Makédonia Kalér
- Pikeun guna lian ti Makédonia, tempo Makédonia (disambiguasi)
| Република Северна Македонија Republika Severna Makedonija[1] Républik North Makédonia |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Lagu Денес над Македонија (Denes nad Makedonija) |
||||||
 Lokasi Makédonia Kalér (jingga) di buana Éropa (bodas)
|
||||||
| Ibu kota (jeung kota panggedéna) | Skopje | |||||
| Basa resmi | Makédonia1 | |||||
| Démonim | Makédonia | |||||
| Pamaréntah | Républik parleménter | |||||
| - | Présidén | Gordana Siljanovska-Davkova (Гордана Силјановска-Давкова) | ||||
| - | Perdana Menteri | Hristijan Mickoski (Христијан Мицкоски) | ||||
| Kamerdékaan Ti Yugoslavia | ||||||
| - | Proklamasi | 8 Séptémber 1991 | ||||
| - | Pangakuan resmi | 8 April 1993 | ||||
| Aréa | ||||||
| - | Total | 25.713 km² (148) mil² |
||||
| - | Cai (%) | 1.9% | ||||
| Populasi | ||||||
| - | Perkiraan 2019 | 2.100.000 (145) | ||||
| - | Sénsus 2002 | 2.022.547 | ||||
| - | Kapadetan | 83 /km² (111) /mil² |
||||
| GDP (PPP) | Perkiraan 2006 | |||||
| - | Total | $16.94 miliar (103) | ||||
| - | Per kapita | $7.645 | ||||
| GDP (nominal) | Perkiraan 2019 | |||||
| - | Total | $13.000 miliar (137) | ||||
| - | Per kapita | $6.109 | ||||
| Gini? (2004) | 29.3 (handap) | |||||
| HDI (2005) |  0.801 (luhur) (69) |
|||||
| Mata uang | Denar (MKD) |
|||||
| Zona wanci | CET (UTC+1) | |||||
| - | Usum panas (DST) | CEST (UTC+2) | ||||
| TLD Internét | .mk | |||||
| Kode telepon | +389 | |||||
| Basa Albania loba digunakeun di propinsi-propinsi di Makédonia Kulon. Di wewengkon lian, basa Turki, Sérbia, Romania, jeung Aromania ogé digunakeun. | ||||||
Républik Makédonia Kalér (basa Makédonia: Република Северна Македонија, Republika Severna Makedonijadangukeun [1]) atawa Républik Urut Yugoslavia Makédonia (RUYM, Inggris: the former Yugoslav Republic of Macedonia, disingket FYROM[2][3]), mindeng disebut Makédonia, mangrupa hiji nagara nu aya di samenanjung Balkan, Éropa Kidul. Nagara ieu tepung wates jeung Sérbia (sareng Kosovo) di kalér, Albania di kulon, Yunani di kidul, jeung Bulgaria di wétan.
Nagara ieu disebut "Républik Urut Yugoslavia Makédonia" ku Sarikat Bangsa-Bangsa taun 1993[4][5] sabab ngadagoan résolusi ngeunaan papaséaan ngaran kalawan Yunani.[6] Loba institusi internasional jeung nagara lian geus ngakuan nagara ieu kalawan ngaran nu sarua, sanajan mayoritas nagara ngakuan nagara ieu kalawan ngaran konstitusional.
Ibu kota Républik Makedonia nyaéta Skopje, nu miboga 506.926 padumuk dina taun 2004[rujukan?], jeung aya sababaraha kota nu leuwih leutik, misalna, Bitola, Kumanovo, Prilep, Tetovo, Ohrid, Veles, Štip, Kočani, Gostivar, jeung Strumica.
Nagara ieu mangrupa anggota PBB jeung Déwan Éropa, jeung ogé anggota ti La Francophonie, World Trade Organization (WTO), jeung OSCE. Ti Désémber 2005, nagara minangka kandidat anggota Uni Éropa jeung geus ngadaptar asup ka NATO.
Sajarah
[édit | édit sumber]Jaman kuno
[édit | édit sumber]Nagara kahiji nu ngawasaan wewengkon Makédonia nyaéta karajaan Paionia nu ngawasaan lebak walungan Axius jeung wewengkon sakurilingna.[7] Dina taun 336 SM, Raja Phillip II ti Makédonia ngawasaan bagian Paéonia nu pangkidulna jeung ngawangun kota Heraklea Lisentis, kiwari aya di deukeut Bitola.[8] Murangkalihna Phillip II, nyaéta Aléxander Ageung ngawasaan wewengkon Makédonia nu masih dina kawasaan Paionia, jeung saterasna minangka bagian karajaan Aléxander Ageung.
Wewengkon Makédonia saterusna dikawasaan ku tentara Romawi jeung minangka bagian ti dua propinsi di Romawi. Wewenggkon nu leuwih gedé aya di propinsi Macedonia Salutaris, tapi wewengkon wates kalér nu dicicingan ku bangsa Dardani minangka bagian ti propinsi Moesia Superior.[9]
Abad patengahan
[édit | édit sumber]Dina ahir abad ka-6, basa kakawasaan Bizantium mimiti tilelep, sababaraha séké Slav mimiti asup jeung nyicingan wewengkon Makédonia. Séké-sélér Slav nu nyicingan wewengkon Makédonia di antarana séké Draguvite, Sagudate, jeung Strymonoi. Sababaraha séké asli Makédonia, disababkeun ku datangna bangsa Slav, mimiti pindah ka wewengkon nu anyar di pagunungan-pagunungan jeung di wewengkon pabénténgan sabundereun Yunani. Tapi, sababaraha séké asli Makédonia ogé ngasimilasi jeung séké Slav. Urang-urang Slav ieu saterusna ngumpul. Kukumpulan ieu dinamian ku urang Bizantium salaku "Σκλαβινίαι" (Sklaviniai). Bizantium nu awalna kakawasaanna ngirang, mimiti gawé bareng jeung bangsa Slav nu aya di Makédonia.
Teras, Justinian II ngayakeun ékspédisi militér ka sapanjuru wewengkon Makédonia pikeun ngarapihkeun jeung ménta bangsa Slav di Makédonia pikeun gawé bareng sareng Bizantium. Saenggeus ékspédisi ieu, loba urang Slav di Makédonia pindah ka Anatolia pikeun jadi bagian ti tentara Karajaan Bizantium. Sanajan loba urang Slav nu nurut kana kakawasaan Bizantium, loba ogé séké nu masih bébas ti kakawasaan Bizantium. Séké-séké ieu hirup kalawan pipisahan, jeung heunteu nyieun hiji kakawasaan nu ngahijikeun séké-séké éta. Kira-kira taun 850 M, Karajaan Kahiji Bulgaria narajang wewengkon Makédonia jeung lumangsung kalawan lancar pisan, sabab kakawasaan Bizantium di Makédonia leuleus pisan ogé dipangaruhan ku kahayangan séké-séké Slav sangkan ngagabung dina Karajaan Kahiji Bulgaria.[10]
Urang-urang Slav di Makédonia teras ngagem agama Kristen dina abad ka-9 Maséhi, basa Pangéran Boris I ti Bulgaria keur ngawasa. Rahayat Makédonia nu awalna buta hurup teras dikenalkeun hurup ku dua urang pendéta Kristen asal Bizantium, Santo Kyril jeung Santo Methodius, nu ngawanohkeun aksara Glagolitik. Dina taun 1014, Kaisar Basil II ti Bizantium hasil ngéléhkeun tentara ti Tsar Samuil, jeung saterasna mulihkeun kakawasaan Bizantium kana lemah Makédonia. Tapi, dina ahir abad ka-12 Maséhi, kakawasaaan Bizantium di Makédonia leuleus deui jeung dikawasaan ku bangsa Normandia dina hiji panarajangan taun 1080. Awal abad ka-13, Kakaisaran Bulgaria mibogs kakawasaan kana Makédonia.
Ku sabab kaributan politik, Kakaisaran Bulgaria gagal nahanan kakawasaanna kana Makédonia, nu saterasna kakawasaan ieu dicokot deui ku Bizantium. Dina abad ka-14 Maséhi, Makédonia minangka bagian ti Kakaisaran Sérbia, nu némbongkeun diri aranjeunna salaku pambébas bangsa Slav ti kakawasaan Bizantium. Skopje teras minangka ibu kota ti kakaisaran Tsar Stefan Dusan. Sanggeus Dusan pupus, kakawasaan Sérbia leuleus ku sabab pawaris tahta teu sakiat nu satacanna jeung silih sihung antara bangsawan di Makédonia. Tampa palawanan, Makédonia teras labuh ka Turki Utsmaniyah.
Kasadaran nasional
[édit | édit sumber]Kakawasaan Turki Utsmaniyah di Makédonia dianggap kejam. Dina taun 1689, aya hiji pamberontakan kana Turki Utsmaniyah nyaéta pamberontakan Karposh. Sababaraha gerakan pamberontakan mikahayang ayana hiji nagara mandiri nu diwangun di lemah Makédonia. Gerakan ieu diwangun dina ahir abad ka-18 maké ngaran Organisasi Révolusionér Bulgaria-Makédonia-Adrianopel nu saterusna robah jadi SMORO. Dina taun 1905, gerakan ieu dingaranan Organisasi Révolusionér Internal Makédonia-Adrianopel (IMARO).
Saenggeus Perang Dunya I, organisasi IMORO meupeus kana dua, nyaéta Organisasi Révolusionér Internal Makédonia (IMRO) jeung Organisasi Révolusionér Internal Trasia (ITRO). Organisasi ieu heunteu mentingkeun étnis, tapi leuwih neken kana panghijian élemén-élemén nu misah di lemah Makédonia jeung teu paduli naon baé séké-sélér aranjeunna.[11] Kalobaannana anggota SMORO mangrupa urang Slav jeung Bulgaria. Taun 1903, organisasi SMORO ngayakeun pamberontakan Ilinden-Preobrazhenie ngalawan Turki Utsmaniyah jeung hasil ngawangun hiji républik nu ngaranna Républik Krushévo.
Karajaan Sérbia jeung Yugoslavia
[édit | édit sumber]
Sanggeus perang Balkan taun 1912 jeung 1913, wewengkon Makédonia teras kabagi-bagi ka Yunani, Bulgaria, jeung Sérbia. Wewengkon nu dikawasaan ku Sérbia nyaéta Južna Srbija (Sérbia Kidul), ayeuna katelah minagka Républik Makédonia. Sanggeus Perang Dunya I, Sérbia minangka bagian ti Karajaan Sérbia, Kroasia, jeung Slovénia. Dina taun 1929, karajaan ieu dingaranan deui kana Karajaan Yugoslavia jeung karajaan ieu kawangun ti banovinas (propinsi-propinsi). Salah sahiji propinsina ngaranna Vardar Banovina (Makédonia-kiwari).
Yugoslav Makédon (Perang Dunya II)
[édit | édit sumber]Dina taun 1941, wewengkon Yugoslavia dikawasaan ku Blok Poros, kaasup ogé Makedonia nu direbut ku Bulgaria jeung Italia. Tentara nu dirékrut ti Makédon jeung ogé sukarélawan teras ngawangun Brigade ka-5 Bulgaria, nu markasna di Skopje, jeung mibanda tanggung jawab kana déportasi leuwih ti 7000 urang Yahudi ti Skopje jeung Bitola. Kakawasaan lalim ku pihak Blok Poros heunteu diantepkeun kitu wéh, jeung miboga palawanan ti pihak Komunis di Yugoslavia dina pingpinan Josip Broz Tito.
Makédonia di Républik Sosialis Yugoslavia
[édit | édit sumber]Ahir Perang Dunya II, basa Tito minangka Présidén Yugoslavia, Républik Rahayat Féderal Yugoslavia diwangun. Républik Rahayat Makédonia minangka bagian ti genep nagara nu milu ngagabung dina féderasi Yugoslavia. Milu kana parobahan ngaéan Républik Rahayat Féderal Yugoslavia jadi Républik Sosialis Féderal Yugoslavia dina taun 1963, ngaéan Républik Rahayat Makédonia teras robah kana Républik Sosialis Makédonia. Dina taun 1991, kecap 'Sosialis' dihupus ti ngaran resmi Makédonia sanggeus misah ti Yugoslavia.
Déklarasi Kamerdékaan
[édit | édit sumber]Makédonia ngarayakeun kamerdékaan dina kaping 8 Séptémber 1991, dingaranan Poé Kamerdékaan (Ден на независноста, Den na nezavisnosta), saenggeus diayakeunnana réferéndum pikeun miboga kamerdékaan atawa tetep ngawangun féderasi Yugoslavia. Parayaan awakna pamberontakan Ilinden-Préobrazhenie nu sarua jeung poé Santo Eliyah dina kaping 2 Agustus ogé dipangélingan salaku poé kamerdékaan sacara luas di Makédonia.
Perang Sadulur 2001
[édit | édit sumber]Perang sadulur antara Makédonia jeung tentara pamberontak ti étnik Albania nu aya di wewengkon kalér jeung kulon Makédonia, lumangsung ti bulan Maret nepi ka Juni taun 2001. Perang réngsé sanggeus ayana intervénsi ti pihak NATO nu ngintunkeun tentara panjaga rapih jeung ménta kadua pihak sangkan rapih. Teras ditandatanganan Pajangjian Ohrid, nu eusina Makédonia nu arék méré patempatan dina politik jeung budaya ka étnik Albania.
Pihak Albania teras nyatujuan pajangjian ieu jeung sadia pikeun nyerah jeung patuh sapinuhna ka kakawasaan Makédonia. Pasukan pamberontak Albania, NLA, teras dicokotan pakarangna nu saterasna dibéré ka pasukan NATO.
Géografi
[édit | édit sumber]Kalawan aréa kira-kira 25.330 km², Makédonia mangrupa nagara nu aya di Éropa bagian tenggara kalawan koordinat 41°50′Ka, 22°00′W. Nagara ieu tepung wates jeung Yunani di kidul, Sérbia di kalér, Bulgaria di wétan, Albania di kulon, sarta Kosovo di kulon-kalér. Makédonia minangka tempat palangkungan ti Éropa Kulon jeung Tengah ka Laut Aegea ogé palangkungan ti Éropa Kidul ka Éropa Kulon. Nagara ieu mangrupa bagian ti wewengkon Makédon. Makédonia mangrupa nagara nu kakurung daratan. Nagara ieu miboga tilu dano alam nyaéta Dano Ohrid, Dano Prespa, jeung Dano Dojran. Jadi, Makédonia miboga luas cai saluas 477 km² jeung luas daratan 24.856 km².[rujukan?]
Topografi
[édit | édit sumber]| Gunung Korab | 2.764 m | 9.396 suku |
| Pagunugan Šar | 2.747 m | 9.012 suku |
| Pagunungan Baba | 2.601 m | 8.533 suku |
| Jakupica | 2.540 m | 8.333 suku |
| Nidze | 2.521 m | 8.271 suku |
| Deshat | 2.373 m | 7,785 suku |
| Galichica | 2.288 m | 7.507 suku |
| Stogovo | 2.273 m | 7.457 suku |
| Jablanica | 2.257 m | 7.405 suku |
| Osogovo | 2.251 m | 7.383 suku |
| Gunun Bistra | 2.163 m | 7.096 suku |
| Plachkovica | 1.754 m | 5.754 suku |
Nagara Makédonia aya di wewengkon nu loba gunungna jeung katutup ku lebak jeung basin. Wewengkon Makédonia kabagi ku hiji walungan nu ngaranna Walungan Vardar.
Méh sabagian wewengkon Makédonia ngampar ti Šara nepi ka Osgovo nu ngawangun lebak ti Walungan Vardar. Tilu dano gedé, Ohrid, Prespa, jeung Dojran aya di wewengkon kidul Makédonia. Dano Ohrid dianggap salah sahiji ti dano jeung biotop nu pangkolotna di dunya.[12] Wewengkon Makédonia ogé mangrupa wewengkon nu aktif kagiatan séismikna jeung mindeng lindu di Makédonia. Lindu nu panungtungna nu panggedéna nyaéta dina taun 1963 di Skopje, ngakibatkeun ancurna infrastruktur jeung pupusna leuwih ti 1000 jiwa.
Makédonia ogé miboga loba pagunungan. Pagunungan ieu dibagi kana dua runtuyan nyaéta Dinarska jeung Ropodska. Runtuyan pagunungan Dinarska na éta wewengkon nu rawan érosi, ari runtuyan pagunungan Ropodska leuwih mirip jeung pangunungan Alpen. 10 gunung pangluhurna di Makédonia nyaéta:
Iklim
[édit | édit sumber]Makédonia miboga iklim transisi, nyaéta gabungan antara iklim Méditérania jeung iklim kontinéntal. Dina usum panas, Makédonia leuwih condong ka panas jeung saat. Ari dina usum tiis, wewengkon Makédonia leuwih condong ka rada tiis. Rarata curah hujan variasi ti 1.700 mm di wewengkon pagunungan kulon nepi ka 500 mm di wewengkon wétan. Aya tilu iklim utama di Makédonia, nyaéta iklim pagunungan, Méditérania, jeung iklim Kontinéntal. Di wewengkon lebak walungan Vardar jeung Sturmica, di wewengkon Gevgelija, Valandovo, Dojran, jeung Radovish iklimna Méditérania. Wewengkon panghaneutna aya di Demir Kapija jeung Gevgelija, di mana suhuna dina bulan Juli jeung Agustus bisa nepi ka 40 °C.
Iklim pagunungan aya di wewengkon pagunungan nu karakteristikna nyaéta usum tiis nu saljuan jeung usum panas nu karasa tiis. Usum semi di wewengkon ieu leuwih tiis tinimbang usum gugurna. Kalobaannana wewengkon di Makédonia iklimna kontinéntal kalawan usum panas nu haneut jeung usum tiis nu baseuh jeung tiis. Di Makédonia, kira-kira aya 30 stasion météorologi pikeun mikaweruh parobahan cuaca.
Wewengkon administratif
[édit | édit sumber]Wewengkon
[édit | édit sumber]
Makédonia miboga sababaraha wewengkon administratif nyaéta:
- Skopje
- Pelagonia
- Polog
- Wewengkon Wétan
- Wewengkon Tenggara
- Wewengkon wétan-kalér
- Wewengkon kulon-kidul
Kota-kota di Makédonia
[édit | édit sumber]Dina bulan Agustus 2004, Makédonia kabagai kana 85 kota (opštini; tunggal: opština), 10 di antarana aya di wewengkon Skopje Raya. Ieu mangrupa pangirangan ti jumlah 123 kota nu diresmikeun dina bulan Séptémber 1996. Mimilu hal ieu, pamaréntah lokal ngawangun deui kana 34 distrik administratif.
Politik
[édit | édit sumber]Makédonia mangrupa nagara kalawan sistem parleménter nu pamaréntahanna kawangun ti koalisi partéy-partéy ti institusi parlemén hiji kamar (Собрание, Sobranie) jeung hiji institusi paadilan indepénden kalawan hiji mahkamah konstitusi. Hiji parlemén (déwan rahayat) di Makédonia kawangun ti 120 anggota jeung dipilih saban 4 taun. Posisi Présidén di Makédonia penting pisan jeung mibanda peran nu lumayan gedé dina pamaréntahan. Présidén Makédonia mibanda jabatan sebagai Panglima Angakatan Senjata Makédonia jeung Komite Kaamanan Makédonia. Présidén Républik Makédonia dipilih saban 5 taun sakali jeung bisa ngajabat dina 2 kali jabatan.
Sanggeus munculna hukum anyar dina taun 2005, pamaréntahan lokal dibagi kana 78 wewengkon. Ibu kota Skopje sorangan kawangun ti 10 wewengkon administratif nu digabung dina hiji wewengkon nu ngaranna "Greater Skopje". Wewengkon administratif di Makédonia ngatur pamaréntahanna sosorangan. Sababaraha wewengkon administratif bisa nyieun kerja sama dina raloba widang. Partéy politik di Makédonia kalobaannana dumasar kana asal étnis, ngawakilan étnik mayoritas Makédonia jeung minoritas Albania. Isu kateusaimbangan kakawasaan antara étnik mayoritas Makédonia jeung Albania mawa kana konflik sipil taun 2001, jeung papaséaan ieu diréngsékeun kalawan Pajangjian Ohrid dina taun 2004 nu méré tempat leuwih ka étnik Albania. Dina taun 2004, Parlemén masihan otonomi nu leuwih gedé di wewengkon nu padumukna kalobaannana étnik Albania.
Sanggeus pamilihan umum nu dina taun 2006, nu aya masalahna, saeutik, kaayaan politik di nagri ini stabil deui. Pamilihan ieu dimeunangkeun ku partéy tengen-tengah, VMRO-DPMNE nu dipingpin ku Nikola Gruevski. Pilihan Gruevski pikeun ngoalisi jeung Partéy Démokratik Albania tinimbang ngoalisi jeung Partéy Démokratik Sejahtera jeung Kahijian Démokrat pikeun Integrasi nyieun partéy VMRO-DPMNE meunangkeun sora mayoritas ti étnik Albania, Sanajan kameunangan ieu diprotés ku sababaraha élemén.
Pamaréntahan
[édit | édit sumber]Parlemén
[édit | édit sumber]Parlemén Makédonia mangrupa puseur jeung institusi nu miboga kakawasaan dina ngatur pamaréntahan Makédonia. Dumasar kana Konstitusi, Parlemén miboga fungsi salaku institusi pawakilan rahayat Makédonia jeung kakiatan législatif di Makédonia. Parlemén Makédonia kawangun ti 120 anggota nu dipilih sacara umum, langsung jeung bébas dina surat sora nu dirahsiakeun. Parlemén teras ngawakilan rahayat jeung milu ogé dina nepikeun pamikiran di parlemén dumasar kana pawangunanna. Mandat hiji anggota parlemén teu bisa diteujadikeun.
Parlemén Makédonia boga hak pikeun ngadopsi jeung ngarobih konstitusi, nangtukeun pajak jeung biaya-biaya, ngaratifikasi pajanjian internasional jeung ngalaksanakeun hal-hal nu séjén nu geus ditangtukeun Konstitusi.
Institusi paadlian
[édit | édit sumber]Kakiatan yudisial dipiboga ku institusi paadilan. Institusi paadilan di Makédonia diwangun sacara otonom jeung indepénden. Institusi paadlian gawé dumasar kana aturan dina konstitusi, hukum, jeung aturan internasional nu cocog jeung Konstitusi Makédonia. Ngan aya hji istitusi nu ngatur masalah paadilan di Makédonia. Konstitusi Makédonia melarang ayana Mahkamah Darurat.
Hiji jaksa dipilih tampa pawatesan lamun anjeunna ngajabat salaku jaksa jeung teu kénging dipindahkeun iwal sakahayang anjeunna. Dina hal panyabutan jaksa, konstitusi geus nyebutkeun sababaraha institusi nu boga hak sarta alesan-alesan nu cocog. Jaksa-jaksa ogé dibéré kakebalan pikeun nepikeun atanapi nangtukeun pamikiran di Parlemén. Hiji jaksa teu kénging mibanda jabatan boh di kantor publik atawa salaku anggota hiji partéy politik. Aturan nekenkeun yén jaksa teu bisa ngafiliasi dina partéy politik naon baé.
Hubungan luar nagri
[édit | édit sumber]Makédonia minangka anggota ti Sarikat Bangsa-Bangsa dina kaping 8 April 1993, 18 belas bulan sanggeus merdékana ti Yugoslavia. Di PBB, Makédonia disebut salaku "the former Yugoslav Republic of Macedonia" (FYROM), patali jeung papaséaan jeung protés ti Yunani ngeunaan ngaran Makédonia. Di Yunani, ngaran Makédonia sénsitif pisan sabab wewengkon historis Makédonia ogé ngawengku sababaraha wewengkon di Yunani jeung Bulgaria. Makédonia ogémiboga peran nu gedé dina ngawangun nagara jeung budaya Yunani Kuna. Cenah, sang raja Aléxander Ageung nu kasohor téa asalna ti dieu. Uni Éropa[13], Kahijian Siaran Éropa[14], jeung Komite Olimpiade Internasional[15] ogé milu sistem PBB. NATO ogé milu sistem pangaranan ieu, tapi nambihkeun alesan dina pangarananna.
Nagara-nagara anggota PBB ngakuan sacara sah Républik Makédonia tapi masih debat ngeunaan ngaran nu digunakeun pikeun nyebut nagara Makédonia. 3 anggota permanén Déwan Kaamanan PBB (RRC, Amérika Sarikat[16], jeung Rusia) ogé leuwih ti 100 nagara anggota PBB leuwih condong maké ngaran Républik Makédonia;[17], tinimbang maké ngaran "the former Yugoslav Republic of Macedonia".
Militér
[édit | édit sumber]Angkatan Senjata Makédonia diwangun ti Angkatan Darat jeung Angkatan Udara. Kawijakan patahanan nasional boga tujuan pikeun ngajaga kamerdékaan jeung kakawasaan Makédonia kana lemah jeung angkasa nu aya di wewengkon Makédonia. Tujuan nu séjén nyaéta pikeun nyieun hiji angkatan senjata nu terus mekar jeung ngalindungan kapetingan nasional sarta gawé bareng jeung organisasi internasional, utamana NATO.
Menteri Patahanan Makédonia mekarkeun stratégi patahanan jeung néangan kamungkinan ancaman lumangsungna hirup nagara boh ti jeroeun nagri boh ti luar nagri. Anjeunna ogé mibanda tanggung jawab kana sistem patahanan, latihan, kasiapan Angkatan Senjata, pakakasna, sarta ngatur biaya pikeun pamekaran Angkatan Senjata.[18]
Démografi
[édit | édit sumber]Makédonia miboga padumuk 2.061.315 jiwa[19], dumasar kana CIA World Factbook. Ieu mangrupa daptar kota-kota di Makédonia dumasar kana data sénsus taun 1994 (sabab sénsus taun 2002 heunteu ngadata jumlah padumuk dumasar kana kotana)[20]:
| Kota jeung wewengkon administratif panggedéna di Makédonia Kalér | ||||
|---|---|---|---|---|
| Kota | Populasi Kota |
Lambang wewengkon |
Divisi Administratif |
Padumuk |
| Skopje | 444.000 |  |
Skopje Raya | 506.926 |
| Bitola | 80.000 |  |
Wewengkon administratif Bitola | 95.385 |
| Kumanovo | 71.000 |  |
Wewengkon administratif Kumanovo | 105.484 |
| Prilep | 68.000 |  |
Wewengkon administratif Prilep | 76.768 |
| Tetovo | 60.000 |  |
Wewengkon administratif Tetovo | 86.580 |
| Ohrid | 51.000 | Wewengkon administratif Ohrid | 55.749 | |
| Veles | 48.000 |  |
Wewengkon administratif Veles | 55.108 |
| Gostivar | 46.000 |  |
Wewengkon administratif Gostivar | 81.042 |
| Štip | 42.000 |  |
Wewengkon administratif Štip | 47.796 |
| Strumica | 40.000 |  |
Wewengkon administratif Strumica | 54.676 |
| Kočani | 27.000 |  |
Wewengkon administratif Kočani | 38.092 |
| Radoviš | 16.223 |  |
Wewengkon administratif Radoviš | 28.244 |
| Jumlah | % | |
|---|---|---|
| TOTAL | 2,022,547 | 100,00 |
| Makédonia | 1.297.981 | 64,18 |
| Albania | 509.083 | 25,17 |
| Turk | 77.959 | 3,85 |
| Urang Rom | 53.879 | 2,66 |
| Sérbia | 35.939 | 1,78 |
| Vlach | 9.695 | 0,48 |
| nu séjén | 38.011 | 1,88 |
Étnik nu panglobana di Makédonia nyaéta étnik Makédonia. Tabel ieu némbongkeun informasi ngeunaan étnik-étnik nu aya di Makédonia (dumasar kana sénsus 2002)[21]:
Aya loba basa nu dipaké dina kahirupan sapopoé di Makédonia. Basa-basa éta ngaréfléksikeun idéntitas étnik éta. Basa resmi jeung basa nu mindeng dipaké nyaéta basa Makédonia, nu kaasup dina rumpun basa Slav Kidul. Strukturna, basa Makédonia leuwih mirip ka basa Bulgaria tinimbang basa Slav nu séjén.
Basa lian kawas basa Albania, basa Bulgaria, basa Turki, jeung basa Yunani ogé mindeng dipaké dina komunikasi sasami étnik.
Di Konstitusi katulis sacara éksplisit yén basa Makédonia mangrupa basa resmi ti Républik Makédonia. Tapi, katulis ogé yén basa nu dipaké ku padumuk saloba 20% bisa disebut salaku basa resmi, jeung basa Albania minuhan sarat ieu. Sababaraha pamaréntah lokal ogé nyieun basa sababaraha étnik salaku basa resmi.
Atikan
[édit | édit sumber]Sistem atikan Makédonia diwangun ti:
- Atikan Pra-Sakola
- Atikan Dasar
- Atikan Nengah
- Atikan Luhur
Atikan luhur bisa dipibanda liwat kuliah di sababaraha univérsitas di Makédonia kawas Univérsitas St. Kiril jeung Metodij Skopje, Universitas St. Kliment ti Ohrid Bitola, Univérsitas Nagri Tetovo, jeung Univérsitas Goce Delchev Shtip. Aya ogé sababaraha institusi atikan luhur swasta kawas Univérsitas Éropa,[22] Univérsitas Slavia, Univérsitas Éropa Tenggara, jeung sajabana.
USAID geus nyieun hiji program di Makédonia nu ngaranna "Macedonia Connects". Program ieu lumangsung lancar jeung nyieun Makédonia minangka nagara nu kahiji kalina sadaya aréanya geus kahubung kana internét.[23] Menteri Atikan jeung Élmu Pangaweruh Makédonia ngalaporkeu yén 461 sakola di Makédonia geus kahubung kana WiFi. ISP di Makédonia, On.net, ogé geus nyieun MESH Network pikeun nyadiakeun WiFi di sabelas dayeuh gedé di Makédonia.
Budaya
[édit | édit sumber]Makédonia miboga kabeungharan budaya, seni, musik, puisi, jeung arsitéktur. Nagara ieu ogé miboga loba tempat-tempat suci. Féstival musik, film, jeung puisi sok diayakeun saban taun. Gaya musik Makédonia geus kapangaruh ku musik garéja Bizantium. Makédonia ogé mangrupa salah sahiji nagara nu miboga raloba fresko nu masih awet ti jaman Bizantium, ti wanci abad ka-11—16 Maséhi.
Kabudayaan di Makédonia ngagabungkeun budaya nu heula jeung budaya ayeunna. Biara jeung garéja nu diwangun dina wanci Bizantium keur ngawasa ayeunna ngarendeng jeung wangunan modérn. Makédonia ogé katelah ku koléksi ikon-ikon santona, kalobaannana ti Ohrid, jeung ikon-ikon di Makédonia kaasup nu paling boga ajén jeung mahal di dunya.
Dina usum panas sok diayakeun féstival seni di sababaraha dayeuh gedé di Makédonia. Di Ohrid, diayakeun féstival musik klasik jeung drama. Di kota Sturga, ngayakeun panggung soré pambacaan puisi. Bitola sok aya Paméran Poto Internasional upami di ibu kota, Skopje, diayakeun féstival musik Jazz.
Agama
[édit | édit sumber]Kalobaannana rahayat Makédonia (64,7%) ngageman agama Ortodoks dina Garéja Ortodoks Makédonia (nu dina taun 1968 ngadéklarasikeun otonom ti Garéja Ortodoks Sérbia)[24]. Agama Islam minangka agama panglobana kadua nu diageman ku rahayat Makédonia, kalawan perséntase 33%. Umat Kristen nu séjén kawas Katolik jeung Protéstan diageman ku saeutik rahayat Makédonia kalawan perséntase 0,37%. Sésana nyaéta rahayat-rahayat Makédonia nu agamana teu dikanyahoan kalawan perséntase 1,63%.[25] Kalobaannana étnik Turk, Bosnia, jeung Albania ngagem Islam. Aya kira-kira 1200 garéja jeung 400 masigit di Makédonia. Garéja Ortodoks Makédonia miboga hiji kolese husus pikeun para calon pendetana.
Salian ti éta, perséntase Islam di Makédonia kaasup nu panglobana di Éropa, sanggeus nagara Turki, Albania, jeung Bosnia jeung Hérzégovina.
Tempo ogé
[édit | édit sumber]Catetan suku
[édit | édit sumber]- ↑ a b Britannica Archived 2008-06-11 di Wayback Machine, Makedonia, Diaksés dina 2007-06-18.
- ↑ Bonk, M. R., Carlton R. A. (editors) (1997), International Acronyms, Initialisms & Abbreviations Dictionary, 4th Edition, Detroit, New York, Toronto, London: Gale Research, LCCCN 85-642206, ISBN 0-8103-7437-4, ISSN 0743-0523, Volume 1, pg. 516 and Bonk, M. R. (Project Editor) (2003), International Acronyms, Initialisms & Abbreviations Dictionary, 32nd Edition, USA: Gale-Thompson Group, Volume 1, pg. 1789, ISBN 0-7876-4109-X (Part 2 D-I only)
- ↑ Salian ti landian nu panjangna, singketan "FYROM" ogé mindeng dianggo ku organisasi internasional kawas PBB Archived 2007-06-17 di Wayback Machine, UE Archived 2016-03-04 di Wayback Machine, OSCE Archived 2008-05-27 di Wayback Machine, EBU Archived 2011-07-21 di Wayback Machine, the IMF Archived 2008-05-27 di Wayback Machine, Bank Dunia Archived 2008-05-27 di Wayback Machine, WTO Archived 2008-06-17 di Wayback Machine dan NATO Archived 2014-12-13 di Wayback Machine (sadaya dokumén NATO nyebut nagri ieu FYROM kedah disarengan ku téks catetan suku 'Turki ngakuan Makédonia kalawan ngaran konstitusionalna')
- ↑ UN Resolutions #817 of April 7 and #845 of June 18 of 1993
- ↑ "Note on Yugoslavia". Diakses tanggal 2008-05-10. Archived 2011-08-13 di Wayback Machine
- ↑ United Nations Resolution 225 (1993) Archived 2019-01-24 di Wayback Machine
- ↑ Encyclopaedia Britannica - Paeonia Archived 2008-04-18 di Wayback Machine
- ↑ Macedonian Center for Archaeological Research. The Ancient Kingdom of Macedonia in the Republic of Macedonia. [1] Archived 2008-07-26 di Wayback Machine
- ↑ Encyclopaedia Britannica - Scopje Archived 2008-04-26 di Wayback Machine
- ↑ The early Medieval Balkans. John Fine Jr
- ↑ M. Glenny, "The Balkans"
- ↑ Macedonian Ministry of Environment Archived 2008-01-19 di Wayback Machine
- ↑ European Commission. "Background information - The former Yugoslav Republic of Macedonia". Diakses tanggal 2006-10-01. Archived 2007-12-23 di Wayback Machine
- ↑ European Broadcasting Union. "Members' Logos". Diakses tanggal 2006-10-01. Archived 2006-09-28 di Wayback Machine
- ↑ International Olympic Committee. "LIST OF NATIONAL OLYMPIC COMMITTEES PARTICIPATING IN THE XIX OLYMPIC WINTER GAMES IN SALT LAKE CITY" (PDF). Diakses tanggal 2006-10-01. Archived 2008-02-26 di Wayback Machine
- ↑ "US snubs Greece over Macedonia" (dalam bahasa English) (HTML). BBC News Online. 2004-11-04. https://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3981499.stm. Diakses pada 2006-10-01 Archived 2006-11-12 di Wayback Machine
- ↑ "Naming the solution Archived 2008-03-29 di Wayback Machine", Kathimerini English edition, 16 September 2005
- ↑ https://www.morm.gov.mk:8080/morm/en/ARM/Defence-Structure.html Archived 2009-02-25 di Wayback Machine National Command Management
- ↑ CIA World Factbook Archived 2018-01-28 di Wayback Machine
- ↑ "Census of Population, Households and Dwellings in the Republic of Macedonia, 2002 - Book XIII, Skopje, 2005." (PDF) (dalam English and Macedonian). State Statistical Office of the Republic of Macedonia. Archived 2010-09-22 di Wayback Machine
- ↑ "Census of Population, Households and Dwellings in the Republic of Macedonia, 2002 - Book XIII, Skopje, 2005." (PDF) (dalam English and Macedonian). State Statistical Office of the Republic of Macedonia. Archived 2010-09-22 di Wayback Machine
- ↑ OIC Archived 2008-07-24 di Wayback Machine
- ↑ U.S. Agency for International Development Archived 2008-09-25 di Wayback Machine
- ↑ History of the Macedonian Orthodox Church Archived 2008-05-04 di Wayback Machine
- ↑ CIA World Factbook Archived 2018-01-28 di Wayback Machine
Tumbu kaluar
[édit | édit sumber] |
Wikimedia Commons mibanda média séjénna nu patali jeung Makédonia Kalér. |
Tempo ogé Makédonia Kalér di Wikivoyage
- (en) Situs resmi Archived 2008-02-07 di Wayback Machine
- (en) Situs resmi pariwisata
- (en) MyMacedonia.net Archived 2007-05-21 di Wayback Machine
- (en) Bulgarian Policies on the Republic of Macedonia. Sofia: Manfred Wörner Foundation, 2008. 80 pp. (Trilingual publication with English, Bulgarian and Macedonian versions.) ISBN 978-954-92032-2-6