Koçgiri

Au lendemain de la première guerre mondiale, à l'heure des Quatorze Points du Président Wilson et des délibérations autour du Traité de Sèvres, un discours "kurdiste" se greffe sur I'alévité, ("kızılbaşlık")) qui est la structure profonde, religieuse et identitaire, de Ia communauté kurdophone (zaza et kurmandji) du Koggiri-Dersim, et I'entraine à se soulever au nom de I'autonomie kurde. Le "soulèvement du Koggiri", comme les historiens turcophones I'appellent généralement'est un événement qui concerne non seulement Ia région du Koggiri, de la province de Sivas, mais aussi la partie occidentale du Dersim. Nous ferons Ie récit du soulèvement tout en nous interrogeant sur ses facteurs d'identité: I'aIévité, les Arméniens, la "grande peur" d'un Etat génocidaire et le discours global sur le nouvel ordre qui ouvre la porte à I'idéologie "kurdiste" après la Grande Guerre.

The Kocgiri tribes contacted the Kurdish Teali Society (KTC), which was founded in 1918. Their statement called on Ankara to grant autonomy to Dersim tribes in accordance with the articles of the Sevr Peace Treaty of August 10, 1920, which stipulated the establishment of independent Kurdistan in Elazig, Diyarbekir, Bitlis and Van provinces. In addition, the release of the Kurds held in Elaziz (Elazig), Malatya, Sivas and Erzincan prisons; Turkish officials and soldiers were being demanded to withdraw from Kurdish-majority areas. Ankara would set out to contain Dersim with certainty, and the result of the bitter prescriptions written would be the 1937-1938. According to Colonel Nazmi Sevgen,  rebels were sentenced to various punishments, including death, but were also pardoned. Many of them like Major Hasan Hayri were executed for being a Kurd.

Ses kayıt teknolojisinin 19. yüzyılda ortaya çıkışı, etnomüzikolojinin bir bilim dalı olarak gelişimine önemli etki yapmıştır. Özellikle alan çalışmalarında ses kayıt cihazlarının kullanılması, günümüze kadar kültürel bir miras olarak gelen ses kayıt arşivlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Günümüzde tarihsel etnomüzikoloji yaklaşımıyla ele alınan tarihsel müzik kayıtları, kayıtların yapıldığı dönemin müzik icrası ve müzikle ilişkili diğer konuların çalışılması açısından önemli kaynaklardır. Bu makalede, Türkiye’de Cumhuriyet’in erken dönem resmî derleme çalışmalarında eserleri kaydedilmiş olan Koçgirili Alişer Efendi’nin müzik eserleri incelenmektedir. Taki mahlaslı bir “saz şairi” olan Alişer Efendi, aynı zamanda resmî belgelerde “eşkıya Alişir” olarak nitelenen, Koçgiri İsyanı’nın (1920-21) önderlerinden birisidir. Yazdığı müzik eserleri günümüzde de popüler olarak icra edilen Koçgirili Alişer Efendi, Türkiye’de farklı müzikal kimliklerin inşasında önemli rol oynamış tarihi bir figürdür. Tarihsel perspektiften ele alınan bu konuyla ilgili olarak dönemin etnografik çalışmaları, arşiv belgeleri ve Alişer’le bizzat görüşmüş kişilerin anlatımları incelenmektedir. Makalede, Koçgirili Alişer Efendi’nin eşkıyalık ile saz şairliği arasındaki hayatı ve eserleri, tarihsel etnomüzikoloji bağlamında değerlendirilmiştir.
______________________________________________________
The emergence of sound recording technology in the 19th century has had a major impact on the development of ethnomusicology as a discipline of science. The use of sound recorders, especially in field studies, has led to the emergence of sound recording archives, which have become as cultural heritage till today. Historical music recordings, which are considered by the approach of historical ethnomusicology in the present day, are important sources for studying music during the period of recording as well as other issues related to music. This article examines the musical works of Koçgirili Alişer Efendi, whose works were collected in the early official fieldworks of the Turkish Republic. Alişer Efendi was a “bard” with pseudonym Taki, as well as he was described as “the bandit Alisir” in the official documents as the leader of the Koçgiri Rebellion (1920-21). Koçgirili Alişer Efendi, whose music works are still popular, is a historical figure who played an important role in the construction of different musical identities in Turkey. The ethnographic studies of the period, archival documents and narratives of the people who personally met Aliser are examined in relation to this issue which is taken from historical perspective. In this article, Koçgirili Alişer Efendi’s life and musical works between being bandit and bard, have been evaluated in the context of historical ethnomusicology.