Treasure (2024)

Vanaf 13 juni 2024 in de bioscoop (The Searchers)

In 1991 reist de 36-jarige journaliste Ruth met haar vader Edek [Stephen Fry] naar Polen om een bezoek te brengen aan Lotz, waar Edek en Ruths vorig jaar overleden moeder elkaar leerden kennen en in 1940 op transport naar Auschwitz werden gezet. Ruth hoopt enkele familiebezittingen, die in handen zijn van de huidige bewoners van Edeks ouderlijk huis, in bezit te kunnen krijgen, maar snakt vooral dat haar vader zijn zwijgen over de oorlogstijd zal doorbreken. Fry is een zonderlinge keuze als de gebrekkig Engels sprekende Pool, maar het grootste probleem is een gebrek aan plot. Vader en dochter kibbelen over van alles en nog wat, vermoedelijk in een poging het geheel een komisch tintje te geven, maar het duurt veel te lang voor er wat schot in de zaak komt. Het gezamenlijke bezoek aan Auschwitz is dan ook niet het emotionele hoogtepunt dat het had kunnen, en misschien wel had moeten zijn.

Overweldigende treurigheid., Alles klopt aan de film, ook al omdat ik zelf zo’n trip heb gemaakt in 1990 in Polen.

Geboren Angelsaxen die een gebrekkig Engels accent fingeren is eigenlijk altijd een slecht idee in speelfilms… Zeker wanneer het gaat om een based on true events film.

Van de chemie onderling moet de film het ook al niet hebben. Daarvoor is Stephen Fry ook veel te dominant aanwezig, ook al doet hij nog zo zijn best dat niet te zijn.

Over een gezamenlijke reis door Polen met dochter Ruth en haar vader Edek die de holocaust overleefde. Een reis die langs het Poolse verleden van Edek voert. De koffer van Ruth vol boeken over het Derde Rijk. Ruth leest zich in en verbaast zich. Joden zijn als luizen en men is verplicht ze uit te roeien, leest de dochter van de holocaustoverlevende in een van de boeken. Tja… Kan de kennis die je opdoet uit boeken de werkelijkheid zoals die jaren geleden werd ervaren door Edek ten volle weerspiegelen? Natuurlijk kan dat niet. De kennis uit boeken is slechts een abstracte weerspiegeling van het concrete beleven, waarover vader Edek evenwel halsstarrig stilzwijgt.

Ruth is serieus. Ruth is eenzaam. Ruth is ongelukkig. Edek is niet als Ruth. Hij wil van zijn leven genieten, wil ongedwongen plezier hebben en bekommert zich niet heel erg om het verzet of de afkeuring van andere mensen daartegen. De verhouding tussen vader en dochter is een moeizame. Ruth lijkt meer met het verleden te worstelen dan haar vader. De basis voor het verhaal is somber. De aanleiding voor de reis, die Edek alleen maar maakt om zijn dochter een plezier te doen is een sombere aanleiding. Van hem hoeft het niet. Hij wil vergeten. Door de reis toch te maken brengt hij een groot offer. Ruth is te zeer met zichzelf bezig om dat te beseffen. Ze verwacht van haar vader medewerking en geen tegenwerking.

De strubbelingen tussen vader en dochter zijn gelukkig tamelijk lichtzinnig van aard. De ondertoon is serieus, maar de uitingsvorm is dat absoluut niet. Dialogen tussen en gedragingen van beide personages zijn humoristisch ingekleed. De onderliggende zwaarte van het drama wordt er prettig door verlicht en dat is erg welkom in deze gedifferentieerde psychologische analyse van twee karakters. De film maakt zowel de zienswijze begrijpelijk van de vader die zijn verleden achter zich wil laten en die de pijn die besloten ligt in de herinnering niet weer wil ervaren alsook de zienswijze van de dochter, die geheel rechtmatig haar roots wil ontdekken en wil weten wat er verborgen ligt achter de sluier van stilzwijgen waarmee zij haar hele leven al wordt geconfronteerd.

Het gaat in deze film niet om de holocaust an sich. Het gaat niet om aanklacht, om moraal en om schuld. Het gaat om de prijs die moet worden betaald als verdringing en stilzwijgen moeten worden opgeheven. En dat laat regisseur en coauteur Julia von Heinz met behulp van goed acteerwerk van Lena Dunham en Stephen Fry en met de treurigstemmende Poolse ambiance goed zien.

Ik heb deze film rustig bekeken en ben toch wel wat op mijn honger blijven zitten. Het verhaal geeft nochtans veel mogelijkheden. Vader en dochter gaan het verleden van de ouders reconstrueren in oorlogstijd. Gebaseerd op een waar verhaal. Ik moet zeggen dat het geheel vrij realistisch aandoet en dat ook de opnameplaatsten volledig in het plaatje passen. Wat wel spijtig is, is dat de effectieve emoties en ervaringen van de vader zwaar onderbelicht blijven, uiteraard wil hij zijn trauma's verbergen en het is enkel in het laatste kwartier dat we de echte vader te zien krijgen.

De dochter komt eigenlijk nooit uit de verf in haar rol en zij stijgt amper uit boven haar eigen frustratie.

Een heel sterke scene is wanneer hij, wars van de toeristische rondleiding, zelf aangeeft waar ze de trein hebben verlaten in Auschwitz en wanneer hij over de restanten van de schouw wrijft.

Je voelt letterlijk wat hij 40 jaar eerder heeft moeten meemaken.

Ik kan mij best inbeelden dat er ettelijke soorgelijke bezoeken geweest zijn over de jaren heen en ongetwijfeld zal het in bijna alle gevallen heel moeilijk geweest zijn voor de holocaustslachtoffers.

Dat miste ik eigenlijk in de film, wat meer diepgang rond dit gebeuren en de invloed dat dit heeft gehad op het gezin.

Het leek eerder alsof de vader enkel op zoek was naar drank en goede sex onder het mom van de holocaust met een gefrusteerde, "pain in the ass" dochter aan zijn zijde.