Savòia
Savòia (en francoprovençau Savouè, en francés Savoie, en italian Savoia) es un país istoric d'Euròpa, dins lo sud d'Arpitània e dins lo nòrd-oèst deis Aups. Coma region culturala, Savòia compren essencialament, uei:
- dins l'estat francés: lei dos departaments de Savòia e Auta Savòia.
- dins l'estat italian: la Vau d'Aosta.
Lo gentilici es savoiard -a o savoian -a.
Formèt longtemps una poténcia politica creissenta nomenada comtat de Savòia, puei ducat de Savòia. Son centre politic foguèt d'en primier a Chamberí, sus lo pendís oèst deis Aups. Puei s'espandiguèt tanben sus lo pendís èst, despassèt la vièlha tèrra savoiarda de la Vau d'Aosta per dominar Piemont. Lèu Piemont e la vila de Turin foguèron lo centre novèu de l'estat de Savòia. Aquel estat prenguèt puei lo nom de reiaume de Sardenha en 1720, amb lo restacament de l'illa de Sardenha, e mai se restava centrat politicament en Piemont. Aqueste reiaume foguèt a son torn lo nuclèu de l'estat italian unificat, creat en 1861. Lo ducat foguèt annexat a França per lo tractat de Turin en 1860, en escambi de l'ajuda portada al rei de Sardenha dins lo projècte de reunificacion d'Itàlia.
En Occitània, la dominacion politica de l'estat de Savòia (o dau reiaume de Sardenha) s'exerciguèt longtemps dins lei Valadas Occitanas e dins lo Comtat de Niça.
Le territòri e lo nom derivan per partida de la Sapaudia galloromana, puèi de la Saboia franca. Savòia es compausada de sièis bailiatages venguts províncias : la Savòia Pròpria, Mauriana[1], Tarentesa, lo Chablais, Genevés e Faucigny.
- ↑ "Mauriana" e non "Mauriena". https://linguistica-oc.com/wp-content/uploads/2013/07/Linguistica-occitana-6-CLO.pdf p 95.