Verdrag van Parys (1763)

Nuwe kaart van Noord-Amerika na die Verdrag van Parys

Montreal word aan die Britte oorhandig (1760)

Die Verdrag van Parys, wat dikwels ook die Vrede van Parys of die Verdrag van 1763 genoem word, is op 10 Februarie 1763 deur die Koninkryke Groot-Brittanje, Frankryk en Spanje en met die goedkeuring van Portugal onderteken. Saam met die Ooreenkoms van Hubertusburg het die Verdrag van Parys 'n einde gemaak aan die Sewejarige Oorlog en die Franse en Indiaanse Oorlog in Noord-Amerika. Hierdie vredesluiting het 'n langdurige tydperk van Britse oorheersing buite Europa ingelui.

As 'n soort prelude het die Franse goewerneur Vaudreuil die kolonie Nieu-Frankryk reeds op 8 September 1760 in Montreal aan die Britse invallers oorhandig. Die voormalige Indiaanse geallieerdes van Frankryk het egter op 25 Augustus in Oswegatchie 'n verbond met Groot-Brittanje gesluit, net soos die Hurone van Lorette op 5 September in Longueuil. Die kolonie het dus tot by die uiteindelike vredesluitong onder besetting gebly en is deur 'n militêre regering geadministreer.

Alhoewel die meeste verowerde gebiede aan hulle vooroorlogse eienaars teruggegee is, het die Britte nogtans hulle oorsese gebiede aansienlik vergroot ten koste van Frankryk - en in 'n minder mate ook Spanje. Frankryk het liewer die eiland Guadeloupe in die Karibiese See behou as Nieu-Frankryk en sy gebiedsaansprake oos van die Mississippirivier; die twee gebiede is aan Groot-Brittanje afgestaan. Spanje het Florida aan die Britte afgestaan, maar later New Orleans en Louisiana van die Franse oorgeneem. Manila en Kuba is aan Spanje teruggegee. Frankryk het Saint-Pierre en Miquelon behou en Guadeloupe, Martinique en St. Lucia in ruil vir Dominica, Grenada, St. Vincent en die Grenadines en Tobago, wat almal aan Brittanje afgestaan is. In Indië het Frankryk net sy handelsposte teruggekry, maar andersins sy invloed kwytgeraak. Die land was nou verplig om die Britse "kliënte-regerings" in Indië te erken en Sumatra aan die Britte af te staan. Daarnaas het Frankryk ook ingewillig om geen troepe in Bengale te stasioneer nie. Die Britse garnisoen op die Mediterreense eiland Menorca, wat teen die begin van die oorlog in Europa verower is, is weer aan die Britte oorhandig.

Groot-Brittanje het die slawe-handelspos op die eiland Gorée aan Frankryk teruggegee, maar die Sénégalrivier en sy nedersettings gewen. Die Britte het ingewillig om hulle vestings in Honduras te vernietig, maar is deur Spanje toegestaan om met sy blokhoutbedryf in dié land voort te gaan.

Brittanje het in die verdrag die regte van sy nuwe onderdane bekragtig om die Rooms-Katolieke geloof uit te oefen, en die Britse koning se reg om as lid van die huis Hannover ook as keurvors in die Heilige Romeinse Ryk op te tree, is bevestig.

Daar word soms beweer dat die Britse koning George III in die verdrag van sy aanspraak op die Franse troon afstand gedoen het, nadat die Britse monarge tussen 1340 en 1360, tussen 1369 en 1420 en sedert 1422 steeds daarop aanspraak gemaak het. Daardie bewerings is egter 'n historiese mite, en hulle is ook in verband met die ooreenkomste in die tydperk van die Franse Rewolusie gemaak. Die teks van die verdrag bevat geen dergelike verklaring nie. Koning George III het steeds sy titel "Koning van Frankryk" bewaar en tot by die jaar 1801, toe Groot-Brittanje en Ierland verenig is, ook die fleur-de-lis in sy wapen gebruik. Dit is uiteindelik as 'n anachronistiese aanspraak beskou en geskrap.

Bronne

• Gough, Barry M. (1992). British Mercantile Interests in the Making of the Peace of Paris, 1763. Edwin Meller Press.
• Monod, Paul Kleber (2009). Imperial Island: A History of Britain and Its Empire, 1660–1837. Wiley-Blackwell.