Suno
Suno (simbolo astronomiala: .svg){kind=small}
), la stelo cirkum qua la Tero e l'altra planeti di la sunala sistemo jiras.
La suno esas flamanta bulo di gasi, lumifanta, segun amaso 69,5% hidrogeno, 28% helio, 2,5% karbo, nitro, oxo, sulfo, siliko, fero e magnezo entote, kun traci di altra elementi.
Lua diametro esas 1393Mm, e rotacas plu rapide ya l'equatoro (24,65 dii) kam ye la poli (34 dii). Malgre ke la suno esas tote gasa, lua disto kreas l'iluziono ke olu havas surfaco, la fotosfero.
Lua temperaturo esas 6000K, kolda kompare la sun-centro (20,000,000K) o la korono (1,000,000K).
Sunala venti
[redaktar | redaktar fonto]Ye la 1ma di septembro 1859, la magnetala equilibro di Tero esis perturbata. Granda aurori boreala esis vidata, plu brilanta e plu fora de la nordala polo kam kustumale. Telegrafo-sistemi faliis; telegrafo-linei ekjetis cintili e telegrafo-papero incendiesis. Richard Carrington, Angla astronomo qua dum plura yari studiabis suno-makuli, observis ne-ordinara grupo di makuli ye ca dio; tale la relato di eventi sur la suno kun magnetala perturbi sur la tero esis unesmafoye agnoskata.
Ye la 4ma di agosto 1972, sunala vento perturbis Tero. Eventis granda flagro, ed ejekto di materio de la suno qua atingis Tero pos 14 hori, multe plu rapide kam en simila eventi. Mezurili sur Tero montris ke la magneto-sfero reaktis en komplexa maniero. Aurori boreala tre forte brilis. Komuniko-sistemi sur Tero, e kosmosondili en orbito cirkum Tero, esis perturbata. Komentesis ke, se homi esabus en spaco ye ta tempo, la radiado multe detrimentabus lia saneso. La evento esis komparata a la evento Carrington di 1859.