Jonathan Swift

Swift var fødd i Dublin, der han også studerte. I 1689 blei han sekretær for diplomaten William Temple i Surrey, England. I denne tida skreiv han den første prosasatiren sin, A Tale of a Tub – som var retta mot romarkyrkja og kalvinistane, men stort sett forsvarte den anglikanske kyrkja – og dessutan The Battle of the Books, om striden mellom klassikarane og dei moderne forfattarane. Desse blei trykte anonymt i 1704.

Hos Temple trefte han Esther Johnson («Stella»), som han seinare overtalte til å flytta til Dublin, og som han truleg gifta seg med. I 1694 blei han prestevigd, og i 1700–1710 var han sokneprest i Laracor nordvest for Dublin, men oppheldt seg ofte i lengre periodar i London.

Swift skreiv politiske artiklar og satiriske essay, og gjekk i 1710 på grunn av kyrkjepolitikken over frå whigane til toryane, som no kom til makta. I nokre år var han den mest frykta skribenten i torypartiet, ikkje minst som redaktør for The Examiner (1710–1711), men han oppnådde ikkje meir enn domprostembetet ved St. Patrick's Cathedral i Dublin som påskjønning (1713).

Swift hadde blitt venn med Alexander Pope, John Arbuthnot, John Gay og andre litteratar, og det var bittert for han å reisa tilbake til irsk eksil. I 1710–1713 heldt han Stella underretta om livet sitt frå dag til dag i ein serie brev, som seinare har blitt gitt ut som Journal to Stella.

Ei anna kvinne følgde denne gongen etter han til Dublin, Esther Vanhomrigh («Vanessa»). Swift er ualminneleg grov mot kvinnekjønnet i skrifta sine, og forholdet hans til Stella og Vanessa er blant dei mange gåtene om livet hans.

Som forfattar blei han tilsynelatande meir og meir menneskefiendtleg, medan han i røynda ofte var godgjerande. Han blei ein nasjonalhelt for undertrykte irar då han skreiv ei rekkje drastiske satirar mot penge- og handelspolitikken til engelskmennene, særleg dei såkalla Drapier's Letters (1724) og A Modest Proposal (1729).

I 1726 kom meisterverket hans, Gullivers reiser (originaltittel: Gulliver's Travels), der han harselerer over whig-regimet og over menneskeleg dårskap i det heile, under dekke av fire fantastiske reiseskildringar. Boka har halde seg levande på grunn av Swifts oppfinnsame penn og forteljartalent.

Boka blei snart etterlikna av mellom andre Ludvig Holberg i hans Niels Klim, og har blitt omsett til ei mengd språk. I nedskoren form har ho blitt ei klassisk barnebok.

Swift skreiv også vers, ofte grove og spydige. Mest kjent er Verses on the Death of Dr. Swift (1739). The Complete Poems, redigert av Pat Rogers, som kom ut i 1982.

• Gullivers reiser
• Irlands engelskspråklige litteratur
• Storbritannias litteratur
• litteratur

• Downie, J.A.: Jonathan Swift : Political Writer, 1984, isbn 0-7100-9645-3
• Ehrenpreis, Irvin: Swift : The Man, His Works, and The Age, 1962–83, 3 bind
• Fox, Christopher, red.: The Cambridge Companion to Jonathan Swift, 2003, isbn 0-521-00283-4
• McMinn, Joseph: Jonathan Swift : A Literary Life, 1991, isbn 0-333-48585-8
• Nokes, David: Jonathan Swift : A Hypocrite Reversed : A Critical Biography, 1985, isbn 0-19-282055-9