Британ монархтарының тізімі

Ұлыбритания елтаңбасы

Британ монархиясының, яғни, Ұлыбритания Патшалығы мен Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Біріккен Патшалығының 12 монархы болған. Жаңа Ұлыбритания Патшалығы Англия және 1603 жылдың 24 наурызынан жеке уния негізінде Стюарттар әулетінің басқаруында болған Шотландия Патшалықтарының бірігуінің нәтижесінде 1707 жылдың 1 мамырында құрылды. 1807 жылдың 1 қаңтарында Ұлыбритания Ирландия патшалығымен біргіп, Ұлыбритания және Ирландия Біріккен Патшалығын құрды. Кейін Ирландия өз тәуелсіздігін алғаннан соң мемлекеттің атауы Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Біріккен Патшалығы болып өзгертілді.

Британия мен Англия патшаларының тұқымдық ағашы IX—XXI ғасырлар

Төменде Англия, Шотландия, Ирландия, Ұлыбритания және Біріккен Корольдіктің монархтарының тізімі, яғни Британ аралдарында болған немесе бар мемлекеттер, атап айтқанда:

• Англия патшалығы (871—1707, оның ішінде Уэльстің қосылуынан кейін);
• Шотландия патшалығы (843—1707);
• Ирландия жері (1177—1541);
• Ирландия патшалығы (1541—1801);
• Ұлыбритания патшалығы (1707—1801, Англия мен Шотландия униясынан кейін);
• Ұлыбритания және Ирландия Біріккен Патшалығы (1801—1927, Ұлыбритания мен Ирландия униясынан кейін);
• Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Біріккен Патшалығы (1927 жылдан бастап, Ирландия Республикасының тәуелсіздігі жарияланғаннан кейін).

Ерте орта ғасырда Британ аралдарында басқа да бірқатар мемлекеттер болды, монархтардың тізімі келесі мақалаларда:

• Брит патшаларының тізімі (I—VII ғасырлар)

Англияны құрған мемлекеттер:

• Ағылшын-саксондардың Жоғарғы патшалары (V—VII ғасырлар)
• Гептархия (VI—X ғасырлар)
  • Шығыс Англия патшаларының тізімі (шам. 600 — 890)
  • Эссекс патшаларының тізімі (604-828)
  • Кент патшаларының тізімі (455—827)
  • Суссекс патшаларының тізімі (477—919)
  • Уэссекс патшаларының тізімі (519—1066)
  • Мерсия патшаларының тізімі (626—919)
  • Нортумбрия патшаларының тізімі (547—955)

Шотландияны құрған мемлекеттер:

• Пикт патшаларының тізімі (VI ғасыр — 843)
• Дал Риада патшаларының тізімі (V ғасыр — 843)
• Стратклайд патшаларының тізімі (V ғасыр — 1034)

Уэльс патшалығы:

• Гвинед патшалығының билеушілер тізімі (V ғасыр — 1282)
• Брихейниог патшалығының билеушілер тізімі (V—XI ғасыр)
• Поуис патшалығының билеушілер тізімі (V ғасыр — 1160)
• Дехейбарт патшалығының билеушілер тізімі (X ғасыр — 1271)
• Гвент патшалығының билеушілер тізімі (V—XI ғасыр)
• Морганнуг патшалығының билеушілер тізімі (VI ғасыр — 1090)

Ирландия патшалығы:

• Ирландия монархтарының тізімі (1934 б.з.б. - 1186)
• Дублин патшалары
• Коннахт патшалары
• Лейнстер патшалары
• Мунстер патшалары

Басқа мемлекеттер:

• Мэн патшаларының тізімі (V ғ. - 1504)
• Аралдар патшалығының билеушілер тізімі (1156-1493)
• Думнония
• Британияның оңтүстік-шығысындағы кельттік мемлекеттер
• Караузия мен Аллект мемлекеттері (286—294)

Монархтар тізімі

Англия

Англия монархтары

Аты Портрет Шынайы есімі Билік еткен жылдары Уэссекс әулеті Ұлы Альфред Ælfred the Great 871—899 Үлкен Эдуард ағылш. Eadweard the Elder 899—924 Этельвирд(*) ағылш. Æðelweard 924 Даңқты Этельстан ағылш. Æðelstan the Glorious 924—939 I Эдмунд ағылш. Eadmund I the Magnificent 939—946 Эдред ағылш. Eadred 946—955 Эдвиг ағылш. Eadwig All-Fair 955—959 Бейбіт Эдгар ағылш. Eadgar the Peaceable 959—975 Азап шегуші Эдуард ағылш. Eadweard II the Martyr 975—978 Этельред Ақылсыз ағылш. Æðelred II Unræd 978—1013 1014—1016 II Эдмунд ағылш. Eadmund II Ironside 1016 (*)Билік еткені күмәнді. Даниялық корольдер I Свен дат. Svend Tveskæg ағылш. Sweyn I Forkbeard 1013—1014 Ұлы Кнуд дат. Knud den Store ағылш. Cnut the Great 1016—1035 I Гарольд дат. Harald Harefod ағылш. Harold Harefoot 1035—1040 Хардекнуд дат. Hardeknud ағылш. Harthacnut 1040—1042 Уэссекс әулеті Дәріптеуші Эдуард ағылш. Eadweard the Confessor 1042—1066 II Гарольд Годвинсон ағылш. Harold Godwinson 1066 Эдгар Этелинг ағылш. Eadgar Ætheling 1066 Норман әулеті 1066 жылы нормандардың жаулау жорықтарынан кейін Англияда корольдерді «нумерациялау» француз дәстүрі пайда болды. Жаулаушы I Уильям ағылш. William I the Conqueror/the Bastard 1066—1087 II Уильям ағылш. William II Rufus 1087—1100 I Генри Боклерк ағылш. Henry I Beauclerc 1100—1135 Блуастық Стивен ағылш. Stephen of Blois 1135—1154 Императрица Матильда ағылш. Empress Matilda 1141 Плантагенеттер 1154 жылы билік Матильда мен V Жоффруа Плантагенет, Анжу графының ұлына берілді. II Генри Плантагенет ағылш. Henry II Curtmantle 1154—1189 Жас король Генри ағылш. Henry the Young King 1170—1183 Арыстан жүректі I Ричард ағылш. Richard the Lionheart 1189-1199 Джон ағылш. John Lackland 1199—1216 VIII Луи (**) ағылш. Prince Louis of France 1216—1217 III Генри Винчестер ағылш. Henry III of Winchester 1216—1272 Ұзынаяқты Эдуард I ағылш. Edward I Longshanks 1272—1307 II Эдуард Карнарвон (***) ағылш. Edward II of Carnarvon 1307—1327 III Эдуард (****) ағылш. Edward III of Windsor 1327—1377 II Ричард ағылш. Richard II 1377—1399 (**)Ол Лондонда 1616 жылдың 16 мамырында Англия королі деп жарияланды, бірақ о да тәж кигізу салтанаты болмады. Англияның жартысынан көбін бақылады, бірақ 1217 жылы таққа деген құқықтарынан бас тартуға мәжбүр болды. (***)Уэльстің соңғы тәуелсіз билеушісі Лливелин ап Грифид болды. Әрі қарай Уэльс Англияға қосылды. 1284 жылы I Эдуард өзінің мұрагері II Эдуардты Уэльс ханзадасы деп жариялады. (****) III Эдуард француз тағына құқықтарын мәлімдеді. Франция королі атағын, оның мұрагерлері 1801 жылға дейін пайдаланды. Ланкастерлер әулеті 1399 жылы II Ричардті Плантагенеттер әулетінің бір бұтағы Генри Ланкастер тақтан құлатты. IV Генри ағылш. Henry IV of Bolingbroke 1399—1413 V Генри ағылш. Henry V 1413—1422 VI Генри ағылш. Henry VI 1422—1461 1470—1471 Йорктер әулеті 1461 жылы Алқызыл мен Ақ раушан соғысы кезінде VI Генридің Плантагенеттер әулетінің басқа бұтағы IV Эдуард тақтан құлатты. IV Эдуард ағылш. Edward IV 1461—1470 1471—1483 V Эдуард ағылш. Edward V 1483 III Ричард ағылш. Richard III 1483—1485 Тюдорлар әулеті 1485 жылы тақ Ланкастердің ұрпағына, Тюдор әулетінің негізін қалаушы Генри Тюдорға берілді. VII Генри ағылш. Henry VII 1485—1509 VIII Генри(***) ағылш. Henry VIII 1509—1547 VI Эдуард ағылш. Edward VI 1547—1553 Джейн Грей ағылш. Lady Jane Grey, The Nine Days' Queen 1553 I Мэри ағылш. Mary I 1553—1558 II Филипп ағылш. Philip 1554—1558 (I Мэридің күйеуі ретінде) I Елизабет ағылш. Elizabeth I 1558—1603 (***)1199 жылдан бастап Ирландияның иелігі де ағылшын тәжіне бағындырылды. 1541 жылы Ирландия патшалығы құрылды. Король VIII Генри ирландық парламент Ирландия королі атағын берген алғашқы ағылшын королі болды. Шотландия Шотландия монархтары Аты Портрет Шынайы есімі Билік еткен жылдары Макальпиндер әулеті I Кеннет шотл. Cináed mac Ailpín 843—858 I Дональд шотл. Domnall mac Ailpín 858—862 I Константин шотл. Causantín mac Cináeda 862—877 Ақаяқты Эд шотл. Aed 877—878 Клайд әулеті Эохейд шотл. Eochaidh 878—889 Гирик шотл. Giric mac Dungail 878—889 Макальпиндер әулеті II Дональд шотл. Domnall mac Causantín 889—900 II Константин шотл. Causantín mac Áeda 900—943 I Малькольм шотл. Máel Coluim mac Domnaill 943—954 Индульф шотл. Idulb mac Causantín 954—962 Дуфф шотл. Dub mac Maíl Coluim 962—967 Кулен шотл. Cuilén mac Iduilb 967—971 II Кеннет шотл. Cináed mac Maíl Choluim 971—995 Амлаф шотл. Amlaíb mac Ilduilb 973—977 III Константин шотл. Causantín mac Cuilén 995—997 III Кеннет шотл. Cináed mac Duib 997—1005 II Малькольм шотл. Máel Coluim mac Cináeda 1005—1034 Данкельд әулеті I Дункан шотл. Donnchad mac Crínáin 1034—1040 Морей әулеті Макбет шотл. Mac Bethad mac Findláich 1040—1057 Лулах шотл. Lulach mac Gillai Comgain 1057—1058 Данкельд әулеті III Малькольм шотл. Máel Coluim mac Donnchada 1058—1093 III Дональд шотл. Domnall mac Donnchada 1093—1094 1094—1097 Эдмунд шотл. Etmond mac Maíl Choluim 1094—1097 II Дункан шотл. Donnchad 1094 Эдгар шотл. Etgair mac Maíl Choluim 1097—1107 I Александр шотл. Alasdair mac Maíl Choluim 1107—1124 I Дәуіт шотл. Dabíd mac Maíl Choluim 1124—1153 IV Малькольм шотл. Máel Coluim mac Eanric 1153—1165 I Уильям шотл. Uilliam Garm 1165—1214 II Александр шотл. Alasdair II 1214—1249 III Александр шотл. Alasdair III 1249—1286 Норвегиялық қыз Маргарет ағылш. Margaret, Maid of Norway 1286—1290 Баллиолдар Норвегиялық Қыз Маргарет қайтыс болғаннан кейін Англия королі I Эдуардтың төрағалығымен шотландиялық тәждің мұрагерлігі процесі өтті, оның жеңімпазы I Джон болды. I Джон ағылш. John Balliol 1292—1296 Брюстер әулеті 1306 жылы Тәуелсіздік үшін соғысы кезінде Роберт Брюс патша болып жарияланды. I Роберт шотл. Roibert a Briuis ағылш. Robert the Bruce 1306—1329 II Дәуіт ағылш. David II 1329—1371 Баллиолдар әулеті Эдуард Баллиол ағылш. Edward Balliol 1332—1336 Стюарттар әулеті II Роберт ағылш. Robert II 1371—1390 III Роберт ағылш. Robert III 1390—1406 I Джеймс ағылш. James I 1406—1437 II Джеймс ағылш. James II 1437—1460 III Джеймс ағылш. James III 1460—1488 IV Джеймс ағылш. James IV 1488—1513 V Джеймс ағылш. James V 1513—1542 I Мэри ағылш. Mary Stuart 1542—1567 IV Джеймс ағылш. James VI 1567—1625 Ұлыбритания Есімі (Өмір сүрген жылдары) Суреті Герб Басқару кезеңі Тәж кигізу жорасы Дереккөзі Басқаруын бастады Басқаруын аяқтады Стюарттар әулеті I Джеймс (ағылш. James I) (1566–1625) 24 наурыз 1603 27 наурыз 1625 I Чарльз (ағылш. Charles I) (1600–1649) 27 наурыз 1625 30 қаңтар 1649 Достастық пен Протекторат 1649 жылы I Чарльз өлім жазасына кесілгеннен кейін Англия республикаға айналды, содан кейін Англия және Шотландия Достастығы жарияланды, ал 1653 жылы Оливер Кромвель сайланған протекторат лауазымы құрылды. Оливер Кромвель (ағылш. Oliver Cromwell) (1599—1658) 26 желтоқсан 1653 13 қыркүйек 1658 Ричард Кромвель (ағылш. Richard Cromwell) (1626—1712) 3 қыркүйек 1658 25 мамыр 1659 Англия, Шотландия мен Ирландия корольдері 1660 жылы Стюарттар Англия, Шотландия және Ирландияның тағына оралды. Стюарттардың реставрациясы II Чарльз (ағылш. Charles II) (1630–1685) 29 мамыр 1660 6 ақпан 1685 II Джеймс (ағылш. James II) (1633–1701) 6 ақпан 1685 11 желтоқсан 1688 II Мэри (ағылш. Mary II) (1662–1694) 13 ақпан 1689 28 желтоқсан 1694 Оран әулеті Оранждық III Уильям (ағылш. William III of Orange) (1650–1702) 12 ақпан 1689 8 наурыз 1702 Стюарттар әулеті Анна (ағылш. Anne) (1665–1714) 8 наурыз 1702 1 мамыр 1707 Ұлыбритания мен Ирландия корольдері 1707 жылы Англия мен Шотландия біртұтас корольдік Ұлыбританияға біріктірілді. Стюарттар әулеті Анна (ағылш. Anne) (1665–1714) 1 мамыр 1707 1 тамыз 1714 Ұлыбритания және Ирландия Біріккен Патшалығының патшалары 1801 жылы Біріккен Корольдік пен Ирландия біртұтас мемлекетте біріктірілді Ұлыбритания және Ирландия Біріккен Патшалығы. Ганноверлер династиясы I Джордж (ағылш. George I) (1660–1727) 1 тамыз 1714 11 маусым 1727 20 қазан 1714 II Джордж (ағылш. George II) (1683–1760) 11 маусым 1727 25 қазан 1760 11/22 қазан 1727 III Джордж (ағылш. George III) (1738–1820) 25 қазан 1760 29 қаңтар 1820 22 қыркүйек 1761 IV Джордж (ағылш. George IV) (1762–1830) 29 қаңтар 1820 26 маусым 1830 19 шілде 1821 IV Уильям (ағылш. William IV) (1762–1830) 26 маусым 1830 20 маусым 1837 8 қыркүйек 1831 Виктория (ағылш. Queen Victoria) (1762–1830) 20 маусым 1837 22 қаңтар 1901 28 маусым 1838 Саксен-Кобург-Гот әулеті VII Эдуард (ағылш. Edward VII) (1762–1830) 22 қаңтар 1901 6 мамыр 1910 9 тамыз 1903 Виндзор династиясы V Джордж (ағылш. George V) (1865–1936) 6 мамыр 1910 20 қаңтар 1936 22 маусым 1911 VIII Эдуард (ағылш. Edward VIII) (1894–1972) 20 қаңтар 1936 11 желтоқсан 1936 жүргізілмеген VI Джордж (ағылш. George VI) (1895–1952) 11 желтоқсан 1936 6 ақпан 1952 12 мамыр 1937 II Елизабет (ағылш. Elizabeth II) (1926–2022) 6 ақпан 1952 8 қыркүйек 2022 2 маусым 1953 III Чарльз (ағылш. Charles III) (1948–) 8 қыркүйек 2022 6 мамыр 2023 Ескертпелер Британ монархиясының хронологиясы Тағы қараңыз Британ монархиясы Дереккөздер

|} |}