Pehlevî Hanedanı
| Pehlevî Hanedanı دودمان پهلوی | |
|---|---|
 Pehlevi hanedanlık arması | |
| Ülke |  İran Şehinşah Devleti |
| Aktif bölge(ler) | Orta Doğu |
| Milliyet | Mazenderan |
| Kuruluş | 15 Aralık 1925); Tahran |
| Kurucu | Rıza Şah Pehlevi |
| Hanedan reisi | Prens Rıza Pehlevi |
| Ünlü üyeleri | Rıza Pehlevi Muhammed Rıza Pehlevi |
| Güncel durumu | Sürgün |
| Devriliş | 11 Şubat 1979 |
| Son hükümdar | Muhammed Rıza Pehlevi |
| Unvan(lar) | Şah Şahbanu |
| İran tarihi dizisinin bir parçası |
|---|
 |
|
Zaman çizelgesi |
Pehlevî Hanedanı (Farsça: دودمان پهلوی romanize: Dudmān-e Pahlavī), İran Şahanşah Devleti'ne 54 yıl boyunca hükmetmiş Mazenderan[1] kökenli hanedan.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]1921'de İran Kazak Tugay'nın eski bir tuğgenerali olan Rıza Han (1919 yılında Pehlevi soyadını almıştır) 3.000-4.000 kişilik güçlü müfrezesi ile Tahran'a girip Kaçar Hanedanı içinde iktidarı ele geçirmiş, 1925 yılında Ahmed Şah Kaçar'ı tahttan indirip kendini Şah ilan etmiştir.[2] Başlangıçta, Pehlevi çağdaşı Atatürk'ün Türkiye'de yaptığı gibi cumhuriyet ilan etmeyi planlamıştı. Ancak İngiliz ve din adamlarının muhalefeti karşısında bu fikirden vazgeçti.[3]
II. Dünya Savaşı sırasında Temmuz 1941'de güneyden İngiltere ve kuzeyden SSCB'nin İran'a saldırarak işgal etmesi üzerine, Rıza Şah Pehlevi tahtını oğlu Muhammed Rıza Pehlevi'ye bırakıp Güney Afrika'ya kaçmıştır.
Yıkılış
[değiştir | kaynağı değiştir]1970'lerin ortalarında, artan petrol gelirlerine güvenen Muhammed Rıza, ülkesinin ilerlemesi ve Beyaz Devrim reformlarınca bir dizi daha hırslı ve daha cesur planlara başladı. Ancak sosyoekonomik ilerlemeler din adamlarını rahatsız etti. İnsanlar İslami ilkelere bağlı bir ideoloji altında toplanmaya başladı. Ayetullah Humeyni de bunun lideri oldu. Pehlevi rejimi Ocak 1979'da Ayetullah Humeyni önderliğinde gerçekleştirilen İran Devrimi sonucunda hanedan yıkılmış ve Muhammed Rıza Pehlevi Enver Sedat'ın onur konuğu olarak ailesiyle Mısır'a sığınmıştır.[4]
Muhammed Rıza Pehlevi'nin ölümünün ardından Prens Rıza Pehlevi hanedanın varisi oldu.
Hanedan Reisleri Listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]| Ad | Portre | Doğum | Ölüm | Reislik başlangıcı | Reislik sonu | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| İran Şahları | ||||||
| 1 | Rıza Şah Pehlevi |  |
15 Mart 1878 | 26 Temmuz 1944 | 15 Aralık 1925 | 16 Eylül 1941 |
| 2 | Muhammed Rıza Pehlevi |  |
26 Ekim 1919 | 27 Temmuz 1980 | 16 Eylül 1941 | 11 Şubat 1979 |
| Taht talipleri | ||||||
| 1 | Muhammed Rıza Pehlevi |  |
26 Ekim 1919 | 27 Temmuz 1980 | 16 Eylül 1941 | 27 Temmuz 1980 |
| — |
|
14 Ekim 1938 | - | 27 Temmuz 1980[5] | 31 Ekim 1980[5] | |
| 2 | Rıza Pehlevi |  |
31 Ekim 1960 | - | 31 Ekim 1980[5] | Hala görevli |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Aghaie, Kamran Scot (1 December 2011). The Martyrs of Karbala: Shi'i Symbols and Rituals in Modern Iran 27 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. University of Washington Press. ISBN 978-0-295-80078-3.
- ^ Mashallah Ajudani". Ajoudani
- ^ Curtis, Glenn E.; Hooglund, Eric. Iran: A Country Study: A Country Study. Government Printing Office. p. 27. ISBN 978-0-8444-1187-3.
- ^ "The Imperial Coronation of Iran". www.farahpahlavi.org (İngilizce). 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2022.
- ^ a b c d "Former Iranian Crown Prince Reza Pahlavi will proclaim himself the new shah of Iran", United Press International, 17 Ekim 1980, 28 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Ocak 2019,
His Imperial Highness Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran, will reach his constitutional majority on the 9th of Aban, 1359 (October 31, 1980). On this date, and in conformity with the Iranian Constitution, the regency of Her Imperial Majesty Farah Pahlavi, Shahbanou of Iran, will come to an end and His Imperial Highness, who on this occasion will send a message to the people of Iran, will succeed his father, His Imperial Majesty Mohammed Reza Shah Pahlavi, deceased in Cairo on Mordad 5, 1359 (July 27, 1980).
