Lawine

Poedersneilawine in de Himalaya's bij Mount Everest in de buurte

Een lawine is een bulte snei die rap van een helling umdale gled of kukelt, beveurbield van een heuvel of een barg. Lawines kunt ontstaon deur alderhaande factoren die knap lastig te veurspellen bint. De directe oorzaak is een toename van drok op de sneilaoge, beveurbield deur een wintersporter of een dier, of legere sneivastigheid deur regen of wamer weer.

Hoe of een sneilaoge in mekare zit, hangt of van de hoeveelheid snei die der evalen is en de kristalstructuur, die op zich weer hieltied beïnvloed wördt deur temperatuur, zunne en wiend. Daordeur kunt in de sneilaoge plekken mit een lege hechting ontstaon. Ok kan de sneilaoge as gehiel slecht mit de ondergrond verbunden wezen, beveurbield as die bestiet uut laank, ongemeid grös. Aover 't algemien is 't lawinegevaor 't grootst tiedens en kört nao dikke sneibuien, mar ok verstoevings kunt plaatselijk 't lawinegevaor slim verhogen. Vanzölf speult mit hoe steil of een helling is, mar ok mit een hellingsgraod van mar 25 graoden kuj een lawine kriegen.

Der wördt onderscheid emeuken tussen lawines die uut dicht opien epakte snei bestaot en veroorzaakt wördt deur 't instörten van een legere, zwakke sneilaoge, en lawines van lösse snei. As de snei ienmaol an 't schoeven kump, giet 't vake fluks almar harder en nemp de massa en hoeveulheid snei toe mit det der onderweg meer snei egrepen wördt. As een lawine rap genog beweg, kan der locht mit de snei vermengd raken, waordeur aj een poedersneilawine kunt kriegen.

Lawines kunt elk moment van 't jaor veurkomen, mar ontstaot veural in de winter en in 't veurjaor. De eerste schiere dag nao sneival is deurgaons barre risicovol. Grote lawines kunt ies, vlinten en bomen mitsleuren. Hiele dörpen kunt bedolven raken, mar ok een kleine lawine kan dodelijk wezen aj onder de snei koomt. In barggebieden beheurt lawines töt de slimste gevaoren veur leven, have en goed, det der wördt alderhaande maotriegels eneumen umme lawines tegen te gaon.

't Begrip lawine gebruukt ze ok as bij een eerdverschoeving aandere zaken massaal umdale koomt pleren of schoeven, beveurbield stienen of drek.

Dit artikel is eschreven in 't Zuudwest-Drèents.