Hekatomnos Anıt Mezarı
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Mozole |
| Adres | Milas, Muğla |
| Şehir | Muğla |
| Ülke | Türkiye |
| Koordinatlar | 37°18′54″K 27°46′58″D / 37.31500°K 27.78278°D |
| Adını aldığı | Karya satrabı Hekatomnos |
| Temel atma | M.Ö. 4. yüzyıl |
| Tanınma nedeni | Halikarnas Mozolesi'nin öncüsü |
Hekatomnos Anıt Mezarı, Karya'nın kurucu satrapı Hekatomnos'un günümüzde Muğla'nın Milas ilçesinde yer alan anıt mezarı.
Hisarbaşı tepesinin doğu yamacında bulunan mezar, M.Ö. 4. yüzyıla tarihlenir. 2010 yılında keşfedilen mezar, antik çağ dünyasının en önemli mezar anıtlarındır.[1] Günümüze "mozole" kavramını taşıyan ve dünyanın yedi harikasından birisi olan Halikarnas Mozolesi'nin atası kabul edilir.[2]
Hekatomnos Anıt Mezarı; 91 x 110 metre boyutundaki büyük terasın ortasındaki 29,4 x 36 metre taban alanında, 3 metre yüksekliğindeki üst podyumun üzerinde yükselir. Taban ölçüleri Hekatomnos'un oğlu Mausolos adına yapılan Halikarnas Mozolesi ile aynı boyutlardadır.
Mezar odasındaki duvar resimleri ve "Hekatomnos Frizli Lahdi" üzerindeki kabarmaları dönemin sanat algısı ve düzeyini göstermesi açısından önemlidir. Ön yüzünde Hekatomnos'un sunu veya bir veda sahnesiyle betimlendiği; arka yüzünde ise oğlu Maussollos aslan avındayken betimlendiği Hektamnos Frizli Lahdi, büyüklüğü, niteliği ve sahibinin kişiliği nedeniyle Anadolu'daki tek örnektir.[1] Lahit odası ise Klasik çağın zirvesindeki duvar resimleriyle kaplıdır.
Anıt mezar ve kutsal alanı, 2012'de UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi'ne eklenmiştir.[3]
2014 yılında mezarın çevresindeki yazıtlarda 121 satırlık bir şiir bulunmuştur. Klasik antik dönemin en uzun şiiri kabul edilen şiir hükümdara hitaben yazılmıştır.[4][5] Stel üzerindeki klasik dönem yazıtta en çarpıcı ayrıntı şiir'de geçen ''Sen'' diye hitap edilmesi, Hükümdar başarılarının önemini vurguladığı sanılmaktadır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]M.Ö. 4. yüzyıla tarihlenen anıt mezar, karya satrabı Hekatomonos için yaptırılmıştır.
Mezar alanının podyumu ve podyumun doğu kenarının ortasındaki Romalılar devrinde dikilmiş onur sütunu, arkeolog Jacob Spon'un 1675-1676'daki seyahati sırasında keşfedildi. Başlangıçta yapının bir tapınak olduğu düşünüldü ancak daha sonra bunun bir anıt mezar olduğu ve mimari şekli bakımından daha sonraki dönemlerde inşa edilen anıtmezarlara öncülük ettiği ortaya kondu.[3][6]
Anıt mezarın kimin için yaptırıldığı tartışma konusu olmuştur. 1994-1995 yıllarında Milas'ta, Uzunyuva'da yüzey araştırması yapan Alman arkeoloji profesörü Frank Rumscheid'in tezine göre anıt mezar, Karia satrabı Mausolos'un kendisi ve hem kız kardeşi hem eşi olan Artemisia için Mylasa'da yaptırmaya başladığı ancak yarım kalan yapıdır. Bu teze göre Mausolos M.Ö. 367 yılında başkenti Mylasa'dan Halikarnassos'a taşıyınca, inşaat da yarım kalmış ve yeni başkentte Halikarnassos Anıt Mezarı'nın inşası başlamıştır. Ancak 2010 yılında başlatılan kurtarma kazılarıda görev yapan arkeologlar bu anıt mezarın Mausolos'un babası Hekatomonos için yaptırılmış olduğunu belirledi.
Mezar odası, 2010 yılında define avcıları tarafından gerçekleştirilen kaçak kazıların tespt edilmesi ile ortaya çıktı.[7][8] Anıt mezardan kaçırılan Altın Taç ve dağ keçisi heykelciği 2018'de İskoçya'da bulunarak Türkiye'ye geri getirildi.[9]
Mezar alanının bölümleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Podyum, Hisarbaşı Tepesinin doğu yamacında 91 x 110 metrelik bir terasın ortasında yükselir. 29.4 x 36x 3metre ölçülerindedir.
Temenos Duvarı, anıt mezarı çevreleyen duvarın günümüze kadar gelebilmiş doğu cephesidir. 10metre yüksekliğindedir. Anıt mezar çevresindeki duvarın diğer kenarları yer yer yol ve yapı altlarında kalmıştır.[10]
Menandros Onur Sütunu, podyumun doğu kenarının ortasında M.Ö 1. yüzyılda dikilmiş korint biçimli sütundur. Mezardan bağımsız bir yapıdır. Mylasa şehrinin ünlü konuşmacısı ve halk önderi Euthydemos'un torunu Menandros tarafından yaptırılmıştır. Sütunun üzerinde "Halk, Menandros’u, Uliades’in oğlu ve Euthydemos’un torununu, memleketin iyilikseveri ve iyilikseverlerin evladını heykel olarak buraya dikti." şeklinde yazıt bulunur. Yazıt ilk defa 1775 yılında Richard Chandler tarafından keşfedilmiştir. Chandler, sütunun Menandros'un onur heykelini taşıdığını belirtmiştir. Üzrinde bir leylek yuva yaptığı için sütun yöre halkı tarafından "Uzunyuva" olarak adlandırılır.[11]
Mezar Odası, 275 x 215x 185santim boyutlarındadır ve birinci sınıf mermer işçiliğiyle dört yüzü birden kabartmalarla işlenmiştir.[12] 2010 yılında define avcıları tarafından tespit edilip yağmalanmıştır.[13]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Hekatomnos Anıt Mezarı Ve Kutsal Alanı (Muğla)". Kulturvarliklari.gov.tr sitesi. 31 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2018.
- ^ "Karya'nın Kurucu Kralı Hekatomnos'un Son Uykusu..." Insanvesanat.com, 25 Nisan 2016. 3 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2018.
- ^ a b "Mausoleum and Sacred area of Hecatomnus" (İngilizce). UNESCO. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2016.
- ^ "En uzun şiir 2 bin 400 yıl sonra bulundu!". Posta. 20 Ekim 2014. 6 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2016.
- ^ "Son On Yılın En Önemli Epigrafik Buluntusu Milas – Uzunyuva'dan!". Arkeolojihaber.net 15 Ekim 2014. 20 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018.
- ^ "Hekatomnos Lahti ve Kutsal Alanı". Timestopsmugla.com. 24 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018.
- ^ "2500 yıllık mezar soygunu cezası: 100 TL". Milliyet gazetesi, 27 Nisan 2013. 3 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018.
- ^ "Koğuş arkadaşının itirafı 'yüzyılın keşfi'ni sağladı". Posta gazetesi 15 Ağustos 2010. 3 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018.
- ^ "Altın Taç ve Dağ Keçisi Figürü Türkiye'ye döndü". Ntv.com.tr haber sitesi, 30 Ocak 2018. 5 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2019.
- ^ "Hekatomnos Anıt Mezarı Temenos Duvarı ( Muğla-Milas - 2012 )". Yayinsaatbergama.com. 16 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018.
- ^ "Kral Mezarının Değişmez Bekçileri". Haberler.com, 11 Mayıs 2012. 14 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018.
- ^ "Çok Bilimsel Soygun". CNNTurk.com web sitesi, 12 Ağustoas 2010. 30 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018.
- ^ "ÇEKÜL Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen: 'Tarihi eser kaçakçılığını önlemek için kurumlar bir araya gelmeli'". Çekül Vakfı web sitesi, 26 Ağustos 2010. 16 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018.