Serbest nazım ve toplumcu şiir
| Türk edebiyatı |
|---|
| Kategorik olarak |
| İslamiyet öncesi |
| İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatı |
| Batı etkisi |
Serbest nazım ve toplumcu şiir, 1920 – 1960 yılları arasında etkili olan şiir hareketi. Başlıca temsilcileri: Nâzım Hikmet, Rıfat Ilgaz, Aziz Nesin, Ceyhun Atuf Kansu, Ahmed Arif, Ercüment Behzat Lav, Arif Damar, Şevket Süreyya Aydemir, Vedat Nedim Tör, Enver Gökçe, Şükran Kurdakul ve Mehmet Başaran'dır.
Terimler
[değiştir | kaynağı değiştir]Serbest nazım: Genellikle ölçü ve uyağa bağlı bulunmayan ve dizelerdeki hece sayısı değişik olan şiirlerdir. Daha çok Servet-i Fünûn edebiyatından sonra yaygınlık göstermiştir. Bu türde ahenk, aliterasyon ve asonanslarla sağlanır.
Toplumcu şiir: İdeolojik eğilimli şiir türüdür, daha çok meteryalist dünya görüşü üzerine temellendirilmiştir ve Marksist ideolojiyle de şekillendirilmiştir. Bu şiir eğiliminde insan ve toplum ilişkileri realist bir biçimde ele alınır. Bu görüşe göre eser veren şair ve yazarlar; işçi sorunları, köylü sorunları, siyasal ve toplumsal sorunlar gibi çeşitli konularda bir şeylere farkındalık yaratmaya çalışıp okuru etkilemeye çalışırlar. Toplum için sanat anlayışını da benimsemişlerdir.
Genel özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu türdeki eserlerde pragmatik ve didaktik bir yapı görülür. Şiirlerde savunulan bir görüş vardır. Şairler "toplum için sanat" doğrultusunda toplumsal kaygı güderek eserler vermiş ve gelecekçilik (fütürizm) akımından etkilenmişlerdir. Bu anlayışta eser veren şairler, şiirde önemli olanın "içerik" olduğunu savunup sanatsal kaygı gütmeden ölçüsüz ve uyaksız şiirler yazmışlardır. Eserler geniş kitlelere hitap etmek amacıyla yazılmıştır. Şiirde bireysellikten çok kolektiflik vardır.[1]
Dönem şairlerinden Nazım Hikmet, Vladimir Mayakovski'nin sanat görüşünü benimseyerek serbest nazım ve toplumcu şiirin öncüsü olmuştur. Nazım Hikmet'in yapıtları Türkiye'de uzun zaman yasaklanmıştır. Ayrıca 1951 yılında Türk vatandaşlığından çıkarılmıştır, 2009 yılında ise Bakanlar Kurulu kararı ile bu işlem iptal edilmiştir.[2] Nazım Hikmet'in şiirleri elliden fazla dile çevrilmiş ve eserleri birçok ödül almıştır.[kaynak belirtilmeli] Dönem şair ve yazarlarından Rıfat Ilgaz yapıtlarında yoksulların yaşamını mizahi öğelerle anlatmıştır. Ahmed Arif ise şiirlerinde ezilen insanlardan yana tavır alarak toplumcu şiirlerini Hasretinden Prangalar Eskittim adlı kitabıyla yayınlamıştır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Serbest nazım ve toplumcu şiir 11 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016
- ^ Nazım Hikmet'in hayatı ve şiirleri 10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Mariya LEONTİÇ Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016