Shatuo

Shatuo ili Šatuo (kineski: 沙陀; pinyin: shātuó or kineski: 沙陀突厥; pinyin: shātuó tūjué , takpđer: Shato, Sha-t'o, sanskrit:; Sart su bili turkijsko (drevno tursko) pleme poznato po važnoj ulozi u politilčkom životu Kine na kraju 9. i u 10. vijeka. Ona se odrazila u tome da su Shatuo osnovali 3 od tzv. Pet dinastija te jedno od nezavisnih kraljevstva u periodu Pet dinastija i Deset kraljevstava.

Neki od historičara smatraju da su Shatuo, zapravo, istovjetni s narodom/plemenom koje se u ranijim kineskim izvorima navodi kao Xueyantuo. Drugi dio da su bili dio Üç-Oğuz konfederacije Oghuz Turaka.

Shatuo se, pak, u kasnijim kineskim izvorima spominju od 8. vijeka, kada su za vrijeme Anshi ustanka sa zapadnih granica tadašnje Kine pružili podršku caru Suzongu. Kasnije su prešli u službu Tibetanskog Carstva, ali su ih 808. godine Tibetanci, zabrinuti za njihovu odanost, napali. Jedna od grupa Shatuoa je našla utočište u današnjoj kineskoj provinciji Shanxi. S vremenom su se Shatuo pokazali odanim dinastiji Tang, te su njihovi vođe dobijali sve veće počasti. Među njima se najviše istakao Li Keyong, koji je 895. čak dobio titulu princ od Jina. Kada je 907. dinastija Tang svrgnuta i zamijenjena dinastijom dinastijom Kasniji Liang, Shatuo su osnovali polunezavisnu državu pod imenom Jin. Godine 923. je Li Keyongov sin Li Cungxu svrgnuo dinastiju Kasniji Liang i osnovao dinastiju Kasniji Tang. Već 936. je Shatuo velmoža po imenu Shi Jingtang svrgnuo Kasniji Tang i osnovao dinastiju Kasniji Jin. Shijevu dinastiju je 946. uništila kitanska invazija sa sjevera; godinu dana kasnije je još jedan Shatuo vojskovođa po imenu Liu Zhiyuan osnovao dinastiju Kasniji Han. Kada je tu dinastiju za samo tri godine okončala dinastija Kasniji Zhou, Shatouo su se povukli na sjever gdje su osnovali državu Sjeverni Han, koja je 979. pripojena dinastiji Sung. Shatuo su kasnije došli pod dominaciju Oirata i Kalmika.

Literatura

• Chavannes, Édouard (1900), Documents sur les Tou-kiue (Turcs) occidentaux. Paris, Librairie d’Amérique et d’Orient. Reprint: Taipei. Cheng Wen Publishing Co. 1969.
• Findley, Carter Vaughn, The Turks in World History. Oxford University Press, (2005). ISBN 0-19-516770-8; 0-19-517726-6 (pbk.)
• Mote, F.W.: Imperial China: 900-1800, Harvard University Press, 1999
• Zuev Yu.A., "Se-Yanto Kaganate And Kimeks (Türkic ethnogeography of the Central Asia in the middle of 7th century)", Shygys, 2004, No 1, pp. 11–21, No 2, pp. 3–26, Oriental Studies Institute, Almaty (In Russian)
• Chinaknowledge: 5 DYNASTIES & 10 STATES
• Shatuo