İlham Əliyev

İlham Əliyev
	; İlham Əliyev (2020)
Pełne imię i nazwisko	İlham Heydər oğlu Əliyev
Data i miejsce urodzenia	24 grudnia 1961 ; Baku
	Prezydent Azerbejdżanu
Okres	od 31 października 2003
Przynależność polityczna	Partia Nowego Azerbejdżanu
Poprzednik	Heydər Əliyev
	Premier Azerbejdżanu
Okres	od 4 sierpnia 2003; do 4 listopada 2003
Przynależność polityczna	Partia Nowego Azerbejdżanu
Poprzednik	Artur Rasizadə
Następca	Artur Rasizadə
	Odznaczenia
	; ;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

İlham Heydər oğlu Əliyev, polskie media często używają transkrypcji pisowni rosyjskiej: Ilham Alijew^[a] (ur. 24 grudnia 1961 w Baku) – azerski polityk, premier Azerbejdżanu od 4 sierpnia do 4 listopada 2003, prezydent od 31 października 2003.

Pełni funkcję przewodniczącego Partii Nowego Azerbejdżanu (od 2003)^[1].

Życiorys

W 1982 ukończył historię na Państwowym Moskiewskim Uniwersytecie Stosunków Międzynarodowych, a następnie doktoryzował się tam, po czym od 1985 wykładał. W latach 1991–1994 prowadził prywatne interesy w Moskwie i Stambule. Znany był w tym czasie ze swej rozrzutności i umiłowania do kasyn, nie interesował się polityką. W maju 1994 roku ojciec, prezydent Heydər Əliyev, wprowadził go do Państwowego Przedsiębiorstwa Naftowego na stanowisko wiceprezesa^[2]. W kolejnym roku został wybrany do parlamentu, a w 1997 stanął na czele Narodowego Komitetu Olimpijskiego^[3].

Pogarszające się zdrowie Heydəra Əliyeva skłoniło go do przekazania władzy synowi. Na kilka miesięcy przed wyborami ojciec mianował go premierem, a w wyborach 15 października 2003 İlham Əliyev zwyciężył z poparciem ponad 76% głosów^[3]. Wybory zdaniem międzynarodowych obserwatorów nie spełniły standardów demokratycznych^[2]^[4]. Urząd prezydenta objął 31 października 2003^[3].

15 października 2008 roku został wybrany na drugą kadencję, otrzymując 88%^[3] głosów. Wybory te jednak nie były zgodne z międzynarodowymi standardami i nie zostały uznane przez opozycję^[4]. Pięć lat później w wyborach prezydenckich 2013 zdobył 84,5%, zapewniając sobie władzę na kolejną pięcioletnią kadencję. W 2018 roku Ilham Alijew uzyskał 86,02% głosów, uzyskując czwartą kadencję na urzędzie Prezydenta^[5].

W 2023 roku jego działania doprowadziły do przejęcia kontroli nad Górskim Karabachem. Prezydent Karabachu Samwel Szahramanian podpisał dekret o rozwiązaniu wszystkich struktur państwowych, a większość Ormian zamieszkujących ten teren opuściła swoje domy i przeniosła się do Armenii^[6].

W wyborach prezydenckich w 2024 roku został wybrany na piątą kadencję, uzyskując w głosowaniu 92% głosów. Opozycja zbojkotowała wybory^[7].

Życie prywatne

Ma żonę Mehriban, która zarządza Fundacją Heydəra Əliyeva, od 2005 jest deputowaną do azerbejdżańskiego parlamentu z ramienia partii męża, której jest wiceprzewodniczącą od 2013. Mają troje dzieci: dwie córki (Leyla ur. 1984 i Arzu ur. 1989) i syna (Heydar ur. 1997) oraz troje wnuków.

Odznaczenia

Azerskie

Order Heydəra Əliyeva (2005)^[8]^[9]

Zagraniczne (państwowe)

Łańcuch Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia, 2004)^[8]
Łańcuch Orderu Króla Abdulaziza Al Sauda (Arabia Saudyjska, 2005)^[8]
Order Aleksandra Newskiego (Rosja, 2005)^[8]
Krzyż Wielki Legii Honorowej (Francja, 2007)^[8]^[9]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (Polska, 2008)^[8]^[10]
Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (Ukraina, 2008)^[11]
Medal „10 lat Astany” (Kazachstan, 2008)
Order Mubaraka Wielkiego (Kuwejt, 2009)^[8]
Komandor Krzyża Wielkiego Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa, 2009)^[8]
Krzyż Wielki Orderu Wiernej Służby (Rumunia, 2011)^[8]^[12]
Order Stara Płanina (Bułgaria, 2011)^[8]^[13]
Order Ismoili Somoni (Tadżykistan, 2012)^[8]^[14]
Order Przyjaźni Narodów (Białoruś, 2012)^[8]^[15]
Order Zwycięstwa Świętego Jerzego (Gruzja, 2013)^[16]
Order Republiki Serbii I klasy (Serbia, 2013)^[8]
Order Republiki Tureckiej I klasy (Turcja, 2013)^[8]
Order Wolności (Ukraina, 2013)^[17]
Kawaler Krzyża Wielkiego Udekorowany Wielką Wstęgą Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (2018)^[18]
Order Złotego Orła (Kazachstan, 2022)^[19]

Pozostałe

Złoty Order Olimpijski (Międzynarodowy Komitet Olimpijski, 2004)^[8]^[20]
Order Świętego Sergiusza Radoneżskiego I klasy (Rosyjski Kościół Prawosławny, 2005)^[8]
Order Szacha Ismaila (Muzułmańska Rada Kaukazu, 2005)^[8]^[9]
Order Honoru I klasy (Rosyjski Kościół Prawosławny, 2010)^[8]
Najwyższy Order Świata Tureckiego (Organizacja Państw Tureckich, 2021)^[8]

Uwagi

↑ Poprawna transkrypcja ros. Ильхам Алиев to „Ilcham Alijew”.

Przypisy

↑ New Azerbaijan Party [online], yap.org.az [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-08] .
↑ ^a ^b Profile: Ilham Aliyev. BBC News, 16 października 2003. [dostęp 2010-11-11]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d President. Biography – Ilham Heydar oglu Aliyev. president.az – President of Azerbaijan. [dostęp 2010-11-11]. (ang.).
↑ ^a ^b Timeline: Azerbaijan. BBC News, 6 maja 2010. [dostęp 2010-11-11]. (ang.).
↑ Azernews.Az, Vote of confidence: Ilham Aliyev’s four-year victory [online], Azernews.Az, 11 kwietnia 2022 [dostęp 2024-02-10] (ang.).
↑ Piąta kadencja z rzędu. Ilham Alijew wygrywa wybory w Azerbejdżanie [online], euractiv.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
↑ Prezydent państwa z Kaukazu, po wygranej wojnie, zdobył 92,05 proc. poparcia [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-02-10] (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Biography » President » Official web-site of President of Azerbaijan Republic [online], president.az [dostęp 2024-03-21] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Официальный сайт президента Азербайджанской Республики – Президент. Биография [online], ru.president.az [dostęp 2019-06-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-07-23] (ros.).
↑ M.P. z 2008 r. nr 68, poz. 608.
↑ Указ Президента України № 458/2008 від 19 травня 2008 року «Про нагородження І. Алієва орденом князя Ярослава Мудрого» [online], zakon.rada.gov.ua [dostęp 2019-06-27] .
↑ В Баку состоялась церемония награждения президентов Азербайджана и Румынии высшими орденами (версия 3) (ФОТО) [online], Trend.Az, 19 kwietnia 2011 [dostęp 2019-06-27] (ros.).
↑ Церемония награждения высшими орденами // Бакинский рабочий, 15 ноября 2011. – С.3 [online] [dostęp 2019-06-27] .
↑ Состоялась церемония награждения высшими орденами Президентов Азербайджана и Таджикистана (ФОТО) [online], Trend.Az, 12 lipca 2012 [dostęp 2019-06-27] (ros.).
↑ Указ Президента Республики Беларусь от 24 декабря 2011 года № 594 «О награждении И.Г.Алиева орденом Дружбы народов» [online], www.pravo.by [dostęp 2019-06-27] [zarchiwizowane z adresu 2021-08-30] .
↑ State Awards Issued by Georgian Presidents in 2003-2015 [online] [dostęp 2019-06-27] .
↑ Указ Президента України № 639/2013 від 18 листопада 2013 року «Про нагородження І. Алієва орденом Свободи».
↑ Президент Италии наградил Ильхама Алиева орденом [online], Mir24 [dostęp 2019-06-27] (ros.).
↑ Указ Президента Республики Казахстан от 23 августа 2022 года № 989 «О награждении орденом «Алтын Қыран» Алиева И.Г.» [online], Официальный сайт Президента Республики Казахстан [dostęp 2023-06-27] .
↑ Ilham Heydar oglu Aliyev | World Leaders Forum [online], worldleaders.columbia.edu [dostęp 2024-03-21] .

Linki zewnętrzne

Wojciech Jagielski: Prezydent Azerbejdżanu Ilham Alijew – dziedzic dynastii, 8 października 2013, wp.pl

[1] Poprawna transkrypcja ros. Ильхам Алиев to „Ilcham Alijew”.

[2] New Azerbaijan Party [online], yap.org.az [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-08] .

[pro-3] Profile: Ilham Aliyev. BBC News, 16 października 2003. [dostęp 2010-11-11]. (ang.).

[bio-4] President. Biography – Ilham Heydar oglu Aliyev. president.az – President of Azerbaijan. [dostęp 2010-11-11]. (ang.).

[time-5] Timeline: Azerbaijan. BBC News, 6 maja 2010. [dostęp 2010-11-11]. (ang.).

[6] Azernews.Az, Vote of confidence: Ilham Aliyev’s four-year victory [online], Azernews.Az, 11 kwietnia 2022 [dostęp 2024-02-10] (ang.).

[7] Piąta kadencja z rzędu. Ilham Alijew wygrywa wybory w Azerbejdżanie [online], euractiv.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).

[8] Prezydent państwa z Kaukazu, po wygranej wojnie, zdobył 92,05 proc. poparcia [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-02-10] (pol.).

[:1-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Biography » President » Official web-site of President of Azerbaijan Republic [online], president.az [dostęp 2024-03-21] (ang.).

[:0-10] Официальный сайт президента Азербайджанской Республики – Президент. Биография [online], ru.president.az [dostęp 2019-06-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-07-23] (ros.).

[11] M.P. z 2008 r. nr 68, poz. 608.

[12] Указ Президента України № 458/2008 від 19 травня 2008 року «Про нагородження І. Алієва орденом князя Ярослава Мудрого» [online], zakon.rada.gov.ua [dostęp 2019-06-27] .

[13] В Баку состоялась церемония награждения президентов Азербайджана и Румынии высшими орденами (версия 3) (ФОТО) [online], Trend.Az, 19 kwietnia 2011 [dostęp 2019-06-27] (ros.).

[14] Церемония награждения высшими орденами // Бакинский рабочий, 15 ноября 2011. – С.3 [online] [dostęp 2019-06-27] .

[15] Состоялась церемония награждения высшими орденами Президентов Азербайджана и Таджикистана (ФОТО) [online], Trend.Az, 12 lipca 2012 [dostęp 2019-06-27] (ros.).

[16] Указ Президента Республики Беларусь от 24 декабря 2011 года № 594 «О награждении И.Г.Алиева орденом Дружбы народов» [online], www.pravo.by [dostęp 2019-06-27] [zarchiwizowane z adresu 2021-08-30] .

[17] State Awards Issued by Georgian Presidents in 2003-2015 [online] [dostęp 2019-06-27] .

[18] Указ Президента України № 639/2013 від 18 листопада 2013 року «Про нагородження І. Алієва орденом Свободи».

[19] Президент Италии наградил Ильхама Алиева орденом [online], Mir24 [dostęp 2019-06-27] (ros.).

[20] Указ Президента Республики Казахстан от 23 августа 2022 года № 989 «О награждении орденом «Алтын Қыран» Алиева И.Г.» [online], Официальный сайт Президента Республики Казахстан [dostęp 2023-06-27] .

[21] Ilham Heydar oglu Aliyev | World Leaders Forum [online], worldleaders.columbia.edu [dostęp 2024-03-21] .

[b-22] Republika Chińska (Tajwan) jest uznawana przez 11 państw członkowskich ONZ oraz Stolicę Apostolską.

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[A]

Demokratyczna Republika Azerbejdżanu	Fətəli xan Xoyski Nəsib bəy Yusifbəyli Məmməd Həsən Hacınski
Republika Azerbejdżanu	Həsən Həsənov Firuz Mustafayev Rəhim Hüseynov Əli Məsimov Pənah Hüseynov Surət Hüseynov Fuad Quliyev Artur Rasizadə İlham Əliyev Artur Rasizadə Novruz Məmmədov Əli Əsədov