Türk Edebiyatının Mitolojik Kaynakları (Ed. Ömür Ceylan - Adem Koç) - 2011

Mit kelimesinin içeri¤i çok genifl bir alan› kapsayabilen niteliktedir. Mit terimi, "basit", "hayali" hatta "uydurma" ve "yalan" anlam›na gelen bir içerikten "son derece do¤ru" ve "kutsal bir öykü"ye kadar çok genifl bir alan› içermektedir. Mit s›radan ve gündelik hayatta yer alan herhangi bir fleyden çok daha a¤›r ve ciddi olgu ve konulara kadar pek çok fleyi kapsamaktad›r. "Mit" (myht) kelimesinin kökeni, Yunancada "anlat›" veya "hikâye" anlam›na gelen "mythos"tur. ‹nsan davran›fllar› ve inan›fllar› için model teflkil eden, hayata anlam ve önem kazand›ran, dolay›s›yla in-san›n kendi hayat›n› ve etkinliklerini anlamland›rmas›n› sa¤layan ve ço¤u zaman bir yarat›l›fl›n öyküsünü anlatan geleneksel olarak yaflad›klar› toplumlarca "kutsal" ve "gerçek" kabul edilen anlat›lara "mit" (myht) ad› verilir. Mit kutsal bir öyküyü, bafllang›çtaki yeryüzünün hatta kâinatin bafllang›c›n› ve kökenini anlat›r. Bu "tarih" olarak adland›rd›¤›m›z zaman›n da ötesinde "her fleyin yarat›ld›¤›" bir ilk bafllan-g›ç zaman›d›r. Mitler ya bütün kâinat›n veya onun yaln›zca küçük bir parças›n›n, diyelim ki bir kufl veya a¤aç cinsinin, bir insan davran›fl›n›n, bir sosyal kurumun nas›l olufltu¤unu ve kökeninin ne oldu¤unu anlat›r. Bir baflka ifadeyle, mitler ço-¤u zaman bir yarat›l›fl›n öyküsüdür. Bir fleyin nas›l yarat›ld›¤›n› veya nas›l var olmaya bafllad›¤›n› anlat›rlar. Mitler ilkellerin evren ve dünya içindeki yerlerini, dav-ran›fl biçimlerini belirleme çabalar›na yard›mc› olurlar. Mit, tanr›lar›n bir hikayesi, dünyan›n bafllang›c›n›n, yarat›l›fl›n, temel olaylar›n dini bir öyküsüdür. Mitler, sonucunda konu edindi¤i bütün ilgili bölümlerle do¤a-n›n ve kültürün yarat›ld›¤› ve hâlâ devam eden düzeninin verildi¤i tanr›lar›n örnek ve model davran›fllar›d›r. Bu ba¤lamda, bir mit, bir toplumun dini de¤erlerini ve normlar›n› ifade etmekte ve do¤rulamaktad›r. Mit örnek al›nacak davran›fl flekillerini sunmakta, kullan›fll› amaçlar›yla ritüelin yararl›l›¤›na tan›kl›k etmekte ve kültün kutsall›¤›n› kurmaktad›r. M‹TLER‹N KAHRAMANLARI Mitlerdeki kahramanlar veya kifliler ola¤anüstü özelliklere sahip tanr›, tanr›ça, ya-r›tanr› gibi tanr›sal varl›klard›r. Mitler, ço¤unlukla bu ola¤anüstü ve tanr›sal varl›k-lar›n kâinat›n bafllang›ç zaman›nda yarat›c› etkinliklerini ortaya koyar. Bu tanr›sal ola¤anüstü güçlerin yapt›klar›n›n kutsall›¤›n› veya do¤aüstü olma özelli¤ini gözler önüne sererek kâinat›n topyekün bir yokluk veya "kaos" denilen bir "kargafla" halinden nas›l bildik ve tan›d›k "evren" düzenine (kozmos) dönüfltü¤ünü anlat›rlar. Mit, Mitoloji ve Edebiyat ‹lkel: Avrupa merkezci kültürel geliflme kuram›na göre okuma-yazmas› olmayan topluluklar. Norm: K›ymet ölçüsü.

Hece Edebiyat Dergisi, 2021

Türk edebiyatı bir yandan Divan edebiyatı geçmişiyle İran, İslam ve Doğu medeniyet havzasının sözlü kültüründen taşıyıp getirdiği mitolojiden etkilenmiş, öte yandan yeni bir kültürel alana açılan Tanzimat’la birlikte Yunan ve Latin tarih ve esatiriyle tanışmıştır. Yunan mitolojisinin meydana getirdiği tartışmalar Türkçülük akımının etkisiyle kökenlere dönme fikrinin kendisini temsil etmesine meydan vermiş, böylece Türk mitolojisinden yararlanma fikri ortaya çıkmıştır.

“Mitolojiden Edebiyata Su Anası”. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi 2019, Yıl 7, Sayı: 19 (ISSN: 2147-8872), 2019

Mythology as a Literary Source in Ahmet Midhat Efendi's Taaffüf Novel ÖZ Türk edebiyatının çok yönlü yazarlarından biri olan Ahmet Midhat Efendi, mitolojiyi, edebî eserleri besleyen bir kaynak olarak görmüş, süreli yayınlarda kaleme aldığı yazı dizilerinde mitolojinin önemine dikkat çekmiştir. Yazar, 1895 yılında kitap hâlinde yayımlanan Taaffüf adlı romanında ise kahramanın çatışmasını kadim temsillerle anlatma yöntemini tercih ederek mitolojinin roman türünde hangi usullerle kullanılabileceğini örneklendirmeye çalışmıştır. Romanda, Roma mitolojisinin iki tanrıçası aracılığıyla kahramanın evlilik hayatındaki önemli bir dönemeçte yaşadığı mücadele anlatılmıştır. Sâniha'nın iffetli olmak ve olmamak arasında verdiği bu mücadele, aynı zamanda bir insanlık sorunu olarak ele alınmış, mesele Venüs ve Minerva arasındaki karşıtlık durumu ile ilişkilendirilmiştir. Yazarın sözcüsü konumundaki Râsih aracılığıyla resim, heykel ve mitoloji konularında bilgi sahibi olan Sâniha'nın evlilikteki aşk ve sadakat dengesini yeniden kurması, romanda işlevsiz dekorlar olarak değil temel çatışmanın iki zıt noktası olarak önem kazanan Venüs ve Minerva arasındaki mücadeleden Minerva'nın galip çıkmasıyla gerçekleşmiştir. Bu çalışmanın amacı, Ahmet Midhat Efendi'nin mitoloji hakkındaki görüşlerinin bir izdüşümü olan Taaffüf romanında mitolojinin muhtelif işlevlerini ve anlatıya dâhil edilme yollarını tespit etmektir.

OSMANLI EDEBÎ METİNLERİNİ ANLAMA KILAVUZU

İntihal: Bu makale, iTenticate yazılımınca taranmıştır. İntihal tespit edilmemiştir. Plagiarism: This article has been scanned by iTenticate. No plagiarism detected.

bilig, 2022

İbrahim Dilek tarafından hazırlanan Türk Mitoloji Sözlüğü isimli eserin kitap tanıtımıdır.

2021

Türkler çok eski dönemlerden itibaren Orta Asya’da kendilerine ait bir kültür sistemi ortaya çıkarmış ve bunu da çeşitli unsurlar ile diğer nesillere aktarmıştır. Bu kültür ögeleri ise farklı şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Kimi zaman arkeolojik kazılarla kimi zaman sözlü edebiyatla kimi zaman da inanç sistemleriyle. Türklerde önemli bir yere sahip olan defin geleneği, kişinin eşyaları ile gömülmesini sağladığından, dönemin kültürel varlığı hakkında bizleri bilgi sahibi yapan en önemli unsurların başında gelmektedir. Yine mitolojik birçok figür eski dönem Türk inanç, yaşayış ve kültürel hayatı hakkında bizlere birçok bilgi sağlamaktadır. O dönemki inanışların nasıl ve neden ortaya çıktığı ve gündelik hayatta ne anlama geldiği bu figürler sayesinde açıklanmaktadır. Yapılan bu çalışma ile eski Türk kültürünün maddi ve mitolojik unsurlar üzerinden ne tür bilgiler elde edilebileceği ve bu unsurların nasıl ortaya çıktığı anlatılmaya çalışılacaktır.

2013

Mitoloji, tarihin ilk calarindan itibaren insanlarin yaanmiliklari hakkinda bilgi veren veayni zamanda onlarin yazgilarinin nasil bir seyir izledii hususunda yorum yapmayafirsat sunan bir derinlie sahiptir. Orta Asya’dan Anadolu’ya oldukca geni bircorafyada varlik gosteren ve hakimiyet kuran Turkler de, gerek yaami olduklaricorafi farkliliklarin ortaya koymu olduu faktorlere binayen gerekse bucorafyalardaki farkli kulturlerin de etkisiyle cok zengin bir mitolojik gecmie sahiptir.Yapilan bu calimada Turk mitolojisine ait zengin unsurlarin sanatsal imge olarak cadaTurk resim sanati icerisindeki yeri, Bati resim sanatinda mitolojik unsurlarinkullanilmasiyla balantili olarak irdelenmi ve Turk mitolojisinde yer alan bazi unsurlarlailgili deerlendirmelerde bulunulmutur