Pałac Potockich w Tulczynie
48°40′48″N 28°52′12″E/48,680000 28,870000 Pałac Potockich w Tulczynie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
pałac |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy |
1782 r. |
| Zniszczono |
1928 r. |
Położenie na mapie obwodu winnickiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 48°40′48″N 28°52′12″E/48,680000 28,870000
| |
Pałac Potockich[1] (ukr. Палац Потоцьких) – pałac, który polecił zbudować w Tulczynie w 1781 r. Stanisław Szczęsny Potocki. Powstał w stylu klasycystycznym[2] według projektu Lacroix[3]; stał się centrum kresowego latyfundium Potockiego po jego wyprowadzce z Krystynopola.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Pałac znajduje się na końcu miasta przy drodze do Bracławia[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]17 maja 1787 r. w pałacu zatrzymał się król Polski Stanisław August Poniatowski, na cześć którego wydano obiad dla 150 osób. W 1792 r. pałac stanowił główny ośrodek konfederacji targowickiej. Od 1804 r. do końca życia w pałacu mieszkał Stanisław Trembecki. Po śmierci Stanisława Szczęsnego Potockiego w 1809 r. rozpoczął się upadek rezydencji, która znalazła się w ręku jego trzeciej żony Zofii Potockiej, zwanej Piękną Bitynką, a potem ich syna Mieczysława. W 1843 r. pałac odwiedził Józef Ignacy Kraszewski. Od 1892 r. mieściło się w nim kasyno oficerskie. W 1928 r. spłonęło górne piętro pałacu.
Architektura, wyposażenie
[edytuj | edytuj kod]Był to z największy pałac magnacki na wschodnich terenach Rzeczypospolitej, posiadający 17-osiową elewację o długości 68 m. Częściowo zachowany pałac jest przykładem polskiej architektury klasycystycznej i charakterystycznego dla niej typu palladiańskiego. Pałac flankowały dwie oficyny o długości ok. 80 m. Elewacja ogrodowa pałacu przypomina północną elewację pałacu w Łazienkach. Fasadę ozdabiał złoty napis w języku polskim: Oby zawsze wolnych i cnotliwych był mieszkaniem[3], roku 1782 wystawiony. W pałacu było 100 sal, cenna biblioteka z dokumentami sięgającymi XIV i XV w., bogata kolekcja gobelinów i obrazów w tym m.in. Tycjana, Rembrandta, Rafaela, Rubensa, Antoon van Dycka, Teniersa. Park otaczający rezydencję założono w 1793 r. według projektu Piotra Lenreau i nazywany był Chorosza od francuskiego La Roche. Fronton pałacu łączył się widokową aleją z położonym w odległości 200 m kościołem zakonu dominikanów. Aleja obecnie jest zabudowana. Na terenie pałacu tuż przed wizytą króla wybudowano też teatr.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Polski egzonim uchwalony na 124. posiedzeniu KSNG
- ↑ Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 10: Województwo bracławskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996, s. 428-485, ISBN 83-04-04314-9, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ a b c Sulimierski, Chlebowski i Walewski 1892 ↓, s. 611-13.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. XII. Warszawa: 1892.
- Tadeusz Jaroszewski, Pałac w Tulczynie i początki architektury klasycyzmu na Ukrainie, Przegląd Wschodni, rok 1, zeszyt 1, Warszawa 1991.
- Tulczyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 611.