Mons
Mons (-tis, m.) est altum columen vel magna planetae protuberatio ex vulcanismo aut e planetae superficiebus plicatis orta. Definitio montium incerta est, sed saepe columen elevatum plus quam 700 metra super eius radices mons esse dicitur.[1]
Terrae montium distributio est: 52 centesimae Asiae, 36 centesimae Americae Septentrionalis, 25 centesimae Europae, 22 centesimae Americae Australis, 17 centesimae Australiae, et 3 centesimae Africae. Omnino, 24 centesimae lithosphaerae in montibus consistit. Decem centesimae hominum terras montanas incolunt. Omnia mundi flumina magna fontes ex montibus exoriuntur.
De montium magnitudine:[2]
- Maximus mundi mons est Everestius Mons in Alpibus Emodi Nepaliae, 8848 m.
- Maximus Alpium mons est Rupes Alba, 4807.
- Maximus Graeciae mons est Olympus, 2917 m.
- Maximus Siciliae mons est Aetna, 3329 m.
- Maximus Europae mons est Elbrus mons in Caucaso, 5642 m.
- Maximus Americae Septentrionalis mons est McKinley mons in Alasca, 6194 m.
- Maximus Americae Meridionalis mons est Aconcagua in Argentina, 6960 m.
- Maximus Australiae mons est Kosciuszko mons, 2230 m.
- Maximus Oceaniae mons est Sundirmana in Alpibus Papuanis insulae Nova Guinea, 5212 m.
Etymologia verborum cognatorum
[recensere | fontem recensere]Adiectivum "montaneus" in media Latinitate in coniugatione feminina "montanea" conversum est, unde vocabula orti sunt ut Italicum montagna, Francogallicum montagne, Hispanicum montaña, et cetera. Tamen verbum neutrale simile in plurali "montana" in lingua Latina classica locum montanum significat.[3]
Montes terrae (iuga et systemata)
[recensere | fontem recensere]Montes in Terra sunt exempli causa:
- Alpes Australianae
- Alpes Emodi vel Himalaia
- Alpes Europaeae
- Alpes Illyricae (Dinarides)
- Altai
- Andes montes
- Apenninus
- Appalachia
- Banff montes
- Caucasus montes
- Hercynia silva
- Imaus
- Kananaskis
- Laurentiensis montes
- Pamir
- Paropamisus (Hindu Kush)
- Penninas
- Pindus
- Pontici montes
- Providentiae montes
- Pyrenaei
- Saiani
- Sierra Madre (Montes serrati Matris)
- Sierra Nevada (Montes serrati nivosi)
- Taurus montes
- Tian Schan
- Transylvaniae Alpes
- Urales
Montes mundi (cacumina)
[recensere | fontem recensere]- Aconcagua, alissima Americae Australis
- Aetna
- Alpes Apuanae
- Annapurna
- Čogori[4]
- Cyllene
- Denali, altissimus Americae Septentrionalis
- Dirphys
- Elbrus, altissimus Europae
- Erymanthus
- Everestius, altissimus Asiae et totius orbis terrarum
- Fiscellus
- Fusius, altissimus Iaponiae
- Helicon
- Hymettus
- Kancheniunga
- Kilimandiarus, altissimus Africae
- Kosciuszko mons, altissimus Australiae
- Nanga Parbat
- Olympus, altissimus Graeciae
- Panachaicus mons
- Parnassus
- Parnes
- Rainier mons
- Robson mons
- Roseus mons
- Rupes Alba, altissima Europae occidentalis
- Sancti Crucis
- Tremblant mons
- Whitney, altissimus Civitatum Foederatarum (sine Alasca)
Montes extra Terram
[recensere | fontem recensere]Montes Lunae
[recensere | fontem recensere]Montes Martis
[recensere | fontem recensere]- Olympus Mons est mons maximus Systematis Solaris.
Nexus interni
Notae
[recensere | fontem recensere]- ↑ Secundum Britannica Student Encyclopedia, verbum hoc altitudines superiores quam 2000 pedes (610 m) attingit.
- ↑ Testimonium adhunc est e Vicipaedia Bulgaris
- ↑ Oxford English Dictionary, s.v. "mountain"; Niermeyer Mediae Latinitatis Lexicon Minus, s.v. "montanea".
- ↑ Nomen e lingua Balti indigena.
Nexus externi
[recensere | fontem recensere]
|
Vide mons in Victionario. |