Musa Juka

Musa Juka
Data i miejsce urodzenia	15 października 1880 ; Szkodra
Data i miejsce śmierci	13 listopada 1955 ; Aleksandria
	Minister spraw wewnętrznych Albanii
Okres	od 9 listopada 1936; do 7 kwietnia 1939
Poprzednik	Et’hem Toto
Następca	Maliq Bushati
	Minister prac publicznych Albanii
Okres	od 28 września 1925; do 20 października 1927
Poprzednik	Kosta Kotta
Następca	Hil Mosi
	Minister rolnictwa Albanii
Okres	od 20 czerwca 1928; do 12 września 1929
Poprzednik	Ferit Vokopola
	Odznaczenia

Musa Zyber Juka (ur. 15 października 1880 w Szkodrze^[1], zm. 13 listopada 1955 w Aleksandrii) – albański polityk, w latach 1930–1935 i 1936–1939 minister spraw wewnętrznych, w latach 1925–1927 minister prac publicznych, w latach 1928–1929 minister rolnictwa.

Życiorys

Pochodził z muzułmańskiej rodziny kupieckiej. Był jednym z szóstki dzieci Zybera i Bektashi^[2]. Szkołę średnią ukończył w Szkodrze^[3]. W 1905 rozpoczął pracę w administracji osmańskiej w Szkodrze i wkrótce objął stanowisko dyrektora wydziału finansowego wilajetu szkoderskiego^[2]. W 1910 służył jako tłumacz armii osmańskiej w czasie tłumienia powstania antyosmańskiego w północnej Albanii. W 1914 wspierał działania Esada Paszy Toptaniego i z jego poręczenia został merem Szkodry.

W czasie I wojny światowej współpracował z administracją austro-węgierską. W kwietniu 1917 był członkiem delegacji Albańczyków, która złożyła hołd nowo wybranemu władcy Austro-Węgier Karolowi I^[3].

W 1920 kierował administracją albańską w Szkodrze, w czasie, kiedy miasto znajdowało się pod kontrolą międzynarodową. W latach 1921–1924 ponownie pełnił funkcję mera Szkodry. W 1924 został pozbawiony urzędu, a jego dom spalono. W tym samym roku, w czasie zamachu stanu zorganizowanego przez zwolenników Fana Nolego dom Juki w Szkodrze został spalony przez tłum demonstrantów, a Juka ratował się ucieczką za granicę. Powrócił do kraju wraz z Ahmedem Zogu w grudniu 1924, stając się jednym z jego najbardziej zaufanych współpracowników. We wrześniu 1925 objął stanowisko ministra spraw wewnętrznych, które sprawował do lutego 1927. Ponownie objął kierownictwo resortu spraw wewnętrznych w 1933. Jako szef resortu wykazał się okrucieństwem w tłumieniu spisków skierowanych przeciwko Ahmedowi Zogu. Po stłumieniu rebelii w Fierze w 1935 nakazał aresztować 500 osób^[4]. Dervishi określał ten czas mianem rządów terroru^[5]. Dwukrotnie sprawował urząd ministra prac publicznych. W latach 1926–1939 zasiadał w parlamencie^[3]. Od roku 1932 przewodniczył Albańskiej Federacji Sportowej^[6].

W 1939 w czasie inwazji włoskiej na Albanię opuścił kraj i osiadł w Stambule, w 1950 przeniósł się do Aleksandrii, gdzie współpracował ponownie z królem Zogiem I. W 2015 jego doczesne szczątki sprowadzono z Aleksandrii do Albanii i pochowano w Szkodrze^[7].

Był żonaty (żona Sadete z d. Shpuza), miał czworo dzieci. Jedna z jego córek Safete (Sofija) była malarką, nauczycielką i publicystką^[6].

Ordery i wyróżnienia

Odznaczony Wielką Wstęgą Orderu Skanderbega i Wielkim Krzyżem Orderu Świętego Sawy.

Przypisy

↑ Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B. Tauris: 2013, s. 226. ISBN 978-1-78076-431-3.
↑ ^a ^b Stephen Taylor: Who's who in Central and East-Europe 1933/1934. Zurich: The Central European Times Publishing, 1935, s. 440.
↑ ^a ^b ^c Kastriot Dervishi: Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet. Anëtarët e Këshillit të Ministrave në vitet 1912-2012, jetëshkrimet e tyre dhe veprimtaria e ekzekutivit shqiptar. Tirana: Shtepia Botuese 55, 2012, s. 142.
↑ Owen Pearson: Albania in the Twentieth Century, A History: Volume III. New York: I.B. Tauris, 2006, s. 348. ISBN 978-1-84511-105-2.
↑ Kastriot Dervishi: Historia e shtetit shqiptar 1912-2005. Tirana: 2006. ISBN 99943-799-3-3. (alb.).
↑ ^a ^b Familja Juka mes nderimeve dhe persekutimit. radiandradi.com. [dostęp 2022-06-21]. (alb.).
↑ Zenepe Dibra: Fjalor enciklopedik i hapesires shkodrane, vol. 1. Lezhe: Gjergj Fishta, 2015, s. 581-582. (alb.).

Bibliografia

Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B. Tauris: 2013, s. 226. ISBN 978-1-78076-431-3.
Michael Schmidt-Neke: Entstehung und Ausbau der Königsdiktatur in Albanien (1912–1939): Regierungsbildungen, Herrschaftsweise und Machteliten in einem jungen Balkanstaat. Oldenburg: 1987. ISBN 978-3-486-54321-6. (niem.).

[Elsie-1] Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B. Tauris: 2013, s. 226. ISBN 978-1-78076-431-3.

[whoiswho-2] Stephen Taylor: Who's who in Central and East-Europe 1933/1934. Zurich: The Central European Times Publishing, 1935, s. 440.

[Dervishi-3] Kastriot Dervishi: Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet. Anëtarët e Këshillit të Ministrave në vitet 1912-2012, jetëshkrimet e tyre dhe veprimtaria e ekzekutivit shqiptar. Tirana: Shtepia Botuese 55, 2012, s. 142.

[pearson-4] Owen Pearson: Albania in the Twentieth Century, A History: Volume III. New York: I.B. Tauris, 2006, s. 348. ISBN 978-1-84511-105-2.

[Dervishi2-5] Kastriot Dervishi: Historia e shtetit shqiptar 1912-2005. Tirana: 2006. ISBN 99943-799-3-3. (alb.).

[radi-6] Familja Juka mes nderimeve dhe persekutimit. radiandradi.com. [dostęp 2022-06-21]. (alb.).

[Dibra-7] Zenepe Dibra: Fjalor enciklopedik i hapesires shkodrane, vol. 1. Lezhe: Gjergj Fishta, 2015, s. 581-582. (alb.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Księstwo Albanii	Libohova Toptani Prishtina Alizoti Toptani Biçaku Frashëri Zogu Dibra Delvina Fevziu Gurakuqi Fico Zogu Verlaci Dibra Shala
Republika Albanii	Zogu Kryeziu Juka Dibra Kotta
Królestwo Albanii	Kotta Juka Toto Juka
Królestwo Albanii (protektorat włoski i okupacja niemiecka)	Bushati Merlika Libohova Gjonmarkaj Mirakaj Deva Dine Biçaku
Ludowa Republika Albanii	Lleshi Xoxe Kerenxhi Shehu Hazbiu Shehu Isai Stefani Isai Ruçi Shyti Yzeiri
Republika Albanii	Hysi Kopliku Musaraj Shamata Çelo Ceka Teta Koçi Poçi Gjoni Çipa Rama Toska Olldashi Lezhja Nishani Basha Nishani Noka Tahiri Xhafaj Demiraj Xhafaj Lleshaj Çuçi