Castell Penfro
 | |
| Math | castell, safle archaeolegol  |
|---|---|
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Penfro |
| Sir | Sir Benfro |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 19.7 metr |
| Cyfesurynnau | 51.676805°N 4.920737°W |
| Rheolir gan | Pembroke Castle Trust |
 | |
| Perchnogaeth | Roger o Drefaldwyn, Iarll 1af Amwythig, John Hastings, 2nd Earl of Pembroke, William Marshal, Iarll 1af Penfro, William Marshal, 2il Iarll Penfro, Richard Marshal, 3ydd iarll Pembroke, Walter Marshal, 5ed iarll Penfro, Gilbert Marshal, 4ydd iarll Penfro, William de Valence, Iarll Penfro 1af, John Hastings, 3rd Earl of Pembroke, Ivor Philipps |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd I, heneb gofrestredig, Henebion Cenedlaethol Cymru |
| Sefydlwydwyd gan | Roger o Drefaldwyn, Iarll 1af Amwythig |
| Manylion | |
| Dynodwr Cadw | PE005 |
Castell ar lan yr afon yng nghanol tref Penfro, Sir Benfro, yw Castell Penfro. Cychwynnwyd ar y gwaith o'i godi ym 1093 gan Roger o Drefaldwyn yn gastell pren, fel rhan o ymdrech y Normaniaid i oresgyn Cymru. Ceir ogof o dan y castell a gafodd ei defnyddio fel storfa. Dywedir fod pobl wedi darganfod darnau arian Rhufeinig ynddo. Ni chipiwyd y castell gan y Cymry er gwaethaf sawl ymosodiad.
Hanes
[golygu | golygu cod]O Gastell Penfro y lansiodd y Normaniaid eu hymdrech i oresgyn Iwerddon.
Ym 1138 cafodd Gilbert de Clare, Iarll 1af Penfro y castell. Ar ôl hynny roedd Siasbar Tudur yn ei feddiannu. Ym 1456 ganwyd Harri Tudur yn y castell, a fyddai'n ddiweddarach yn frenin Lloegr a sefydlydd llinach frenhinol y Tuduriaid. Ei fam oedd Margaret Beaufort, chwaer-yng-nghyfraith i weddw Siaspar Tudur.
Yn ystod Ail Ryfel Cartref Lloegr cafodd y castell ei warchae a'i ddifrodi, ond chafodd o ddim ei gipio mewn brwydr.
Cadwraeth a mynediad
[golygu | golygu cod]Mae'r castell ar rhestr Cadw ac yn ei ofal.
Oriel
[golygu | golygu cod]-
Castell Penfro a'r dre 1 Mawrth 1804 gan yr artist ac ysgythrwr John Laporte, 1761-1839 -
Penfro gan edrych i'r gorllewin tua 1830 gan Henry G Gastineau, 1791-1876 a'r ysgythrwr J C Varrall, fl. 1815-1827 -
Castell Penfro a'r dre tua 1835
