Brandenburg an der Havel

Brandenburg an der Havel; Brandenburg an der Havel
	district independent city of Brandenburg (en)
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Alemania
Alemaniako estatua	Brandenburgo
Alkatea	Steffen Scheller
Izen ofiziala	Brandenburg an der Havel
Jatorrizko izena	Brandenburg an der Havel
Posta kodea	14770, 14772, 14774 eta 14776
Udalerri kodea	12051000
Geografia
Koordenatuak	52°24′51″N 12°33′15″E / 52.41414°N 12.55408°E
Azalera	229,72 km²
Altuera	32 m
Mugakideak	Potsdam-Mittelmark District (en) eta Havelland District (en)
Demografia
Biztanleria	73.921 (2023ko abenduaren 31); 312 (2022)
Dentsitatea	322 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	03381
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Ivry-sur-Seine, Kaiserslautern, Magnitogorsk eta Ballerup
Matrikula	BRB
	stadt-brandenburg.de

Brandenburg an der Havel Alemaniako Brandenburgo estatuko hiri bat da. Havel ibaiaren ertzean kokatzen da. 2010eko erroldaren arabera 71.778 biztanle zituen. Oraingo estatuaren jatorrizko herria da.

Historia

Sorrera

Eslaviarrek sorturiko Brandenburgo gaztelua Henrike I.a "Txorilaria"k konkistatu zuen 929 urtean. Germaniarrak nagusi izan ziren bertan 983an Hevelli leinu eslaviarraren matxinadak berreskuratu zuen arte. Azken errege eslaviarra, Pribislav, 1150 urtean hil zen eta germaniarra zen Alberto I.ak Brandenburgoko Mangraverria sortu zuen.

Hiru hirien garaia

Herria Havel ibaiaren ekialdeko ertzean zabaldu zen 1196an Neustadt (herri berria) sortuz. Une hortan hiru herri desberdin bazeuden ere, herri zaharra, herri berria eta azkenik katedralaren auzoa, ibaiaren uharte batean. 1314-15ean Hansa Ligan sartu ziren Brandenburgoko Herri zaharra eta Herri berria.

Hogeita Hamar Urteko Gerrak (1618-1648) kalte handiak eragin zituen eta Mangraverriaren gortea Potsdamera aldatu zen. Honek herriaren garrantzia nabarmen gutxitzea ekarri zuen. Honen ondorioz herri zaharrak eta berriak bat egin zuten 1715ean. Katedralaren auzoa ez zitzaien 1928 arte batuko. XIX mendearen amaiera aldera asko industrializatu zen Brandenburgo. Altzairugintza, txirrindulagintza eta jostailugintza nabarmendu ziren batez ere.

Bigarren Mundu Gerra

Hirugarren Reicharen garaian naziek Brandenburgoko herri zaharrean txertaturik Alemaniako lehenengo kontzentrazio-esparrua eraiki zen. Neuendorfer Straße kalean zegoen kontzertrazio-esparrua txiki gelditzean, hau itxi eta Brandenburg-Görden gartzela erraldoian sartu zituzten 4.300 preso. 1939 urtean gaixotasu psikikoak zituztenak hiltzeko Brandenburgoko Eutanasia Zentrua (NS-Tötungsanstalt Brandenburg) eraiki zuten.

Bestalde Bigarren Mundu Gerran erabiliko ziren hegazkin ugari egin ziren Brandenburgo. 1945ean aliatuen bonbaketak jasan zituen eta hiriaren %70a erabat suntsitua gelditu zen.

Ondasun nabarmenak

Katedralaren uharte (Dominsel): San Pedro eta San Paulo katedrala dagoen uhartea da, 1165ean erromaniko estiloan eraikitzen hasi zena eta XIV mendean estilo gotikoan bukatu zena. Alemaniako organo barroko ezagunenetakoa du, 1725 urtekoa.
Santa Katalinaren eliza (Katharinenkirche): Hiri berriko eliza nagusia da, 1401ean adreiluz eraikitako eliza gotikoa hain zuen ere.
Udaletxe zaharra (Altstädtisches Rathaus): Hiri zaharrean dago, hau ere adreiluzkoa da. 1474ean eraikiz en eta bere aurrean Errolanen estatua dauka, hiriaren askatasunaren sinbolo dena.
Harresiak: Harresiaren zati batzuk mantendu dira, bai eta harresietako lau dorre ere, Steintorturm eta Mühlentorturm (Hiri berrian), eta Rathenower Torturm eta Plauer Torturm (Hiri zaharrean).