Dendermonde als de naburige gemeente Sint-Gillis werden gijzelaars weggevoerd naar Duitsland. Als gevolg van de armoede trokken tijdens de oorlog of na 1918 enkele begoede families weg uit de stad. Ze verhuisden tijdelijk of definitief naar Overmere, Waasmunster en Zele. Daardoor had Dendermonde in de jaren twintig minder industrie dan in 1914. Op industrieel vlak kwam Dendermonde deze zware klap nooit volledig te boven en ook cultureel (onderwijs, schilderkunst en muziek) was het een groot verlies.

Wegens zijn vroegere functie van vesting- en garnizoensstad en de catastrofe van 1914 is Dendermonde niet uitgegroeid tot een grote stad.

Het oorlogsmonument op het Heldenplein werd ingehuldigd in juli 1924. In 1933-1934 werd een betonnen viaduct over de spoorwegen tussen Dendermonde en Sint-Gillis-bij-Dendermonde aangelegd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef de stad gespaard van vernielingen. In september 1942 werd Dom Anselmus, die actief was in het verzet door de Geheime Feldpolizei gearresteerd en op 10 november van hetzelfde jaar gefusilleerd in de bossen van Loppem.^[10] Op 4 september 1944 werd Dendermonde bevrijd door Britse troepen.

Twintigste eeuw: van 1945 tot 1995

In 1953 (nacht van 31 januari op 1 februari) ontstonden als gevolg van een zware storm vier dijkbreuken in Vlassenbroek, één in Appels en één in Grembergen. Het Scheldewater overstroomde Vlassenbroek en een deel van de wijk het Keur. Vee verdronk en de materiële schade was groot, maar de inwoners van Vlassenbroek konden zich redden. In 1966 probeerde Aalst de rechtbank van eerste aanleg, gevestigd in Dendermonde, naar Aalst te doen verhuizen, wat echter mislukte. Pas in 1968 verliet het Belgisch leger Dendermonde definitief toen het er geen depot meer had.

In de tweede helft van de twintigste eeuw werden belangrijke openbare werken uitgevoerd, zoals het dempen van de Oude Vest (een middeleeuwse gracht), het aanleggen van de Noordlaan. In 1966 bracht koning Boudewijn Dendermonde een officieel bezoek.

In de jaren 1970 kwam er een tweede brug over de Schelde (Vlassenbroekbrug) en het omleggen van de Dender buiten het stadscentrum. Voor deze omlegging kwam ten westen van het stadscentrum in de Sint-Onolfspolder een nieuwe bedding (1968 -1978). Ook werd een aan de monding van de Dender een tijsluis gebouwd. De sluizen aan het oude Sas verloren hun functie.

Het stadsbestuur koos voor het gedeeltelijk dempen van de oorspronkelijke Dender in het stadscentrum tussen de monding en de Bogaerdbrug, ondanks het protest van vele omwonenden en van haast heel de culturele sector.

Vanaf 1970 kwamen er flatgebouwen. Ook nu neemt het aantal appartementen in de binnenstad flink toe.

Tijdens de fusies werden de volgende gemeenten toegevoegd: 1971 Appels, Sint-Gillis-bij-Dendermonde; 1976 Baasrode, Grembergen, Mespelare, Oudegem en Schoonaarde. De Oude Vest werd omgevormd tot een aangename, shopvriendelijke winkelstraat. In 1994 werd het serviceflatgebouw Klein-Kwartier in de Lodewijk Dosfelstraat geopend door Jan Lenssens, senator en voormalig Vlaams minister.

In de twintigste eeuw bestond er een regionale pers over Dendermonde en naburige gemeenten zoals De Voorpost en Denderland - Weekblad voor Dendermonde en omliggende gemeenten. Dat laatste blad verscheen wekelijks op zaterdag en werd uitgegeven door Henri Dauwe.

Recente geschiedenis

In 1995 werd een Ros Beiaardbeeld opgericht op het rond punt tussen de Brusselsestraat en de spoorwegviaduct. Het sas in de binnenstad, dat door de omlegging van de Dender geen functie meer had, werd vanaf 2006 gerestaureerd. Het maakt nu deel uit van een drukke fietsroute.

Op 28 mei 2000 deed het Ros Beiaard opnieuw zijn ronde door de stad. In 2009 viel Kim De Gelder een crèche aan in Sint-Gillis-bij-Dendermonde, maakte drie slachtoffers en verwondde baby's. Het rusthuis Aymonshof, in de jaren zestig van de 20e eeuw gebouwd aan de Gentsesteenweg, werd in 2002 vervangen door een nieuwbouw. Ernaast kwam de sociale campus van het OCMW.

Ook in 2010 was er een ommegang van het Ros Beiaard, onder massale belangstelling. In 2020 vond de ommegang, voorzien op zondag 24 mei, niet plaats wegens de lockdownmaatregelen tegen COVID-19. In 2022 kon de ommegang alsnog plaatsvinden. Op 26 september 2010 werd de nieuwe openbare bibliotheek (algemeen) in de Kerkstraat in gebruik genomen. Het gebouw heeft ook een polyvalente zaal die gebruikt wordt voor tentoonstellingen, de zaal 't Sestich.

Op 24 april 2017 brachten koning Filip en koningin Mathilde een werkbezoek aan Dendermonde. Ze bezochten onder andere een opvangcentrum voor jongeren. De koning had belangstelling voor de begeleiding van niet-begeleide buitenlandse minderjarige vluchtelingen (NBMV). Het koningspaar ontmoette het team en enkele jonge bewoners.

De procedures rond het Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan PRUP voor de bouw van een nieuwe gevangenis in Dendermonde werden eind 2018 beëindigd. De Raad van State besliste dat de plannen in orde zijn.

De burgerlijke en religieuze gebouwen, vooral het stadhuis en de Onze-Lieve-Vrouwekerk worden 's zomers druk bezocht. Bovendien was de stad tot 2014 de hoofdplaats van een gerechtelijk arrondissement, waaronder ook Sint-Niklaas en de streek van Aalst vielen. Dendermonde maakt deel uit van de hulpverleningszone Oost-Vlaanderen Oost.

Deelgemeenten

Appels

Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1971 (toen 2900 inwoners, Appelsenaren genoemd).

Bekende bedevaartplaats naar de H. Apollonia.

Aan de Schelde het voetveer Appels-Berlare. Een van de laatste aan de stroom. Op de Bevrijdingslaan bevindt zich een terrein van de intercommunale DDS, waar afval verwerkt wordt en burgers zelf glas, karton, hout en grof vuil kunnen afgeven. Er is tevens een kringloopwinkel.

Tussen de Dendermonding en de bebouwde kom van Appels ligt het natuurgebied De Maey in de Sint-Onolfspolder.

Baasrode

Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1977 (toen 6342 inwoners).

Met in het noorden het toeristisch aantrekkelijke kunstenaarsdorp Vlassenbroek, dat vlak tegen de Scheldedijk ligt, met het beschermde laatgotische Sint-Gertrudiskerkje (uit de zeventiende eeuw) en de toren (1677) van de Sint-Ursmaruskerk (uit de zestiende-zeventiende eeuw). Heeft ook een Scheepvaartmuseum Baasrode en Stoomspoorlijn Dendermonde-Puurs. Baasrode grenst in het zuiden aan de gemeente Buggenhout.

Grembergen

Grembergen maakt deel uit van Dendermonde sinds 1977 (toen 6100 inwoners). De barokke St.-Margarethakerk dateert uit het begin van de achttiende eeuw. Het natuurreservaat Groot Schoor is 8,7 ha groot en is gelegen in de Scheldebocht ter hoogte van Grembergen-Broek. Het is eigendom van de Stad Dendermonde, maar wordt beheerd door Natuurpunt. Het Grembergse Broek heeft een gemiddelde hoogte van twee meter boven de zeespiegel.

Mespelare

Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1977 (Toen 540 inwoners).

Ligt aan de Dender en heeft een vroeggotische Sint-Aldegondiskerk uit de dertiende eeuw met romaanse delen; men vindt er het landhuis Spaans Hof (1643) en een schandpaal (zeventiende-eeuws).

Oudegem

Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1977 (Toen 3950 inwoners).

Gelegen aan de Dender en Schelde heeft het de Onze-Lieve-Vrouwekerk met vroeggotische toren en met een dertiende-eeuwse kruisbeuk. Kloosterhoeve en Bokkenhof (beide uit de achttiende eeuw). Oudegem heeft een sporthal, een volleybalclub (VC Oudegem A), een voetbalclub (SK Oudegem), een manege en een scouts (Scouts en Gidsen Harduyngroep Oudegem - Mespelare).

.

Schoonaarde

Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1977 (Toen 2190 inwoners), gelegen aan de Schelde. Schoonaarde, dat ten oosten van Wichelen ligt, is van alle deelgemeenten het verst verwijderd van het centrum van Dendermonde. In Schoonaarde bevindt zich een chemisch bedrijf Allnex aan de Steenweg naar Wetteren.

Sint-Gillis-bij-Dendermonde

Maakt deel uit van Dendermonde sinds 1971. Sint-Gillis heeft 12.846 inwoners (2019) en telt daarmee meer inwoners dan Dendermonde Centrum van voor de fusies. Is vooral bekend omwille van zijn jaarlijkse bloemencorso (of bloemenstoet), waarbij prachtige wagens gedecoreerd met bloemen door de deelgemeente trekken. Deze stoet, waarin ook het Peird van Sint-Gillis meegaat, vindt elk jaar plaats op de eerste zondag van september.

In januari 2009 kwam Sint-Gillis wereldwijd in het nieuws door de steekpartij in Sint-Gillis-bij-Dendermonde.

Overzichtstabel

Nr.	Naam	Oppervlakte (km²)	Bevolking 01/01/2021	Inwoners per km²	NIS code
I	Dendermonde	8,20	9.527	1.162	42006A
II	Appels	3,87	2.843	735	42006B
III	Baasrode	8,23	6.387	776	42006E
IV	Grembergen	9,92	7.216	727	42006D
V	Mespelare	1,98	544	275	42006G
VI	Oudegem	7,25	4.109	567	42006F
VII	Schoonaarde	5,64	2.441	433	42006H
VIII	Sint-Gillis-bij-Dendermonde	10,59	12.882	1.216	42006C

Bron: Stad Dendermonde

Bezienswaardigheden

Dendermonde heeft een omvangrijk bouwkundig erfgoed. Hoogtepunten zijn de Lakenhalle (Stadhuis) en het Vleeshuis (Vleeshuismuseum) op de Grote Markt. Andere historische gebouwen zijn de Onze-Lieve-Vrouwekerk en de Hollandse Kazerne.

De Grote Markt met zowel middeleeuwse panden als herenhuizen in neotraditionele stijl werd volledig autovrij gemaakt, heraangelegd en in juli 2004 plechtig in gebruik genomen. Een bronzen palmboom met de naam "Coconut voor Dendermonde" van beeldhouwer Peter Rogiers, werd een jaar later aan het geheel toegevoegd.
Het stadhuis in gotische stijl met Belfort werd in de veertiende eeuw gebouwd als lakenhalle. De Belforttoren werd in 1999 door de UNESCO erkend als Werelderfgoed en bevat een beiaard met 49 klokken.
Het Vleeshuis uit 1461 met een hoektoren staat tussen de Grote Markt en de Kerkstraat. Het herbergt het oudheidkundig museum met een collectie waarbij de nadruk ligt op de folklore van de stad. Daarnaast is er ook aardewerk uit de Gallo-Romeinse periode, vondsten uit een Merovingisch grafveld (uit de zesde en zevende eeuw) en voorwerpen van de vroege middeleeuwen tot de twintigste eeuw. Ook zijn er fossielen en een volledig skelet van een mammoet die hier 28.000 jaar geleden leefde.

Religieuze bouwwerken

Het Sint-Alexiusbegijnhof met 61 zeventiende-eeuwse huisjes en een kapel uit 1927 werd in 1998 erkend als werelderfgoed.
De Onze-Lieve-Vrouwekerk met centraal gedeelte uit de dertiende eeuw, die naast andere kunstschatten ook twee schilderijen van Antoon van Dyck en een romaans doopvont bevat.
De Sint-Gillis-Binnenkerk uit de achttiende eeuw met toren uit de vijftiende eeuw.
De Sint-Jozef Arbeiderkerk
De Heilige Geestkapel aan de Kerkstraat
De Sint-Odulfuskapel aan de Sint-Onolfsdijk, die thans gebruikt wordt voor muzikale evenementen.
Het Sint-Vincentiusinstituut aan de Kerkstraat
De Abdij van Zwijveke uit de 18e eeuw met zuilengalerij uit 1690.
De Abdij van Dendermonde uit de 19e eeuw met neogotische kerk uit 1902.
Het Zwartzustersklooster op de Vlasmarkt uit 1923.

Militaire bouwwerken

De Verdedigingswerken van Dendermonde
De Mechelse Poort en de Brusselse Poort uit 1822, gebouwd in witsteen en arduin.
Bastion V
De Hollandse kazerne, gebouwd in 1827-1830 en gelegen aan de Noordlaan is een zeldzaam voorbeeld van militaire architectuur uit het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, waarvan België deel uitmaakte van 1815 tot 1830.
Het Arsenaal uit 1825.
De voormalige Rijkswachtkazerne en tuinwijk met 22 rijkswachtershuizen.
Het Militair Hospitaal.

Overig onroerend erfgoed

Het Gerechtsgebouw van Dendermonde uit 1927 aan het begin van de Kerkstraat bevindt zich op de plaats waar ooit de middeleeuwse burcht van de heren van Dendermonde bevond.
De Rijksgevangenis uit 1863, gebouwd volgens het Ducpétiaux-model.
De Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in art deco.
De voormalige Handelsbank in art deco.
De Begraafplaats van Dendermonde met waardevol Funerair erfgoed
De Kerkstraat, Koningin Astridlaan en het Statieplein met herenhuizen in neotraditionele stijl.
Het Station Dendermonde in modernistische stijl.
Het Stadspark Dendermonde omvat een vijver van 5 hectare, die gelegen is in een groene omgeving, gebruikt door sportvissers. Langs de oevers loopt een wandelpad.
De oude Denderloop door het historische centrum.

Standbeelden

Het standbeeld voor Pieter-Jan De Smet, jezuïet en missionaris bij de indianen in de Rocky Mountains in de Verenigde Staten.
De bronzen buste van koningin Astrid en de groep "Dansende kinderen", beeldhouwwerken van Jos De Decker.
't Ros Beiaard, beeld van Jan Desmarets

Musea

Stadhuis: herbergt verschillende kunstwerken; op de benedenverdieping een tentoonstelling van Dendermonde en omgeving
Vleeshuismuseum op de Grote Markt
Zwijvekemuseum, centraal gelegen achter de Sint-Gillis-Binnenkerk
Provinciale Erfgoedsite Scheepswerven in de deelgemeente Baasrode.

Erfgoed

Lijst van onroerend erfgoed in Dendermonde

Natuur en landschap

Dendermonde ligt aan de samenvloeiing van de Dender en de Schelde. De hoogte bedraagt 2-4 meter. Door het centrum stroomt de Oude Dender, terwijl de huidige loop van de Dender ten noorden van de stad in de Schelde uitmondt. Het Stadspark Dendermonde werd aangelegd op een deel van de Verdedigingswerken van Dendermonde.

Doordat Dendermonde veel beken; vijvers en waterlopen telt, komen watervogels als de fuut, wilde eend en waterhoen veel voor.

Demografie

Demografische ontwikkeling voor de fusie

Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[11]	Evolutie: 1992=index 100
1992	42.575	100,0
1993	42.687	100,4
1994	42.651	100,5
1995	42.721	100,8
1996	42.847	101,0
1997	43.007	101,3
1998	43.066	101,6
1999	42.994	101,6
2000	43.137	101,7
2001	43.034	101,8
2002	43.168	102,0
2003	43.136	102,0
2004	43.043	102,2
2005	43.081	102,5
2006	43.347	103,1
2007	43.521	103,5
2008	43.610	103,9
2009	43.931	104,5
2010	44.095	105,0
2011	44.257	105,9
2012	44.484	106,6
2013	44.493	106,9
2014	44.768	107,5
2015	44.938	107,9
2016	45.367	108,3
2017	45.583	108,9
2018	45.673	109,3
2019	45.769	109,8
2020	45.870	110,4
2021	46.015	110,7
2022	46.325	111,5
2023	46.916	112,6
2024	47.185	113,2

Fietsroutes

Evenementen

Appels

Appels Jaarmarkt: Jaarlijks wordt er, op de maandag van de week waarin 21 juli (de Belgische Feestdag) valt, de grootste jaarmarkt van Dendermonde georganiseerd.
Appelse Feesten georganiseerd door de Koninklijke Muziekmaatschappij Sint-Cecilia
Appelse Landbouwdagen
Ommegang van Appels
Gezinsfestival Koekenaap

Baasrode

Scheldefeesten: jaarlijks het 3e weekend van september, een evenement voor jong en oud.
Tuningday: oorspronkelijk gestart als een aanvulling op de Scheldefeesten, maar ondertussen een volwaardig evenement geworden. Dit vindt plaats op de 3e zondag van september.
Carnavalstoet: op de laatste zondag voor het begin van de Vasten.
Scheldeland in stoom: een tweedaags festival begin juli dat de stoomtrein extra in de bloemetjes zet. Dit vindt plaats in het oude station van Baasrode-Noord op de stoomspoorlijn Dendermonde-Puurs.

Dendermonde

Ros Beiaard Ommegang: Elke 10 jaar wordt het Ros Beiaard door de stad gedragen. Het Ros Beiaard wordt voorafgegaan door een middeleeuwse ommegang met figuranten, acrobaten en praalwagens die de lokale versie van de historische sage van het Ros Beiaard en de Vier Heemskinderen vertelt. In 2005 werden het Ros Beiaard van Dendermonde en de drie gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath opgenomen in het Werelderfgoed van de UNESCO.
Traditionele Reuzenommegang of Katuit: in een folkloristische avondstoet worden de gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath voorafgegaan door voornamelijk historische of volkse taferelen met praalwagens, muziekkorpsen, vendelzwaaiers en figuranten en fakkeldragers. In de volksmond gaat men naar Katuit om de reuzen te zien dansen (zie stadsreuzen). Deze ommegang sluit de Dendermondse kermisweek, alsook het zomerseizoen, af en gaat jaarlijks door op de laatste donderdag van augustus. De Gildenreuzen (Mars, Indiaan en Goliath) en het Ros Beiaard werden in 2005 erkend als werelderfgoed.
Carnavalstoet met jaarlijkse verkiezing van een prins carnaval
Honky Tonk Jazzkroegentocht
Folkfestival M'Eire Morough (laatste vrijdag, zaterdag en zondag van juli).
Groot Internationaal Volkskunstfestival van Volkskunstgroep Reynout (5-jaarlijks festival)
Parkhappening
De Vierzustersteden
Begijnhoffeesten: de laatste feesten vonden plaats in 2005
Marktrock Dendermonde
Denderpop: jaarlijks terugkerend rockfestival in het stadspark op 21 en 22 juni
Scoutsbarbecue: elk jaar het derde weekend van september op het scoutsplein
Keurkermis: jaarlijkse driedaagse kermis met rondgang van het Peirtje van 't Keur.
Rosse Buurtenstoet
Pijndersfeesten
Donckstraat Kermis: jaarlijkse vierdaagse wijkfeesten met rondgang van het Ros Donckstraat

Grembergen

Halfoogstkermis: Reuzenstoet Oude Molenstraat, Denstraat, Smidsestraat, Bankveldstraat en de Matexiwijk Grembergen (telkens de zondag voor of na 15 augustus)
Reuzenstoet Grembergen (de vrijdag voor de tweede zondag van september) met reuzevuurwerk aan de Rootjesweg in Grembergen.
Meiboomplanting van Volkskunstgroep Reynout
Jaarlijks wagenspel op Kermisdinsdag (de dinsdag na de tweede zondag van september) waarbij groepen op een omgebouwde wagen de spot drijven met gebeurtenissen en bekende Grembergenaren.
Festivalavond van Volkskunstgroep Reynout
HalfoogstKermis: Proche Rommelmarkt met meer dan 200 standhouders In de Oude Molenstraat en Keefstraat te Grembergen vindt jaarlijkse plaats op 15 augustus

Oudegem

Fiësta Aaghem
Scouts opening
Heksentocht van (Jin) scouts Oudegem en JH Move
Gouden Petattencross
Gouden Petatten worp met reuzenstoet en kermis
Jaarmarkt

Sint-Gillis-bij-Dendermonde

Flanders Open Rugby (internationaal rugbytoernooi)
Bloemencorso (eerste zondag van september)
Vemmekensspoeling (oogstfeesten): 15 augustus en dichtstbijzijnde weekend

Cultuur

De stad heeft een Cultureel Centrum, Belgica. Dendermonde herbergt een documentatiecentrum voor jazz- en bluesmuziek: het Jazz Centrum Vlaanderen. Hier vinden thematentoonstellingen over jazz plaats. Van mei tot augustus 2018 vond in de zaal 't Sestich een tentoonstelling plaats van schilderijen van de Dendermondse kunstschilder Franz Courtens. Het ging om portretten en landschappen, afkomstig uit privécollecties.

In 2023 vond in deze zaal de eerste Dendermondse boekenbeurs plaats.

De Dendermondse vlaai wordt traditioneel gemaakt voor een kermis of familiebezoek. Onder licentie van de paters van de Benedictijnen wordt sinds 1997 in Peizegem het abdijbier Dendermonde gebrouwen. Sinds 2000 wordt het ros-blond bier Aymon gebrouwen.

Onderwijs

De stad oefent een sterke aantrekkingskracht uit op de omliggende gemeenten door de aanwezigheid van vele scholen voor algemeen en kunstonderwijs (Koninklijke Academie voor Schone Kunsten en de Stedelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans).

Het Óscar Romerocollege, dat ontstond uit een fusie van het Heilig Maagdcollege, het Sint-Vincentiusinstituut en het Vrij Technisch Instituut, oefent een grote invloed uit op de stad en omliggende omgeving. Verder is er het Gemeenschapsonderwijs (Atheneum), een vrij kleinschalige school en ook avondonderwijs (o.a. computervakken, talen, gastronomie en fotografie in het Centrum voor volwassenenonderwijs CVO Focus.

Industrie

Het industrieterrein Hoogveld is gelegen tussen de N41, de hoofdweg 'Hoogveld' en de Mechelsesteenweg. In Baasrode het bedrijventerrein Steenkaaistraat. In de Robert Ramlotstraat (Sint-Gillis-Dendermonde) staat een fabriek die tapijt produceert, Desso die deel uitmaakt van de Franse vloerbekledingsgroep Tarkett.

Politiek

Zetelverdeling gemeenteraad 2019-2024

6

4

12

8

5

6 4 12 8 5

De 35 zetels zijn als volgt verdeeld:

■ sp.a-Groen: 6

■ Open Vld: 4

■ CD&V: 12

■ N-VA: 8

■ VB: 5

(Voormalige) Burgemeesters

Periode		Burgemeester^[12]
	1758-1761	Emmanuel de Waepenaert
	...
	1789-1791	Karel de Waepenaert de Kerrebrouck
	...
	1820-1837	François van den Broucke de Terbecq
	...
	1845-1851	Pius Joannes Franciscus Sarens-Rousseau
	1852-1856	Auguste De Behault du Carmois
	1856-1860	Charles Poppe
	1861-1871	Désiré Eyerman (LP)
	1872-1888	Léon De Bruyn (Kath. Partij)
	1888-1913	Omer Van Damme (Kath. Partij)
	1914-1920	Leon Bruynincx (Kath. Partij)
	1920-1933	Albéric Van Stappen (Kath. Unie)
	1934-1938	Jozef Verbelen (Kath. Unie)
	1939-1964	Fernand Portmans (KVV / CVP)
	1964-1972	William Bruynincx (CVP)
	1973-1986	Albert Cool (CVP)
	1986-1994	Maurits Dierick (CVP)
	1995-2006	Norbert De Batselier (SP / sp.a)
	2006	Theo Janssens (sp.a)
	2007-2023	Piet Buyse (CD&V)
	2024-heden	Leen Dierick (CD&V)

Verkiezingsresultaten sinds 1976

2013-2018

Burgemeester is Piet Buyse (CD&V). Hij leidt een coalitie bestaande uit CD&V en sp.a. Samen vormen ze de meerderheid met 20 op 35 zetels.

2019-2024

Piet Buyse (CD&V) is burgemeester en leidt een coalitie die bestaat uit de CD&V en N-VA. Samen hebben ze een meerderheid hebben van 20 op 35 zetels. In 2024 nam Leen Dierick (CD&V) de functie van burgemeester van Piet Buyse over.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij		10-10-1976^[13]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[14]		14-10-2012^[15]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	35	%	35	%	35	%	35	%	35	%	35	%	35	%	35	%	35
	SAMEN	-		-		-		-		12,41	4	4,12	0	-		-		-
	Agalev¹/ Groen!²/ Groen³/ sp.a-Groen^C	-		-		3,86¹	0	3,06¹	0	5,53¹	1	4,05²	0	4,49³	1	17,1^C	6	-
	SP¹/ I.N.Z.E.T.^A/ sp.a-spirit²/ sp.a³/ sp.a-Groen^C/ Vooruit⁴	18,25¹	6	23,67¹	8	21,91¹	8	45,8^A	18	26,47^A	10	20,19²	8	13,21³	4	17,1^C	6	17,0⁴	6
	VU¹/ I.N.Z.E.T.^A/ CD&V-N-VA^B/ N-VA²	13,64¹	4	12,95¹	4	10,94¹	3	45,8^A	18	26,47^A	10	32,55^B	1	23,16²	9	23,16²	8	17,6²	6
	CVP¹/ CD&V-N-VA^B/ CD&V²	51,95¹	21	47,52¹	18	46,38¹	19	31,45¹	12	25,19¹	9	32,55^B	12	39,26²	16	31,9²	12	28,0²	10
	PVV¹/ VLD²/ Open Vld³/ Vernieuwing⁴	13,55¹	4	15,03¹	5	15,11¹	5	12,29²	4	18,41²	7	13,16²	5	10,79³	3	13,6³	4	9,9⁴	3
	Vlaams Blok¹/ Vlaams Belang²	-		0,83¹	0	1,8¹	0	5,62¹	1	11,99¹	4	19,00²	7	8,60²	2	15,0²	5	26,6²	10
	PLUS	-		-		-		-		-		6,93	2	-		-		-
Anderen^(*)		2,61	0	-		-		1,79	0	-		-		0,49	0	-		0,8	0
Totaal stemmen		29661		30747		31569		31530		31542		32337		31979		32762		22644
Opkomst %						95,46		93,78		92,44		93,66		90,99		91,9		62,4
Blanco en ongeldig %		2,3		3,78		3,51		3,46		3,66		3,48		2,77		3,6		0,7

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij staat in kleur.
(*) 1976: KPB / 1994: W.O.W. (1,51%), NF (0,28%) / 2012: LSP / 2024: Zwakke Weggebruiker

Onderstaande grafiek toont de evolutie van de zetelaantallen binnen de Dendermondse gemeenteraad. *in 2018 vormen sp.a en Groen 1 lijst.

Sport

Badminton

Badmintonclub Drive bestaat sinds 1980 en is een van de grootste badmintonclub van België. Met meer dan 350 leden, waarvan 220 jeugdleden is de club een van de belangrijkste clubs van de VBL.

Gymnastiek

Turnclub GymMAX werd in 2005 opgericht als fusieclub uit Turnclub Sint-Joris en Turnvereniging Werken Baart Kracht, beiden club van ruim een eeuw oud. Deze fusie kwam er na de brand in de sporthal waar WBK trainde. Hierdoor kregen ze van het stadsbestuur de belofte een moderne competitiezaal ter beschikking te krijgen. Turnclub GymMAX behoort tot de 10 grootste clubs van België. De club bracht al heel wat internationale toppers voort waaronder Sigrid Persoon (Sint-Joris), Antje VandeVelde, Julie Croket, Siemon Volkaert en Axelle Klinckaert. Deze laatste is nog steeds actief in de Belgische ploeg, maar traint momenteel in Nederland.

Voetbal

In Dendermonde spelen de voetbalclubs KFC Baasrode, KAV Dendermonde, SK Grembergen, SK Oudegem, FC Juventus Schoonaarde en KV Sint-Gillis en sinds 2017 ook SC Jong Sint-Gillis.

Roeien

Aan Tragel ter hoogte van de slipway aan de Zwijveke Brug is Roeiteam Scheldeland actief op de Dender, de Zeeschelde en ook op Nieuwdonk (Berlare).

Rugby

In Dendermonde speelt één rugbyploeg die meestrijdt in de hoogste afdeling van België, Dendermondse RC

Volleybal

VC Oudegem komt uit in de dames Ereklasse (Liga A) en speelt Europees.

Basketbal

BBC Grembergen en BBC Panters Baasrode. Beide ploegen komen uit in de Vlaamse Basketballiga

Handbal

HBC Dendermonde is de enige handbalclub. De herenploeg komt uit in de Superliga. De damesploeg komt uit in de Liga afdeling.

Hockey

Dendermonde heeft een hockeyclub, DMON Hockey.

Korfbal

Oorspronkelijk Appels KC. In maart 2022 ontving de club het privilege om de titel "koninklijke" in zijn naam te voeren en heet sindsdien Royal Appels Korfbal.^[16]^[17] De club komt uit in de 1ste klassecompetitie.

Tennis

Dendermonde heeft 4 tennisclubs; KAVD Dendermonde, TC Dendertennis, TC Scheldedreef en TC Vlaskia

Waterpolo

Dendermonde heeft 1 waterpoloclub: Dzo waterpolo in de olympos

Padel

Padelclub OpDeForten is opgericht in 2022, gelegen aan de Oud Kerkhofstraat in Grembergen, deelgemeente van Dendermonde.

Schaken

Dendermonde heeft 1 schaakclub: Schaakclub 't Ros Dendermonde is actief in derde en vijfde afdeling van de Koninklijke Belgische Schaakbond.

Diensten

Dendermonde was tot 2014 de hoofdplaats van het gerechtelijk arrondissement Dendermonde. In 2014 ging dit gerechtelijk arrondissement samen met de gerechtelijke arrondissementen Gent en Oudenaarde op in het gerechtelijk arrondissement Oost-Vlaanderen. Het voormalige gerechtelijk arrondissement Dendermonde blijft wel verder bestaan als gerechtelijke arrondissementsafdeling. In de stad bevinden zich een gerechtsgebouw en een gevangenis.

In Dendermonde staat ook een ziekenhuis AZ Sint-Blasius.

Verkeer en vervoer

Stations op grondgebied Dendermonde

Station Dendermonde
Station Sint-Gillis (Spoorlijn Dendermonde-Jette)
Station Oudegem
Station Schoonaarde
Station Baasrode-Noord (Spoorlijn Dendermonde-Puurs-Antwerpen, stoomspoorlijn)
Station Baasrode-Zuid

Parochies en kerken in Dendermonde

Appels, Sint-Apolloniakerk, in de Hoofdstraat.
Baasrode-Centrum, Sint-Ursmaruskerk in de Sint-Ursmarusstraat.
Baasrode-Briel, gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw-ten-Hemel-Opgenomen, aan de Provincialebaan (grondgebied deels Baasrode en deels Buggenhout).
Baasrode-Vlassenbroek, gewijd aan Sint-Gertrudis, in het centrum van Vlassenbroek.
Dendermonde-Centrum: De decanale hoofdkerk gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, op het Onze-Lieve-Vrouw kerkplein.
Dendermonde-Keur, gewijd aan Sint-Jozef-Arbeider, aan het einde van de Ommegancklaan.
Dendermonde-Sint-Gillis-Binnen, Sint-Gillis-Binnenkerk, gewijd aan Sint-Egidius, op het Heldenplein.
Grembergen, gewijd aan Sint-Margriet in de Dr. Haekstraat.
Mespelare, gewijd aan Sint-Aldegonde, in de Mespelarestraat.
Oudegem, gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart, in de Hofstraat.
Sint-Gillis-Centrum, gewijd aan Sint-Egidius, aan de Sint-Gillislaan.
Sint-Gillis-Boonwijk, Onze-Lieve-Vrouw van Zwijvekekerk, gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw-Van-Zwijveke.
Sint-Gillis-Lutterzele, Sint-Lutgardiskerk, gewijd aan Sint-Lutgardis.
Schoonaarde: De kerk is gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw-Van-7-Weeën, in de Schoonaardebaan.

De protestantse kerkgemeente omvat Dendermonde, Hamme en Zele. De Evangeliekerk bevindt zich op de hoek van de Lindanusstraat en de Oude Vest.

Dendermonde heeft ook een moslimgemeenschap en een moskee.

Dialecten

In Dendermonde zijn ruwweg een viertal dialecten te onderscheiden. De differentiatie tussen die dialecten valt te verklaren door de ligging op een kruising van rivieren. Rivieren zijn sterke demarcaties van dialectgroepen. Net als in de rest van Vlaanderen verarmen de dialecten en is het aantal courante sprekers sterk afgenomen.

Het in Grembergen gesproken dialect leunt aan bij de Wase dialecten, zoals dat van de buurgemeenten Zele en Hamme. In Appels, Oudegem, Mespelare en Schoonaarde, die aan de linkerzijde van de Dender liggen hoort men de Oost-Vlaamse variant van het dialect van de Denderstreek. Sint-Gillis-bij-Dendermonde en Baasrode hanteren de Brabantse variant. Een sterke differentiator tussen die twee is de uitspraak van de "g", die sterk gutturaal is aan Brabantse zijde en zwak aan Oost-Vlaamse.

Ten slotte is er het merkwaardige stadsdialect van Dendermonde zelf, dat kenmerken van het Denders en Wase combineert met invloeden van andere stadsdialecten. Onder meer de lange "aa", die "oe" wordt, is ontleend aan de inwijking van Brusselse arbeiders in de negentiende eeuw, toen Dendermonde een sterk oplevende industrie kende. Zij bewoonden de wijken die ontstonden aan de "Brusselse forten", de overblijfselen van het Vauban-verdedigingssysteem van de stad, en gaven een stevig pigment aan het dialect binnen de wallen.

Dendermonde Filmstad

Fictiereeksen en films

Dendermonde vormt een geliefd decor voor verscheidene televisiereeksen, films en programma's. Zo was Dendermonde fragmentarisch te zien in de film "Rundskop" uit 2011, werden de centrumstraten als decor gebruikt in "Buitenspel" (de film van Jan Verheyen uit 2005) en het Heilig-Maagdcollege was zowel de school van "Ben X" uit 2007 als die van de film "Daens" uit 1993. Het Dendermondse gerechtsgebouw was in 2001 meermaals te zien in de VRT-serie "Stille Waters" en vormde in 2020 ook het decor voor de fictiereeks "Undercover". De Grote Markt en het stadhuis waren sinds 2009 vaste buitenlocaties voor de succesreeks "FC De Kampioenen". Ook de filmploeg van de soap "Thuis" streek regelmatig neer aan het AZ Sint-Blasius. In 2006 werd er in de Dendermondse Volkstuintjes gedraaid voor de televisiefilm "Vleugels". Daarnaast was Dendermonde ook te zien in de film "Yuri" van Liesbeth Marit uit 2012. Mede doordat de jonge cineaste woont in de streek werd de film voornamelijk in Dendermonde, Lebbeke en omstreken opgenomen.

In 2019 vormde het Dendermondse stadscentrum het decor voor de zevendelige true crime reeks "Fiskepark" (Canvas) met Tomas De Soete en Bent Van Looy. Hieraan werkte ook de lokale politie mee. In de zomer van 2020 was Dendermondse binnenstad dan weer het decor voor de 13-delige jongerenwebreeks Wh@evR!. Onder leiding van regisseur (en Dendermondenaar) Stijn De Wolf werd er gefilmd op de houten Taluds aan 't Saske, op de grote markt, aan en in CC Belgica, aan Resto Freek, in Café Cour&Jardin, op het Heldenplein en op de wekelijkse maandagmarkt. In 2023 werden er in de oude gevangenis van Dendermonde veel dagen gedraaid voor de Britse remake van "Professor T".

Naast (verschillende gebouwen in) het stadscentrum vormen ook de verschillende deelgemeenten vaak het decor:

Een leegstaand gebouw op het industrieterrein Hoogveld diende, zowel voor de binnen- als buitenopnames, als kantoorgebouw voor het tweede seizoen van de komische dramaserie Callboys (2019).
In het pittoreske kerkje van Vlassenbroek werd in 2021 gefilmd voor de langspeelfilm Zeppos, het Mercatorspoor alsook voor de bisschopswijding van 'pastoor Walter' in de VTM-soap "Familie" in 1998.
In 2014 was de omgeving van het sluizencomplex in Oudegem te zien in de één-reeks "In Vlaamse Velden"
Voor de satirische Woenstijnvisreeks Neveneffecten (2005) werd er zowel in het zwembad van het Heilig-Maagdcollege gedraaid als aan het stationsgebouw van Schoonaarde.
Ook het stoomtreinspoor aan het oud station van Baasrode Noord is een geliefkoosde locatie voor films en series. Zo waren er opnames voor de film "Toto le héros" van Jaco Van Dormael uit 1991 en de tv-serie "Ons geluk" (VTM) uit 1995. Anno 2012 gebruikte Studio 100 deze locatie ook voor de opnames van de Mega Mindy film "In vuur en vlam" en in 2014 voor een aflevering uit de jeugdreeks ROX.

Reality en praatprogramma's

In juni 2011 streek het praatprogramma "Villa Vanthilt" (één) voor vijf weken neer op de grote markt van Dendermonde en enkele weken later werd bekendgemaakt dat een Dendermonds koppel aan het televisieprogramma "Mijn Restaurant" (VTM) ging deelnemen. Dendermonde werd in "Duizend Zonnen" (één) voorgesteld door stand-upcomedian Veerle Malschaert die er geboren en getogen is. Begin 2013 was de ondergesneeuwde grote markt te zien in het reclameblok van de zender VIER.

Streekgerechten

Dendermonds kopvlees
Dendermondse paardenworsten

Dendermondse streekbieren

Trivia

De Dendermondenaren worden in de volksmond ook wel de knaptanden, de kopvleesfretters, de makeleters (naar de makel, een kleine riviervis die in de vijftiende eeuw werd gegeten), de scheepstrekkers, de polydoorkes (naar Polydore De Keyser die Lord Mayor van Londen werd) en de flauzemakers (bluffers) genoemd. Kopvlees is een streekspecialiteit in Dendermonde. Daarom wordt tijdens Katuit en de Ros Beiaardommegang steeds kopvlees aangeboden aan het publiek.
België gaf één keer een postzegel uit met het stadhuis van Dendermonde met een waarde van 65 cent. Bij een klein deel van die postzegels was er iets misgelopen, het stadhuis stond er omgekeerd op. Die postzegels kregen dan ook de naam 'de omgekeerde Dendermonde'. De postzegels zijn uiterst zeldzaam en kostbaar.
Een groot deel van het Dendermonds en Opwijks drinkwater (2.000.000 liter/dag) is afkomstig van Het Zwartland, dat ongeveer 30 km verder ligt.

Bekende Dendermondenaars

Geboren in Dendermonde

Geboren en al dan niet wonend in Dendermonde:

Rosiana Coleners (rond 1500-1560 of na 1571), dichteres
Cornelis Columbanus Vrancx (1529-1615), dichter en priester
Jacobus Maestertius (1610-1658), rechtsgeleerde en hoogleraar, auteur van Beschrijving van stadt en landt van Dendermonde
Willem Kerrickx de Oude (1652-1719), beeldhouwer
John Gabriël Stedman (1744-1797), soldaat en auteur
Pierre-Jean De Smet (1801-1873), missionaris in Noord-Amerika
Prudens van Duyse (1804-1859), dichter
Charles Poplimont (1821-1887), romanschrijver en genealoog
Polydore De Keyser (1832-1898), Right Honourable Lord Mayor of London
Emmanuel Hiel (1834-1899), schrijver, dichter en hoogleraar
Franz Verhas (1832-1894), kunstschilder
Jan Verhas (1834-1896), kunstschilder
Jan De Vos (burgemeester) (1844-1923), burgemeester van de stad Antwerpen
Franz Courtens (1854-1943), kunstschilder
Lodewijk Dosfel (1881-1925), flamingant, ijverde voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit
Gaston Burssens (1896-1965), literator
Jef Van Extergem (1898-1945), oprichter van de Vlaamsche Kommunistische Partij
Roger Verhas (1920-1999), atleet
Louis De Lentdecker (1924-1999), journalist
Frans Baert (1925–2022), jurist, politicus en filosoof
Jan Lenssens (1935-2006), CVP-politicus en Vlaams minister
Marc Stassijns (1939-2017), sportverslaggever
Jacky Lafon (1946), actrice
Emiel Ravijts (1947-2021), acteur
Norbert De Batselier (1948), socialistisch politicus en burgemeester
Eddy De Mey (1949), weerman bij VTM
Marc Verwilghen (1952), VLD-politicus
Guy Verhofstadt (1953), VLD-politicus; premier van België 1999-2008; lid Europees Parlement
Hilde Dierickx (1955), VLD-politica
Dirk Verhofstadt (1955), politiek filosoof en publicist; schrijver van Het menselijk liberalisme
Jan Blommaert (1961-2021), taalkundige en hoogleraar
Marius Meremans (1967), N-VA-politicus
Ilse Uyttersprot (1967-2020), politica
Hilde Van Wesepoel (1969), actrice
Filip Joos (1973), sportverslaggever
Dimitri Bontinck (1973), auteur
Joyce De Troch (1974), presentatrice, actrice en zangeres (lid van Opium)
Nico De Braeckeleer (1974), schrijver
Veerle Malschaert (1975), actrice en comédienne
Vanessa Chinitor (1976), zangeres
Ruth Joos (1976), (radio)presentatrice
Dominique Van Malder (1976), acteur
Annelies Verbeke (1976), schrijfster
Gert De Mangeleer (1977), chef-kok van Hertog Jan
Kim Kay (1978), zangeres
Leen Dierick (1978), CD&V-politica
Stephanie De Croock (1979), atlete
Stijn De Paepe (1979-2022), dichter
Loïc Hélin (1979), atleet
Kristof Imschoot (1980), voetballer
Tim Clerbout (1981), atleet
Philippe Geubels (1981), stand-upcomedian
Preben Van Hecke (1982), profwielrenner
Andy Peelman (1983), acteur
Tim De Meersman (1985), voetballer
Jan Van Den Broeck (1989), atleet
Laurens De Bock (1992), voetballer
Dries Van Langenhove (1993), leider van de uiterst rechtse beweging Schild & Vrienden en Vlaams Belang-politicus
Bob Straetman (1997), voetballer
Axelle Klinckaert (2000), turnster
Wies Moens dichter Aloisius Cesar Antoon Moens (Sint-Gillis-bij-Dendermonde, 28 januari 1898 – Geleen, 5 februari 1982)
Maurits Vander Cruyssen kunstschilder (Dendermonde, 6 januari 1873 - aldaar, 1942)

Zie ook

Max Dendermonde voor de auteur Hendrik Hazelhoff, die zijn pseudoniem-achternaam ontleende aan de naam van de stad.
Anita Dendermonde voor het personage uit de soapserie Goede tijden, slechte tijden
Gerard Dendermonde voor het personage uit de soapserie Goede tijden, Slechte tijden
Dendermonde Tripel voor het abdijbier
Abdij van Dendermonde
Verdwijning van zuster Gabrielle onopgeloste vermissingszaak van de Dendermondse kloosterzuster Gabrielle

Nabijgelegen kernen

Sint-Gillis-bij-Dendermonde, Lebbeke, Baasrode, Grembergen, Appels, Oudegem

Literatuur

Jozef Dauwe,, Dendermonde brandt : september -oktober 1914 , gepubliceerd door Provinciebestuur Oost-Vlaanderen, Gent, 2014
Aimé Stroobants, De Dendermondse cinema’s: een terugblik, Stedelijke musea, Dendermonde, 1995
Piet Buysse, 'De heren van Dendermonde en de kruistochten', in Liber Amicorum Jozef Dauwe, Dendermonde, 2021.
Aimé Stroobants, 'Vermeldingen van edelsmeedwerk in de Dendermondse stadsrekeningen', in Liber Amicorum Jozef Dauwe, Dendermonde, 2021.
Inventaris onroerend erfgoed

Bronnen, noten en/of referenties

↑ VRT Taal
↑ Piet Buyse, Leen Meganck, Evert Vandeweghe en Robby Vervoort, De Grote Markt van Dendermonde van boven tot onder bekeken, Gent, 2007, ISBN 9789074311632, p. 6
↑ Frans de Potter en Jan Broeckaert, Geschiedenis der stad Aalst voorgegaan van eene historische schets van 't voormalige Land van Aalst, I, Gent, 1873, p. 150 en 369-371.
↑ ^a ^b ^c ^d Liagre, Guy (2008). Protestantse aanwezigheid in Dendermonde voor 1930. Gearchiveerd op 25 april 2023. Gedenkschriften van de Oudheidkundige Kring van het Land van Dendermonde 26: 4–6 9
↑ Aimé Stroobants Vesting Dendermonde. Een kennismaking met haar reste,., 2011
↑ Jozef Dauwe, Dendermonde-1626
↑ Vestingstad Dendermonde
↑ Molenecho's
↑ website van Dendermonde
↑ Aloïs De Meirsman alias Dom Anselmus. Toerisme stad Dendermonde. Gearchiveerd op 12 september 2022. Geraadpleegd op 11 september 2022.
↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
↑ Archeologie, Stad Dendermonde
↑ 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken
↑ Gegevens 2006: https://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006. Geraadpleegd op 16 juni 2019.
↑ Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012
↑ Vijftigjarige Appels Korfbalclub wordt “koninklijk”
↑ We present you... 'Royal Appels Korfbal'

Zie de categorie Dendermonde van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] VRT Taal

[2] Piet Buyse, Leen Meganck, Evert Vandeweghe en Robby Vervoort, De Grote Markt van Dendermonde van boven tot onder bekeken, Gent, 2007, ISBN 9789074311632, p. 6

[3] Frans de Potter en Jan Broeckaert, Geschiedenis der stad Aalst voorgegaan van eene historische schets van 't voormalige Land van Aalst, I, Gent, 1873, p. 150 en 369-371.

[Liagre-4] Liagre, Guy (2008). Protestantse aanwezigheid in Dendermonde voor 1930. Gearchiveerd op 25 april 2023. Gedenkschriften van de Oudheidkundige Kring van het Land van Dendermonde 26: 4–6 9

[5] Aimé Stroobants Vesting Dendermonde. Een kennismaking met haar reste,., 2011

[6] Jozef Dauwe, Dendermonde-1626

[7] Vestingstad Dendermonde

[8] Molenecho's

[9] website van Dendermonde

[10] Aloïs De Meirsman alias Dom Anselmus. Toerisme stad Dendermonde. Gearchiveerd op 12 september 2022. Geraadpleegd op 11 september 2022.

[11] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[12] Archeologie, Stad Dendermonde

[13] 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken

[14] Gegevens 2006: https://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006. Geraadpleegd op 16 juni 2019.

[15] Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012

[16] Vijftigjarige Appels Korfbalclub wordt “koninklijk”

[17] We present you... 'Royal Appels Korfbal'

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]