Amphipoda

Amphipoda;
Clasificación científica
Reinu:	Animalia
Filu:	Arthropoda
Subfilu:	Crustacea
Clas:	Malacostraca
Orde:	Amphipoda; Latreille, 1816
Suborden
	Gammaridea; Senticaudata; Hyperiidea; Ingolfiellidea;
Consultes
	[editar datos en Wikidata]

Los anfípodos (Amphipoda, del griegu amphí, "d'un llau y otru" y podós, "pie") son un orde de pequeños crustáceos malacostráceos qu'inclúi a más de 7.000 especies descrites, anque'l más grande, Alicella gigantea, puede llegar a midir 34 cm.^[1]

Munchos anfípodos son marinos; anque un pequeñu númberu d'especies son límnicos o terrestres. Los anfípodos marinos pueden ser peláxicos (viven na columna d'agua) o bentónicos (viven no fondero marín). Los anfípodos peláxicos son comíos por aves marines, peces, y mamíferos marinos. Los anfípodos terrestres como los Talitridae viven nel sable, guijarrales, o en sableres.

Distribución y vida

Munches especies de anfípodos peláxicos son mutualistes o (usualmente) parásitos, viviendo n'asociación con invertebraos Scyphozoa y Salpidae. Phronima ye un xéneru relativamente común de los anfípodos peláxicos que maten y llimpien los cuerpos de los Salpidae pa vivir dientro y curiar a les sos críes.

De les relativamente poques especies de vida llibre, los anfípodos planctonicos, onde'l más abondosu de toos ye Themisto gaudichaudii; que vive nel océanu Antárticu, esti anfípodo rexuntar en trupes formaciones, siendo un voraz predador de copépodos y otros pequeños miembros del zooplancton.

Los copépodos, kril y Salpidae, mayoritariamente herbívoros, el carnívoru Themisto ye'l más abondosu miembru del mesozooplancton nel océanu Antárticu.

En mares fríos, los anfípodos bénticos son descomanadamente diversos y abondosos. N'agües antártiques, los anfípodos son los más abondosos crustáceos bénticos. Dalgunos son forrajeros, munchos son omnívoros, dalgunos son carroñeros similares a les pirañes: rápido llimpien les carcases de los animales muertos. Los anfípodos son unu de los pocos grupos d'animales frecuentemente vistos cuando submarinos baxen a partes abisales del océanu. Otros anfípodos bénticos son l'alimentu primario de les Eschrichtius robustus ballenes grises.

Una especie de anfípodo de les quillas de barcos, común del océanu Atlánticu y d'estuarios ye Jassa falcata.

Atopáronse seis especies de anfípodos nel abismu de Challenger, na fuexa de les Marianes. Curiosamente, una d'elles produz un compuestu que se ta probando pa tratar l'Alzheimer.

Taxonomía

Reconócense les siguientes 205 families:^[2]^[3]^[4]^[5]^[6]

Acanthogammaridae Garjajewia, 1901 (41 xéneros, 159 especies)
Acanthonotozomatidae Stebbing, 1906 (4 xéneros, 17 especies)
Acidostomatidae Lowry & Stoddart, 2011 (2 xéneros, 11 especies)
Aetiopedesidae Myers & Lowry, 2003 (1 xéneru, 1 especie)
Alicellidae Lowry & De Broyer, 2008 (6 xéneros, 16 especies)
Allocrangonyctidae Holsinger, 1989 (3 xéneros, 69 especies)
Amaryllididae Lowry & Stoddart, 2002 (8 xéneros, 35 especies)
Amathillopsidae Pirlot, 1934 (4 xéneros, 20 especies)
Ampeliscidae Krøyer, 1842 (4 xéneros, 284 especies)
Amphilochidae Boeck, 1871 (14 xéneros, 89 especies)
Ampithoidae Stebbing, 1899 (13 xéneros, 170 especies)
Anapronoidae Bowman & Gruner, 1973 (1 xéneru, 1 especie)
Anisogammaridae Bousfield, 1977 (12 xéneros, 62 especies)
Aoridae Stebbing, 1899 (24 xéneros, 228 especies)
Archaeoscinidae K.H. Barnard, 1930 (2 xéneros, 6 especies)
Argissidae Walker, 1904 (1 xéneru, 1 especie)
Aristiidae Lowry & Stoddart, 1997 (5 xéneros, 39 especies)
Atylidae Lilljeborg, 1865 (9 xéneros, 76 especies)
Austroniphargidae Iannilli, Krapp & Ruffo, 2011 (3 xéneros, 6 especies)
Baikalogammaridae Kamaltynov 2001 (1 xéneru,1 especies)
Bateidae Stebbing, 1906 (1 xéneru, 15 especies)
Behningiellidae Kamaltynov 2001 (3 xéneros, 4 especies)
Biancolinidae J.L. Barnard, 1972 (1 xéneru, 8 especies)
Bogidiellidae Hertzog, 1936 (38 xéneros, 179 especies)
Bolttsiidae Barnard & Karaman, 1987 (1 xéneru, 2 especies)
Bougisidae Zeidler, 2004 (1 xéneru, 1 especie)
Brachyscelidae Stephensen, 1923 (2 xéneros, 5 especies)
Calliopiidae G.O. Sars, 1895 (26 xéneros, 102 especies)
Caprellidae Leach, 1814 (88 xéneros, 401 especies)
Caprogammaridae Kudrjaschov & Vassilenko, 1966 (1 xéneru, 2 especies)
Carangoliopsidae Bousfield, 1977 (1 xéneru, 1 especie)
Cardenioidae Barnard & Karaman, 1987 (1 xéneru, 1 especie)
Caspicolidae Birstein, 1945 (1 xéneru, 1 especie)
Cebocaridae Lowry & Stoddart, 2011 (9 xéneros, 15 especies)
Ceinidae J.L. Barnard, 1972 (3 xéneros, 7 especies)
Cheidae Thurston, 1982 (1 xéneru, 1 especie)
Cheirocratidae Ren, 2006 (7 xéneros, 18 especies)
Cheluridae Allman, 1847 (3 xéneros, 4 especies)
Chevaliidae Myers & Lowry, 2003 (1 xéneru, 6 especies)
Chillagoeidae Lowry & Myers, 2012
Chiltoniidae J.L. Barnard, 1972 (6 xéneros, 11 especies)
Chuneolidae Woltereck, 1909 (1 xéneru, 3 especies)
Colomastigidae Stebbing, 1899 (2 xéneros, 48 especies)
Condukiidae Barnard & Drummond, 1982 (1 xéneru, 2 especies)
Corophiidae Leach, 1814 (25 xéneros, 149 especies)
Crangonyctidae Bousfield, 1973 (9 xéneros, 225 especies)
Crangoweckeliidae Lowry & Myers, 2012
Cressidae Stebbing, 1899 (2 xéneros, 10 especies)
Crymostygidae Kristjánsson & Svavarsson, 2004 (1 xéneru, 1 especie)
Cyamidae Rafinesque, 1815 (6 xéneros, 31 especies)
Cyclocaridae Lowry & Stoddart, 2011 (1 xéneru, 2 especies)
Cyphocarididae Lowry & Stoddart, 1997 (2 xéneros, 13 especies)
Cyproideidae J.L. Barnard, 1974 (18 xéneros, 44 especies)
Cystisomatidae Willemöes-Suhm, 1875 (1 xéneru, 7 especies)
Dairellidae Bovallius, 1877 (1 xéneru, 1 especie)
Dexaminidae Leach, 1814 (11 xéneros, 121 especies)
Didymocheliidae Bellan-Santini & Ledoyer, 1986 (2 xéneros, 4 especies)
Dikwidae Coleman & Barnard, 1991 (1 xéneru, 2 especies)
Dogielinotidae Gurjanova, 1953 (13 xéneros, 107 especies)
Dulichiidae Laubitz, 1983 (6 xéneros, 27 especies)
Dussartiellidae Lowry & Myers, 2012 (2 xéneros, 3 especies)
Endevouridae Lowry & Stoddart, 1997 (2 xéneros, 12 especies)
Eophliantidae Sheard, 1936 (6 xéneros, 13 especies)
Epimeriidae Boeck, 1871 (5 xéneros, 61 especies)
Eriopisidae Lowry & Myers, 2013
Eulimnogammaridae Kamaltynov, 1999 (19 xéneros, 115 especies)
Eurytheneidae Stoddart & Lowry, 2004 (1 xéneru, 3 especies)
Eusiridae Stebbing, 1888 (10 xéneros, 111 especies)
Exoedicerotidae Barnard & Drummond, 1982 (12 xéneros, 20 especies)
Falklandellidae Lowry & Myers, 2012 (3 xéneros, 3 especies)
Gammaracanthidae Bousfield, 1989 (2 xéneros, 6 especies)
Gammarellidae Bousfield, 1977 (3 xéneros, 8 especies)
Gammaridae Leach, 1814 (35 xéneros, 386 ~especies)
Gammaroporeiidae Bousfield, 1979 (1 xéneru, 1 especie)
Giniphargidae Lowry & Myers, 2012 (1 xéneru, 1 especie)
Hadziidae S. Karaman, 1943 (27 xéneros, 90 especies)
Hirondelleidae Lowry & Stoddart, 2010 (1 xéneru, 16 especies)
Hyalidae Bulycheva, 1957 (14 xéneros, 143 especies)
Haustoriidae Stebbing, 1906 (8 xéneros, 45 especies)
Hyperiidae Dana, 1852 (5 xéneros, 26 especies)
Hyperiopsidae Bovallius, 1886 (3 xéneros, 14 especies)
Iciliidae Dana, 1849 (1 xéneru, 7 especies)
Ingolfiellidae Hansen, 1903 (12 xéneros, 45 especies)
Ipanemidae Barnard & Thomas, 1988 (1 xéneru, 1 especie)
Iphigenellidae Kamaltynov, 2001 (1 xéneru, 1 especie)
Iphimediidae Boeck, 1871 (14 xéneros, 100 especies)
Isaeidae Dana, 1853 (2 xéneros, 4 especies)
Ischyroceridae Stebbing, 1899 (37 xéneros, 231 especies)
Iulopididae Zeidler, 2004 (1 xéneru, 2 especies)
Izinkalidae Lowry & Stoddart, 2010 (1 xéneru, 1 especie)
Kairosidae Lowry & Myers, 2013 (1 xéneru, 1 especie)
Kamakidae Myers & Lowry, 2003 (10 xéneros, 32 especies)
Kergueleniidae Lowry & Stoddart, 2010 (2 xéneros, 26 especies)
Kergueleniolidae Lowry & Myers, 2013 (1 xéneru, 1 especie)
Kotumsaridae Missouli, Holsinger & Reddy, 2007 (1 xéneru, 1 especie)
Kuriidae J.L. Barnard, 1964 (1 xéneru, 2 especies)
Lafystiidae G.O. Sars, 1895 (3 xéneros, 5 especies)
Lanceolidae Bovallius, 1887 (4 xéneros, 23 especies)
Laphystiopsidae Stebbing, 1899 (3 xéneros, 8 especies)
Lepidepecreellidae Lowry & Stoddart, 2010 (1 xéneru, 10 especies)
Lestrigonidae Zeidler, 2004 (6 xéneros, 17 especies)
Leucothoidae Dana, 1852 (6 xéneros, 137 especies)
Liljeborgiidae Stebbing, 1899 (4 xéneros, 104 especies)
Luciobliviidae Tomikawa 2007 (1 xéneru, 1 especie)
Lycaeidae Claus, 1879 (2 xéneros, 7 especies)
Lycaeopsidae Chevreux, 1913 (1 xéneru, 2 especies)
Lysianassidae Dana, 1849 (78 xéneros, 491 especies)
Macrohectopodidae Sowinsky, 1915 (2 xéneros, 2 especies)
Maeridae Krapp-Schickel, 2008 (42 xéneros, 328 especies)
Maxillipiidae Ledoyer, 1973 (2 xéneros, 3 especies)
Megaluropidae Thomas & Barnard, 1986 (4 xéneros, 16 especies)
Melitidae Bousfield, 1983 (46 xéneros, 181 especies)
Melphidippidae Stebbing, 1899 (3 xéneros, 14 especies)
Mesogammaridae Bousfield, 1977 (5 xéneros, 6 especies)
Metacrangonyctidae Boutin & Missouli, 1988 (2+1 xéneros, 19+1 especies)
Metaingolfiellidae Ruffo, 1969 (1 xéneru, 1 especie)
Microphasmidae Stephensen & Pirlot, 1931 (3 xéneros, 6 especies)
Microprotopidae Myers & Lowry, 2003 (1 xéneru, 5 especies)
Microscinidae Zeidler, 2012 (1 xéneru, 1 especie)
Micruropodidae Kamaltynov, 1999 (5 xéneros, 52 especies)
Mimonectidae Bovallius, 1885 (3 xéneros, 13 especies)
Mimoscinidae Zeidler, 2012 (1 xéneru, 4 especies)
Miramarassidae Lowry, 2006 (1 xéneru, 1 especie)
Neomegamphopidae Myers, 1981 (6 xéneros, 21 especies)
Neoniphargidae Bousfield, 1977 (7 xéneros, 22 especies)
Nihotungidae J.L. Barnard, 1972 (1 xéneru, 3 especies)
Niphargidae Bousfield, 1977 (9 xéneros, 322 especies)
Nuuanuidae Lowry & Myers, 2013
Ochlesidae Stebbing, 1910 (4 xéneros, 19 especies)
Odiidae Coleman & Barnard, 1991 (5 xéneros, 11 especies)
Oedicerotidae Liljeborg, 1865 (44 xéneros, 244 especies)
Opisidae Lowry & Stoddart, 1995 (4 xéneros, 17 especies)
Oxycephalidae Bate, 1861 (8 xéneros, 18 especies)
Pachynidae Lowry & Stoddart, 2011 (11 xéneros, 33 especies)
Pachyschesidae Kamaltynov, 1999 (1 xéneru, 6 especies)
Pagetinidae K.H. Barnard, 1931 (1 xéneru, 4 especies)
Pallaseidae Tachteew, 2000 (8 xéneros, 21 especies)
Paracalliopiidae Barnard & Karaman, 1982 (5 xéneros, 18 especies)
Paracrangonyctidae Bousfield, 1983 (3 xéneros, 4 especies)
Paragammaropsidae Myers & Lowry, 2003 (2 xéneros, 2 especies)
Paraleptamphopidae Bousfield, 1977 (3 xéneros, 5 especies)
Paramelitidae Bousfield, 1977 (17 xéneros, 711 especies)
Paraphronimidae Bovallius, 1887 (1 xéneru, 2 especies)
Parascelidae Bovallius, 1887 (5 xéneros, 7 especies)
Pardaliscidae Boeck, 1871 (22 xéneros, 71 especies)
Perthiidae Williams & Barnard, 1988 (1 xéneru, 2 especies)
Phliantidae Stebbing, 1899 (7 xéneros, 23 especies)
Photidae Boeck, 1871 (18 xéneros, 216 especies)
Phoxocephalidae G.O. Sars, 1891 (81 xéneros, 368 especies)
Phoxocephalopsidae Barnard & Drummond, 1982 (3 xéneros, 9 especies)
Phreatogammaridae Bousfield, 1979 (2 xéneros, 5 especies)
Phronimidae Rafinesque, 1815 (2 xéneros, 11 especies)
Phrosinidae Dana, 1853 (3 xéneros, 8 especies)
Platyischnopidae Barnard & Drummond, 1979 (8 xéneros, 15 especies)
Platyscelidae Bate, 1862 (5 xéneros, 16 especies)
Pleustidae Buchholz, 1874 (35 xéneros, 139 especies)
Pleioplateidae J.L. Barnard, 1978 (1 xéneru, 2 especies)
Podoceridae Leach, 1814 (8 xéneros, 72 especies)
Podoprionidae Lowry & Stoddart, 1996 (1 xéneru, 4 especies)
Pontogammaridae Bousfield, 1977 (13 xéneros, 40 especies)
Pontogeneiidae Stebbing, 1906 (31 xéneros, 168 especies)
Pontoporeiidae Dana, 1853 (6 xéneros, 34 especies)
Priscillinidae d'Udekem d'Acoz, 2006 (1 xéneru, 2 especies)
Priscomilitaridae Hirayama, 1988 (2 xéneros, 2 especies)
Prolanceolidae Zeidler, 2009 (1 xéneru, 1 especie)
Pronoidae Claus, 1879 (4 xéneros, 12 especies)
Pseudamphilochidae Schellenberg, 1931 (1 xéneru, 1 especie)
Pseudingolfiellidae Lowry & Myers, 2012
Pseudocrangonyctidae Holsinger, 1989 (2 xéneros, 18 especies)
Rakiroidae Myers & Lowry, 2003 (1 xéneru, 1 especie)
Regaliidae Lowry, 2006 (1 xéneru, 3 especies)
Salentinellidae Bousfield, 1977 (2 xéneros, 22 especies)
Sanchoidae Lowry, 2006 (1 xéneru, 2 especies)
Sandroidae Lowry & Myers, 2012
Scinidae Stebbing, 1888 (5 xéneros, 49 especies)
Scopelocheiridae Lowry & Stoddart, 1997 (7 xéneros, 18 especies)
Sebidae Waker, 1908 (3 xéneros, 31 especies)
Sensonatoridae Lowry & Myers, 2012
Sicafodiidae Just, 2004 (1 xéneru, 1 especie)
Sinurothoidae Ren, 1999 (1 xéneru, 1 especie)
Sophrosynidae Lowry & Stoddart, 2010 (1 xéneru, 14 especies)
Stegocephalidae Dana, 1852 (25 xéneros, 108 especies)
Stenothoidae Boeck, 1871 (41 xéneros, 293 especies)
Sternophysingidae Holsinger, 1992 (1 xéneru, 8 especies)
Stilipedidae Holmes, 1908 (5 xéneros, 20 especies)
Synopiidae Dana, 1852 (17 xéneros, 91 especies)
Talitridae Rafinesque, 1815 (57 xéneros, 268 especies)
Temnophliantidae Griffiths, 1975 (2 xéneros, 2 especies)
Thoriellidae Lowry & Stoddart, 2011 (4 xéneros, 5 especies)
Thurstonellidae Lowry & Zeidler, 2008 (1 xéneru, 1 especie)
Trischizostomatidae Liljeborg, 1865 (1 xéneru, 16 especies)
Tulearidae Ledoyer, 1979 (1 xéneru, 1 especie)
Typhlogammaridae Bousfield, 1979 (5 xéneros, 7 especies)
Unciolidae Myers & Lowry, 2003 (17 xéneros, 41 especies)
Uristidae Hurley, 1963 (22 xéneros, 184 especies)
Urohaustoriidae Barnard & Drummond, 1982 (9 xéneros, 23 especies)
Uronyctidae Lowry & Myers, 2012
Urothoidae Bousfield, 1978 (6 xéneros, 61 especies)
Valettidae Stebbing, 1888 (1 xéneru, 5 especies)
Valettiopsidae Lowry & De Broyer, 2008 (2 xéneros, 12 especies)
Vibiliidae Dana, 1852 (3 xéneros, 23 especies)
Vicmusiidae Just, 1990 (1 xéneru, 2 especies)
Vitjazianidae Birstein & M. Vinogradov, 1955 (2 xéneros, 5 especies)
Wandinidae Lowry & Stoddart, 1990 (2 xéneros, 4 especies)
Zobrachoidae Barnard & Drummond, 1982 (5 xéneros, 5 especies)

Referencies

↑ Barnard, J. Laurens (1986). «The supergiant amphipod Alicella gigantea Chevreux from the North Pacific Gyre». Journal of Crustacean Biology 6 (4): páxs. 825–839. doi:10.2307/1548395.
↑ Shane T. Ahyong, James K. Lowry, Miguel Alonso, Roger N. Bamber, Geoffrey A. Boxshall, Peter Castro, Sarah Gerken, Gordan S. Karaman, Joseph W. Goy, Diana S. Jones, Kenneth Meland, D. Christopher Rogers & Jörundur Svavarsson (2011). «Animal biodiversity: an outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness». Zootaxa 3148: páxs. 165–191. https://www.mapress.com/zootaxa/2011/f/zt03148p191.pdf.
↑ Iannilli, V., Krapp, T., Ruffo, S., 2011. Freshwater amphipods from Madagascar with description of a new family, three new genera and six new species (Crustacea, Amphipoda). Bollettino del Muséu Civico di Storia Naturale di Verona, 35, 2011 Botanica Zoologia: 93-137.
↑ Zeidler, W. (2012). A review of the hyperiidean amphipod families Mimonectidae and Proscinidae (Crustacea: Amphipoda: Hyperiidea: Scinoidea). Zootaxa 3533: 1–74.
↑ Lowry, J.K. & Myers, A.A. (2012) New, mainly southern hemisphere, freshwater families of Amphipoda (Crustacea), together with a description of the first freshwater calliopiid, Lutriwita bradburyi xen. nov. et sp. nov. Zootaxa 3499: 27–45.
↑ Lowry, J. K.; Myers, A. A. (2013). A Phylogeny and Classification of the Senticaudata subord. nov. (Crustacea: Amphipoda). Zootaxa. 3610(1): 1-80.

Enllaces esternos

[1] Barnard, J. Laurens (1986). «The supergiant amphipod Alicella gigantea Chevreux from the North Pacific Gyre». Journal of Crustacean Biology 6 (4): páxs. 825–839. doi:10.2307/1548395.

[2] Shane T. Ahyong, James K. Lowry, Miguel Alonso, Roger N. Bamber, Geoffrey A. Boxshall, Peter Castro, Sarah Gerken, Gordan S. Karaman, Joseph W. Goy, Diana S. Jones, Kenneth Meland, D. Christopher Rogers & Jörundur Svavarsson (2011). «Animal biodiversity: an outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness». Zootaxa 3148: páxs. 165–191. https://www.mapress.com/zootaxa/2011/f/zt03148p191.pdf.

[3] Iannilli, V., Krapp, T., Ruffo, S., 2011. Freshwater amphipods from Madagascar with description of a new family, three new genera and six new species (Crustacea, Amphipoda). Bollettino del Muséu Civico di Storia Naturale di Verona, 35, 2011 Botanica Zoologia: 93-137.

[4] Zeidler, W. (2012). A review of the hyperiidean amphipod families Mimonectidae and Proscinidae (Crustacea: Amphipoda: Hyperiidea: Scinoidea). Zootaxa 3533: 1–74.

[5] Lowry, J.K. & Myers, A.A. (2012) New, mainly southern hemisphere, freshwater families of Amphipoda (Crustacea), together with a description of the first freshwater calliopiid, Lutriwita bradburyi xen. nov. et sp. nov. Zootaxa 3499: 27–45.

[6] Lowry, J. K.; Myers, A. A. (2013). A Phylogeny and Classification of the Senticaudata subord. nov. (Crustacea: Amphipoda). Zootaxa. 3610(1): 1-80.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]