Przejdź do zawartości

Mielec

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Mielec (ujednoznacznienie).
Mielec
miasto i gmina
Ilustracja
Rynek w Mielcu
Herb Flaga
Herb Flaga
Dewiza: Tu rozwijają się skrzydła!
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

mielecki

Data założenia

1229 (pierwsze wzmianki)

Prawa miejskie

18 listopada 1470[1]

Prezydent

Radosław Swół

Powierzchnia

46,89[2] km²

Populacja (01.01.2024)
• liczba ludności
• gęstość


56 972[2]
1215 os./km²

Strefa numeracyjna

17

Kod pocztowy

39-300 do 39-303

Tablice rejestracyjne

RMI

Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Mielec”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Mielec”
Ziemia50°17′30″N 21°26′00″E/50,291667 21,433333
TERC (TERYT)

1811011

SIMC

0974618

Hasło promocyjne: Mielec – tu rozwijają się skrzydła!
Urząd miejski
ul. Stefana Żeromskiego 26
39-300 Mielec
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Wiadomości w Wikinews
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Mielec – miasto w południowo-wschodniej Polsce, leżące na obszarze historycznej Małopolski, w województwie podkarpackim, siedziba władz i centrum powiatu mieleckiego. Miasto położone jest w dolinie Wisłoki, w Kotlinie Sandomierskiej.

Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. Mielec z 56 972 mieszkańcami jest drugim najludniejszym miastem w województwie podkarpackim i siedemdziesiątym w kraju[2].

Mielec jest ośrodkiem przemysłowym, z ulokowanymi szkołami techniczno-informatycznymi, branżowymi oraz szkołami wyższymi (kształcącymi na poziom licencjacki oraz magisterski. Dostępne są również studia podyplomowe). Mielec posiada lotnisko umożliwiające loty pasażerskie i czarterowe dla samolotów o kodzie 4B[3][4]. Do lotniska doprowadzona jest bocznica kolejowa obsługująca również Specjalną Strefę Ekonomiczną Euro-Park Mielec. Prawa miejskie zostały uzyskane 18 listopada 1470 roku. Motto miejskie brzmi: Tu rozwijają się skrzydła![5]. Jest największym miastem w Polsce bez dostępu do sieci dróg krajowych (najbliżej jest do autostrady A4 (węzeł Dębica Wschód), a także drogi krajowej nr 9 w okolicach Kolbuszowej). W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Początki miejscowości

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka na temat miejscowości o nazwie Mielec pojawia się w XIII wieku w bulli papieża Grzegorza IX z 1229 roku. W II połowie XIV wieku istniała już parafia (wymieniana jest w spisach świętopietrza)[6]. Historycznie miejscowość znajduje się w ziemi sandomierskiej w Małopolsce[7].

Nadanie praw miejskich i miasto w I Rzeczypospolitej

[edytuj | edytuj kod]

Miasto Mielec powstało 17 marca 1457 roku, kiedy to król Kazimierz IV Jagiellończyk wydał zezwolenie na lokację miasta pod nazwą Nowy Targ, jednak z niewiadomych przyczyn Jan Mielecki, który to zezwolenie otrzymał, nie założył miasta. Dokonali tego jego dwaj synowie Jan i Bernardyn aktem z dnia 18 XI 1470 roku. W 1522 roku powstała najstarsza organizacja cechowa – cech kowalski, a następnie powstały cechy: krawiecki, szewski, garncarski, sukienniczy i tkacki. Kolejnymi właścicielami miasta byli Ossolińscy i Morsztynowie. W 1629 roku właścicielem miasta położonego w powiecie sandomierskim województwa sandomierskiego był Maksymilian Ossoliński[8]. Ród Mieleckich był właścicielem miasta Mielec aż do wygaśnięcia rodu w roku 1771. Za jego rządów w mieście miał miejsce intensywny rozwój rzemiosła[9].

Burmistrzowie (wykaz niekompletny)[10]
Lata Nazwisko
1607–? Mikołaj Wolski
1663 Kilian Piechowicz
1705–1711 Kazimierz Polak vel Rynnowic
1717–1743 Łukasz Brożonowicz

Zabór austriacki i czasy I wojny światowej

[edytuj | edytuj kod]
Widok Mielca od strony Wisłoki z 1847 r. autorstwa Macieja Bogusza Stęczyńskiego

Tragiczny w dziejach Polski rok 1772 zapisał się najpierw wielką powodzią, która na ziemi mieleckiej spowodowała olbrzymie szkody, a następnie I rozbiorem Polski, w wyniku którego Mielec dostał się pod zabór austriacki. W 1775 roku Anna Ossolińska poślubiła Jana Pieniążka, wnosząc w posagu odziedziczoną część miasta. Następnym właścicielem został Ignacy Suchorzewski poślubiając córkę Pieniążków Paulinę. Suchorzewski odsprzedał dobra mieleckie Ludwikowi Starzeńskiemu w 1847 roku, który z kolei pozbył się ich dziesięć lat później na rzecz żydowskiej rodziny Gross. Ostatnimi właścicielami Mielca była rodzina Oborskich w 1891 roku. W 1853 roku Mielec został miastem powiatowym obejmującym obszar, na którym znajdowało się 106 osad i 91 gmin katastralnych. W 1892 roku przy ulicy Kościuszki powstał budynek Rady Miejskiej oraz koszary żandarmerii. W 1900 roku rozwój powiatowego miasta przerwał ogromny pożar, który strawił 3/4 obszaru Mielca. Rok później zwrócono się do Sejmu Krajowego o państwową pożyczkę w wysokości 100 000 koron przeznaczoną na odbudowę miasta. Otrzymano bezzwrotną zapomogę w kwocie 12 000 koron[11]. Na początku dwudziestego wieku mielecki rynek otoczony był rzędem murowanych kamieniczek, wzniesiono gmach sądu (1902), utworzono i zbudowano gimnazjum (1912) oraz siedzibę Rady Powiatowej. Rozwój miasta został przerwany przez wybuch I wojny światowej, która była przyczyną wielu zniszczeń i nadwerężyła potencjał ludności powiatu mieleckiego[12]. Działania wojenne, z charakterystycznymi dla tamtego czasu przemarszami wielkich armii, miały miejsce także na ziemi mieleckiej. Toczyły się tu walki jesienią 1914 i w maju 1915 roku. Przez okoliczne pola i lasy ciągnęły się setki kilometrów okopów, dokonywano masowych rekwizycji, prowadzono ostrzał artyleryjski miasta, niektóre wsie, jak pobliska Żarówka zostały zniszczone. Mielec był zajmowany przez Rosjan dwukrotnie, potem odbijany przez wojska austriacko-węgierskie, skutecznie i na trwałe dopiero w maju 1915 roku. W regionie mieleckim pozostało po tych wydarzeniach kilkanaście cmentarzy wojennych[13].

Burmistrzowie (wykaz niekompletny)[10]
Lata Nazwisko
1791–1794 Paweł Rynnowic vel Polak
1793 Jan Kozana
1867 Władysław Satkowski
1867–1874? Józef Kłos
1875?–1876 Michał Dębicki
1877–1880 Józef Brożonowicz
1881–1887/1888 Józef Kłos
1887/1888–1901 Tomasz Ryniewicz
1902–1903 komisarze rządowi
1904–1908 Feliks Lejko
1908–1910 Feliks Brożonowicz
1911–1912 stanowisko nieobsadzone
1913–1914 Andrzej Pawlikowski
1914–1918 komisarze

Dwudziestolecie międzywojenne

[edytuj | edytuj kod]
Rynek w Mielcu 1932r.

W latach międzywojennych wybudowano w mieście wiele brukowanych ulic, zakładów rzemieślniczych, placówek handlowych i prywatną elektrownię. W 1934 roku region mielecki nawiedziła największa powódź, która zniszczyła ponad 11 tysięcy gospodarstw. W 1936 roku w ramach rozwoju Centralnego Okręgu Przemysłowego powstała w Mielcu państwowa fabryka płatowców (Państwowe Zakłady Lotnicze – Wytwórnia Płatowców nr 2), gdzie rozpoczęto budowę samolotu bombowego PZL P-37 „Łoś”. Budowa zakładu lotniczego pociągnęła za sobą rozwój infrastruktury mieszkaniowej – zbudowano osiedle dla pracowników fabryki oraz domy dla kadry kierowniczej[14].

Do września 1939 roku zdołano w niej zbudować w całości sześć Łosi. Zaledwie trzy oddano do użytku armii, 6 września dwa odleciały do bazy w lotniczej w Małaszewiczach, a trzeci został uszkodzony podczas próby odlotu. Po niemieckich nalotach z 2 września praca w PZL WP 2 ustała. Cztery dni później kierownictwo fabryki otrzymało rozkaz opuszczenia zakładu i ewakuacji do Lwowa, a następnie na przedmoście rumuńskie. Załoga zakładu przed ewakuacją zniszczyła ważniejsze urządzenia, maszyny produkcyjne, samoloty będące w trakcie produkcji i dokumentację techniczną. Zdewastowano dwa niemal gotowe do lotu Łosie i spalono magazyn paliw. Niemcy przejęli zakład 13 września. Po naprawie zniszczeń w PZL WP2, przemianowanym na Flugzeugwerk, zakład włączono do produkcji i remontów samolotów Luftwaffe, produkując usterzenie do niemieckich samolotów bombowych, m.in. Heinkel He 111 i He 177[15].

10 kwietnia 1939 roku został utworzony wielosekcyjny klub sportowy PZL Mielec (późniejsza FKS Stal Mielec). Sekcja piłki nożnej była jedną z dwóch pierwszych (obok sekcji siatkarskiej) w klubie.

Burmistrzowie[10]
Lata Nazwisko
1918 Andrzej Pawlikowski
1918–1919 Józef Kolasiński
1919–1920 Roman Dębicki
1920–1927 komisarze
1927–1929 Franciszek Jaglarz
1930–1934 Jan Paweł Leyko
1934–1939 Franciszek Kazana

II wojna światowa

[edytuj | edytuj kod]

Po wybuchu II wojny światowej miasto (8.09.1939) i zakład lotniczy (13.09.1939) zostały zajęte przez wojska niemieckie. Wykonano na początku września trzy loty zwiadowcze, z których dwa pierwsze nie zostały ostrzelane przez obronę przeciwlotniczą.

2 września 1939 roku, koło godziny jedenastej, eskadra Luftwaffe złożona z 12 bombowców Dornier Do 17 dokonała bombardowania wytwórni samolotów oraz zagajnika, w którym ukryte zostały 3 samoloty Łoś oraz ostrzelano zarówno teren fabryki i miasto. Śmierć poniosło 6 osób z obrony przeciwlotniczej, a kilka zostało rannych. Infrastruktura miasta nie odniosła dużych strat. Zbombardowaniu uległa linia kolejowa na odcinkach Jaślany – Padew oraz Dębica – Mielec – Rozwadów, a także równolegle biegnąca do niej droga. Naloty powtórzyły się 6, 7 i 8 września. W nalocie na Przecław, 3 września, zginęły dwie osoby, a 8 września zniszczeniu uległ most na rzece Wisłoce[15].

4 września w rejonie lasów piątkowskich dokonano zrzutu sześciu niemieckich dywersantów. Trójce udało się dostać do wsi Hochenbach (obecnie Czermin), a pozostałych zastrzelono po spotkaniu z wycofującym się oddziałem wyborowych strzelców huculskich.

Działania wojny obronnej na ziemi mieleckiej związane były z odwrotem oddziałów Armii „Kraków” znad Dunajca w kierunku kolejnej linii oporu – nad Sanem. 7 września do Radomyśla Wielkiego wkroczyła 10 Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej, pod dowództwem płk Stanisława Maczka, późniejszego generała. Zakwaterowano ich w budynku apteki Klary Appel-Brand (obecnie jest to budynek policji). Początkowo rozkazy mówiły o osłonie przeprawy przez Dunajec Grupy Operacyjnej „Boruta” gen. Mieczysława Boruty-Spiechowicza w okolicach Radiowa. Z powodu chaosu informacji i załamania się frontu w okolicach Tarnowa, brygada rozpoczęła odwrót w kierunku Mielca, a oddziały gen. Boruty wycofywały się wzdłuż linii Szczucin – Mielec i Radomyśl – Przecław. Główne siły przemaszerowały przez Radomyśl w nocy z 7 na 8 września. Około południa 8 września do miasteczka dotarł II batalion 49 pp pod dowództwem kpt. Jana Lewickiego. Zadaniem jego było powstrzymywanie marszu oddziałów niemieckich z 2 Dywizji Pancernej XXII korpusu gen. Ewalda von Kleista. W skutkach miało to umożliwić odwrót wojsk polskich[15].

W okolicach Zdziarca jednostki polskie urządziły zasadzkę, w którą wpadł zwiadowca na motocyklu, a w kolejnym patrolu wysłanym w okolice Radomyśla zginął niemiecki major. Wówczas Niemcy postanowili otworzyć ogień artyleryjski w kierunku na Zdziarzec. Około godz. 14 do Radomyśla dotarły pierwsze regularne oddziały niemieckie. Na wysokości ulicy Wałowej przygotowanym polskim jednostkom udało się odeprzeć pierwszy atak, zdobywając dodatkowo na wrogu dwa karabiny maszynowe. Wtedy do ataku Niemcy posłali cały batalion piechoty, wspomagany przez artylerię. Polacy z II batalionu, po 4 godzinnych walkach na przedpolu, musieli ustąpić przeważającym siłom wroga i rozpoczęli odwrót na Mielec. Radomyśl przeszedł w ręce niemieckie, którzy stracili w walkach około 30 osób, a w wyniku walk wiele budynków zostało zniszczonych. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Radomyśla zginęli też pierwsi cywile, Władysław Kużdżał i żydowska dziewczynka[15].

W okolicach Podborza wycofujących się już Polaków z II batalionu zaatakowały czołgi, rozdzielając ich na dwa zgrupowania, a część dostała się do niewoli. Później wraz z około 300 mężczyznami z Radomyśla zostali zamknięci w radomyskim kościele jako zakładnicy, a w Zgórsku Niemcy rozstrzelali siedmiu polskich żołnierzy, m.in. kapitana Jana Krasickiego, których pochowano na miejscowym cmentarzu parafialnym.

Również w Partyni doszło do potyczki. Oddział osłonowy 16 pp. Ziemi Tarnowskiej, dowodzony przez por. Józefa Urbaniaka, z grupą żołnierzy Obrony Narodowej unieruchomił 3 czołgi wroga, lecz czwarty zdołał się wycofać i prowadząc ostrzał zniszczył zabudowania dworskie. W zaistniałej sytuacji Polacy bez strat wycofali się w kierunku Mielca.

Mimo że przez Mielec wycofywały się polskie wojska, to nie doszło do zorganizowanej obrony miasta, ani zakładu lotniczego, gdyż kolejną linię obrony zaplanowano na rzece San. Również i jednostki niemieckie nie zaatakowały, chcąc zdobyć bez zniszczeń nowoczesną fabrykę PZL. O incydencie wymiany ognia, świadczy jednak mogiła polskich żołnierzy, pochowanych na cmentarzu parafialnym w Mielcu we wrześniu 1939 roku. 9 września władza w Czerminie została przejęta przez należących do V kolumny niemieckich kolonistów, którzy wywiesili flagi III Rzeszy i wkraczających żołnierzy witali kwiatami i chlebem[15].

Od 10 do 13 września walki trwały ciągle na północ od Mielca. Niemieckie oddziały wsparte kolejnymi jednostkami z Dąbrowy Tarnowskiej i Radomyśla Wielkiego oraz od północnego zachodu ruszyły na Baranów. Wydany został rozkaz o oderwaniu się jednostek polskich od niemieckich i z 11 na 12 września 120 osobowa grupa żołnierzy WP wycofująca się z Borowej, stoczyła w Pławie potyczkę z Niemcami, w której zginął sierżant A. Słabosz z Zawiercia, a kilku żołnierzy dostało się do niewoli. Dzięki pomocy ludności cywilnej, reszcie polskich żołnierzy udało się przeprawić na drugi brzeg Wisłoki[15].

Na terenie gminy Padew Narodowa 12 i 13 września Grupa Operacyjna „Jagmin” powstrzymywała podążające w pościgu za armią „Kraków”, oddziały 2 Dywizji Pancernej i 6 Dywizji Piechoty. Ofiarność polskich żołnierzy w boju pozwoliła reszcie oddziałów na przekroczenie rzeki San. W tym czasie zaatakowała również bojówka Selbstschutzu, stworzona przez niemieckich osadników, która ostrzelała wycofujące się oddziały polskie, a zginął wówczas m.in. podchorąży Strycharz z Przemyśla[15].

13 września Niemcy spalili synagogę wraz z ponad 80 osobami narodowości żydowskiej, nikt nie przeżył. W tym dniu spalili też dwa inne domy modlitwy. 15 września cała ziemia mielecka znalazła się pod okupacją.

Masowa likwidacja mieleckich Żydów rozpoczęła się 9 marca1942 roku. Gestapo rozstrzelało wówczas ok. 300 osób w Borku (znajduje się tam pamiątkowy obelisk). We wszystkich egzekucjach w tym okresie zginęło ok. 1000 osób. 13 marca rozpoczęła się pięciodniowa wywózka pozostałej ludności żydowskiej. Młodych wywieziono do obozu pracy w Pustkowie, a ok. 500 pozostałych osób do okolicznych gett, skąd trafili do obozu zagłady w Bełżcu. Mielec był pierwszym miastem w Generalnym Gubernatorstwie, które Niemcy ogłosili jako judenrein – „wolne od Żydów” (z zagłady uratowało się podobno ponad 300 Żydów mieleckich, z których 183 wróciło do miasta po zakończeniu działań wojennych)[16].

W marcu 1943 roku oddział partyzancki „Jędrusie” przy współpracy członków Armii Krajowej i Gwardii Ludowej rozbił mieleckie więzienie Gestapo i uwolnił 126 więźniów. Również w marcu tego roku partyzanci Gwardii Ludowej dokonali udanego zamachu na szefa miejscowego Gestapo i komendanta policji[17].

29 lipca 1944 roku czołówkom z oddziałów 1178 i 1176 pułku 350 Dywizji 13 Armii Gwardyjskiej Armii Czerwonej generała lejtnanta Jewgienija Żurawlewa działających w ramach I Frontu Ukraińskiego pod dowództwem marszałka Iwana Koniewa dzięki pomocy mieszkańców udało się sforsować Wisłę i utworzyć przyczółek baranowsko-sandomierski. 31 lipca 1944 roku rano wkroczyły od strony Baranowa do Padwi pierwsze oddziały Armii Czerwonej. Były to formacje saperskie, które miały za zadanie budować most na Wiśle w rejonie Krzemienicy. W tym czasie wojska niemieckie zdążyły umocnić pozycje w rejonie Złotnik, Chorzelowa, zakładów lotniczych oraz lager na osiedlu Smoczka (aż do Biesiadki). Utworzenie przyczółka przez Armię Czerwoną na Wiśle przekreśliło plany obrony niemieckiej na Wiśle i Wisłoce. Wydano jednak rozkaz natychmiastowego zlikwidowania tego przyczółka, które rozpoczęło się 3 sierpnia uderzeniem wojsk niemieckich z Tarnobrzega i Złotnik, Chorzelowa oraz Cyranki, siłami 23 Dywizji Pancernej, 543 Dywizji Grenadierów i 509 batalionu czołgów 17 Armii, dowodzonej przez generała Friedricha Schultza[18].

Tego dnia niemieckie oddziały pancerne rozbiły słabo zabezpieczone pozycje w Tuszowie i uzyskały linię: południowy skraj Krzemienicy, przedpole Baranowa, miejscowości Czajkowa, Trześń i Przyłęk. Reagując na atak, marszałek Koniew, rozkazał odwodowej 5 Armii Gwardyjskiej generała lejtnanta Aleksieja Żadowa rozkaz natarcia. 4 sierpnia z rejonu Hyki Dębiaki–Stara Grobla-Ostrowy Baranowskie ruszyło natarcie 9 Gwardyjskiej Dywizji Powietrznodesantowej(inne języki) dowodzonej przez generała majora Iwana Piczugina(inne języki). Od wschodniego kierunku z Kolbuszowej natarcie prowadziły oddziały 78 Gwardyjskiej Dywizji Piechoty(inne języki)78 Gwardyjskiej Dywizji Piechoty, którą dowodził generał major Aleksander Motow, a od południa nacierała 14 Gwardyjska Dywizja Piechoty(inne języki), pod dowództwem pułkownika Wikentija Skryganowa(inne języki) wspomagana czołgami 3 Armii Pancernej Gwardii. Niemieckie ataki w celu zlikwidowania przyczółka nie powiodły się[18].

W dniach 4 i 5 sierpnia walki toczyły się w rejonie miejscowości Wola Zdakowska, Padew, Jaślany, Czajkowa. W dniach 4 i 5 sierpnia 5 Armia Gwardyjska dzięki pomocy artylerii i lotnictwa rozszerzyła przyczółek baranowsko-sandomierski oraz sforsowała Wisłokę w dolnym jej biegu i nacierała w kierunku południowo-zachodnim na Tarnów. W związku z zagrożeniem opanowania drogi z Tarnowa na Śląsk przez Armię Czerwoną, wojska niemieckie zmuszone zostały do wycofania się z Mielca oraz z Borowy, Glin Małych, Rzędzianowic i Sadkowej Góry. Taki manewr pozwolił na stworzenie obrony na linii Mielec–Piątkowiec–Szczucin. Linia frontu ułożyła się następująco: od północnego zachodu Górki, Czermin, Trzciana, 1 km na wschód od folwarku Józefów- wzdłuż Wisłoki aż do Dąbia[18].

Mielec, chociaż opuszczony przez wojska niemieckie, ciągle był w zasięgu artylerii, która ostrzeliwała Mielec, Złotniki, lotnisko w Chorzelowie oraz szosę lager Smoczka–Mielec. Do dnia 17 sierpnia trwały walki o miejscowości Podleszany, Trzciana i Czermin, które przechodziły kilkakrotnie z rąk do rąk. Obawy o utworzenie kolejnego przyczółka na Wiśle w okolicach Szczucina oraz rozszerzenia przyczółka na Wisłoce w okolicach Przecławia zaowocowały przybyciem posiłków. Spod Sanoka dotarł niemiecki XXIV Korpus Pancerny, któremu podporządkowane zostały dywizje pancerne: 17, 23 i 24. W Szczucinie działał już LIX Korpus Armijny pod dowództwem generała Edgara Röhrichta(inne języki), któremu podlegała 371 Dywizja Piechoty. Oba związki taktyczne działały w ramach 17 Armii będącej związkiem operacyjnym[18].

W dniach 17 i 18 sierpnia po ciężkich walkach Armia Czerwona zajęła: Ziempniów, Słupiec, Wampierzów, Trzcianę, Wadowice, Wolę Mielecką, część Podleszan i Radomyśl, co odsunęło linię frontu od Mielca. W nocy z 18 na 19 sierpnia 1944 roku niemiecki front na zachód od Mielca został wzmocniony przesunięciem 18 Ochotniczej Dywizji Grenadierów Pancernych SS im. Horsta Wessela z Sanoka dowodzonej przez oberführera Augusta-Wilhelma Trabandta(inne języki) oraz 8. Francuskiej Ochotniczej Brygady Szturmowej SS. Nastąpiła stabilizacja sytuacji. Działania wojenne koncentrowały się na utrzymaniu linii obronnych aż do stycznia 1945 roku, kiedy ruszyła ofensywa styczniowa[18].

W ramach akcji „Burza” podczas wkraczania wojsk sowieckich do Mielca walczyła też mielecka Armia Krajowa. W dniach 28 lipca – 6 sierpnia w ramach tej akcji stoczono wiele potyczek z cofającymi się wojskami niemieckimi. Grupa AK „Hejnał” po opuszczeniu przez Niemców fabryki samolotów objęła w nich straż zabezpieczając pozostawiony majątek.

Mielec został zdobyty 6 sierpnia 1944 roku przez oddziały 1 Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej z pomocą oddziałów Armii Krajowej dowodzonych przez K. Łubieńskiego[18][19][20]. Wojska niemieckie, które wycofały się z Mielca, atakowane były przez lokalne oddziały Armii Krajowej. Wehrmacht uznał za konieczne wycofanie się z miasta z powodu sytuacji na froncie. W okolicy trwały walki z armią radziecką, która nad Wisłą utworzyła swój przyczółek i spychała wojska niemieckie na południe. Niemcy chcieli utworzyć nową linię obrony na południe i zachód od jego zabudowań. Zabudowa miasta nie ucierpiała wskutek walk, mimo ognia artyleryjskiego. Ciężkie walki toczyły się wokół miasta i w miejscowościach położonych po drugiej stronie Wisłoki. W ich trakcie zginęło 2291 żołnierzy radzieckich. Zostali pochowani w Rynku w Mielcu, a później przeniesieni na teren przy dzisiejszej ulicy Wolności, na zorganizowany cmentarz[21].

Burmistrzowie[10]
Lata Nazwisko
1939–1941 Apolinary Frank
1941–1944 Johann Zimmermann
Miejsca pamięci
Bunkier z czasów II wojny światowej w SSE w Mielcu
Tablica upamiętniająca zamordowanych w 1939 Żydów w Mielcu (2012)
Tablica upamiętniająca ofiary II wojny światowej na ścianie Zespołu Szkół im. J. Groszkowskiego w Mielcu
Pomnik Armii Krajowej w Mielcu (2014)

Czasy powojenne

[edytuj | edytuj kod]

Po zakończeniu niemieckiej okupacji miasta w 1944 roku powołano na terenie przedwojennych zakładów lotniczych nową fabrykę. Początkowo naprawiano tam zepsute na froncie samoloty radzieckie, a już po zakończeniu wojny i kapitulacji III Rzeszy przestawiono się na przemysł cywilny. Ze względu na powojenne zapotrzebowania Polski produkowano tam m.in. wagi, garnki oraz nadwozia do autobusów i wozów strażackich. Jeszcze przed II wojną światową zakupiono dla PZL Mielec prasy do metalu. Były one tak duże, że nie wywieźli ich ani uciekający Niemcy, ani Rosjanie w 1945 roku. Po wojnie, kiedy zrujnowano przemysł motoryzacyjny, pras użyto do produkcji części głęboko tłoczonych do ciągnika Ursus C-45. Zmiany w produkcji przesądziły o zmianie nazwy: w 1949 roku na Wytwórnie Sprzętu Komunikacyjnego i w 1952 roku na Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego PZL Mielec (WSK-PZL Mielec). Zakład ten był podstawowym źródłem zatrudnienia dla osób na terenie Mielca i okolicznych gmin oraz ośrodkiem kształtującym życie w mieście. W okresie jego działalności wyprodukowano w nim ponad 16 tysięcy samolotów własnej konstrukcji oraz licencjonowanych, głównie na eksport do byłego ZSRR. W Mielcu istniał ośrodek sportowy, którego wizytówką była drużyna piłkarska odnosząca wiele sukcesów na krajowej i zagranicznej arenie sportowej. Rozwój infrastruktury budowlanej zwrócony był głównie na budownictwo osiedli, budynków administracji publicznej oraz sieci dróg w mieście i okolicach.

6 kwietnia 1945 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło Centralne Obozy Pracy dla byłych żołnierzy AK i podziemia niepodległościowego. Obóz pracy nr 137 powstał w Mielcu[22].

W 1953 roku na ówczesnym placu Dzierżyńskiego odsłonięto Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej[17]. 1 lipca 1980 roku na WSK „PZL-Mielec” rozpoczął się strajk, który trwał do 20 lipca 1980 roku przez co zakłady lotnicze w Mielcu były jednymi z pierwszych zakładów pracy, które rozpoczęły protesty przeciwko władzy komunistycznej PRL poprzedzającymi strajki robotnicze w Sierpniu 1980 roku i porozumienia sierpniowe doprowadzające do powstania NSZZ „Solidarność”[23][24].

W 1995 roku w Mielcu powstała pierwsza w Polsce Specjalna Strefa Ekonomiczna Euro-Park Mielec. 16 marca 2007 wytwórnia Sikorsky Aircraft Corporation nabyła PZL Mielec od rządu polskiego z zamiarem rozpoczęcia produkcji śmigłowców[25][26].

Burmistrzowie[10]
Lata Nazwisko
1944 Jerzy Lubos
1944–1948 Antoni Droba
1948–1950 Stanisław Bittner
Przewodniczący Prezydiów Miejskiej Rady Narodowej[27]
Lata Nazwisko
1950–1951 Mieczysław Gebel
1951–1953 Władysław Majewski
1953–1955 Stanisław Ciach
1955–1957 Jan Wirth
1957–1960 Jan Sieprawski
1960–1971 Antoni Wróbel
1971–1972 Stanisław Ciach
1972–1973 Jerzy Korzępa
Naczelnicy miasta[27]
Lata Nazwisko
1973–1975 Zdzisław Dziedzic
1975–1978 Stefan Ćwiok
1978–1981 Józef Król
1981–1985 Lucjan Surowiec
Prezydenci[27]
Lata Nazwisko
1985–1990 Lucjan Surowiec
1990–1994 Władysław Bieniek
1994–2014 Janusz Chodorowski
2014–2018 Daniel Kozdęba (zm. 28 lutego 2018)
2018 pełniący funkcję Fryderyk Kapinos
2018–2024 Jacek Wiśniewski[28]
2024– Radosław Swół[29]

Demografia

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Ludność Mielca.
Liczba ludności i gęstość zaludnienia według płci[30]
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 60 743 100 31 484 51,8 29 259 48,2
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]		 1295,4 671,4 624,0
  • Piramida wieku mieszkańców Mielca w 2014 roku[31].


Miasto liczyło w 2015 roku 60 827 mieszkańców i miało powierzchnię 46,89 km² (stan na 1 stycznia 2015[32])

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]
Zakład Kronospan w Mielcu

Mielec jest jednym z ośrodków przemysłowych na mapie województwa podkarpackiego. Miasto kojarzone jest w głównej mierze z przemysłem lotniczym. Tu zlokalizowane są Polskie Zakłady Lotnicze, największe przedsiębiorstwo tej branży w Polsce, którego lokalizacja została wybrana jeszcze w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego – COP w dwudziestoleciu międzywojennym ze względu na dobre średnie warunki atmosferyczne w ciągu roku. Ta i kilka innych mieleckich firm wchodzi w skład Doliny Lotniczej.

W Mielcu swoją siedzibę ma Specjalna Strefa Ekonomiczna Euro-Park Mielec, która w głównej mierze przyczyniła się do dywersyfikacji przemysłu w mieście i ustabilizowania się sytuacji gospodarczej, a także zapewniła zatrudnienie mieszkańcom po zmianie gospodarki z centralnie planowanej na wolnorynkową i wynikającym z tego zwolnieniom. Wewnątrz strefy ulokowanych jest wiele firm prywatnych, głównie przemysłu lekkiego. Utworzony w mieście jest też Mielecki Park Przemysłowy. Podzielony został na dwie części przy terenach SSE i na osiedlu Wojsław.

Dawne mieleckie produkty

[edytuj | edytuj kod]

Współczesne mieleckie produkty

[edytuj | edytuj kod]
Dawne i współczesne mieleckie produkty
Produkowany w Mielcu S-70i Black Hawk na Radom Air Show (2011)
Produkowany w Mielcu Leopard 6 Litre Roadster podczas prezentacji w Lipsku (2007)
Produkowany PZL M28 Skytruck w wersji przeznaczonej do patrolu morskiego w barwach Straży Granicznej
Samolot-pomnik TS-11 Iskra (październik 2014)

Transport

[edytuj | edytuj kod]

Transport drogowy

[edytuj | edytuj kod]
Mielecki rynek
Ulica Adama Mickiewicza

Obwodnica miasta

[edytuj | edytuj kod]

Ponadto istnieje oddana do użytku 12 listopada 2014 roku[64][65] trasa Kielce – Staszów – Połaniec – Mielec – Kolbuszowa – Rzeszów, w ramach której wybudowany został nowy most na Wiśle w okolicach Połańca[66] oraz obwodnica wschodnia Mielca, której odcinek łączący drogę powiatową Mielec – Szydłowiec z drogą wojewódzką nr 875 Mielec – Kolbuszowa został oddany do użytku 3 listopada 2014 roku[67], a odcinek łączący drogę wojewódzką nr 875 Mielec – Kolbuszowa z drogą wojewódzką nr 985 Mielec – Dębica oddano do użytku 9 stycznia 2015 roku[68][69], natomiast 13 sierpnia 2015 roku oddano odcinek łączący drogę powiatową Mielec – Szydłowiec z drogą wojewódzką nr 985 Mielec – Tarnobrzeg[70][71][72]. Obwodnica Mielca od 5 października 2015 roku jest częścią drogi wojewódzkiej nr 985[73], a ulice na terenie miasta wchodzące przed oddaniem obwodnicy w skład drogi wojewódzkiej tj. ulica Sienkiewicza i ulica Wojsławska z mocy ustawy o drogach publicznych stały się drogami powiatowymi[73][74].

Połączenie z autostradą

[edytuj | edytuj kod]

Około 30 km na południe od Mielca przebiega autostrada A4, będąca jednocześnie drogą międzynarodową E40, której odcinek Dębica – Rzeszów oddano do użytku 30 października 2013 roku, wraz z węzłem Dębica Wschód, łączącym autostradę poprzez drogę powiatową 1288R z drogą wojewódzką nr 985 Mielec – Dębica[75] oraz z drogą krajową nr 94, natomiast 30 października 2014 roku oddano do użytku odcinek Tarnów – Dębica[76].

Dworzec autobusowy

[edytuj | edytuj kod]

W Mielcu działa duże przedsiębiorstwo liniowej komunikacji autobusowej. Spółka Miejska Komunikacja Samochodowa Sp. z o.o. pokrywa zapotrzebowanie na przewóz ludzi w obrębie miasta i jego najbliższych okolic.

Transport międzymiastowy i dalekobieżny realizowany był przez Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej w Mielcu. Został on wykupiony przez firmę Conex, która później została kupiona przez francuską firmę Veolia Transport Central Europe, która następnie została sprzedana europejskiej grupie transportowej Arriva, należącej do Kolei Niemieckich[77]. W ten sposób powstała PKS Arriva Mielec, której pojazdy odjeżdżają z dworca przy ul. Jagiellończyka i obsługują linie podmiejskie i dalekobieżne. Firma stopniowo zaczęła likwidację połączeń autobusowych, argumentując swoją decyzję ich nierentownością[78][79][80]. Ostatecznie spółka Arriva podjęła decyzję o wycofaniu się z Mielca i zakończeniu działalności na terenie powiatu mieleckiego, sprzedaży nieruchomości należących do niej oraz formalnym zamknięciu 1 grudnia 2017 roku dawnego PKS Mielec[81]. Porzucone przez Arrivę połączenia w powiecie mieleckim zostały przejęte przez lokalne firmy przewozowe[81].

Ponadto swoje połączenia prowadzi kilka mniejszych prywatnych firm przewozowych.

Transport kolejowy

[edytuj | edytuj kod]

Do Mielca doprowadzono kolej w 1887 roku[82]. Dworzec kolejowy Mielec, podobnie jak dwie małe stacje w osiedlach Rzochów i Wojsław, leży na trasie linii kolejowej nr 25. Została zbudowana przez Towarzystwo Kolei Galicyjskiej im. Karola Ludwika na podstawie koncesji z 29 grudnia 1886 roku[83]. Prace budowlane trwały do października 1887 roku, a linia kolejowa została oddana do użytku 30 października 1887 roku[83]. 23 grudnia 1937 roku podjęto decyzję o budowie bocznicy kolejowej prowadzącej do powstających wtedy zakładów lotniczych w Mielcu, która została wybudowana w sierpniu 1938 roku[84]. Do 1939 roku linia kolejowa Dębica – Mielec – Tarnobrzeg odgrywała bardzo ważną rolę w budowie Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP) oraz rozwoju miast dawnej Galicji znajdujących się w zasięgu jej oddziaływania[85]. Ostatnie prace remontowe prowadzone na całej linii kolejowej Dębica – Mielec – Ocice koło Tarnobrzega w okresie PRL-u miały miejsce w 1980 roku[86]. W roku 1992 przeprowadzono prace remontowe na odcinku Chmielów koło Tarnobrzega – Padew Narodowa[85].

W 1997 roku przeprowadzono remont linii kolejowej na odcinkach Mielec – Malinie, Tuszów Narodowy – Jaślany i Jaślany – Padew Narodowa[85][86][87]. Dalsza modernizacja linii kolejowej rozpoczęta w 1997 roku została wstrzymana decyzją Dyrekcji Generalnej PKP z 29 lipca 1998 roku[87]. W następnych latach transport szynowy w Mielcu stracił na znaczeniu, a odcinek Dębica – Mielec – Tarnobrzeg popadł w kiepski stan techniczny. W 2009 został wstrzymany ruch pociągów osobowych oraz pospiesznych[88]. Ruch pociągów pasażerskich miał zostać wznowiony z dniem 1 marca 2011, ale w wyniku zmiany decyzji w PKP Intercity to nie nastąpiło[89].

W 2012 prowadzony jest tylko ruch towarowy obsługiwany głównie przez państwowe PKP Cargo i prywatne spółki kolejowe. Z powodu pogarszającego się stanu torów i całej infrastruktury linia kolejowa na odcinku Dębica – Mielec – Tarnobrzeg była obecna od grudnia 2012 roku do kwietnia 2013 roku na wykazie linii kolejowych do likwidacji[90][91][92]. W kwietniu 2011 zlecono wykonanie studium wykonalności rewitalizacji tego odcinka, które zostało ukończone jesienią 2011[93]. Studium wykazało zasadność remontu, koszt prac oszacowano na 320 milionów złotych netto[94]. Remont linii kolejowej będzie realizowany z nowego budżetu Unii Europejskiej na lata 2014–2020[95][96].

23 grudnia 2014 roku PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. ogłosiło przetarg na opracowanie dokumentacji przedprojektowej dla projektu „Prace na liniach kolejowych nr 25, 74, 78 na odcinku Stalowa Wola – Tarnobrzeg/Sandomierz – Ocice/Padew” obejmujący odcinek Tarnobrzeg – Padew Narodowa[97], a 15 lipca 2015 roku ogłosiło przetarg na opracowanie dokumentacji przedprojektowej dla projektu „Rewitalizacja linii kolejowej nr 25 na odcinku Padew Narodowa – Mielec – Dębica”[98]. Linia kolejowa na odcinku Dębica – Mielec – Padew Narodowa będzie realizowana w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego w latach 2017–2020[99] a odcinek Padew Narodowa – Ocice wraz z linią kolejową Stalowa Wola – Tarnobrzeg/Sandomierz będzie realizowany w ramach Programu Operacyjnego Polska Wschodnia[99]. Początkowo procedura przetargowa była przewidziana na 2017 rok[100], a realne prace miały rozpocząć się w 2017[101] lub 2018 roku[100]. Jednak ostatecznie z powodu dużego zakresu prac jaki został zarysowany w studium wykonalności, które stale było korygowane i uzupełniane, przetarg na odcinek Mielec – Dębica miał zostać ogłoszony pod koniec 2018 roku, choć ostatecznie został ogłoszony 20 września 2017 roku[102], natomiast odcinek Mielec – Padew będzie realizowany z budżetu Polskich Linii Kolejowych lub rezerwowych funduszy Regionalnego Programu Operacyjnego[103].

29 sierpnia 2017 roku spółka PKP Polskie Linie Kolejowa S.A. ogłosiła przetarg na opracowanie dokumentacji projektowej wraz z pełnieniem nadzoru autorskiego dla linii kolejowych nr 25, 74 i 78, który zakresem działania obejmuje odcinek Tarnobrzeg – Padew Narodowa[104]. 20 września 2017 roku spółka PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. ogłosiła przetarg na zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych na linii kolejowej na odcinku Mielec – Dębica w ramach projektu pod nazwą „Rewitalizacja linii kolejowej nr 25 na odcinku Padew – Mielec – Dębica”[102]. Według harmonogramu zamknięć torowych w rozkładzie jazdy 2017/2018 prace na linii kolejowej na odcinku Mielec – Dębica miałyby zostać wykonane między wrześniem 2018 a czerwcem 2020[105]. W trakcie procedury przetargowej zakres prac został rozszerzony także o zaprojektowanie prac budowanych na odcinku Mielec – Padew Narodowa[102]. 24 kwietnia 2018 roku spółka PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. podpisała ze spółką Voessing Polska Sp. z o.o. umowę na prace projektowe dla zadania pn. „Prace na liniach kolejowych nr 25, 74, 78 na odcinku Stalowa Wola – Tarnobrzeg/Sandomierz – Ocice/Padew”[104].

PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa

13 lipca 2018 roku spółka PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. ogłosiła przetarg na zaprojektowanie prac budowanych na odcinku Mielec – Padew Narodowa oraz zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych na linii kolejowej na odcinku Mielec – Dębica w ramach projektu pod nazwą „Rewitalizacja linii kolejowej nr 25 na odcinku Padew – Mielec – Dębica” wygrało konsorcjum firm Swietelsky Rail Polska Sp. z o.o. i Swietelsky Baugesellschaft[102]. 26 lipca 2018 roku nastąpiło jednak unieważnienie wyboru najkorzystniejszej oferty z powodu wniesienia odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej przez uczestniczące w przetargu Przedsiębiorstwo Napraw i Utrzymania Infrastruktury Kolejowej w Krakowie Sp. z o.o.[102], które zostało rozpatrzone przez Krajową Izbę Odwoławczą w dniu 2 sierpnia 2018 roku[106]. 12 września 2018 roku spółka PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. ogłosiła, że przetarg na zaprojektowanie prac budowanych na odcinku Mielec – Padew Narodowa oraz zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych na linii kolejowej na odcinku Mielec – Dębica w ramach projektu pod nazwą „Rewitalizacja linii kolejowej nr 25 na odcinku Padew – Mielec – Dębica” wygrało Przedsiębiorstwo Napraw i Utrzymania Infrastruktury Kolejowej w Krakowie Sp. z o. o.[102], z którym 17 października 2018 roku spółka PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. podpisała umowę na realizację inwestycji[107]. Umowa obejmuje m.in. wymianę 32 km torów, remont 40 przejazdów kolejowo–drogowych, 6 mostów, 31 przepustów oraz wybudowanie nowych peronów na stacjach: Mielec, Rzochów, Wojsław, Pustków, Rzemień, Przecław, Dąbie i Kochanówka.

Prace remontowe rozpoczęto 1 marca 2019 roku[108]. W kwietniu 2019 roku zarząd województwa podkarpackiego podjął decyzję o przeznaczeniu dodatkowych ponad 13 mln zł m.in. na budowę drugiego przejścia podziemnego w miejscu przejścia przez tory łączącego ulicę Drzewieckiego i Jagiellończyka oraz przeniesie na stację kolejową w Rzochowie obsługi przeładunkowej ze stacji kolejowej w Mielcu co związane było z likwidacją rampy przeładunkowej i toru nr 9 na stacji[109][110]. Linia kolejowa na odcinku Mielec – Padew była remontowana z funduszy Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego[111][112].

Ruch pociągów towarowych na odcinku Mielec – Kochanówka Pustków uruchomiono 3 września 2020 roku[113]. 4 czerwca 2021 roku spółka PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. poinformowała o wznowieniu ruchu kolejowego towarowego od 13 czerwca 2021 roku na odcinku Kochanówka-Pustków – Dębica[114] oraz ogłosiła przetarg na wykonanie robót budowlanych na linii kolejowej na odcinku Mielec – Padew[115] i przetarg na budowę drugiego przejścia podziemnego w Mielcu[116]. 1 września 2021 roku został wznowiony ruch pociągów pasażerskich do stacji kolejowej w Mielcu na linii kolejowej na odcinku Mielec – Dębica[117][118][119]. Rozpoczęcie robót budowlanych na odcinku Mielec – Padew nastąpiło w marcu 2022 roku[120]. Zakończenie prac budowlanych i uruchomienie ruchu pociągów towarowych nastąpiło 28 września 2022 roku[121], a pociągów pasażerskich 6 listopada 2022 roku[122]. Budowa drugiego przejścia podziemnego w Mielcu w ciągu ulic Drzewieckiego i Piotra Skargi, które zastąpiło znajdujące się w tym miejscu poprzednie przejście przez tory kategorii E[123], została zakończona 2 lipca 2023 roku[124]. 3 września 2023 roku oddano do użytku na terenie miasta przystanek kolejowy Mielec Południowy[125][126][127]. We wrześniu 2024 roku spółka PKP Intercity S.A. poinformowała o powrocie kolejowych pasażerskich połączeń dalekobieżnych na linię kolejową nr 25 na odcinku Dębica – Mielec – Tarnobrzeg w postaci pociągu Intercity „Hetman” relacji Kraków Główny – Hrubieszów Miasto[128][129], co nastąpiło zgodnie z zapowiedziami z dniem 15 grudnia 2024 roku[130][131][132].

Około 15 km na północ od Mielca przebiega Linia Hutnicza Szerokotorowa (linia kolejowa nr 65) o rozstawie toru 1520 mm (zgodnym ze stosowanym w krajach byłego ZSRR). Terminal przeładunkowy w Woli Baranowskiej umożliwia wymianę ładunków pomiędzy koleją szerokotorową a normalnotorową oraz ciężarówkami[133].

Transport lotniczy

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Lotnisko Mielec.

W północnej części miasta znajduje się lotnisko, wykorzystywane przez Polskie Zakłady Lotnicze jako lotnisko fabryczne i Aeroklub Mielecki jako lotnisko sportowe. Lotnisko jest wyposażone w system APV-I, który umożliwia lądowanie przy ograniczonej widoczności[134][135].

Nowa wieża kontroli lotów w Mielcu

Lotnisko Mielec aktualnie spełnia funkcje lotniskowe dla[136]:

  • Lotnictwa fabrycznego – próby produkowanego sprzętu lotniczego
  • Lotnictwa bazowania samolotów agrolotniczych
  • Lotnictwa gospodarczo-usługowego
  • Lotnictwa dyspozycyjnego „biznesowego” – krajowego i zagranicznego
  • Lotnictwa ratowniczo-sanitarnego
  • Lotnictwa sportowego i turystycznego
  • Lotnictwa ogólnego i różnych form szkolenia lotniczego
  • Lotnictwa pasażerskiego i czarterowego dla samolotów o kodzie 4B[4]

Pod koniec 2019 roku na mieleckim lotnisku została otwarta stacja paliw lotniczych. Na stacji oferowane są dwa rodzaje paliwa: JET-A1 dla samolotów z silnikami odrzutowymi oraz AVGAS dla samolotów z silnikami tłokowymi. Pojemność zbiornika paliwa odrzutowego to 10 tys. litrów, w przypadku AVGAS 20 tys. litrów. Stacja jest samoobsługowa – możliwa jest płatność kartą[137].

W 2012 roku otwarto przyszpitalne lądowisko dla helikopterów przy ul. Żeromskiego.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Pałacyk Oborskich przy ul. Legionów
Klasycystyczny Dworek Suchorzewskich
Księgarnia Dębickich przy ul. Mickiewicza 5
Willa Weryński przy ul. Kościuszki
Budynek sądu przy ul. Kościuszki 15
Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków województwa podkarpackiego[138][139]
Obiekty dziś nieistniejące lub przeniesione poza teren miasta

Kultura

[edytuj | edytuj kod]
Plac Armii Krajowej w Mielcu z budynkiem Samorządowego Centrum Kultury

Instytucją promującą kulturę w Mielcu jest podlegające Urzędowi Miasta Samorządowe Centrum Kultury utworzone 15 października 1997. Strukturę organizacyjną SCK stanowią:

  • Dom Kultury – powstał w 1953 jako Zakładowy Dom Kultury WSK Mielec. Później nosił nazwy: Robotnicze Centrum Kultury WSK i Miejski Ośrodek Kultury. Szybko stał się ośrodkiem kulturalnego życia miasta. W Domu Kultury mieszczą się m.in. kino Galaktyka (dawniej Metalowiec), Centrum Wystawienniczo-Promocyjne oraz siedziba Zespołu Pieśni i Tańca „Rzeszowiacy”[149][150].
„Jadernówka” – filia Muzeum Regionalnego (muzeum fotograficzne) przy ul. Jadernych
  • Muzeum Regionalne:
  • Pałacyk Oborskich – wybudowany przez hrabiego Wacława Oborskiego, obecnie główna siedziba Muzeum Regionalnego,
    • Jadernówka – dawniej siedziba zakładu fotograficznego założonego przez Augusta Jadernego, obecnie muzeum fotograficzne dysponujące drugą w Polsce co do wielkości kolekcją aparatów i akcesoriów fotograficznych (ponad 500 sztuk)[151].
  • Miejska Biblioteka Publiczna.

Inną istotną organizacją jest powołane 16 stycznia 1964 Towarzystwo Miłośników Ziemi Mieleckiej im. Władysława Szafera[152]. Towarzystwo zajmuje się promocją mieleckiej kultury i szerzeniem wiedzy o historii miasta. W 2006 roku przy Towarzystwie powołano Grupę Literacką „Słowo”[153], w jej skład wchodzą m.in. Włodzimierz Kłaczyński, Włodzimierz Gąsiewski, Piotr Durak, Jerzy Mamcarz, Andrzej Ciach[154].

Od 1998 w okresie letnim w Mielcu odbywa się Międzynarodowy Festiwal Muzyczny (do roku 2000 Międzynarodowy Festiwal Organowy) poświęcony muzyce poważnej[155].

Rzeźba pt. „Radość Życia” przy ulicy Chopina, autorstwa Henryka Burzca

Mielec zdobi 28 rzeźb plenerowych rozmieszczonych w różnych punktach miasta[156].

Pomniki, rzeźby, miejsca
Muza, jedna z licznych rzeźb plenerowych w mieście
Park za Miejską Biblioteką Publiczną, w tle widoczne jupitery stadionu Stali Mielec
Pomnik-kotwica statku „Mielec” w Parku Oborskich w Mielcu
Pomnik Jana Kilińskiego u zbiegu ulic Wolności, Jadernych i Mickiewicza
Pomnik Sokołów w Mielcu
Rzeźba w Parku Oborskich w Mielcu

3 września 2022 roku odsłonięto w Mielcu pomnik Żołnierzy Wyklętych Niezłomnych[157].

Wykonane z brązu figury przedstawiają:

płk. Aleksandra Rusina „Rusala”, mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zaporę”, chor. Wojciecha Lisa „Mściciela”, płk. Łukasza Cieplińskiego „Pługa”, Janinę Przysiężniak „Jagę”, por. Leona Wanatowicza „Borutę”, rtm. Witolda Pileckiego „Witolda”, ks. Władysława Gurgacza „Sema”, ppłk. Waleriana Tumanowicza „Jagodzińskiego”, gen. bryg. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”, ppor. Anatola Radziwonika „Olecha”, mjr. Dragana Sotirovića „Drażę”.

W centralnym punkcie monumentu, znajduje się ryngraf z wizerunkiem Matki Bożej Częstochowskiej, patronki Żołnierzy Wyklętych. Dodatkowo przed podstawą pomnika zamontowano reliefy największych organizacji podziemnych – NSZ, AK i WiN[158].

Oświata

[edytuj | edytuj kod]

Szkoły podstawowe

  • Szkoła Podstawowa nr 1 im. Władysława Szafera w Mielcu
  • Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tadeusza Kościuszki w Mielcu
  • Szkoła Podstawowa nr 3 im. Wojska Polskiego w Mielcu
  • Szkoła Podstawowa nr 6 im. Żwirki i Wigury w Mielcu
  • Szkoła Podstawowa nr 7 im. Ignacego Łukasiewicza w Mielcu[159]
  • Szkoła Podstawowa nr 9 im. Władysława Jasińskiego „Jędrusia” w Mielcu
  • Szkoła Podstawowa nr 11 im. Jana Pawła II w Mielcu
  • Szkoła Podstawowa nr 12 im. Henryka Sienkiewicza w Mielcu
  • Szkoła Podstawowa nr 13 im. Jana Bytnara „Rudego” w Mielcu
  • Szkoła Podstawowa przy Niepublicznej Szkole Mistrzostwa Sportowego w Mielcu im. Grzegorza Lato
  • Niepubliczna Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Mielcu

Gimnazja (lata 1999–2019)

  • Gimnazjum nr 1 w Mielcu
  • Gimnazjum nr 2 w Mielcu
  • Gimnazjum nr 3 w Mielcu
  • Gimnazjum nr 4 w Mielcu
  • Gimnazjum przy Niepublicznej Szkole Mistrzostwa Sportowego w Mielcu im. Grzegorza Lato

Szkoły ponadpodstawowe (w latach 1999–2019 ponadgimnazjalne)

  • I Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Konarskiego
  • II Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika
  • Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Mielcu im. st. sierż. pilota Stanisława Działowskiego
    • V Liceum Ogólnokształcące
  • Niepubliczna Szkoła Mistrzostwa Sportowego w Mielcu im. Grzegorza Lato
    • Niepubliczne Liceum Mistrzostwa Sportowego
  • Zespół Szkół Budowlanych im. Żołnierzy Armii Krajowej w Mielcu
    • Technikum Nr 2
    • Branżowa Szkoła I Stopnia Nr 2
  • Zespół Szkół Ekonomicznych im. bł. ks. Romana Sitki w Mielcu
    • Technikum Nr 1
    • Branżowa Szkoła I Stopnia Nr 1
  • Zespół Szkół Technicznych w Mielcu
    • Technikum Nr 3
    • III Liceum Ogólnokształcące
    • III Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych
    • Branżowa Szkoła I Stopnia Nr 3
  • Zespół Szkół im. prof. Janusza Groszkowskiego w Mielcu
    • Technikum Nr 4
    • IV Liceum Ogólnokształcące
    • Branżowa Szkoła I Stopnia Nr 4
  • Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Nauczycieli w Mielcu

Szkoły policealne

  • Medyczno-Społeczne Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Mielcu
    • Medyczna Szkoła Policealna
    • Policealna Szkoła Medyczno-Społeczna dla Dorosłych
    • Podkarpackie Centrum Kształcenia Ustawicznego
  • Centrum Kształcenia „Torus” w Mielcu

Szkoły wyższe

Szkoły artystyczne

  • Państwowa Szkoła Muzyczna I i II Stopnia im. Mieczysława Karłowicza w Mielcu
  • Yamaha Szkoła Muzyczna Mielec
  • Szkółka Muzyczna Pozytywka (Oddział w Mielcu)

Szkoły specjalne

  • Powiatowy Zespół Placówek Szkolno-Wychowawczych im. Św. Jadwigi Królowej
    • Szkoła Podstawowa
    • Szkoła Branżowa I Stopnia
    • Szkoła Przysposabiająca do Pracy
Szkoły i uczelnie
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tadeusza Kościuszki w Mielcu (październik 2014)
Szkoła Podstawowa nr 3 w Mielcu (październik 2014)
I Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Konarskiego (październik 2014)
Budynek Państwowej Szkoły Muzycznej (dawna siedziba Rady Powiatowej)

Media

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Media w Mielcu.

Obecnie w Mielcu funkcjonują: portal informacyjny „HejMielec” i tygodnik regionalny „Korso”.

Prasa

[edytuj | edytuj kod]
  • „Korso” – tygodnik regionalny, wydawany od 1 sierpnia 1991[160] (nakład ponad 8000 egz.[161])
  • „Głos Mielecki” – bezpłatny miesięcznik regionalny, wydawany od maja 2013 roku (nakład 10 000 egz.)
  • „Dobry Tydzień” – tygodnik regionalny, wydawany od 10 grudnia 2008 (nakład 10 000 egz.)[potrzebny przypis]
  • „Wizjer Regionalny”' – tygodnik regionalny[potrzebny przypis]
  • „W Cieniu Jupiterów” – bezpłatny dziennik internetowy, działający na mocy wpisu do rejestru mediów, jego elektroniczna wersja dostępna jest online (wcj24.pl), wydawany od stycznia 2015
  • „Hejmielec” – bezpłatny dwutygodnik, papierowe wydanie portalu hej.mielec.pl ukazujące się od 16 września 2011 (obecnie niepublikowany)[162]
  • „Wydarzenia” – tygodnik regionalny, ukazujący się od 27 października 2006[163] do 2009[164]
  • „Echo Dnia” (wydanie podkarpackie) – kielecki dziennik regionalny, wydanie przygotowywane w Mielcu, Tarnobrzegu i Stalowej Woli, w powiecie mieleckim ukazuje się od 24 kwietnia 1998[165]
  • „Gazeta Mielecka” – kwartalnik[potrzebny przypis]
  • „Wieści Regionalne” – miesięcznik społeczno-kulturalny, wydawany od 1990 jako pierwsza w regionie mieleckim gazeta prywatna (nakład ok. 2500 egz.)[166]
  • „Nadwisłocze” – kwartalnik społeczno-kulturalny, kolportowany w całej Polsce (nakład ok. 1000 egz.)[167]
  • „Magazyn Prasowy Mielecka Strefa” – bezpłatny dwutygodnik reklamowy, wydawany od 1994 (nakład ok. 5000 egz.)[168]
  • „W Kręgu Mieleckich Humanistów” – kwartalnik Stowarzyszenia Nauczycieli Polonistów wydawany od 2000[169]
  • „Inny Świat” – pismo anarchistyczne wydawane od 1993[170]
  • „Mielczanin”' – wydawnictwo informacyjno-promocyjne Urzędu Miasta w Mielcu ukazujące się nieregularnie od 1996 w nakładzie ok. 1000 egzemplarzy[171]

Radio i telewizja

[edytuj | edytuj kod]

Przez wiele lat w mieście funkcjonowała lokalna rozgłośnia radiowa: najpierw Hit FM (1992–1999), a wkrótce po jego upadku Puls FM (2001−2008)[163]. Obie nadawały na częstotliwości 102,4 MHz FM. Od 2014 roku na częstotliwości 102,4 MHz w Mielcu nadaje Radio Leliwa[172][173]. Ponadto w mieście funkcjonuje studio regionalne RDN Małopolska[potrzebny przypis].

W latach 90. działała regionalna telewizja TVK Gosat[163], nadająca cotygodniowy program informacyjny Kalejdoskop Mielecki oraz relacje z lokalnych wydarzeń. Obecnie w mieście funkcjonuje lokalny oddział Twojej Telewizji Kablowej[potrzebny przypis].

Internet

[edytuj | edytuj kod]
  • Hej.Mielec.pl – portal internetowy o charakterze informacyjnym istniejący od 2007[174][175],
  • Korso.pl – portal internetowy związany z tygodnikiem regionalnym „Korso”[176] istniejący od 2004[177],
  • WCJ24.pl – wersja online bezpłatnego dziennika internetowego „W Cieniu Jupiterów” wydawanego od stycznia 2015[178],
  • MielecLokalnie.pl – portal internetowy o charakterze informacyjnym istniejący od 2020[179],
  • Czyliwiesz.pl – portal internetowy o charakterze informacyjno-rozrywkowym istniejący w latach 2012–2022[180][181],
  • RMI24.pl – portal internetowy istniejący w latach 2014–2016[182].

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]
Podział administracyjny Mielca

Osiedla Mielca

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Osiedla Mielca.

Mielec jest podzielony na 18 osiedli[183], które są jednostkami pomocniczymi wspólnoty samorządowej. Zostały utworzone 14 czerwca 1978 przez Miejską Radę Narodową, a następnie wraz z przyłączaniem kolejnych terenów, podział ten był korygowany. Podział na osiedla obejmuje cały obszar miasta, a przy ich wyznaczaniu pod uwagę wzięta została jednorodność układu osadniczego, układ przestrzenny oraz możliwości integracji w celu wykonywania zadań publicznych.

Wspólnoty wyznaniowe

[edytuj | edytuj kod]

Przypuszcza się, że pierwsza parafia w Mielcu (wymienianym w dokumentach jako Imelecz) została ufundowana przez właściciela Mielca, Paszko Trestkę, pomiędzy rokiem 1357 a 1374. Żydzi zaczęli osiedlać się z końcem XVI wieku. Pierwszą drewnianą synagogę zbudowali w 1721 roku (przetrwała ona aż do pożaru miasta w 1856 roku, kiedy spłonęła razem z dwoma innymi bóżnicami). W XIX wieku społeczność żydowska Mielca była w przeważającej część chasydzka[16]. Kalwinizm w Mielcu się nie pojawił, natomiast zbór Kościoła Zielonoświątkowego powstał w latach 90. XX wieku[184][185].

Patronka Miasta Mielec od 22 września 2011 roku[186]

22 września 2011 roku watykańska kongregacja Ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów (za współpracą władz Miasta Mielec) zgodziła się na prośby i zatwierdziła Błogosławioną Maryję Pannę Nieustającej Pomocy jako patronkę miasta Mielec[186]

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

Obiekty religijne
Widok na kościół pw. Ducha Świętego
Bazylika mniejsza pw. św. Mateusza (widok z wałów przeciwpowodziowych)
Kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy
Barokowy kościółek pomocniczy pw. św. Marka w parafii pw. św. Mateusza
Kaplica grobowa rodziny Boguszów
Kaplica grobowa Sękowskich (osiedle Rzochów)
Nieistniejąca synagoga w Mielcu
Sala Królestwa Świadków Jehowy (ul. E Kahla 45)

Sport

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Sport w Mielcu.
Grzegorz Lato (pośrodku) strzela jedyną bramkę w meczu Polska – Szwecja podczas MŚ w RFN w 1974; Reprezentacja Polski zajęła na tych mistrzostwach trzecie miejsce, a Lato został królem strzelców
Piłkarsko-lekkoatletyczny Stadion Stali Mielec przy ul. Solskiego

Mielecki sport kojarzony jest przede wszystkim z drużyną piłkarską reprezentującą wielosekcyjny klub Stal Mielec. Zespół ten dwukrotnie, w latach 1973 i 1976, zdobył tytuł Mistrza Polski. Jego zawodnicy często byli nagradzani powołaniami do kadry narodowej, a stadion, na którego murawie rozgrywane były mecze, zaliczano do największych tego typu obiektów w kraju. W wyniku transformacji ustrojowej właściciel Stali – WSK „PZL-Mielec” (ob. Polskie Zakłady Lotnicze) – popadł w poważne kłopoty finansowe, czego skutkiem był rozpad klubu na kilka mniejszych w połowie 1997 roku[163].

Kontynuatorem piłkarskiej tradycji jest FKS Stal Mielec, który w sezonie 2019/2020 awansował do Ekstraklasy[192]. Ponadto klub słynie z bardzo wysokiego poziomu kształcenia młodzieży. Duże w tym zasługi ma funkcjonująca przy klubie Szkoła Mistrzostwa Sportowego im. Grzegorza Laty. W 2006 FKS Stal Mielec zajął trzecie miejsce w Mistrzostwach Polski Juniorów Starszych. Rok 2007 przyniósł kolejne sukcesy – juniorzy starsi zajęli drugie miejsce, pokonując przy tym mistrza Polski z poprzedniego sezonu Gwarka Zabrze, juniorzy młodsi natomiast zdobyli tytuł Mistrza Polski[193] pokonując w turnieju finałowym SMS Łódź 1:0, Cracovię 5:0 i remisując z Jagiellonią Białystok 0:0. Jest to największe osiągnięcie w historii juniorskiej Stali.

Siatkarki Stali Mielec w sezonie 2010/2011

Klub Piłki Siatkowej Kobiet Stal Mielec w latach 1997–2012 reprezentował miasto w rozgrywkach najwyższego szczebla w Polsce (kolejno Serii A, Ligi Siatkówki Kobiet i PlusLigi Kobiet), sporadycznie także w europejskich pucharach. Zespół zdobył Wicemistrzostwo Polski w sezonie 1999/2000, brązowy medal Mistrzostw Polski w 1998/1999 i 2003/2004, srebrny medal Pucharu Polski w 1998/1999[163], a w sezonie 2002/2003 dotarł do ćwierćfinału Pucharu Konfederacji CEV[194]. Od sezonu 2012/2013 zespół występuje jako Stal Mielec S.A. w 1 lidze.

PGE Stal Mielec od sezonu 2010/11 gra w ekstraklasie[195]. Z sekcji lekkoatletycznej wyłonił się natomiast Lekkoatletyczny Klub Sportowy Stal Mielec[196], a z pływackiej Uczniowski Klub Sportowy Ikar Mielec (obecnie Międzyszkolny Klub Sportowy Ikar Mielec)[197]. Z biegiem czasu powstawały kolejne kluby, które nazwą odwoływały się do Stali. W 2005 roku zawiązał się Mielecki Klub Piłki Siatkowej Stal Mielec, który występuje w III lidze, a w 2009 futsalowy Klub Sportowy Fair Play Mielec (obecnie Klub Futsalu Stal Mielec), grający w II lidze[198].

Szczególne zasługi dla polskiego chodu sportowego ma Odrodzone Towarzystwo Gimnastyczne Sokół Mielec, klub niezwiązany z dawną Stalą, którego wychowankami są m.in. Rafał Augustyn[199], Paulina Buziak[200] i Rafał Sikora[201], Mistrzowie i Reprezentanci Polski. Wychowanką Lekkoatletycznego Klubu Sportowego Stali Mielec jest Katarzyna Zdzieblo[202], wicemistrzyni świata w chodzie sportowym w 2022 roku na dystansie 20 i 35 km oraz wicemistrzyni Europy w 2022 roku na dystansie 20 km, olimpijka.

Dużą rolę w dziedzinie propagowania zdrowego stylu życia odgrywa Mielecki Ośrodek Sportu i Rekreacji. Zajmuje się on m.in. administracją obiektów sportowych: stadionu, hali sportowo-widowiskowej, kąpieliska, lodowiska, kortów tenisowych i innych. Od roku akademickiego 2008/2009 w mieście funkcjonuje oddział zamiejscowy Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie[203].

Park Leśny na Górce Cyranowskiej w Mielcu
Bulwary nad Wisłoką w Mielcu (2014)

Ponadto w Mielcu działają m.in.[204]:

  • Mielecki Klub Sportowy Gryf
  • Towarzystwo Gimnastyczne Sokół Mielec
  • Aeroklub Mielecki
  • Klub Szachowy SDK-Lotnik
  • Klub Sportowy Smoczanka
  • MKS TS Reg-Benz Mielec – klub tenisa stołowego startujący w II lidze
  • Sekcja Bokserska MUKS Iryda Mielec
  • Mielecki Klub Karate Kyokushin
  • Mielecki Klub Karate Shinkyokushin Saiha
  • Sukata Team Poland – klub brazylijskiego jiu-jitsu (dawniej Grappling Mielec)
  • Iron Dragon MMA Mielec – klub sportów walki
  • Klub Żeglarski „Orkan” Mielec
  • Klub Futbolu Amerykańskiego „Aviators” Mielec (zawieszony)
  • Stowarzyszenie Akademia Umiejętności Technicznych „Leonardo”
  • Klub Brazylijskiego jiu jitsu SEVEN

Miasta partnerskie

[edytuj | edytuj kod]

Ludzie związani z Mielcem

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Mielcem.

Honorowi obywatele miasta

[edytuj | edytuj kod]

Honorowe Obywatelstwo Miasta Mielca jest najwyższym wyróżnieniem przyznawanym przez Radę Miejską[211].

Imię i nazwisko Data nadania Uwagi
Eugeniusz Beneszek[212] 1873 starosta mielecki
Karol Schreyer[213] ok. 1883 urzędnik podatkowy
Seweryn Chrząszczewski[212] 1897 starosta mielecki
hrabia Mieczysław Rey[212] 1898? poseł na Sejm Krajowy
hrabia Leon Jan Piniński[212] 1903 namiestnik Galicji
Stefan Sękowski[212] ? poseł na Sejm Krajowy, działacz społeczny i polityczny
Andrzej Kędzior[212] 1913 dyrektor Krajowego Biura Melioracyjnego we Lwowie, polityk
Mieczysław Zarzecki[212] 1928 starosta mielecki
Zygmunt Szlichting[212] 1938 starosta mielecki
Lech Wałęsa[212] 1990 prezydent Polski
Edward Kazimierski[214] 2019 działacz sportowy, wiceprezes Stali Mielec
Grzegorz Lato[215] 2019 piłkarz, trener, senator, prezes Polskiego Związku Piłki Nożnej

Przyjaciele miasta Mielca

[edytuj | edytuj kod]

Za szczególne zasługi wobec Mielca przyznawany jest Medal Przyjaciel miasta Mielca[216].

Data wyróżnienia Wyróżniony Uzasadnienie
18 marca 1997 Stanisław Soloch (mer miasta Douchy-les-Mines we Francji) za zasługi położone dla nawiązania, umacniania i rozwijania współpracy Douchy-les-Mines i Mielca
Paulo Rodrigues (sekretarz przemysłu, handlu i turystyki stanu Goiás w Brazylii) za zasługi w nawiązaniu i rozwoju współpracy gospodarczej Brazylii i Polski (głównie miast Anapolis i Mielca)
Erivan Bueno De Morais (deputowany stanu Goiás w Brazylii)
22 września 1997 Jose Paes De Lucena (prezes zarządu PZL-Mielec w Brazylii (Fabica de Avioes do Brasil))
3 października 1997 Marek Pol za szczególny wkład pracy w restrukturyzację mieleckiego przemysłu, a także w przygotowanie i powołanie pierwszej w Polsce Specjalnej Strefy Ekonomicznej Euro-Park Mielec
Wacław Niewiarowski
Tadeusz Soroka
Arkadiusz Krężel
Edward Nowak
Teresa Korycińska
14 września 1998 Robert Grudzień (organista) za szczególny wkład pracy w przygotowanie i przeprowadzenie Międzynarodowego Festiwalu Organowego w Mielcu
20 września 1999 Wiesław Ochman (polski śpiewak) za sympatię dla Mielca, polską i światową wielkość artystyczną, uświetnienie występem koncertów finałowych Międzynarodowego Festiwalu Organowego w Mielcu
19 września 2001 Maciej Sysło (profesor Uniwersytetu Wrocławskiego) za otwartą sympatię dla Mielca, pomoc przy organizowaniu ogólnopolskich konferencji edukacyjnych Informatyka w szkole 2000 i 2001 w Mielcu, oraz promowanie Mielca jako miasta przyjaznego nowoczesnej edukacji
3 kwietnia 2003 Feliks Kiryk (profesor Akademii Pedagogicznej w Krakowie) za naukowo-historyczne badania regionu mieleckiego w latach 1970–2000, zawarte w trzytomowym dziele Mielec. Z dziejów miasta i regionu oraz prezentowane w niezliczonych artykułach naukowych i na wielu sympozjach, za sympatię wobec Mielca
30 maja 2003 Andrzej Niemczyk (trener polskiej reprezentacji siatkarek) za trenerskie i zawodnicze zasługi w siatkarskich reprezentacjach Polski oraz kadrze Stali Mielec
11 lutego 2004 Wiktor Skworc (biskup ordynariusz Diecezji Tarnowskiej) za wspieranie wspólnych inicjatyw kulturalnych i oświatowych, za opiekę duchową nad wszystkimi mielczanami oraz parafiami Mielca i powiatu mieleckiego
2 maja 2004 Werner Hamel (burmistrz miasta Löhne w Niemczech) za zasługi w zakresie nawiązania i rozwoju partnerskiej współpracy Löhne i Mielca oraz przygotowanie przyjacielskiej platformy dla przyszłej współpracy samorządów obu miast i ich mieszkańców
9 lipca 2004 Henryk Kasperczak (zawodnik i trener piłki nożnej) za wielkie zasługi dla Stali Mielec w latach 1965–1978, sukcesy jako piłkarz i trener, jako wyraz dumy i uznania mielczan
15 maja 2005 Paweł Adamek (dyrygent orkiestry Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia w Dębicy) za aktywność w budowaniu współpracy pomiędzy środowiskami kulturalnymi Mielca i Dębicy
1 czerwca 2007 rodzina Kirchhoff za zasługi w pomnażaniu potencjału gospodarczego Mielca, za harmonijną współpracę w dziedzinie kultury Mielca i innych stref życia publicznego
21 lutego 2011 Antoni Tajduś (profesor i rektor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie) za zasługi w pomnażaniu potencjału intelektualnego młodzieży, a przy tym za wybitny wkład na rzecz rozwoju Mielca w dziedzinie nowoczesnego szkolnictwa wyższego oraz za przydawanie prestiżu uczelni macierzystej także Zamiejscowemu Ośrodkowi Dydaktycznemu AGH w Mielcu.
29 września 2012 Heinz-Dieter Held (burmistrz miasta Löhne w Niemczech) za kontynuację zapoczątkowanych w 2002 roku wzajemnych uzgodnień o partnerstwie Mielca i Löhne oraz za budowanie przyjaznych więzi pomiędzy środowiskami Mielca i Löhne w dziedzinie samorządności, kultury, oświaty, sportu i przemysłu
10 maja 2013 Renata i Henryk Bury (przedsiębiorcy) za szczególne zasługi w budowaniu pomostów zaufania między mieszkańcami Unii Europejskiej oraz w podzięce za harmonijne pomnażanie potencjału gospodarczego miasta Mielca i transfer innowacji technicznych.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Mimo że dawna siedziba Oborskich wpisana jest do rejestru zabytków jako zespół pałacowy, to obiekt ten jest faktycznie dworem zaprojektowanym według modnej niegdyś koncepcji nazywanej pałacykiem i powszechnie nazywany jest Pałacykiem Oborskich lub Dworkiem Oborskich. Porównaj: [1].
  2. ↑ We wnętrzu synagogi (oraz kilku innych budynków, które podpalono) życie straciło kilkadziesiąt osób narodowości żydowskiej. Była to pierwsza na dużą skalę zbrodnia ludobójstwa dokonana na ziemiach polskich.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Handel w Mielcu. mielec.pl. [dostęp 2011-11-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-28)].
  2. ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
  3. ↑ Lotnisko Mielec Sp. z o.o. | Oficjalna strona mieleckiego lotniska [online], lotniskomielec.pl [dostęp 2020-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-14].
  4. ↑ a b kod referencyjny lotniska [online], lataj legalnie [dostęp 2020-01-14] (pol.).
  5. ↑ https://www.mielec.pl/.
  6. ↑ Historia miasta – średniowiecze w Encyklopedii miasta Mielca
  7. ↑ „Kronika Wielkopolski” za rok 1980, r. 8 nr 4 (23). Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1981, s. 186.
  8. ↑ Własność ziemska w powiecie sandomierskim w roku 1629, w:Przegląd Nauk Historycznych 2012, r. XI, Nr 2, s. 50.
  9. ↑ Historia miasta – lata 1457–1772 w Encyklopedii miasta Mielca
  10. ↑ a b c d e Encyklopedia Miasta Mielca: Burmistrze Mielca [online] [zarchiwizowane z adresu].
  11. ↑ Feliksa Kiryka (red.), Mielec. Dzieje miasta i regionu. Tom I, Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 440.
  12. ↑ Historia miasta pod zaborem austriackim (1772–1918) w Encyklopedii miasta Mielca
  13. ↑ Setna rocznica wybuchu I wojny światowej. Walki dotarły również do Mielca Reportaż, relacja, wywiad – hej.mielec.pl [online], hej.mielec.pl [dostęp 2017-10-06] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-07].
  14. ↑ Historia miasta – lata 1918–1939 w Encyklopedii miasta Mielca
  15. ↑ a b c d e f g Mielecki wrzesień 1939 [online], tmzm.mielec.pl [dostęp 2017-10-06].
  16. ↑ a b Historia społeczności | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2023-06-27].
  17. ↑ a b Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 622.
  18. ↑ a b c d e f 63 rocznica wyzwolenia Mielca [online], tmzm.mielec.pl [dostęp 2017-10-06] [zarchiwizowane z adresu 2014-08-08].
  19. ↑ Praca zbiorowa, Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa 1975, s. 325.
  20. ↑ Historia miasta – II wojna światowa w Encyklopedii miasta Mielca
  21. ↑ Uczcili pamięć żołnierzy walczących o wyzwolenie Mielca Społeczność [online], Hej Mielec.pl [dostęp 2017-10-06] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-07].
  22. ↑ Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944–1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-08].
  23. ↑ W Mielcu otwarto wystawę „Tu rodziła się Solidarność” [online], dzieje.pl, 3 lipca 2020 [dostęp 2022-11-26].
  24. ↑ Zapomniane strajki z początku lipca 1980 r. [online], dzieje.pl, 2 lipca 2020 [dostęp 2022-11-26].
  25. ↑ Historia Miasta w latach 1945–1988 w Encyklopedii miasta Mielca
  26. ↑ Historia miasta – od 1989 w Encyklopedii miasta Mielca
  27. ↑ a b c Encyklopedia Miasta Mielca: Urząd Miejski (Zarząd Gminny, Magistrat, Zarząd Miejski, Prezydium Miejskiej Rady Narodowej) [online] [zarchiwizowane z adresu].
  28. ↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2018-11-05].
  29. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-05-06] (pol.).
  30. ↑ Ludność w 2010 roku, Mielec – gmina miejska. GUS. [dostęp 2011-08-07].
  31. ↑ Mielec w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  32. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2015 r.
  33. ↑ PZL 37 Łoś powraca! W Mielcu odtworzyli legendę, „Newsweek.pl”, 28 września 2012 [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  34. ↑ Belfegor symbolicznie odsłonięty. Samolot M-15 znowu w Mielcu Wydarzenia – hej.mielec.pl [online], hej.mielec.pl [dostęp 2017-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-08].
  35. ↑ TS-11 Iskra – legendarny polski samolot szkolno-treningowy, „Onet Technowinki”, 18 grudnia 2015 [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  36. ↑ Fakty i kontrowersje o samolocie Iryda | |, „e-mielec24.pl”, 6 stycznia 2016 [dostęp 2017-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-08] (pol.).
  37. ↑ Karol Placha, Polot – PZL-Mielec M-20 Mewa, Piper PA-34 Seneca II [online], polot.net [dostęp 2020-01-07] (pol.).
  38. ↑ Karol Placha, Polot – PZL M-26 Iskierka [online], polot.net [dostęp 2020-01-07] (pol.).
  39. ↑ a b Karol Placha, Polot – Historia PZL WSK Mielec 1938 r.-2007r. [online], polot.net [dostęp 2020-01-07] (pol.).
  40. ↑ a b Samochód z Mielca podbije świat?, „Onet Moto”, 13 sierpnia 2009 [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  41. ↑ Aleksander Rummel. Polskie konstrukcje i licencje motoryzacyjne w latach 1922–1980. WKiŁ 1985.
  42. ↑ Instrukcja obsługi silników wysokoprężnych, WSK Mielec 1972.
  43. ↑ Mielecki samolot M28 wyleciał do Ameryki Łacińskiej [online], rzeszow.tvp.pl [dostęp 2017-10-07].
  44. ↑ Mielecki samolot Bryza wchodzi na brazylijski rynek, „nowiny24.pl” [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  45. ↑ a b PZL Mielec [online], pzlmielec.pl [dostęp 2017-10-07].
  46. ↑ Magda Gembal, Mielecka firma Aero AT broni się przed kryzysem. Sprzedała już 10 samolotów, „nowiny24.pl” [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  47. ↑ Ferrari, Lamborghini, AC Cobra z Mielca? Spokojnie, to tylko kopia, „forsal.pl” [dostęp 2017-10-07].
  48. ↑ Melex – Producent pojazdów elektrycznych / Oferta [online], melex.com.pl [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  49. ↑ Intellect.pl, Historia firmy – R&G PL [online], rg.com.pl [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  50. ↑ fronty szafek kuchennych MDF, fronty lakierowane i foliowane [online], BRW Mielec [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  51. ↑ BitArtis.pl, Wiesław Bożek – Zakład Metalowy [online], zmwb.pl [dostęp 2017-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-01].
  52. ↑ Kirchhoff Automotive: Strona główna [online], kirchhoff-automotive.com [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  53. ↑ l, Sanglass hartownia szkła płaskiego i giętego – Mielec [online], sanglass.com.pl [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  54. ↑ Winowajca, Bikepol Mielec – Producent aluminiowych ram rowerowych BikeMielec [online], bikepol.pl [dostęp 2017-10-07].
  55. ↑ Geyer&Hosaja | Producent dywaników samochodowych [online], geyer-hosaja.com.pl [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  56. ↑ Joanna Tarnowska, Jest praca w fabryce Husqvarna w Mielcu, „nowiny24.pl” [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  57. ↑ Okna dachowe, schody strychowe Fakro [online], fakro.pl [dostęp 2017-10-07].
  58. ↑ Grupa E-budownictwo.pl, Eurocast Sp. z o.o. Produkcja parapetów i okien – Mielec [online], E-okna [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  59. ↑ O firmie | Termo Organika [online], termoorganika.pl [dostęp 2017-10-07].
  60. ↑ Mielec – Kronospan [online], pl.kronospan-express.com [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  61. ↑ Cobi Sklep z zabawkami [online], Cobi [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  62. ↑ Autopart – akumulatory [online], Autopart [dostęp 2017-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-08] (pol.).
  63. ↑ Zielona Budka [online], zielonabudka.pl [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  64. ↑ Otwarto most na Wiśle w Połańcu. Łączy Podkarpacie i Świętokrzyskie. Polskie Radio Rzeszów, 2014-11-12. [dostęp 2014-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-13)]. (pol.).
  65. ↑ Most na Wiśle oficjalnie otwarty. „To historyczna chwila dla obu regionów”;. hej.mielec.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-31)]. hej.mielec.pl, 2014-11-12 [dostęp 2014-11-12].
  66. ↑ Małgorzata Bujara, Marcin Sztandera: Most w Połańcu już się kroi. rzeszow.gazeta.pl, 2010-02-18. [dostęp 2011-05-18].
  67. ↑ Pierwszy etap obwodnicy otwarty dla ruchu! Kierowcy mogą pojechać od ul. Wolności do drogi Mielec – Szydłowiec. hej.mielec.pl, 2014-11-03. [dostęp 2014-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-31)]. (pol.).
  68. ↑ Południowy fragment obwodnicy zakończony. W piątek otwarcie drogi dla kierowców. hej.mielec.pl, 2015-01-08. [dostęp 2015-01-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-31)]. (pol.).
  69. ↑ Oddany został drugi etap obwodnicy Mielca. logistyka.wnp.pl, 2015-01-09. [dostęp 2015-01-09]. (pol.).
  70. ↑ Obwodnica otwarta. – Korso Mielec. Korso Mielec, 2015-08-13. [dostęp 2015-08-13].
  71. ↑ Mielec ma w końcu obwodnicę – Polskie Radio Rzeszów. [dostęp 2015-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
  72. ↑ Mielec ma całą obwodnicę! To inwestycja ponad podziałami!. hej.mielec.pl, 2015-08-13. [dostęp 2015-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-31)].
  73. ↑ a b Ulica Sienkiewicza, Wojsławska to teraz drogi powiatowe Drogi – hej.mielec.pl – Wiadomości Zdjęcia Ogłoszenia Firmy / Miasto / Drogi. hej.mielec.pl. [dostęp 2015-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-31)].
  74. ↑ Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 460).
  75. ↑ Autostrada A4 z Rzeszowa do Dębicy otwarta dla kierowców (pol.). gddkia.gov.pl, 2013-10-30. [dostęp 2013-10-30].
  76. ↑ A4 dłuższa o 35 km. Otwarto odcinek z Tarnowa do Dębicy (pol.). gddkia.gov.pl, 30-10-2014. [dostęp 2014-10-30].
  77. ↑ Koniec Veolii Transport. Zastąpi ją niemiecka Arriva Oferty firm – hej.mielec.pl – Wiadomości Zdjęcia Ogłoszenia Firmy / Biznes / Oferty firm [online], hej.mielec.pl [dostęp 2017-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-08].
  78. ↑ Grozi nam wykluczenie komunikacyjne? Arriva likwiduje oddziały i zwalnia ludzi, „eSanok.pl” [dostęp 2017-10-07] (pol.).
  79. ↑ Arriva wywiesiła białą flagę [online], korso.pl [dostęp 2017-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-08] (pol.).
  80. ↑ Arriva likwiduje połączenia z okolicznymi miejscowościami. Powód: niska liczba pasażerów Wydarzenia – hej.mielec.pl Wydarzenia [online], hej.mielec.pl [dostęp 2017-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-08].
  81. ↑ a b Dlaczego Arriva opuściła Mielec? Jest wyjaśnienie! Wydarzenia – hej.mielec.pl Wydarzenia [online], hej.mielec.pl [dostęp 2017-12-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-01].
  82. ↑ Historia miasta – Pod zaborem austriackim (1772-1918) w Encyklopedii miasta Mielca
  83. ↑ a b Litera K – Encyklopedia Miasta Mielca [online], encyklopedia.mielec.pl [dostęp 2019-01-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-27].
  84. ↑ Włodzimierz Gąsiewski, Leksykon ziemi mieleckiej, Mielec: Promocja, 2006, s. 22, ISBN 83-87549-23-1.
  85. ↑ a b c Zapytanie w sprawie ruchu pasażerskiego oraz infrastruktury na linii kolejowej nr 25 Dębica – Mielec – Tarnobrzeg – Stalowa Wola/Sandomierz [online], orka2.sejm.gov.pl [dostęp 2018-07-04].
  86. ↑ a b Kolejowy przełom? [online], hej.mielec.pl, 17 kwietnia 2008 [dostęp 2011-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-21].
  87. ↑ a b Odpowiedź na zapytanie w sprawie ruchu pasażerskiego oraz infrastruktury na linii kolejowej nr 25 Dębica-Mielec-Tarnobrzeg-Stalowa Wola/Sandomierz [online], orka2.sejm.gov.pl [dostęp 2018-07-04].
  88. ↑ Pasażer z Mielca nie pojedzie – na razie Polityka – hej.mielec.pl Polityka [online], hej.mielec.pl [dostęp 2017-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-08].
  89. ↑ Joanna Tarnowska, PKP Intercity zmieniło trasę Hetmana. Pociąg nie pojedzie przez Mielec [online], nowiny24.pl, 27 stycznia 2011 [dostęp 2011-05-18].
  90. ↑ Kolejarze chcą zamknąć linię kolejową biegnącą przez Mielec! Ruszają protesty! [online], hejmielec.pl, 15 grudnia 2012 [dostęp 2012-12-15] [zarchiwizowane z adresu 2015-03-12].
  91. ↑ ZNPK zna linie do likwidacji [online], Kurier Kolejowy [dostęp 2012-12-08] [zarchiwizowane z adresu 2015-07-05].
  92. ↑ Linia Kolejowa Dębica-Mielec-Chmielów nie zostanie zlikwidowana [online], TVP Rzeszów, 15 maja 2013 [dostęp 2013-05-15] [zarchiwizowane z adresu 2013-06-25].
  93. ↑ Informacje dotyczące postępowania o udzielenie zamówienia publicznego [online], przetargi.plk-sa.pl, 11 kwietnia 2011 [dostęp 2011-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-11].
  94. ↑ Studium wykonalności dla odcinka Ocice – Mielec – Dębica [online], RynekInfrastruktury.pl, 16 stycznia 2012 [dostęp 2012-05-07] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-10].
  95. ↑ Kiedy wreszcie pociąg zabierze pasażerów? [online], Korso, 2 sierpnia 2012 [dostęp 2012-08-02] [zarchiwizowane z adresu 2014-01-11].
  96. ↑ Przyszłością regionalnej trasy kolejowej z Dębicy przez Mielec do Tarnobrzega zainteresowali się podkarpaccy parlamentarzyści [online], TVP3 Rzeszów [dostęp 2013-01-04] [zarchiwizowane z adresu 2014-01-11].
  97. ↑ Opracowanie dokumentacji przedprojektowej dla projektów „Prace na liniach kolejowych nr 25, 74, 78 na odcinku Stalowa Wola – Tarnobrzeg/Sandomierz – Ocice/Padew”, „Prace na linii kolejowej nr 25 na odcinku Skarżysko Kamienna – Sandomierz” w ramach projektu „Prace przygotowawcze dla wybranych projektów Perspektywy 2014-2020”, „Platforma Zakupowa PKP Polskie Linie Kolejowe S.A”, zamowienia.plk-sa.pl [dostęp 2016-09-20] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-09].
  98. ↑ Opracowanie dokumentacji przedprojektowych dla projektów: „Rewitalizacja linii kolejowej nr 25 na odcinku Padew Narodowa – Mielec – Dębica”, „Rewitalizacja linii kolejowej nr 108 na odcinku Jasło – Nowy Zagórz”, „Budowa łącznicy kolejowej Jedlicze – Szebnie” w ramach RPO Województwa Podkarpackiego na lata 2014–2020 w ramach projektu „Prace przygotowawcze dla wybranych projektów perspektywy 2014 – 2020, etap II, „Platforma Zakupowa PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.”, zamowienia.plk-sa.pl [dostęp 2016-09-20] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-09].
  99. ↑ a b 1,2 mld zł na zmiany kolei na Podkarpaciu [online], PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. [dostęp 2016-06-02] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-01].
  100. ↑ a b Tomasz Poręba, Modernizacja linii kolejowej Dębica-Mielec-Ocice wśród priorytetów inwestycyjnych PKP PLK Inwestycje – hej.mielec.pl [online], hej.mielec.pl, 5 maja 2016 [dostęp 2016-06-02] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-07].
  101. ↑ Mielec: Prace nad L25 w przyszłym roku [online], Radio Leliwa, 28 września 2016 [dostęp 2016-10-02] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-03].
  102. ↑ a b c d e f Zaprojektowanie i wykonanie robót na odcinku Mielec – Dębica w ramach projektu pn.: „Rewitalizacja linii kolejowej nr 25 na odcinku Padew – Mielec – Dębica”, „Platforma Zakupowa PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.”, zamowienia.plk-sa.pl, 20 września 2017 [dostęp 2017-09-21] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-09].
  103. ↑ Co w sprawie modernizacji linii kolejowej L-25? Przetarg na odcinek Mielec – Dębica końcem 2018 roku Inwestycje – hej.mielec.pl Inwestycje [online], hej.mielec.pl, 10 kwietnia 2017 [dostęp 2017-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-13].
  104. ↑ a b Opracowanie dokumentacji projektowej wraz z pełnieniem nadzoru autorskiego dla projektu pn. „Prace na liniach kolejowych nr 25, 74, 78 na odcinku Stalowa Wola – Tarnobrzeg/Sandomierz – Ocice/Padew” [online], zamowienia.plk-sa.pl, 29 sierpnia 2017 [dostęp 2017-09-06] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-09].
  105. ↑ 5.1. Sieciowy harmonogram zamknięć torowych planowanych do wykonania w rozkładzie jazdy pociągów 2017/2018 – Korekta [online].
  106. ↑ Krajowa Izba Odwoławcza – Informacja o ogłoszeniu postanowień kończących postępowanie odwoławcze wydanych na posiedzeniu niejawnym – Aktualne [online], uzp.gov.pl [dostęp 2018-09-06] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-06] (pol.).
  107. ↑ Rewitalizacja linii Padew – Mielec – Dębica – lepsze podróże koleją na Podkarpaciu – PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. [online], plk-sa.pl, 17 października 2018 [dostęp 2018-10-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-18].
  108. ↑ 1 marca PKP PLK rozpoczyna prace między Mielcem a Dębicą [online], rynek-kolejowy.pl, 1 marca 2019 [dostęp 2019-03-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-01] (pol.).
  109. ↑ Telewizja Polska S.A, Ponad 13 mln zł na remont linii kolejowej nr 25 od Padwi do Dębicy [online], rzeszow.tvp.pl, 3 kwietnia 2019 [dostęp 2019-05-07].
  110. ↑ Przejście podziemne zastąpi „ślimaka”. Zmiany w remoncie L25 [online], hej.mielec.pl, 2 kwietnia 2019 [dostęp 2019-05-07].
  111. ↑ Jest finansowanie remontu kolejnego odcinka linii L-25 oraz wiaduktu! [online], hej.mielec.pl, 30 lipca 2020 [dostęp 2020-07-31].
  112. ↑ SzB AŁ, Jest decyzja! Będzie modernizowana linia kolejowa z Mielca do Padwi [FOTO, VIDEO] [online], korso.pl – Mielec – portal miejski, 30 lipca 2020 [dostęp 2020-07-31].
  113. ↑ Z Mielca do Kochanówki ruszyły pociągi towarowe [online], PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., 4 września 2020 [dostęp 2020-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-22] (pol.).
  114. ↑ Koleją znów pojedziemy na trasie Padew-Mielec-Dębica [online], PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., 4 czerwca 2020 [dostęp 2021-06-12] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-04] (pol.).
  115. ↑ Wykonanie robót budowlanych na odcinku Padew – Mielec wraz z budową wiaduktu drogowego w km 289,400 w ramach Projektu pn.: „Rewitalizacja linii kolejowej nr 25 na odcinku Padew – Mielec – Dębica” [online], platformazakupowa.plk-sa.pl, 4 czerwca 2021 [zarchiwizowane z adresu 2021-06-04].
  116. ↑ Wykonanie robót budowlanych na stacji Mielec w ramach projektu pn.: „Rewitalizacja linii kolejowej nr 25 na odcinku Padew – Mielec – Dębica” [online], platformazakupowa.plk-sa.pl, 4 czerwca 2021 [dostęp 2021-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2022-01-10].
  117. ↑ MIELEC – Rozkład jazdy PKP PLK S.A., godziny odjazdów oraz ceny biletów – Portal Pasażera – PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. [online], portalpasazera.pl [dostęp 2021-08-31] (pol.).
  118. ↑ Ruszają pociągi na trasie Mielec – Dębica [online], radio.rzeszow.pl, 31 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-31] [zarchiwizowane z adresu 2022-05-06] (pol.).
  119. ↑ Kolej znów łączy Mielec i Dębicę [online], PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., 1 września 2021 [dostęp 2021-09-08] [zarchiwizowane z adresu 2021-09-26] (pol.).
  120. ↑ Ruszają przygotowania do budowy wiaduktu! [online], hej.mielec.pl, 21 marca 2022 [dostęp 2022-03-21] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-21] (pol.).
  121. ↑ Informacja – wznowienie ruchu pociągów – Aktualności – Tuszów Narodowy [online], www.tuszownarodowy.pl, 16 września 2022 [dostęp 2022-10-17] [zarchiwizowane z adresu 2022-10-17] (pol.).
  122. ↑ Mirosław Siemieniec, Od 6 listopada ostatnia tegoroczna korekta rozkładu jazdy pociągów [online], PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., 6 listopada 2022 [dostęp 2022-11-06] [zarchiwizowane z adresu 2022-11-05] (pol.).
  123. ↑ Dorota Szalacha, Na stacji Mielec – dodatkowe przejście pod torami ułatwi komunikację [online], PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., 14 maja 2022 [dostęp 2022-05-13] [zarchiwizowane z adresu 2022-05-13] (pol.).
  124. ↑ Podziemne przejście w końcu otwarte dla mieszkańców [FOTO] [online], hej.mielec.pl, 2 lipca 2023 [dostęp 2023-07-02] (pol.).
  125. ↑ Michał Szymajda, Trzy nowe przystanki na Podkarpaciu za 9 milionów złotych. Dla kilku pociągów dziennie [online], rynek-kolejowy.pl, 8 lutego 2022 [dostęp 2022-02-09] (pol.).
  126. ↑ „Budowa przystanków kolejowych na terenie Zakładu Linii Kolejowych w Rzeszowie” w ramach „Rządowego programu budowy lub modernizacji przystanków kolejowych na lata 2021–2025” – linia 25 [online], platformazakupowa.plk-sa.pl, 4 października 2021.
  127. ↑ Karol Jakubowski, Wrześniowa korekta rozkładu jazdy pociągów [online], PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., 1 września 2023 [dostęp 2023-09-01] (pol.).
  128. ↑ Kasper Fiszer, Kolej dalekobieżna wraca do Mielca. Nowa trasa „Hetmana” [online], www.rynek-kolejowy.pl, 30 września 2024 [dostęp 2024-12-08] (pol.).
  129. ↑ Przemysław Cynkier, HIT! Pociąg „Hetman” wróci do Mielca jeszcze w tym roku?! [online], hej.mielec.pl, 10 grudnia 2024 [dostęp 2024-12-08] (pol.).
  130. ↑ Wprowadzono nowy rozkład jazdy kolei. PKP Intercity zapowiada więcej połączeń i krótsze przejazdy [online], pap.pl, 15 grudnia 2024 [dostęp 2024-12-15] (pol.).
  131. ↑ PKP Intercity, Więcej połączeń, rekordowe czasy przejazdów, nowości zagraniczne i krajowe, w tym Pendolino do Szczecina i Poznania. PKP Intercity przedstawia roczny rozkład jazdy na sezon 2024/2025, „PKP Intercity”, intercity.pl, 11 grudnia 2024 [dostęp 2024-12-15] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-12] (pol.).
  132. ↑ Przemysław Cynkier, Reaktywacja Hetmana prawie udana. Pociąg przepełniony [FOTO, WIDEO] [online], hej.mielec.pl, 15 grudnia 2024 [dostęp 2024-12-15] (pol.).
  133. ↑ Wola Baranowska LHS [online], LHS [dostęp 2013-10-16] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-02].
  134. ↑ Marcin Kołacz: Pozytywny wynik testów systemu APV-I. EPML Spotters. [dostęp 2011-06-24].
  135. ↑ Testy procedury lądowania APV na EPML. EPML Spotters. [dostęp 2011-06-24].
  136. ↑ Informacje o spółce | Lotnisko Mielec sp. z o.o. [online], lotniskomielec.pl [dostęp 2020-01-14].
  137. ↑ Sprzedaż paliw lotniczych | Lotnisko Mielec sp. z o.o. [online], lotniskomielec.pl [dostęp 2020-01-14].
  138. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 71–72 [dostęp 2011-05-25].
  139. ↑ Zabytkowe obiekty wpisane do rejestru zabytków w Encyklopedii miasta Mielca
  140. ↑ Jadernówka – rys historyczny. SCK w Mielcu. [dostęp 2011-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-03)].
  141. ↑ Dworek przy ul. T. Kościuszki 5 w Encyklopedii miasta Mielca
  142. ↑ Sala Królewska w Encyklopedii miasta Mielca
  143. ↑ Wojsław w Encyklopedii miasta Mielca
  144. ↑ Zamek Mieleckich. Tow. Miłośników Ziemi Mieleckiej. [dostęp 2011-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-13)].
  145. ↑ Rynek w Encyklopedii miasta Mielca
  146. ↑ Tablica na pomniku.
  147. ↑ Mielec – synagoga. Wirtualny Sztetl. [dostęp 2011-06-27].
  148. ↑ Oficjalna strona parafii pw. Św. Marka Ewangelisty w Mielcu-Rzochowie. [dostęp 2011-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)].
  149. ↑ Dom kultury w Encyklopedii miasta Mielca
  150. ↑ Dom Kultury. SCK w Mielcu. [dostęp 2011-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-30)].
  151. ↑ Rozpoczęto kapitalny remont Jadernówki w Mielcu. tmzm.mielec.pl, 2010-05-07. [dostęp 2013-06-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-01)].
  152. ↑ Jan Stępień: Historia, cz. 2. TMZM. [dostęp 2011-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-16)].
  153. ↑ Zbigniew Michalski: Mielecka Grupa Literacka „Słowo”. TMZM. [dostęp 2011-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-02)].
  154. ↑ Grupa Literacka „Słowo”. [dostęp 2011-09-29].
  155. ↑ Historia Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego. Samorządowe Centrum Kultury. [dostęp 2011-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-30)].
  156. ↑ Rzeźby plenerowe w Encyklopedii miasta Mielca
  157. ↑ Instytut Pamięci Narodowej, W Mielcu odsłonięto Pomnik Żołnierzy Wyklętych Niezłomnych – 3 września 2022 [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2022-09-03] (pol.).
  158. ↑ W Mielcu odsłonięto największy Pomnik Żołnierzy Wyklętych [online], 3 września 2022 [dostęp 2022-11-01] (pol.).
  159. ↑ Telewizja Polska S.A, Ignacy Łukasiewicz patronem Szkoły Podstawowej nr 7 w Mielcu [online], rzeszow.tvp.pl [dostęp 2022-11-05] (pol.).
  160. ↑ „Korso” w Encyklopedii miasta Mielca
  161. ↑ O nas, kontakt [online], Korso [dostęp 2011-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-05].
  162. ↑ hejmielec na papierze!. hej.mielec.pl, 2011-09-16. [dostęp 2012-01-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-23)].
  163. ↑ a b c d e Kalendarium (od 1989 r.) w Encyklopedii miasta Mielca
  164. ↑ WYDARZENIA – gazeta lokalna [online], gazetawydarzenia.pl [dostęp 2009-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2009-01-03].
  165. ↑ O gazecie. Echo Dnia. [dostęp 2011-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-11)].
  166. ↑ Wieści Regionalne. AW Promocja. [dostęp 2011-08-16].
  167. ↑ Nadwisłocze. AW Promocja. [dostęp 2011-08-16].
  168. ↑ Magazyn Prasowy Mielecka Strefa. AW Promocja. [dostęp 2011-08-16].
  169. ↑ W Kręgu Mieleckich Humanistów w Encyklopedii miasta Mielca
  170. ↑ Pismo. Inny Świat. [dostęp 2011-08-16].
  171. ↑ „Mielczanin” w Encyklopedii miasta Mielca
  172. ↑ Jan Dworak, Ogłoszenie z dnia 20 maja 2016 r. [online], krrit.gov.pl, 20 maja 2016 [zarchiwizowane z adresu 2017-09-16].
  173. ↑ Mielec: Radio Leliwa w Mielcu. [online], Radio Leliwa, 24 lutego 2014 [dostęp 2017-10-04] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-22] (pol.).
  174. ↑ Litera C – Encyklopedia Miasta Mielca [online], encyklopedia.mielec.pl [dostęp 2021-04-22].
  175. ↑ hej.mielec.pl – pozytywnie i lokalnie. Aktualne relacje i zdjęcia z wydarzeń, ogłoszenia, informacje biznesowe, sport, zapowiedzi imprez, bogate forum. [online], hej.mielec.pl [dostęp 2021-04-22] (pol.).
  176. ↑ Mielec | korso.pl | portal miejski – zawsze nowe wiadomości, informacje, wydarzenia [online], Mielec | korso.pl | portal miejski – zawsze nowe wiadomości, informacje, wydarzenia [dostęp 2021-04-22].
  177. ↑ Tygodnik Regionalny KORSO – witamy! [online], korso.pl [dostęp 2004-05-20] [zarchiwizowane z adresu 2004-05-20].
  178. ↑ n, W Cieniu Jupiterów – Portal Informacyjny Mielec [online], wcj24.pl, 31 sierpnia 2017 [dostęp 2021-04-22] (pol.).
  179. ↑ Mielec Lokalnie [online], mieleclokalnie.pl [dostęp 2020-11-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-10].
  180. ↑ Czyliwiesz.pl – Informacje i Rozrywka/ Darmowe Ogłoszenia, Sport, CzyliTV [online], CzyliWiesz.pl [dostęp 2012-06-26] [zarchiwizowane z adresu 2012-06-26] (pol.).
  181. ↑ Strona Główna – CzyliWiesz.pl [online], CzyliWiesz.pl [dostęp 2022-03-20] [zarchiwizowane z adresu 2022-03-20].
  182. ↑ RMI24.pl – Wiadomości z Podkarpacia | Mielec news – Region, Miasto, Informacje | Mielec informacje, wiadomości z Mielca – Mielec News | Wiadomości z Podkarpacia [online], rmi24.pl [dostęp 2016-04-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-03].
  183. ↑ Osiedla. mielec.pl. [dostęp 2011-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-15)].
  184. ↑ Kościół katolicki w Mielcu w Encyklopedii miasta Mielca
  185. ↑ Kościół Zielonoświątkowy – zbór w Mielcu w Encyklopedii miasta Mielca
  186. ↑ a b Patronka Mielca – Parafia pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Mielcu [online] [dostęp 2020-02-21].
  187. ↑ Adresy kościołów [online], kosciolbozy.pl [dostęp 2023-03-27].
  188. ↑ a b c d e Parafie [online], diecezja.tarnow.pl [dostęp 2023-03-27].
  189. ↑ Kościół Zielonoświątkowy. Zbór w Mielcu [online], kzmielec.pl [dostęp 2023-03-27].
  190. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-11-10].
  191. ↑ Bogdan Hućko, Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa u Świadków Jehowy [online], jaslo.naszemiasto.pl, 14 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-14].
  192. ↑ Paweł Mogielnicki: https://www.90minut.pl/news/305/news3051340-Stal-Mielec-w-Ekstraklasie.html 90minut.pl [dostęp 2020-07-18].
  193. ↑ Marcin Lew: Juniorzy Stali Mielec mistrzami Polski!. rzeszow.gazeta.pl, 2007-07-15. [dostęp 2011-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-09)].
  194. ↑ Oficjalna strona CEV. web.archive.org. [dostęp 2011-06-28]. (ang.).
  195. ↑ Sławomir Bromboszcz: Stal i AZS AWF w ekstraklasie, czas na baraże. SportoweFakty.pl, 2010-05-09. [dostęp 2011-06-28].
  196. ↑ Lekkoatletyczny Klub Sportowy w Encyklopedii miasta Mielca
  197. ↑ Ikar Uczniowski Klub Sportowy, Międzyszkolny Klub Sportowy w Encyklopedii miasta Mielca
  198. ↑ Historia klubu. KF Stal Mielec. [dostęp 2011-09-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-09)].
  199. ↑ Rafał Augustyn. Ludzie Sportu. [dostęp 2011-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-18)].
  200. ↑ Mielec w bazie Polskiego Związku Lekkiej Atletyki (pol.)
  201. ↑ Rafał Sikora. Ludzie Sportu. [dostęp 2011-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-12)].
  202. ↑ Telewizja Polska S.A, Katarzyna Zdziebło – Lekkoatletyka, Polska | TVP SPORT [online], sport.tvp.pl [dostęp 2022-10-03] (pol.).
  203. ↑ Warszawska AWF otwiera swój oddział w Mielcu. nowiny24.pl, 2008-03-25. [dostęp 2011-06-28].
  204. ↑ Wykaz klubów, stowarzyszeń i organizacji sportowych działających na terenie Mielca. [dostęp 2011-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-17)].
  205. ↑ Międzynarodowa współpraca Mielca: Douchy-les-Mines. mielec.pl. [dostęp 2011-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-10)].
  206. ↑ Międzynarodowa współpraca Mielca: Löhne. mielec.pl. [dostęp 2011-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-10)].
  207. ↑ a b c Mamy nowe miasta partnerskie we Francji. mielec.pl, 2011-05-30. [dostęp 2011-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-14)].
  208. ↑ Międzynarodowa współpraca Mielca: Mukaczewo. mielec.pl. [dostęp 2011-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-10)].
  209. ↑ Międzynarodowa współpraca Mielca: Tiszaföldvár. mielec.pl. [dostęp 2011-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-10)].
  210. ↑ Międzynarodowa współpraca Mielca: Vila Nova de Poiares. mielec.pl. [dostęp 2011-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-09)].
  211. ↑ Honorowi obywatele miasta [online], mielec.pl [dostęp 2021-01-19] (pol.).
  212. ↑ a b c d e f g h i Józef Witek, ''Encyklopedia Miasta Mielca'', hasło Honorowe obywatelstwo Mielca [online], encyklopedia.mielec.pl [dostęp 2021-01-19].
  213. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1883. Lwów, 1883, s. 15.
  214. ↑ Uchwała nr XIV/152/2019 Rady Miejskiej w Mielcu z dnia 28 listopada 2019 r. [online], prawomiejscowe.pl [dostęp 2021-01-17].
  215. ↑ Uchwała nr XIV/153/2019 Rady Miejskiej w Mielcu z dnia 28 listopada 2019 r. [online], prawomiejscowe.pl [dostęp 2021-01-17].
  216. ↑ Przyjaciele miasta Mielca [online], mielec.pl [dostęp 2021-01-19] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Miasta województwa podkarpackiego
Miasta na prawach powiatu
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Herb województwa podkarpackiego

Mielec
Części miasta wg TERYT
Osiedla Mielca

Herb Mielca

Powiat mielecki
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

herb powiatu mieleckiego

Powiat mielecki (1920–39 i 1945–75)
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–39 → i 1945–75)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39 →, 1945–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Powiat dębicki (1937–1975) (► GG)
Przynależność wojewódzka
Miasta (← 1937–39 i 1945–75)
Gminy wiejskie zbiorowe
(← 1937–39, 1945–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Gminy (1939–45)
Miejskie
Wiejskie[A]
Obszary specjalne[A]
  1. ↑ a b Kursywą opisano jednostki utworzone przez władze hitlerowskie.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mielec&oldid=75559295”