Quand Vient l'Automne (2024)

Vanaf 24 oktober in de bioscoop (September Film Distribution)

De film imponeert vanaf het begin doordat het verhaal aldoor een zekere ambiguïteit heeft: de film gaat over geheimen waarbij je niet weet wat de betrokken personen precies weten hetgeen de ontwikkeling onvoorspelbaar maakt en een spannend misdaadverhaal oplevert. Het ‘oude geheim’ (dat Michelle en Marie-Claude aan pooiers gebonden prostituees waren) geeft een nieuwe dimensie aan het ‘nieuwe geheim’ (en andersom) waardoor het nog mysterieuzer wordt in hoeverre Michelle het slachtoffer, de dader of geen van beiden is. Hoe dan ook hebben de betrokkenen geen belang bij de waarheid en krijg je de indruk dat de betrokken mensen in het geheim tot elkaar en dus tot zwijgen zijn veroordeeld, zoals bij seksueel misbruik ook vaak het geval is, en blijft de scheidslijn tussen ongeluk, kwade opzet en goede intenties met kwaad gevolg onduidelijk. Alleen het einde vond ik een beetje een anticlimax, al is zelfs die ambigu en daarmee toch passend: neemt Michelle het geheim haar graf in waarmee het probleem definitief is opgelost of levert haar dood juist weer een extra verdenking op voor Vincent zodat het geheim toch naar boven zal komen zoals de dorpsbewoners ook het oude geheim van Michelle hebben ontdekt?

Soms vraag ik mij af of François Ozon wel echt bestaat. Niet alleen is het tempo waarmee deze 'cineast' werkjes aflevert verdacht, maar bovendien kent zijn oeuvre weinig consistentie - noch qua thematiek noch qua kwaliteit. Misschien is 'François Ozon' een soort verzamelnaam à la Alan Smithee?

Een parallel die we alsnog kunnen trekken door Ozons films, is dat hij vaak verder borduurt op grote tradities uit de Franse cinema. Quand Vient l'Automne zou je gerust Chabroliaans kunnen noemen, maar daarmee doe je de film ernstig tekort. De millenials van Letterboxd zetten de prent zelfs weg als een gezapige namiddagfilm voor senioren, wat een schande. Bij Cahiers vermelden ze dan weer dat qua champignoncinema deze prent moet onderdoen voor Miséricorde van die deviante weirdo Guiraudie. Wellicht ontgaat de tedere subtiliteit van dit werkje al die druktemakers. Ozon is erin geslaagd om een film te maken met uitsluitend reële beelden. Elke geste, elke mimiek is doorleefd van een oprecht humanisme. Tijdens een bescheiden speelduur van 102 minuten neemt Ozon je mee door een eindeloos labyrint van familieherinneringen. Van meet af aan voel je je als kijker persoonlijk betrokken bij de intrige, niet als een voyeur, maar als een welgekomen invité. Er gaat een wrange gezelligheid uit van het universum dat we voorgeschoteld krijgen, een wereld waar familiebanden onherstelbaar ontwricht geraken, maar evengoed onwaarschijnlijke allianties gesmeed worden. Met de economie der middelen laat Ozon aan de hand van sobere vignetten voelen dat de toevallige lotgenoten elkaar een eeuwige trouw hebben beloofd. Wat zou ik ook een hartsvriendin willen als de kranige Marie-Claude, werkelijk een rots in de branding. Ze spendeert haar dagen al rokend en koffiedrinkend aan de ontbijttafel. Soms gaat ze met haar vriendin Michelle champignons plukken. Om de zoveel weken gaat ze haar zoon bezoeken in de gevangenis. Op geen enkel moment kan je Ozons blik betrappen op ironie of spot. Hij filmt zijn personages met eerbied. Zij ervaren hun monotoon en eenvoudig leven nu eenmaal als een waardig menselijk bestaan. Het is een film die nederig maakt. Er zijn uitmuntende acteerprestaties van de gehele cast, van wie ik enkel Ludvine Sagnier kende. Wat een moordwijf is dat trouwens. Ze speelt een onbekwame alleenstaande moeder en straalt in haar waanhoop een onweerstaanbaar sjofel sex appeal uit. Die glazige blik, dat warrig haar. De dagen nadien deden alle vrouwen op straat mij plots aan Sagnier denken.

Intrigerende psychologisch drama over 70-plusser Michelle [Hélène Vincent] en de complexe relatie met de belangrijkste mensen in haar leven. Door de meest dramatische momenten niet te tonen, werpt Ozon een interessant mysterie op: in hoeverre Michelle is direct of indirect verantwoordelijk voor die gebeurtenissen? Dochter Valérie [Ludivine Sagnier] komt met frisse tegenzin een weekje logeren met haar zoon Lucas [Garlan Erlos]. Een dag later vertrekt ze alweer vanwege een incident. Kort daarna komt Vincent [Pierre Lottin], de zoon van Valéries boezemvriendin Marie-Claude [Josiane Balasko], vervroegd vrij. Wat hij precies heeft gedaan is één van de vele vragen die Ozon open laat met het onbevredigende einde. Uitstekend geacteerd en geregisseerd, maar Ozon had met een beter einde op de proppen moeten komen.

Ik kan ze toch wel aardig aan elkaar linken. Veel van zijn films draaien om vrij normale mensen die in penibele situaties belanden, waarbij vaak (homo)seksualiteit in het spel is. Bij Quand Vient l'Automne had ik in de openingsfase wat moeite om er een Ozon in te herkennen, want meestal hebben wat meer scherpe randjes. Pas toen bleek dat de hoofdpersoon niet altijd een brave oma was viel voor mij het kwartje.

Ik denk dat als François Ozon ontevreden is over zijn werk, dat hij het dan uitbrengt onder de naam François Uzan.

Prima Ozon dit. Goed tempo, uitstekend geacteerd, boeiend verhaal en sterke karakterschetsen. Visueel erg degelijk en ook een tikje saai hoewel dit geen film is om allerlei spectaculaire dingen te doen met de camera. Dit is echt auteurscinema. Er zitten misschien wel iets te veel plotjes en zijpaden in waardoor ze alle stuk voor stuk niet helemaal top werken. Deels is dit ding drama maar het stukje misdaad gaat op den duur wel de boventoon voeren maar blijft ook een beetje hangen. Het dramadeel en de schets van de mensen en het dorp vond ik duidelijk wel beter. 3,5*.

Prachtige nieuwe Ozon. Komt binnen.

François Ozon is een van de meest veelzijdige en productieve regisseurs van de Franse cinema, bekend om zijn vermogen om verschillende genres te verkennen met een scherp oog voor menselijke emoties. Van het lichtvoetige “”8 Femmes” tot het aangrijpende “Frantz”, toont Ozons werk een diepe interesse in de complexiteit van menselijke relaties. “Quand Vient l'Automne” past perfect in deze traditie, waarbij hij opnieuw zijn talent toont voor het weven van intieme verhalen in een breder maatschappelijk kader.
Michelle is een gepensioneerde grootmoeder die een volwassen stadse dochter heeft, Valérie en een kleinzoon. Ze woont in haar huis in een rustig landelijk Frans dorpje waar ze haar tuin verzorgt, voor zichzelf kookt en in slaap dommelt in een fauteuil. Michelle geeft haar beste vriendin Marie-Claude vaak een lift naar de gevangenis waar Vincent, de zoon van deze laatste, zit. Van haar dochter krijgt ze te horen dat die met zoon Lucas een vakantie bij haar zal komen doorbrengen. Maar een incident, waarbij haar dochter per ongeluk vergiftigd geraakt door het eten van de paddenstoelen die Michelle voordien geplukt had, gooit roet in het eten. Vervolgens is Michelle weer alleen thuis, waardoor ze zich eenzaam voelt en in een depressie belandt. Wanneer Vincent vrijkomt biedt Michelle hem een baan aan als klusjesman om hem financieel wat te steunen.
“Quand Vient l'Automne” gaat niet alleen over de schoonheid van de herfst op het platteland van Bourgondië, ook al rechtvaardigt dat de prachtige beelden en kleuren van het seizoen, maar ook over de “herfst van het leven”. Een mooie metafoor. Als kijker ga je duidelijk meeleven met de beproeving van Michelle tegenover de gewelddadige afwijzing door haar dochter. Een prachtig onbevangen drama met ambigue karakters die wel enkele vragen oproept waarbij het antwoord aan de verbeelding van de toeschouwer wordt overgelaten.