1709
Ten artykuł od 2021-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Rządzący państwami w 1709
Wydarzenia w Polsce
[edytuj | edytuj kod]- W Środkowej Europie panowała jedna z najcięższych zim w okresie nowożytnym
- Epidemia dżumy w Wielkopolsce – 9 tys. ofiar w Poznaniu
- lipiec-grudzień - w Gdańsku panowała epidemia dżumy, która zabiła 1/3 mieszkańców (33 453 osób)
- 12 kwietnia – III wojna północna: w bitwie pod Lachowcami hetman wielki litewski Kazimierz Jan Sapieha pokonał hetmana Grzegorza Ogińskiego sprzyjającego carowi Piotrowi I.
- 5 października – August II spotkał się w Toruniu z Piotrem I, który w lipcu pokonał Szwedów pod Połtawą. Tam też podpisano traktat sojuszniczy między oboma władcami.
- 20 października – król August II i car Piotr I zawarli I traktat w Toruniu.
- August II Mocny ponownie został obrany królem Polski.
Wydarzenia na świecie
[edytuj | edytuj kod]- 2 lutego – marynarz-rozbitek Alexander Selkirk odnaleziony na bezludnej wyspie Juan Fernandez, na której spędził 5 lat (od 1703 roku). Zdarzenie posłużyło za pierwowzór motywu powieści Robinson Crusoe, którą napisze Daniel Defoe w 1719 roku.
- 14 lutego – Alain-René Lesage wystawił sztukę: Turcaret, która była satyrą na finansistów francuskich. Komedia wywołała oburzenie kół rządzących.
- 17 marca – Pierre Rouillé de Marbeuf szefem francuskiej Wielkiej Rady Państwowej (Grand Conseil).
- 12 kwietnia – Richard Steele i Joseph Addison zaczęli wydawać gazetę the Tatler.
- 22 kwietnia – pożar strawił większą część Budziszyna.
- Maj – próba negocjacji pokojowych francusko-holenderskich (Jean-Baptiste Colbert de Torcy i Anthonie Heinsius).
- Maj – korsarz René Duguay-Trouin nobilitowany.
- 9 maja – Michel Chamillart popadł w niełaskę francuskiego dworu.
- 8 lipca – Piotr Wielki zadał pod Połtawą decydującą klęskę Karolowi XII i jego sojusznikowi hetmanowi Iwanowi Mazepie. 11 lipca niedobitki kierowane przez Löwenhaupta kapitulowały w Perewłocznej.
- 9 lipca – zbrojne powstanie protestanckie w Vivarais (Francja).
- 8 sierpnia – Bartolomeu de Gusmão dokonał pierwszej udokumentowanej próby z balonem wypełnionym gorącym powietrzem.
- 3 września – pierwsza duża grupa kolonistów niemieckich i szwajcarskich dotarła do Ameryki (Karolina Północna i Karolina Południowa).
- 11 września – wojna o sukcesję hiszpańską: połączone armie Wielkiej Brytanii, Holandii i Austrii pokonały Francję w bitwie pod Malplaquet – rzeź 40 000 ludzi.
- 12 października – założenie miasta Chihuahua (Meksyk).
- 20 października – wojna o sukcesję hiszpańską: wojska austriacko-brytyjskie zajęły Mons w Niderlandach.
- 29 października – opactwo "heretyckie" w Port-Royal rozpędzone. Rozkaz wydał Ludwik XIV.
- Surowa zima w Europie płn. - głód.
- 1709-1711 Duńczycy bezskutecznie próbowali odzyskać prowincję Skania z rąk szwedzkich.
- Saksonia: Johann Friedrich Böttger wynalazł porcelanę.
- Kryzys gospodarczy, mróz i głód we Francji. Mróz zabił 24 000 Paryżan. Zamarzło wybrzeże Atlantyku i Sekwana.
- Paryż: reprezentanci Comédie-Française zdemolowali loże teatru Saint-Genaine. Szkody naprawiono.
- Parlament Flandrii przeniósł się z Tournai do Cambrai.
- akcyza na pieprz w Wielkiej Brytanii.
- Pierwszy Copyright Act w Wielkiej Brytanii.
- Prusy po raz pierwszy zaproponowały Rosji rozbiór Polski. Piotr Wielki odpowiedział negatywnie: Es sei nicht praktikabel.
- Miasta i gminy: Berlin, Cölln, Friedrichswerder, Dorotheenstadt i Friedrichstadt zostały zjednoczone w miasto Berlin.
- Kolonia: woda kolońska wynaleziona przez Johanna Marię Farina.
- Neapol: pierwsza opera buffa.
- Wiedeń: manufaktura luster.
- W Rosji wydrukowano pierwszy kalendarz.
- Francuzi zburzyli brytyjska kolonię Saint John’s.
Urodzili się
[edytuj | edytuj kod]- 17 marca – Aleksy Grigoriewicz Razumowski (ros. Алексе́й Григо́рьевич Разумо́вский), rosyjski hrabia, feldmarszałek, działacz państwowy i polityk, faworyt i mąż cesarzowej Elżbiety (zm. 1771)
- 26 sierpnia – Wilhelm Repin, francuski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1794)
- 18 września – Samuel Johnson, angielski pisarz i leksykograf (zm. 1784)
- 2 listopada – Anna Hanowerska, księżniczka angielska, księżna Oranii-Nassau (zm. 1759)
- 29 grudnia – Elżbieta Romanowa (ros. Елизавета Петровна), cesarzowa Rosji (zm. 1762)
- data dzienna nieznana:
- Christoph Schaffrath, niemiecki kompozytor, klawesynista i teoretyk muzyki (zm. 1763)
Zmarli
[edytuj | edytuj kod]- 19 lutego – Tsunayoshi Tokugawa (jap. 徳川綱吉), piąty siogun z dynastii Tokugawa (ur. 1646)
- 2 października – Iwan Mazepa (ukr. Іван Мазепа), hetman kozacki (ur. 1639)
- 9 listopada – Caspar Castner, niemiecki jezuita, matematyk (ur. 1655)
- 1 grudnia – Abraham a Sancta Clara, właśc. Johann Ulrich Megerle, austriacki kaznodzieja i pisarz (ur. 1644)
Święta ruchome
[edytuj | edytuj kod]- Tłusty czwartek: 7 lutego
- Ostatki: 12 lutego
- Popielec: 13 lutego
- Niedziela Palmowa: 24 marca
- Wielki Czwartek: 28 marca
- Wielki Piątek: 29 marca
- Wielka Sobota: 30 marca
- Wielkanoc: 31 marca
- Poniedziałek Wielkanocny: 1 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 9 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 19 maja
- Boże Ciało: 30 maja
