İçeriğe atla

Serbedârîler

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Serbedârîler
Serbedârîler
1337-1381
Türİmparatorluk
BaşkentSebzevar
Yaygın dil(ler)Farsça
HükûmetMutlak Monarşi
Lider 
• 1332–1338
Abd al-Razzaq ibn Fazlullah
• 1338–1343
Wajih ad-Din Mas'ud
• 1343–1346
Muhammad Temur
• 1379–1381
Khwaja 'Ali-yi Mu'ayyad ibn Masud
Tarihçe 
• İlhanlılar'dan bağımsızlığını kazandı
1337
• Khwaja Ali-yi Mu'ayyad, Timur'a boyun eğdi
1381
Öncüller
Ardıllar
İlhanlılar
Timur İmparatorluğu
Kart Hanedanı
Günümüzdeki durumuİran

Serbedâriler, İlhanlı Devleti'nin yıkılışından sonra İran'da kurulan ve Horasan ile Esterabad yörelerinde 1337-1381 arasında hüküm süren devlet. Yöneticileri Şii inancına sahipti.

Hükümdârları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Serbedariler'in 11 hükümdarı bulunmuştur. Bunların listesi şudur:

  • Abdulrazzak bin Fazlullah (1332–1338)
  • Vaciheddin Mesut bin Fazlullah (1338–1343)
  • Muhammed Aytemur (1343–1346)
  • Kaba Isfendiyar (1346–1347)
  • Lütfüllah (1347–1348 d.1361)
  • Hoca Tacceddin Ali (1348–1353)
  • Yahya bin Karavi (1353–1358)
  • Zahireddin (1358–1359)
  • Haydar el-Kassab (1359–1360)
  • Lütfüllah (ikinci saltanat) (1360–1361)
  • Hasan el-Damgani (1361–1364)
  • Hoca Ali-yi Muayyed bin Mesut (1364–1376 ö.1386)
  • Rukneddin (1376–1379)
  • Hoca Ali-yi Muayyad bin Mesut (ikinci saltanat) (1379–1386)

Bu hükümdarların 10'u değişik nedenlerle öldürülmüştür.

Serbedârlar devrinde “Alevî-Bâtınîllik” hareketleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Serbedârlar tarafından sürekli olarak desteklenen ve himaye edilen Şia-i Bâtıniye mezhebi bu sayede yaptığı hamlelerle yeniden hayât bulmağa uğraşmaktaydı. Serbedârlar hükûmeti Horasan’da meşhur Ebû Bekir Beyhakî’nin de memleketi olan Beyhak kasabasına bağlı “Şîʿa-i Bâtıniye” mezhebinin en yaygın olduğu “Paştin” köyünde doğan Abd’ûr-Razzak adında bir kişi tarafından kurulmuştu.[1][2] Şeyh Cevrî’nin hâlifesi Emîr Seyyid İzz’ed-Dîn Suğundî’nin nâkibi olan “Seyyid Kıvâm’ed-Dîn” daha İlhanlılar devrinde “Mazenderan” ve “Sari” yörelerinde şiddetli Şiî propagandalarını başlatmış bulunmaktaydı. Bu devirde Horasan’da hiç eksik olmayan isyânların başında mutlaka bir şeyh ya da Şia-i Bâtıniye tarafından idare edilmekte olan bir zâviye bulunmaktaydı. H. 737 / M. 1337 yılında Serbedârlar Hükûmeti’nin kurucusu olan Abd’ûr-Razzak’ın kardeşi Vecd’ed-Dîn’in de aralarında yer aldığı çok mühim kuvvetlerle Tus şehrinin üzerine yürüyen Hasan Cevrî müridlerinden “Derviş Aziz” tarafından Horasan’da büyük bir ihtilâl çıkartıldı. Türkistan, Belh, Tirmiz, Herat, Hâf, Khûhistan, Kerman, Meşhed, Nişapur gibi büyük şehirlerin tamamı Hasan Cevrî müridlerinin denetimi altına alındı.

Devlet, 1381'de Timur Devleti tarafından ortadan kaldırıldı.

  1. ^ Sahâif’ûl-İhbâr, Cilt 3, Sayfa 16.
  2. ^ Ravzat’ûl-Saffaç, Cilt 5, Sayfa 243.

Başvuru kitapları

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Peter Jackson (1986). The Cambridge History of Iran, Volume Sik: The Timurid and Safavid Periods. ISBN 0-521-20094-6