Mesnevi

Aksaraylı Îsâ lived in the XIV th century around Konya and Aksaray. It is understood from his works that he received a good education and was familiar with religious sciences. Only four of his works have survived today. If the literature is reviewed, new works may be revealed. The subjects he dealt with are about religion and morality. He aimed to popularize Islam and to explain some simple religious information to the public through his works. In this study, Hikâyet-i Şuhmâ of Aksaraylı Îsâ, which is registered at Ankara National Library 06 Mil Yz A 6823/2, is studied. There is only one known copy of the work. Hikâyet-i Şuhmâ has not been the subject of any scientific studies so far. In this study, the transcribed text, translation and index of the story has been given and various literary and philological studies have been conducted on the work. Thus, it was aimed to introduce the work to the scientific world and also to contribute to the studies on Aksaraylı Îsâ, one of the meddâh poets of the XIV th century.

Merd ana denir ki aça nev-râh Erbâb-ı vukûfı ede âgâh" "Mert ona denir ki yeni bir yol açar ve idrak sahiplerini bilinçlendirir." İnsanlar soyut ve girift düşünceleri anlatmak için simgelerden yararlanmışlardır. İnsanlığın en derin bilgilerini ifade eden efsaneler, mitler, masallar, destanlar hep bu simgesel anlatımlarla karşımıza çıkmaktadır. Simgesel 1 Selami Ece. Hüsnüne Aşk Olsun. Fenomen Yayınları: Erzurum, 2012, ss. 881+VI.

This study which is based on the Velayetname of Haji Bektash Veli written in poetic by Ali Nihani, consists of an introduction and three sections. The entry section is organized by three title, after touching on proximate literary genre and Velayetname genre, given informations about the works which are determined that been penned by name Velayetname/Menakıpname in Turkish Literature.
In the first section, with reference to current resources, the poets life and works of art are emphasized. In the second section, under the title Analysis, by mentioning typical characteristics of Velayetname, the study was examined in terms of form and contents. In the third section, after available copys was defined, current text was translated into Latin alphabet and the text was translated to Turkey Turkish.
The study was concluded whit a Conclusion section that contains the evaluation about the poet and work,  “Index” and “Appendix” sections.
Key Words: Ali Nihani, Haji Bektash Veli, Poetic Velayetname, Menakıpname Mathnawi.


Ali Nihanî’ye ait manzum Hacı Bektaş-ı Veli Velayetnamesi adlı eserin ele alındığı bu çalışma, giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Üç başlık halinde tertip edilen Giriş bölümünde Velayetname türüne ve yakın edebî türlere değinildikten sonra Türk edebiyatında Velayetname/Menakıpname adıyla kaleme alındığı tespit edilen eserler hakkında bilgiler verilmiştir.
İlk bölümde, mevcut kaynaklardan hareketle, şairin hayatı, sanatı ve eserleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, İnceleme başlığı altında Velayetname’nin öne çıkan özelliklerinden bahsedilerek eser şekil ve muhteva bakımından incelenmiştir.. Üçüncü bölümde, eldeki nüshaların tavsifi yapıldıktan sonra, mevcut metin Latin harflerine aktarılmış ve metnin sadeleştirilmiş hali ile birlikte verilmiştir.
Çalışma, eser ve şair hakkında yapılan değerlendirmeleri içeren bir Sonuç bölümü, “Dizin” ve “Ekler” bölümleri ile tamamlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Ali Nihanî, Hacı Bektaş-ı Veli, Manzum Velayetname, Menakıpname, Mesnevi.

Many works have been written in different verses in classical Turkish
literature. One of these verses, masnawi, is often used by divan poets to describe long subjects. With masnawis, which are the quivalent of the novels and stories in western literature in divan poetry, many works particularly stories with love, heroism and religious-sufism contents were written. One of the masnawis with religious-sufistic content is Ahbârü’l-‘İber written by Za‘îfî, one of the 17th century poets.
Ahbârü’l-‘İber is a masnawi composed of noteworthy stories written
by Za‘îfî in 1695. According to the information obtained from the section of the
work, the reason for writing, Za‘îfî must have been born in 1650 in Van. Ahbârü’l-‘İber is the most known work of Za‘îfî and consists of various stories. The work is written in simple Turkish. In this masnawi, many miraculous events are told. Incidents to be considered in the context of velâyetname or kerametname are also mentioned. The aim of the poet is to give advice to people and make them obtain shares and hence to educate them. In this sense, the stories in the the masnawi
Ahbârü’l-‘İber have a very rich content in terms of educational values and are also appealing to today’s readers.
In this study, in the context of the Ahbârü’l-‘İber masnawi, the value
of classical Turkish literature texts in terms of social education is discussed. In addition, considering the didactic side of the work, “the points to be avoided”according to the poet are presented to the readers.

 ÖZET Hz. Muhammed'in doğumunu, üstün vasıflarını, hayatındaki önemli olayları ve vefatını konu edinen mensur örnekleri olmakla birlikte çoğunlukla manzum yazılan eserlere mevlid adı verilir. Mevlid, Türk edebiyatında diğer Müslüman milletlerin edebiyatlarından daha fazla ilgi görmüştür. Bunda Süleyman Çelebi'nin Vesîletü'n-Necât adlı mevlidinin önemli bir payı vardır. Süleyman Çelebi'nin eseri, sehl-i mümteni sayılabilecek üslubu ile pek çok mevlid üzerinde müessir olmuştur. Makalenin konusu olan Abdî Mevlidi hakkında kaynaklarda eksik ve bazı yanlış bilgiler vardır. Dört nüshası tespit edilebilen bu eser, 241 beyit olup aruzun iki farklı kalıbı kullanılarak ve kaside-mesnevî nazım şekillerinin özelliklerine uygun olarak yazılmıştır. Hem tercih edilen aruz kalıpları hem de kaside tarzında yazılan kısımlarıyla Türk edebiyatında kaleme alınmış pek çok mevlidden ayrılmaktadır. Bu makalede mevlid türü ile ilgili kısa bir girişten sonra daha önce yayımlanmamış olan Abdî Mevlidi'nin özellikleri üzerinde durulacak ve eserin tenkitli metnine yer verilecektir.

Öz: Mesnevi, kafiyenin her beyitte değişmesi ve beyit sayısının da sınırlandırılmamış olması özellikleri nedeniyle uzun manzum metinler için tercih edilen bir nazım şekli olmuştur. Bu durum, tahkiyeye dayalı manzum metinlerde şairlere büyük kolaylık sağlamıştır. Leylâ vü Mecnûn, Hüsrev ü Şîrîn, Yûsuf u Züleyhâ gibi aşkı konu alan manzum hikâyeler hep bu nazım şekliyle yazılmış, hatta mesnevi denilince çoğunlukla bu tür metinler akla gelir olmuştur. Mesnevi nazım şekliyle yazılmış manzum hikâyelerden biri de İskender-nâme’dir. Türk edebiyatında ilk defa İskender-nâme yazan kişi 14. yüzyıl şairlerinden Ahmedî’dir. Ahmedî’den önce Fars edebiyatında üç farklı kişi İskender-nâme yazmıştır. Firdevsî Şeh-nâme adlı eserinin içinde bu konuya da yer vermiş, Nizâmî-i Gencevî Şeref-nâme ve İkbâl-nâme’den oluşan İskender-nâme’de, Emir Hüsrev-i Dihlevî ise Âyîne-i İskenderî adlı eserinde müstakil olarak bu konuyu işlemiştir. Bunların dışında aynı dönemde Fars edebiyatında bir de mensur İskender-nâme yazılmıştır. Bu makalenin konusu olan Işkiyyât-ı İskender de Ahmedî’nin İskender-nâme adlı mesnevisinde yer alan müstakil bir aşk hikâyesidir. Fakat bu müstakil aşk hikâyesi, daha önce yazılmış olan eserlerin hiçbirinde yer almaması yönüyle orijinal bir nitelik gösterir. Hikâye, elçi kılığında Zâbilistân’a gittiğinde, orada hükümdarın kızı Gülşâh ile aralarında geçen aşkı konu almaktadır. Makalede, Işkiyyât-ı İskender, metin kompozisyonu ve hikâyenin yapısını oluşturan unsurlar yönüyle incelenecek, daha sonra halk hikâyeleri ve masallar ile kimi ortak özelliklerini göstermek bağlamında epizotlar ve motifler yönüyle de değerlendirmeye tabi tutulacaktır.

Mevlâna'nın Mesnevi'si günümüz şairlerini de etkilemiştir. Sezai Karakoç'un şiiri, Mesnevi'nin öz, görev, usûl ve uslûbunu çağdaş bir biçimde bugüne taşıyan bir şiirdir. Mawlana's Mathnawi has influence on contemporary poets as well. Sezai Karakoç's poetry is the bearer of the Mathnawi's essence, mission, method and style in contemporary form.

Diyalojik ilişki kurduğu metinlerle yalnızca olay örgüleri ve ideolojik bakış açıları olarak değil, metni yaratan yazar poetikasının temeliyle de güçlü söyleşmeler kurulmuş gibidir. Bahtin’in “Dostoyevski Poetikasının Sorunları” ve diğer yapıtlarında Dostoyevski’nin çoksesli roman yapısı içinde görünür kıldığı çoksesli biçem, bilinçli bir şekilde metne taşınmış gibidir. Mitolojik, tasavvufçu, karnavalesk karışımı Doğulu metinlerinden esinlenilmiş parodik söylem olay örgüsüyle taçlandırılmış, bir tür yeniden doğuşa uğratılarak Rene Gerard’ın metafizik arzunun kaynaklarına yönelmiş “Romantik Yalan, Romansal Hakikat” adlı yapıtına ilişkin ipuçları veren kuramsal bir söyleme dönüştürülmüştür. Ancak, söylemin bir tür tekrar, yineleme sanısının yerleşmeye başladığı anda, bütüne katılma ya da bir başkası olma yöneliminin karşısına, varoluşçuluğun varlığı özden önceye taşımaya çabalayan bireyci öznelciliği, “kendisi olma kaygısı” konmuştur.
Bahtin’in ve Rene Gerard’ın ilgili yapıtları Kara Kitap’ın yayınlandığı 1990 yılından çok daha sonra yayınlanacaklardır. Orhan Pamuk, yaratıcı yazar gözlemciliğiyle, okuduğu, kendi söylemine parodileştrerek kattığı diğer metinlerin ruhuna ulaşmayı başarmış, özel ve özgün bir poetika kurmuştur.

Mevlana, İbn-i Arabi, ve Hallac-ı Mansur tarihteki çok önemli tasavvuf alimlerindendir. Ülkemiz açısından ise Mevlana'nın önemi daha büyüktür. Ancak bu tasavvuf alimlerini "sapkın" düşünceli olarak niteleyen bazı çalışmalar da yapılmaktadır. Çalışmamızda bu düşünceye sahip bir araştırmacının makalesi alıntılanmış, böyle bir düşüncenin karşısında esas ana dil metinlere inilerek tartışma konusu metinlerin anlamlarının ne olduğu ve yazar tarafından ilk anda mı yoksa sonradan başkaları tarafından mı yazıldığı açıklığa kavuşturulmalıdır. Bunun önemi, Müslümanların kafalarındaki soru işaretlerini ortadan kaldırması adına çok mühimdir.

6. ciltlik, 25.668 beyit ve ayrıntılı dizinden oluşan bu çeviri, Hazret-i Mevlana’nın torunlarından, Mevlana Dergahı son Postnişini ve eski Milletvekili Veled Çelebi İZBUDAK (1867 – 1953 ) özgün el yazmalarından çevirdi ve Abdülbaki Gölpınarlı yayıma hazırladı.

Molla Cami is an influential person over Turkish poets. Most of his works have been translated to Turkish.
Mesnevî of “Yûsuf u Züleyha” in Molla Câmî’s book, Heft Evreng composed of seven mesnevîs has also been commented on and translated into Turkish.
This essay first provides general information about mesnevies in Arabian, Persian, and Turkish literature, then examnines two Turkish commentaries on “Yûsuf u Züleyhâ” which have been wrongly associated to Şem’i.

İnsanlık tarihiyle başlayan ve bütün zamanlarda, bütün yerlerde, bütün toplumlarda var olan anlatı ; mit, efsane, fabl, masal, destan, mesnevi, hikaye, trajedi , dram, komedi, sinema, roman gibi daha da arttırılabilecek sayıda birçok türle günümüze kadar uzanmaktadır (Çıkla , 2002: 112). Bu türterin ortak özellikleri arandığında ise karşımıza , "vaka" anlatımı çıkmaktadır.

Bu makalede, çeşitli anlatılardan süzülerek Divan Şiiri içerisinde yer eden bazı atların kökenleri incelenmeye çalışılmıştır. Hz. Ali'nin Düldül'ü, Hz. Yusuf'un atı, Rüstem'in Rahş'ı, Hüsrev'in Şebdîz ve Gülgûn adlı atları üzerinde durulurken, bu atlarla bağlantılı olduğunu düşündüğümüz Hz. Süleyman'ın, Hz. İlyas'ın, Hz. Hamza'nın ve Hızır'ın da atlarına değinilmiştir. Tüm bu atların, bağlantılı olduklarını düşündüğümüz mitolojik devirlerdeki kökenleriyle ilişkileri ele alınmış, ortak özelliklerinin ortaya koyulmasına gayret edilmiş ve neticede bu ortaklıkların nedenleri incelemeye alınmıştır.

ÖZET Divan edebiyatı, tarih sahnesinde bulunduğu yaklaşık altı asırlık süreyle Türk edebiyatı içinde oldukça mühim bir yere sahiptir. Fuzûlî ise on altıncı yüzyıl divan şiirinin ve bütün Türk edebiyatının önde gelen şairlerindendir. Şairin Türkçe, Arapça ve Farsça divanlarının yanında manzum ve mensur olarak kaleme alınmış birçok eseri vardır. Söz konusu eserlerden biri olan ve aynı zamanda çalışmamıza da konu olan Leylâ vü Mecnûn mesnevisi, hem Fuzûlî'nin hem de bütün Doğu edebiyatlarının en başarılı ve şöhretli aşk hikâyelerinden biridir.

Abstract:
Mevlit, the birth of the Prophet described as a literary genre, has maintained its presence/existence in Turkish Literature until today.
In Turkish literature there have written many literary works in which The Prophet Muhammad’s birth is described. The work by Suleiman Çelebi, Mevlit, is still being read with enthusiasm in a ritual atmosphere on different occasions in our country since the 15. century.
Every birth is an act of a creation. All beings created have a process / phase of birth experience. The birth of the Prophet dealt with in this volume contains informationabout the creation of the universe. The atmosphere created with reading of or listening to this work, in which both the birth and creation are described, symbolizes the return to origin and re-creation ritual / ceremony.
In this study, return to origin, re-creation themes and trans-formative power of rebirth and renewal of enthusiasm images will be discussed.

Özet
Kelime olarak “doğum, doğum yeri ve doğum vakti” anlamlarına gelen Mevlid, Peygamberimizin doğumun
anlatıldığı bir edebi tür olarak, Arap ve Fars Edebiyatlarında olduğu gibi Türk Edebiyatında da varlığını bugünlere kadar devam
ettirmiştir.
Türk Edebiyatında, Peygamberimizin doğum günü olan bu kutlu günü anlatan birçok eser yazılmıştır. Bunlar içinde
Süleyman Çelebi'nin yazdığı mevlid, 15. Yüzyıldan bu yana halen ülkemizde değişik vesilelerle coşkuyla, bir ayin atmosferi
içerisinde okunmakta ve dinlenmektedir.
Her doğum bir yarat(ıl)madır. Yaratılan tüm varlıklarda bir doğum süreci/aşaması tecrübesi vardır. Peygamberin
doğumun ele alındığı eserde kâinatın yaratılışı/doğumu ile ilgili bilgiler bulunmaktadır. Her iki doğumun/yaratılmanın iç içe
işlendiği eserin okunmasında/dinlenmesinde beliren atmosfer, kökene dönüş ve yeniden doğuş/yaratılış ritüelini/ayinini
sembolize eder.
Kutsal gelenek, en eski vahiy, örnek gösterilecek model anlamına gelen mitlerin işlevlerinden biri de insana,
nesnelerin/varlıkların kökenini göstermesidir. İnsan, miti yeniden anımsatılan ve yeniden gerçekleşme aşamasına getirilen
olayların kutsal, coşku verici gücünün etkisine girmek anlamında yaşar.
Bu çalışmada Mevlid’in, yeniden yaratılış/doğuş, kökene dönüş izlekleri ve yeniden doğuşun(mevlidin) kutsal, coşku
ve yenile(n)me gücü verici görüntüleri üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Mevlid, Doğum, Yeniden Doğma, Yaratma, Mit, Ritüel, Yenilenme.

Bu çalışmada XVI. Yüzyıl Mevlevî şeyhlerinden Yûsuf Sîneçâk’ın Cezîre-i Mesnevî Adlı seçkisi ve şerhlerine göre Mevlevî Sülûkü incelenmiştir. Çalışma, bir giriş, üç bölüm ve eklerden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, çalışmanın amacı, kapsamı ve kaynaklarının yanısıra Mesnevî’nin irşâd yönü ve XVI. Yüzyıla kadar Mesnevî üzerine yapılmış olan çalışmalar incelenmiştir.
Birinci bölüm Yûsuf Sîneçâk’a tahsis edilmiştir. Burada müellifin hayatı, eserleri, tasavvufî kişiliği ve etkileri incelenmiştir. İkinci bölüm, çalışmanın çerçevesi olan Cezîre-i Mesnevî ve şerhlerinin incelenmesine tahsis edilmiştir. Burada Osmanlı telif geleneğine değinilerek, telif türlerinden “metin” ve “şerh” konusu incelenmiş, Osmanlı’da Mesnevî şerhlerinin genel özellikleri ele alınmıştır. Cezîre-i Mesnevî ve şerhleri ise genel olarak; yazılış sebepleri ve temel özellikleri bağlamında incelenmiş, nüshaları tesbit edilmiştir. Üçüncü bölüm, Mevlevî sülûküne tahsis edilmiştir. Burada öncelikle çeşitli
başlıklar altında “sülûk” konusu ele alınarak incelenmiştir. Mevlevî sülûkü vatan-ı aslîyi talep, tezkiye, tasfiye ve aşk süreçleri sıralamasına göre incelenmiştir.
Ekler bölümünde, Sîneçâk Dede’nin, Abdülbâki Gölpınarlı’nın Mevlânâ’dan Sonra Mevlevîlik adlı eserinde yer almayan bir kaç şiiri bulunmaktadır. Ayrıca Sîneçâk
Dede’nin kabrinin iki ve son türbedâr Muhammed İslamoğlu’nun bir fotoğrafı yer alır.

Anadolu'da yazılı Türk edebiyatının doğuşunu gerçekleştiren şairlerden biri olan Gülşehri (öl. 1317'den sonra), Mevlâna'nın başyapıtı Mesnevi-yi Maneviyi incelemiş ve kaleme aldığı Mantıku't-Tayr mesnevisine (dikkate aldığımız Fatih nüshasına) ondan üç hikâye (Gramerci ile gemicinin hikâyesi, Atlı ile uyur kişinin hikâyesi ve Aslan ile tavşan destanı) alarak süslemiştir. Gülşehri de tıpkı Mevlâna gibi hikâyeyi anlatmadan önce ortaya meseleyi (konuyu) koymaktadır. Meseleyi açıklayıcı, aydınlatıcı nitelikteki hikâyelerden sonra öğütlerden yararlanarak müritlere ve dinleyicilere ana düşünceyle birlikte kendi felsefesini aktarmaktadır. Tercih edilen diller farklı olmasına rağmen her üç hikâye Mesnevi'deki hikâyelerin ortaya konuluşundan farksızdır. Ayrıca Mantıku'ttayr mesnevisindeki "Altı erenler hikayeti"nde Gülşehri, beslendiği kaynakları vermekte ve etkilendiği şahsiyetler arasında Mevlâna'ya ayrı bir yer vermektedir. Bütün bunlardan Mevlâna'nın dolaylı olarak Anadolu'daki Türk edebiyatının doğuşunda etkili olduğu sonucu çıkmaktadır. ABSTRACT Gulsehri (dead after 1317), one of the poets that realize the birth of written Turkish Literature in Anatolia, researched on Mewlana's masterpiece Mathnavi-e Maanavi and decorated his Mantıku't-Tayr Masnavi (the relevant Fatih edition which we take into consideration) with three stories taken from it (The Story of Grammarian and the * Dr., Dumlupınar Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı. Aziz MERHAN 102 Türk Kültürü, Edebiyatı ve Sanatında Mevlâna ve Mevlevîlik -Bildiriler

6. ciltlik, 25.668 beyit ve ayrıntılı dizinden oluşan bu çeviri, Hazret-i Mevlana’nın torunlarından, Mevlana Dergahı son Postnişini ve eski Milletvekili Veled Çelebi İZBUDAK (1867 – 1953 ) özgün el yazmalarından çevirdi ve Abdülbaki Gölpınarlı yayıma hazırladı.

6. ciltlik, 25.668 beyit ve ayrıntılı dizinden oluşan bu çeviri, Hazret-i Mevlana’nın torunlarından, Mevlana Dergahı son Postnişini ve eski Milletvekili Veled Çelebi İZBUDAK (1867 – 1953 ) özgün el yazmalarından çevirdi ve Abdülbaki Gölpınarlı yayıma hazırladı.

6. ciltlik, 25.668 beyit ve ayrıntılı dizinden oluşan bu çeviri, Hazret-i Mevlana’nın torunlarından, Mevlana Dergahı son Postnişini ve eski Milletvekili Veled Çelebi İZBUDAK (1867 – 1953 ) özgün el yazmalarından çevirdi ve Abdülbaki Gölpınarlı yayıma hazırladı.

6. ciltlik, 25.668 beyit ve ayrıntılı dizinden oluşan bu çeviri, Hazret-i Mevlana’nın torunlarından, Mevlana Dergahı son Postnişini ve eski Milletvekili Veled Çelebi İZBUDAK (1867 – 1953 ) özgün el yazmalarından çevirdi ve Abdülbaki Gölpınarlı yayıma hazırladı.

Osmanlı İmparatorluğu‟nda kendileri de sanatın çeşitli alanlarında eserler veren padişahlar ve devlet adamları devrin sanatçılarını teşvik etmiş ve korumuşlardır. Bu destek, Klâsik Türk edebiyatında birçok önemli şairin yetişmesine ve yeni eserlerin kaleme alınmasına zemin hazırlamıştır. Araştırmacılara göre, manzum ve mensur olmak üzere toplam 46 eser kaleme almış olan ve iki hamse oluşturacak kadar mesnevîsi bulunan Bursalı Lâmi‟î Çelebi (1472-1533) de bu isimlerin arasındadır. Özellikle Molla Câmî (1414-1492)‟den yaptığı tercümelerden dolayı “Câmî-i Rûm” lakabıyla anılan Lâmi‟î‟nin eserlerinden bir kısmını devlet adamlarının da teşvikiyle Arap ve Fars edebiyatlarından yapılan çeviriler oluşturmaktadır. Yunan asıllı bir hikâyeden Sehl b. Harun Destemeysânî (ö. 830) tarafından Arapçaya; Unsûrî (ö. 1040) tarafından Farsçaya çevrildiği düşünülen Vâmık u Azrâ bunlardan biridir. Eserini Kanuni Sultan Süleyman‟ın arzusu ve Kazasker Kadirî Çelebi‟nin teşviki ile yazan Lâmi‟î, eserini oluştururken Unsurî‟nin Farsça Vâmık u Azrâ‟sını doğrudan doğruya tercüme etmemiş, içinde bulunduğu maddî ve kültürel ortamdan da faydalanarak telif bir eser ortaya koyarak hikâyeyi yerlileştirmiştir. Bu çalışmada, Lâmi‟î‟nin Vâmık u Azrâ mesnevîsinde hikâyeye kattığı yerli unsurlar ile eseri mahallîleştirirken kullandığı düşünülen değiştirme, mecazlaştırma, örnek gösterme gibi yöntemler tespit edilmiş ve eserden seçilen örneklerle incelenmiştir.

Abstract: The Parable of Joseph, a religious story has been rewritten by different people in various ways over the course of centuries. This exemplary story of the Prophet Yusuf is rich in love, hope, jealously, hate and betrayal. In the field of literature being based upon the Holy Books, this story, also entitled, Kıssa-yı Yusuf, Mathnawi of Yusuf, Yusuf and Zuleyha, Yûsuf u Zelîha was retold for centuries. This story, found also in the Old Testament and Bible due to its complex of religious, ethical and philosophical dimensions, was worthy of consideration as “the best story” in the Holy Qur’an and there are fine examples in both Western and Eastern literatures. From the 13th century, when the first example in Turkish literature was written, many examples of the Parable of Joseph were written in both verse and prose. This article addresses the 3485 couplet poem of the Parable of Joseph written by Muhammed bin Hüseyin within the context of Medieval Anatolian Turkish and it’s linguistic properties.
Keywords: The Parable of Joseph, The Story of Joseph and Zuleyha, Ancient Anatolian Turkish, The
Mathnawi of Joseph and Zuleyha, The Story of Joseph

Öz: Doğulu bilginlerin ilahi ve uyarıcı bir mesaj, tanrısal bir bilgi kaynağı olarak kabul ettikleri rüya ile ilgili akıl yürütmeler ulema ve urefa kadar üdebanın da zihnini meşgul etmiş, Türk-İslam edebiyatının ürettiği eserlerde de fikir malzemesi olmuştur. İnsana ait belki en gizemli zihinsel faaliyetlerden olan rüyanın ne olduğuna dair sorulara ayrıntılı cevaplar niteliğinde çeşitli teoriler ortaya konmuş, bu teoriler rüya konusunu ele alan ilmî, felsefi ya da tasavvufi eserlerin yanı sıra şiirde, hususen mesnevilerin muhtelif bölümlerinde yerlerini almıştır. Biz bu makalede Yûsuf Hâs Hâcib, Sultân Veled, Âşık Paşa, Hoca Mes'ûd, Mu'înî, Hamdullâh Hamdî, Lârendeli Hamdî, Vücûdî, Yahyâ Bey, Lâmi'î, Hasan Ziyâ'î, Şâhî ve Sâlim Efendi'nin rüyanın mahiyeti ve işlevi, rüya çeşitleri, rüyayı şekillendiren fiziksel koşullar ve rüya tabiri ile ilgili verdikleri teorik bilgileri, kaleme aldıkları mesnevilerden takip etmeye çalışacağız. Böylelikle genelde divan şiirinin, özelde mesnevi türünün ilim, felsefe ve din alanına giren konularla da ne ölçüde ilgilendiğini, şairlerin fikirlerini sunmak için bu türden nasıl yararlandığını görmeyi amaçlıyoruz. Anahtar Kelimeler: Divan şiiri, mesnevi, rüya teorisi, rüya çeşitleri, rüya tabiri. Dream Theories In Mesnevis Abstract: Reasonings concerning with the dreams which had been regarded as a divine and cautionary message, as a celestial source of information by the eastern scholars; had filled of men of letters' minds as the same way that they had filled the scholars' and those who are wise; also became material of thought for the literary works which had been produced by Turkish-Islamic literature. Several theories which are responsive for the answers to the questions concerning that what the dream, maybe the most mysterious mental activity which belongs to mankind is; took places at poems, especially at the several parts of Mesnevis as well as scientific, philosofical or tasavvufian works. In this article, we are going to try to follow the theorical enlightenments with regard to the essence and function of the dreams, sort of the dreams and interpretation of the dreams; from the Mesnevis that consigned to writining by Yûsuf Hâs Hâcib, Sultân Veled, Âşık Paşa, Hoca Mes'ûd, Mu'înî, Hamdullâh Hamdî, Lârendeli Hamdî, Vücûdî, Yahyâ Bey, Lâmi'î, Hasan Ziyâ'î, Şâhî and Sâlim Efendi. By this means, we aim to notice that what degree did the Divan Poetry in general and specificly the Mesnevis interest about the subjects that included in science, philosophy and religion; also how did the poets make use of this genre to express their opinions. Giriş En basit manasıyla uykuda görülen şey, ifadesi ile tanımlanan rüya, Batılı bilginlere göre gün içerisinde karşılaştığımız olayların bilinçaltında büründüğü hal, Doğulu bilginlere göreyse daha çok ilahi ve uyarıcı bir mesaj, insanın ruhu ile gördüğü ve aklı ile idrak ettiği bir olay ya da uykuda misal âlemini seyreden ruhun gördükleridir

Özet
XII. yüzyılda yaşayan ve mesnevî türünün en büyük temsilcilerinden sayılan Genceli Nizâmî, Dîvân’ı ve değişik konularda kaleme aldığı Mahzenü’l-Esrâr, Hüsrev ü Şîrîn, Leylâ vü Mecnûn, Heft Peyker ve İskendernâme adlı mesnevîlerden oluşan Hamse’siyle gerek çağdaşlarına gerekse kendisinden sonra bu türde eser veren birçok Fars ve Türk şaire öncülük etmiştir.
Bu makalede Nizâmî’nin dört mesnevîsine yapılan mensur tercümenin nüshaları tavsif edilecek, Mahzenü’l-Esrâr ve Türkiye Türkçesine çevirisi olmayan İskendernâme hariç diğer üç mesnevîsine yani Heft Peyker, Hüsrev ü Şîrîn ve Leylâ vü Mecnûn’a yapılan mensur tercümelerle Nizâmî’nin aynı adlı mesnevîleri eksiklik, fazlalık ve vaka farklılıkları yönünden mukayese edilecektir.
Anahtar Kavramlar: Nizâmî, Mensur Tercüme, Heft Peyker, Hüsrev ü Şîrîn, Leylâ vü Mecnûn.
THE PROSE TRANSLATIONS OF FOUR OF NIZAMI GANJAVI’S MASNAVIS AND COMPARISON OF THREE OF THESE TRANSLATIONS TO HIS NAMESAKE MASNAVIS
Abstract
Living in the twelfth century and regarded as one of the greatest representatives of the masnavi genre, Nizami Ganjavi led both his contemporaries and successors with his Diwan and his Khamseh, consisting of the diversely themed masnavis, Makhzan al-Asrar, Khosrow o Shirin, Layli o Majnun, Haft Paykar and Eskandar Nameh.
This article describes the prose translations of four of Nizami’s masnavis, compares the prose translations of three of his masnavis, namely, Haft Paykar, Khosrow o Shirin and Layli o Majnun (excluding Makhzan al-Asrar, and Eskandar Nameh, which has yet to be translated into Turkish), to his namesake masnavis in terms of deficiency, redundancy and case differences.
Keywords: Nizami, Prose Translation, Haft Paykar, Khosrow o Shirin, Layli o Majnun.

With adoption İslam, Turks, who have a rooted literature culture, have entered into a real interaction process with Arabic and Persian civilizations.
Turkish poets have given the best work of mathnawi, whose form they have just acquainted with, thanks to their own rooted nuncupative and inscriptive literature tradi-tion.
Written both as prose an as verse in Turkish and Persian literatures, tales of Mihr ü Mâh, as well as other tales, are much important from aspect of symbolical usage. And in these works, the names of the characters are from the names of celestial bodies and the names given to their actions. Mihr ü Mâh, mathnawi of Mustafa Âlî, who is from Gelibolu, is one of these. Written with symbolic expression, this work is available to different evolutions and commentaries.
The matter that forms the theme, in the literary works is the love of Mihr and Mâh. In theme, there are also the celestial bodies’ actions. Furthermore with symbolism that is based on Mihr and Mâh, the love between the human and God is expressed by Islamic mysticism.
Written in the 16th century, the work has three manuscripts known in the libraries Turkey and the world. The comparative transcription of the mathnawi of Mihr ü Mâh will be done in this analysis. The analyzing of the text, whose transcription has been done, is going to be based on the analyzing method of the works which are based on narration.
Keywords: Mihr ü Mâh, Celestial bodies, Mathnawi, Symbolism, Love, Islamic Mysticism.


Köklü bir edebiyat kültürüne sahip Türkler, İslamiyet’in kabulü ile Arap ve İran medeniyetleri ile ciddi bir etkileşim sürecine girmiştir.
Türk şairler, köklü yazılı ve sözlü edebiyat gelenekleri sayesinde şekil olarak yeni tanıştıkları mesnevinin en güzel örneklerini vermişlerdir.
Türk ve İran edebiyatlarında manzum ve mensur olarak yazılan Mihr ü Mâh hikâyeleri, diğer hikâyelerde olduğu gibi, daha çok sembolik yönüyle özem arz etmekte-dir. Bu eserlerdeki kişi isimleri, gökcisimlerine ve gökcisimlerinin işleyişlerine verilen isimlerden oluşmaktadır. Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Mihr ü Mâh mesnevisi, bunlardan biridir. Bu eser, çok değişik açılım ve yorumlara müsait sembollerle yazılmıştır.
Edebi eserlerdeki temayı şekillendiren konu, Mâh ve Mihr’in aşklarıdır. Tematik olarak mesnevide göksel öğelerin işleyişi de bulunur. Ayrıca Mihr ve Mâh eksenli sembo-lizm ile insan ile Allah arasındaki muhabbet, tasavvufi anlayışla açıklanmaktadır.
16. yüzyılda yazılmış olan eserin Türkiye ve dünya kütüphanelerinde bilinen üç nüshası bulunmaktadır. Bu çalışmada Mihr ü Mâh mesnevisinin üç nüshasının karşılaş-tırmalı çeviri yazısı yapılacaktır. Çeviri yazısı yapılan metnin incelenmesi, tahkiyeye da-yalı eserlerin inceleme yöntemleri çerçevesinde olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Mihr ü Mâh, Gökcisimleri, Mesnevi, Sembolizm, Aşk, Tasavvuf. 

Divan edebiyatında âşığın sevgiliye duyduğu aşk, bu aşktan dolayı çektiği acı ile sevgilinin güzelliği ve acımasız-lığı pek çok mazmunla anlatılmıştır. Şem-pervane, gül-bülbül, kumru-çınar gibi mazmunlar çoğunlukla doğadan ve günlük hayatın içinden seçilmiştir. Bunlar içerisinde en yaygın olan şüphesiz gül ve bülbüldür. Gül sevgilinin pek çok güzellik öğesinin benzetmeliğidir. Aynı zamanda Hz. Muhammed'in simgesi olarak da edebiyatımızda ayrı bir öneme sahiptir. Güllere düşkün olan bülbül ise divan şiirinde aşığın timsalidir. Güllerin arasında sabahtan akşa-ma kadar öten bu kuş ve gül arasında bir bağ olduğu düşü-nülmüştür. Divan şairleri gül-bülbül ilişkisine eserlerinde çokça değinmişlerdir. Ayrıca bu konuda müstakil eserler de vermişlerdir. Gül-bülbül hikâyesini anlatan ilk eserin İran edebiyatından Attar'a ait olduğu ve bu hikâyenin İran'dan Araplara, Araplar kanalıyla da Avrupa'ya yayıldığı düşü-nülmektedir. Türk edebiyatındaki ilk Gül ü Bülbül eserinin ise Mevlânâ'ya ait olduğu bilinmektedir. İkinci eser ise Rifâî'nindir. Çalışmamızda Rifâî'nin Bülbül-nâmesi şekil ve muhteva yönünden ele alınmış ve Alex Olrik'in Epik Kanunlar Teorisi'ne göre incelenmiştir.

Rumijeva opsežna djela predstavljaju kaleidoskopsku sliku Boga, čovjeka, svijeta i međuodnosa ove tri realnosti. Ali, unatoč često zbunjujućoj složenosti slike koju Rumi slika, sva njegova izlaganja i objašnjenja su tako natopljena svagdanjom aromom i tako su skladna da se gotovo može suglasiti sa onima koji tvrde kako su sva ona svodiva na jednu sentencu ili frazu. Ljubav je za njega upravo bit i svrha života. Kako nas Rumi podsjeća, ona pogađa sve, uključujući i one koji ljubav izbjegavaju - čak i one koji riječ “romantičan” koriste kao znak neodobravanja. „Odaberi Ljubav, Ljubav! Bez slatkog života Ljubavi, življenje je teret - kao što si i sam uvidio.“