Christophorus Columbus

Christophorus Columbus
Postuum portret van Christophorus Columbus deur Sebastiano del Piombo in 1519. Daar is geen bekende outentieke portrette van Columbus nie.
Gebore	Tussen 31 Oktober 1450 en 30 Oktober 1451 Genua, Republiek van Genua (tans Italië)
Sterf	20 Mei 1506 Valladolid, Kroon van Kastilië, (tans Spanje)
Nasionaliteit	Kastilië
Beroep	Ontdekkingsreisiger
Bekend vir	Ontdekking van die Amerikas
Titel	Admiraal van die Oseaniese See; Visekoning en Goewerneur van die Indiese
Eggenoot	Filipa Moniz Perestrelo
Kinders	Diego Fernando
Handtekening

Christophorus Columbus (Italiaans: Cristoforo Colombo, Spaans: Cristóbal Colón, Portugees: Cristóvão Colombo, gebore tussen 31 Oktober 1450 en 30 Oktober 1451 – 20 Mei 1506) was 'n Italiaanse seevaarder, ontdekkingsreisiger en handelaar wat in 1492 oor die Atlantiese Oseaan gevaar het en die Amerikas bereik het. Met die hulp van Spanje het hy vier reise onderneem op soek na 'n nuwe seeroete na Indië.

Christophorus Columbus

Columbus se wapen, soos uitgebeeld in sy Boek van Voorregte (1502)

Vroeër, onder die Mongoolse Ryk se hegemonie oor Asië en die Pax Mongolica, het Europeërs vir lank 'n veilige deurgang op die Syroete na dele van Oos-Asië geniet, wat bronne van waardevolle goedere was. Met die val van Konstantinopel in die Ottomaanse Ryk in 1453, is die Syroete vir Christenhandelaars vanaf Europa gesluit.

In breë konteks het Columbus se verhaal nie soseer met 'n individu te doen nie, maar met hoe die Europeërs see toe gedwing is om die gewilde sy en speserye van die ooste weer te bekom. Portugal was op soek na 'n manier rondom Afrika, maar Columbus het 'n ander plan gehad.

Columbus was nie die eerste persoon wat die Amerikas bereik het nie – hy het dit bevolk gevind. Hy was ook nie die eerste Europeër wat die kontinent bereik het nie – die Wikings het Noord-Amerika al in die 11de eeu besoek. Hulle het egter gedink dat hulle bloot nog 'n eiland gevind het, en niks het gekom van hulle ontmoeting met die inwoners nie. Die landing van Columbus het egter gelei tot die botsing van mense van Amerika, Europa en Afrika en die erfenis van globalisering.

Soos vooraf afgespreek met die Spaanse monarge, het Columbus goewerneurskap van die nuwe gebiede verklaar. Alhoewel party hom gesien het as 'n uitstekende navigator, het baie van sy tydgenote hom gesien as 'n swak administrateur en hy is in 1500 van sy goewerneurspos onthef.

Columbus bly steeds 'n kontroversiële persoon. Party, soos die Amerikaanse inboorlinge, sien hom as verantwoordelik, direk en indirek, vir die dood van tiene tot honderde duisende inboorlinge, uitbuiting van die Amerikas deur Europa en slawerny in die Wes-Indiëse eilande. Ander vereer hom vir die massiewe hupstoot wat sy loopbaan aan Westerse ontwikkeling en kultuur gegee het. As Columbus dit nie gedoen het nie, sou iemand anders egter een of ander tyd wel die Amerikas ontdek het. Columbus het dit egter eerste gedoen.

Vroeëre lewe

Daar is nie konsensus oor sy herkoms nie en amper niks is bekend van sy lewe voor 1476 nie. Hy het egter self gesê dat hy van Genua, Italië, gekom het en hieroor blyk daar min twyfel te wees. In Spaans is sy naam Christóbal Colón, en in Italiaans Cristoforo Colombo. Columbus is die Latynse vorm van sy van.

Ontdekkingsreise

Columbus word tradisioneel beskou as die eerste Europeër wat Amerika ontdek het. Hy het in 1492 per ongeluk daar beland terwyl hy in ’n westelike rigting van Spanje af geseil het, op soek na ’n nuwe roete na Asië. Die Spaanse koning en koningin, Ferdinand en Isabella, het sy vaart gefinansier.

Die kaarte hieronder wys die vier verskillende ontdekkingsreise wat Columbus afgelê het. Die plekname is in Spaans, soos hulle in Columbus se tyd bekend gestaan het.

• 
  Eerste tog van 3 Augustus 1492 tot 15 Maart 1493
• 
  Tweede tog van 25 September 1493 tot 11 Junie 1496
• 
  Derde tog van 30 Mei 1498 tot 25 November 1500
• 
  Vierde tog van 9 Mei 1502 tot 7 November 1504

Plekke wat na Christophorus Columbus genoem is

• Colombia – land in Suid-Amerika
• Columbia – hoofstad van Suid-Carolina
• Columbus – stad in Georgia
• Columbus – stad in Indiana
• Columbus – stad in Mississippi
• Columbus – stad in Nebraska
• Columbus – dorp in Nieu-Meksiko
• Columbus – hoofstad van Ohio
• Groot-Colombia – voormalige land in Suid-Amerika

Die groot avontuur

Op die oggend van Vrydag, 3 Augustus 1492, het Columbus met drie skepe, die Santa Maria, die Nina en die Pinta, van die hawe Palos na die Kanariese Eilande vertrek. Die bemanning van 88 het hoofsaaklik bestaan uit bandiete en nie een van die drie skepies was juis seewaardig nie. Drie dae na hul vertrek het die Pinta sy stuur verloor, maar dit is op die Kanariese Eilande herstel. Columbus was nie maar net 'n dromer van mooi drome nie. Hy was 'n bekwame en ʼn baie noukeurige seevaarder.

Dag na dag het hulle voortgeseil sonder om enigiets te sien. Dit was nie baie lank nie, of die bemanning het rusteloos begin word. Hoekom draai hulle dan nie terug nie? Die Italianer sou hulle na 'n gewisse dood lei. Maar tot dusver het hul vrese ongegrond geblyk te wees: geen vreemde monsters het nog uit die see gekom om die skepe te vernietig nie, en daar was geen teken van die verwoestende orkane en stormwinde wat hulle onder onstuimige see wou verswelg nie.

Op 'n oggend het 'n matroos in die uitkykpos op die Pinta geroep dat hy land sien. Ver teen die horison kon die manne 'n swart streep sien, maar dit het na 'n rukkie verdwyn. Die bygelowige bemanning het die ergste begin vrees, maar die kalm Columbus het verduidelik dat dit 'n wolkbank was. Hoewel die bemanning aanvanklik deur hierdie verduideliking gerusgestel was, het hulle steeds rusteloser geword. Hulle was nou al twee maande lank op die see en kon enige oomblik begin muit.

Columbus het geweet dat dit net 'n kwessie van tyd sou wees voordat dit gebeur en hulle die bevel van die skip oorneem. Hy het toe aan hulle 'n belofte gedoen: as hulle in die volgende drie dae geen land sien nie, sou hy terugdraai. Hierdie belofte was darem nie die wanhoopspoging wat dit moontlik kan lyk nie, want Columbus het die vorige dag 'n takkie met blomme daaraan op die water sien dryf en hy het geweet dat die land nie meer baie ver kon wees nie. Om twee-uur die oggend van 12 Oktober het die matroos in die uitkykpos van die Pinta skielik geskreeu: “Land! Land!" Columbus het op sy knieë geval en God gedank.

ʼn Vergete held

Christophorus Colombus het geglo dat hy Indië en die Ooste bereik het, maar die land wat hulle bereik het, was in der waarheid een van die buitenste eilande van die Bahama-groep. Voor sy terugkeer na Europa het hy ʼn hele aantal Wes-Indiese Eilande ontdek en ondersoek. Volgens sy eie berekeninge was die eilande deel van die Japanse Argipel, wat na sy mening sowat 5 000 km van Europa af was (hulle is in werklikheid meer as 16 000 km van Europa), en die doel van die res van sy vaart was om Japan te ontdek.

Hy het die noordelike kuste van Kuba en Hispaniola (die huidige Haïti) besoek, waar hy klein hoeveelhede alluviale goud gekry en goue voorwerpe van die inboorlinge geruil het. Maar aan die kus van Hispaniola het die ongeluk hulle getref toe die vlagskip, die Santa Maria, op die rotse loop en vergaan. Columbus het ʼn groepie Spanjaarde op die eiland agtergelaat en besluit om na Spanje terug te keer. Hy is by sy tuiskoms soos ʼn held verwelkom.

In September 1493 het hy weer weswaarts gevaar en die Wes-Indiese en ander eilande verken. Sy derde vaart (Mei 1498 tot Desember 1500) was rampspoedig. Hy het Trinidad en die vasteland van Suid-Amerika gesien, maar kon nie daarin slaag om die orde te handhaaf onder die koloniste wat hy vroeër op die eiland agtergelaat het nie en is as gevangene na Spanje terugvervoer. Hy is egter deur die koning begenadig en het kort daarna vir die laaste keer weswaarts gevaar. Op hierdie reis het hy St. Lucia en die kus van Honduras besoek. In 1504 het hy na Spanje teruggekeer, ʼn siek man. Columbus is op 20 Mei 1506 in armoede in Valladolid oorlede, sonder om te besef dat hy die Nuwe Wêreld ontdek het. Tot aan die einde het hy geglo dat hy slegs ʼn nuwe weg na Asië gevind het – vandaar die benaming Wes-Indiese Eilande.

Bronne

• KENNIS, 1980, ISBN 079810824X, volume 2, bl. 253
• Swart, Marius J.: Nogtans leiers. Kaapstad: Nasou, 1969.
• Jack Forbes, Columbus and Other Cannibals, Autonomedia, 1992.
• Samuel Eliot Morison, Admiral of the Ocean Sea: A Life of Christopher Columbus, Little, Brown and Company, 1991, trade paperback, 680 bladsye, ISBN 0-316-58478-9 (9 ander uitgawes beskikbaar in harde- en sagteband). 'n Biografie wat simpatiek is tenoor Columbus, maar nie blind vir die geweld deur Columbus en sy bemanning nie.
• Brian Fagan: Clash of the Cultures, AltaMira Press 1997. Bied 'n minder gunstige blik.
• Felipe Fernandez-Armesto: Columbus, Oxford University Press 1991. Wetenskaplike werk, versigtig om alle stellings te staaf met bronne.
• Sherburn Cook en Woodrow Borah: Essays in Population History Volume I, University of California Press, 1971
• John Noble Wilford and Ashbel Green, The mysterious history of Columbus: an exploration of the man, the myth, the legacy, Knopf, 1991, hardeband: ISBN 0-679-40476-7, sagteband: ISBN 0-679-73832-0.
• J.M. Cohen: The Four Voyages of Christopher Columbus: Being His Own Log-Book, Letters and Dispatches With Connecting Narrative Drawn from the Life of the Admiral by His Son Hernando Colon and Others, Penguin Classics, 1992.
• James Loewen. Lies My Teacher Told Me: Everything Your American History Textbook Got Wrong. New Press, 1995.

Eksterne skakels

• The Columbus Links Page Geargiveer 5 Desember 2002 op Wayback Machine
• The Columbus Landfall Homepage Geargiveer 8 Desember 2002 op Wayback Machine
• Christopher Columbus in 1911 uitgawe van Encyclopædia Britannica
• Christopher Columbus : prente Geargiveer 8 Julie 2004 op Wayback Machine