Ricerca

Ła ricerca ła xe el procexo de trovar fati. Sti fati i condurà a ła conosensa. Ła ricerca ła xe fata usando quel che xe xà conosiudo. Ła conosensa suplementare ła pol èser otegnuda provando (o falsifegando) łe teorie o i sistemi existenti, e provando a spiegar mejo łe oservasion. Ła ricerca ła xe un procexo anałitego, sistematego, organixà e ozetivo. Sto proceso el dovarìa rispòndar a na domanda o na ipotexi. In sto modo, el dovarìa aumentar ła conosensa e łe informasion su una serta roba sconosiuda che ła xente ła dexidera saver mejo.

Ricerca sientifega

El metodo sientifego el xe un modo comune de far ła ricerca. Ła ricerca ła xe usà par mijorar ła conprension de ła biołozia, de l'inzegneria, de ła fixega, de ła chimega e de tanti altri canpi. Chesto el permete de scoprire łe nove medicine, rèndar le machine pì segure, e far che le aziende agricołe le produsa pì prodoti ałimentari. I schei par ła ricerca i vien dai governi, da łe società comerciałi privae, e da łe carità.

Descrision breve

Ła ricerca ła xe caraterixà da l'èsar un proceso:

• Sistematego: da l'esprexion de un'ipotexi o da n'obietivo che el funsiona, i siensiai i riunise alcuni dati secondo un prozeto che xe stà stabiłito in anticipo. Poiché i dati i xe anałixai e i xe interpretai, i siensiai i canbia ła conosensa o i xonta ła conosensa nova a quela xà existente, e i scominsia al stéso tenpo un novo siclo de ricerca. L'aprocio sistematego, usà inte ła ricerca, el xe tipico del metodo sientifego.
• Organixà: Tuti i menbri de un grupo de ricerca i deve saver quel che i gà da far durante l'intero łaoro, par mètar in uso łe stéxe definision, norme e prinsipi a tute le persóne che contribuise al laoro. Par reałixar sta roba, xe asolutamente necexario scrìvar un protocoło de ricerca dove i siensiai i specifega tuti i detagli in relasion col łaoro.
• Obietivo: Łe concluxion otegnude de ła ricerca łe deve baxarse no sule inprexion sozetive, ma sui fati oservai e mixurai. Xe l'interpretasion che ła evita ogni preziudizio che łe persóne responsabiłi de ła ricerca łe gavarìa.

Atività

Łe atività de baxe de ricerca łe xe:

• Mixurar i fenomeni.
• Conparar i rixultai otegnudi.
• Interpretar i rixultai in funsion de conosense atuałi, considerando łe variabiłi che pol influensar el rixultàdo.

Tipi de ricerca

• Ricerca fondamentałe. Anca ciamà "ricerca de baxe" o "ricerca pura". Ła pol èser prategà soltanto inte i łaboratori.
• Ricerca aplicà. Ła xe l'aplicasion de ła conosensa inte ła pràtega, inte ła masioransa dei caxi inte el vantajo de ła società. N'exenpio i xe i protocołi de ricerca clìnega.

Cołegamenti intrà łe desipline

Xe stai descriti i seguenti tipi difarenti de ricerca intrà łe desipline, co na terminołozia specifega:

• Ricerca multidesiplinare o ricerca pluridesiplinare: in sto łivelo de ricerca ła vałutasion ła xe reałixà da angołi difarenti , usando prospetive diverse de desiplina sensa portar a l'integrasion.
• Ricerca interdisiplinare: sto łivelo de ricerca el regoarda ła creasion de un'identità de metodołozia, de teoria e de conceti, de modo che i rixultai i xe pì coerenti e pì integrai.
• Ricerca transdesiplinare: ła va pì indrio dei tipi precedenti e ła regoarda al metodo de converzensa intrà desipline, aconpagnà da un'integrasion reciproca de łe epistemołozie desiplinari (ła teoria de łe siense umane).