Split (2016)

Vervelende en akelige film over een man met verschillende persoonlijkheden. Al die persoonlijkheden hebben echter met wel elkaar gemeen dat ze allemaal nogal onaangenaam en psychopatisch overkomen, en houden van lang en cryptisch taalgebruik. Die eindeloze dialogen, vooral met de psychiater gingen mij al gauw stierlijk vervelen, en ik had moeite om de aandacht er bij te houden. Het langdradige en voorspelbare verhaal volgt het bekende stramien met de welbekende gewelddadige ontknoping aan het eind. Ik had ook meer dan genoeg van die vent en zijn halfgare gewauwel en hoopte dat hij de volle lading zou krijgen van het jachtgeweer, dat gebeurde echter niet, wat de film bij mij dan ook nog een onbevredigend gevoel achterliet.

Na mijn vorige M. Night Shyamalan-ervaringen had ik eigenlijk weinig hoop voor Split. Maar zowaar, het is een alleraardigste thriller geworden. Ja, de gegeven van de gespleten persoonlijkheden komt soms wat gimmicky over, maar hoe verder we in de film kwamen, hoe meer de sfeer me wist te pakken. Met z'n verhaal over een ontvoering van drie jongedames zit er genoeg ruimte voor clichés in, die ook zeker wel voorbijkomen, maar de schizofrene (multiple personality disorder, disassociative identity, of hoe je het ook wil noemen - ik ben geen psychiater) aard van Kevin Crumb maakt het toch wel een stukje interessanter. Goed acteerwerk ook, Anya Taylor-Joy is naast een goede actrice sowieso een hele fijne verschijning en James McAvoy stelde ook niet teleur met zijn rol en toch wel overtuigende switches van karakter. De uiteindelijke ontknoping met The Beast als soort van bovennatuurlijk monster had voor mij ook weer niet gehoeven, maar desondanks was dit best de moeite waard.

Keurige film waar McAvoy natuurlijk de show steelt. Ik moet zeggen dat ik Shyamalan al een tijdje links heb laten liggen, tot ik er pas recent achterkwam dat Unbreakable plotseling de start van een triologie bleek te zijn geweest. En dan werd ik toch nieuwsgierig.
Beeldvorming en sfeersetting zijn heerlijk op orde. Het vaak recht in de camera kijken werkt. De ontvoerder (en de rest..) is vanaf het begin interessant. De meisjes zijn eerst nogal vervelend, maar acteerwerk wordt wel beter (en wat een oogdruppels zijn eraan te pas gekomen). Verhaal is onderhoudend. Tuurlijk wat clichefoutjes en twee dingen zie je vanaf het eerste kwartier aankomen; dat Dr Fletcher het niet overleefd en dat er een scene komt waar de persoonlijkheden elkaar afwisselen.
Naar einde toe kwamen de horrortrekjes waar ik niks mee heb wel beetje naar voren, maar bleef binnen de perken. De 24e persoonlijkheid (ik hoef hem niet in spoilers te zetten, want ik zie nu dat het nota bene de tagline van de film is, vandaar dat het al zo snel naar voren kwam) wordt wat de flauw naar voren gebracht ("The beast is coming") en de uitwerking kan wat overdreven genoemd worden, maar als je dan de alternatieve superheldeninsteek van Unbreakable en de visie van Dr Fletcher in gedachten neemt, kan ik erin meegaan.
En dan de slotscene, tja. Heel erg geforceerd er achteraan gepropt, met het tenenkrommend "net als die man 15 jaar geleden, hoe heette hij ook alweer?". Maar ok, grappig wel. Eindcredits natuurlijk ook tof (waar in de begincredits al een opzetje voor werd gegeven).

Opnieuw bekeken maar nu op een fraaie 4K transfer. Vind het nog steeds een ijzersterke film die wel wat langdradig aanvoelt. En het eind had ik sowieso wat ingekort. De 4K heeft zeker zijn meerwaarde. Bijna perfect.

Film 3.5

Beeld 4.5 (4K)

Geluid 4.5

Zojuist alle drie delen van deze filmreeks (Unbreakable, Split en Glass) achter elkaar gekeken en ik moet toch zeggen dat dit het beste deel van de drie was. Ik was er even van overtuigd dat M. Night Shyamalan zijn 'touch' voor het bedenken van een goed en spannend verhaal kwijt was, maar wat vond ik Split briljant bedacht. Een jongeman met 23 persoonlijkheden die geweldig worden neergezet door James McAvoy, en de hele film bouwt spannend op naar de komst van de mysterieuze Beast, zijn 24e persoonlijkheid. Het film speelt verder leuk in op het idee van 'het placebo effect', dat je geest krachtiger is dan je lichaam, en dat als je iets echt gelooft je lichaam zich ook daadwerkelijk daarop aanpast. Hierdoor is The Beast een metaalbuigende, muur beklimmende supermens die bloeddorstig is naar mensenvlees.

Spannende opbouw, goed en origineel verhaal en een amazing James McAvoy maken deze film een must-see film. Helaas de enige van de drie filmdelen die het echt waard is om te zien. Gelukkig doet de film het ook prima als stand-alone film.

Split is wel een erg ambitieuze film, waar ik nooit helemaal in kwam. De ontvoering van de meisjes brengt de film al direct in het vaarwater van een willekeurige horrorfilm, maar in eerste instantie zonder de gevaarlijke slechterik. Dat die er later ook komt brengt de film trouwens weinig extra's. Nee, het draait hier om de verschillende persoonlijkheden die zich in Kevin blijven manifesteren. Soms was dat leuk, meestal vond ik er weinig aan. Vooral de pretentieuze dialogen waren nogal vermoeiend en duurden te lang. Het is zeker leuk naar half ontklede jonge meiden te kijken, maar wat hier omheen gebeurde had wel wat boeiender mogen zijn.

Een man met drieëntwintig persoonlijkheden: wat een onzin. Uiteindelijk is het een stereotiepe psychopaat zoals je ze alleen in slechte horrorfilms tegenkomt.

Net nog eens herbekeken. Blijft boeiende film, ondanks enkele flaws (totaal overbodig om de actrices de helft van de film halfnaakt te laten rondlopen). Serieuze plothole ook, die me vorige keer was ontgaan: waarom kan dokter Fletcher in godsnaam zelf geen 'Kevin Wendell Crumb' zeggen, maar wel opschrijven? Had haar leven kunnen redden. Maar bon, los daarvan wel interessant genoeg om nog eens te zien, al viel er wel meer uit het scenario te halen.

Ik ben die 3 films weer eens een keer opnieuw aan het kijken, Unbreakable, Split en straks Glass ook nog. Split blijf ik toch één van Shyamalan's betere films vinden. Ik betwijfel of bepaalde mensen wel beseffen dat het om een serie films gaat die met elkaar te maken hebben. M. Night Shyamalan z'n beste blijf ik toch, The Sixth Sense, uit 1999 vinden. Maar ik vind al zijn films wel aardig. Er zitten wel enkele zwakke films tussen, maar de meeste kan ik wel waarderen.

Deze recensie verscheen eerst op mijn blog. Deze is offline sinds 1 november 2024. Daarom heb ik alle recensies hiernaartoe verplaatst (om ze te behouden).

Split

Na het kijken van Unbreakable was het tijd om Split te kijken. Beide films komen namelijk samen in de film Glass die afgelopen januari (2019) werd gereleased. Unbreakable had ik al wel eens eerder gekeken, maar Split nog altijd niet. De film stond wel op mijn te-zien-lijst, maar ik bleef twijfelen. Want soms werd de film als horror bestempeld (vind ik niet leuk) en andere keren weer als thriller (vind ik wel leuk). Dus je snapt mijn twijfel deze film te gaan kijken. Voor Glass ben ik uiteindelijk toch overstag gegaan en keek ik samen met mijn vriend Split.

Een gespleten persoonlijkheid

Split is een film over een man met een gespleten persoonlijkheid, die drie jonge meiden ontvoert, en ondertussen bij een psycholoog loopt. Waar ik Unbreakable traag noemde en de film er af en toe voor zorgde dat mijn aandacht verslapte, was dat niet het geval bij Split. De film is ontzettend spannend omdat je gewoon niet durft te gokken op een goede of slechte afloop. Door de gespleten persoonlijkheid is ons hoofdpersonage onbetrouwbaar en is het lastig te voorspellen wat hij gaat doen. Het onderzoek naar de oorzaak, ontwikkeling en gevolgen van deze psychische stoornis maakt Split nog interessanter.

IJzersterke performance

James McAvoy maakt wel weer duidelijk wat voor acteur hij is. IJzersterk zet hij vele verschillende persoonlijkheden neer die goed uit elkaar te houden zijn. Van de drie gekidnapte meiden was Anya Taylor-Joy een sterke tegenspeelster. De andere twee waren nogal standaard en niet heel boeiend. Wel zette ik mijn twijfels bij de snelheid waarmee Kevin zich voor elk van zijn persoonlijkheden omkleedde. Ik bedoel… wauw! Geef mij ook wat van die superkrachten, haha.

Conclusie

Split is een spannende thriller (met slechts tegen het einde een klein horrorelement). James McAvoy zet op een meesterlijke manier een man neer met meer dan twintig verschillende persoonlijkheden. Split is een film die prima op zichzelf kan staan. De band met Unbreakable komt pas na de credits. Op welke manier deze werelden straks samen passen is mij nog niet honderd procent duidelijk, en qua sfeer vond ik ze ook erg van elkaar verschillen. Dit maakt mij echter nóg nieuwsgieriger naar Glass – waar ik nog geen trailers van heb gekeken. Tegen het einde komt een verrassende twist die ik niet had verwacht, maar misschien wel had moeten verwachten gezien ik de inhoud van Unbreakable al kende. Hoe dan ook: op naar Glass!

Halfje eraf na herziening. Fijn dat regisseur M. Night Shyamalan zijn comeback bij menig filmcriticus wist te maken met Split, maar toch maakte hij zijn projecten hiervoor (en hierna) een stuk beter. Met name de spanningsopbouw wil in deze film niet echt vorderen, want James McAvoy is simpelweg geen heel intimiderende bedreiging. Wel uitstekend geacteerd overigens, maar dat levert de film exclusief een duw in de rug op het vlak van humor en karakterontwikkeling. Split duurt eigenlijk vooral een heel stuk te lang en verschiet zijn kruit in het eerste uur al, maar gelukkig blijft Shyamalan een competente regisseur en controleert zijn visuele als inhoudelijke meerwaarde stevig. Een film als deze had echter een veel betere finale verdiend.