Yakuza

 

Yakuza soʻzi katakana alifbosida (ヤクザ)
Tashkil qilingan	17-asr (Kabukimono samuray guruhlaridan kelib chiqgan deb hisoblanadi)
Joylashgan hududi	Aʼzolari asosan Yaponiyada, shuningdek baʼzi aʼzolari Janubiy Koreya va Gʻarbiy Amerika Qoʻshma Shtatlarida, xususan Kantō/Tokyo, Kyoto, Chūbu, Gavai va Kaliforniya hududlarida uchraydi
Etnik kelib chiqishi	Asosan Yapon. Ayrim hollarda Koreys va Amerikaliklar (Yapon Amerikaliklar).
Aʼzolari soni	12,300
Faoliyatlari	Turli xil, jumladan, noqonuniy biznes, jinoiy va jinoiy boʻlmagan faoliyatlar.
Taniqli aʼzolari	Asosiy klanlar: Yamaguchi-gumi Sumiyoshi-kay Inagawa-kay

Yakuza (yaponcha: ヤクザ "Yakuza"), shuningdek, (yaponcha: 極道 "gokudō", "qiyin yoʻl") deb tanilgan, Yaponiyada kelib chiqqan transmilliy uyushgan jinoyatchilik sindikatlarining aʼzolari. Yaponiya politsiyasi va ommaviy axborot vositalari politsiyaning iltimosiga binoan ularni Bōryokudan (yaponcha: 暴力団 "bōryokudan", "zoʻravon guruhlar") deb nomlashgan boʻlsa ular oʻzlarini Ninkyō dantai (yaponcha: 任侠団体 "ninkyō dantai", "ritsarlik tashkilotlari") deb atashadi. Yakuza atamasining inglizcha ekvivalenti gangster boʻlib, mafiyaga oʻxshash jinoiy tashkilotga aloqador shaxs degan maʼnoni anglatadi. Yakuzalar oʻzlarining qatʼiy xulq-atvor qoidalari, uyushtirilgan feodalizm tabiati va yubitsume, yaʼni chap barmoqning amputatsiyasi kabi bir nechta noanʼanaviy marosim amaliyotlari bilan mashhur. Bunday guruhlar aʼzolari koʻpincha tanasi tatuirovka bilan qoplangan, silliq sochli va „bashang kostyumlar“ kiygan erkaklar sifatida tasvirlangan. Yakuza hanuzgacha „eng murakkab va eng boy jinoiy tashkilotlar“ qatoriga kiradi.

Yakuza oʻzining eng yuqori choʻqqilarida yapon ommaviy axborot vositalarida doimiy koʻrinish berdi va xalqaro miqyosda faoliyat yuritdi. 1960-yillarning boshlarida, Yakuzaning eng avjiga chiqgan vaqtda politsiyada ishlovchi Yakuza aʼzolari soni 200 000 dan oshgani taxmin qilinadi. Keyinchalik, bozor imkoniyatlarining oʻzgarishi va Yaponiyadagi bir qator huquqiy va ijtimoiy oʻzgarishlar sababli ularning soni keskin kamaydi, shu bilan birga, bu holat Yakuza aʼzolarining soni oʻsishiga toʻsqinlik qila boshladi. Yakuza hali ham muntazam ravishda bir qator jinoiy harakatlar bilan shugʻullanadi va koʻplab yapon fuqarolari hanuzgacha Yakuza ularning xavfsizligiga tahdid solishidan qoʻrqishadi. Yaponiya hukumati tomonidan Yakuza daromadlarini kuzatish va jinoiy faoliyat uchun javobgarlikni oshirishga qaratilgan koʻplab qonunlar qabul qilingan boʻlsa-da, bugungi kunda Yaponiyada Yakuza aʼzoligiga qatʼiy taqiq qoʻyilmagan.

Etimologiyasi

Yakuza nomi yapon anʼanaviy Oicho-Kabu karta oʻyinidan kelib chiqqan boʻlib, oʻyinda maqsad 9 ballga teng uchta kartani tortishdir. Agar kartalar yigʻindisi 10 dan oshsa, uning oʻrniga oʻsha yigʻindining ikkinchi raqami ball sifatida ishlatiladi, masalan, agar yigʻindi 10 ga teng boʻlsa, ball 0 ga teng. Agar tortilgan uchta karta 8-9-3 (yapon tilida ya-ku-sa deb talaffuz qilinadi) boʻlsa, yigʻindisi 20 va hisob nolga teng boʻlib qoladi va bu kartalarni tortgan qoʻl omadsiz hisoblanadi. Yapon tilida Yakuza soʻzi odatda katakana (ヤクザ) alifbosida yoziladi.

Kelib chiqishi

Ajdaho tatuirovkali Yakuza aʼzosi politsiyaga qarshi kurashayotgan sherigiga yordam berish uchun yugurayotgani tasviri.

Yakuza boshligʻi Shimizu Jirocho (Chogoro Yamamoto)

Yakuza tashkilotlarining kelib chiqishi haqidagi noaniqlikka qaramay, zamonaviy yakuzalarning aksariyati Edo davrining oʻrtalarida (1603-1868) paydo boʻlgan ikkita ijtimoiy guruhdan kelib chiqadi: tekiya, asosan noqonuniy, oʻgʻirlangan yoki sifatsiz tovarlar bilan savdo qilganlar; va bakuto, qimor oʻyinlariga aloqador boʻlganlar yoki ishtirok etganlar.

Tekiya (savdogarlar) Edo davridagi eng past ijtimoiy guruhlardan biri boʻlgan. Ular oʻzlarining tashkilotlarini tuzishni boshlaganlarida, ular savdo bilan bogʻliq baʼzi maʼmuriy vazifalarni, masalan, savdo maydonchalarini ajratish va tijorat faoliyatini himoya qilishni oʻz zimmalariga olganlar. Shinto festivallari paytida bu savdogarlar doʻkonchalar ochganlar va bir necha odamlar xavfsizlik vazifasini bajarish uchun yollangan. Har bir sotuvchi yarmarka davomida doʻkonchalari joylashgan joyiga va himoya uchun ijara haqi toʻlagan.

Tekiya yuqori darajada tuzilgan va ierarxik guruh boʻlib — eng yuqorida oyabun (boshliq) va quyida kobun (toʻda aʼzolari). Ushbu ierarxiya oila tuzilishiga oʻxshaydi — anʼanaviy yapon madaniyatida oyabun koʻpincha surrogat ota, kobun esa surrogat bolalar sifatida qabul qilingan. Edo davrida hukumat tekiyani rasman tan oldi. Bu vaqtda, tekiya ichida oyabunlar nazoratchi etib tayinlangan va samuraylarga yaqin maqomga ega boʻlgan, yaʼni ular familiya va ikkita qilichga ega boʻlish sharafiga muyassar boʻlishgan.

Bakuto (qimor oʻyinchilari) hatto savdogarlarga qaraganda ancha past ijtimoiy mavqega ega boʻlgan, chunki qimor oʻyinlari noqonuniy edi. Yaponiya shahar va qishloqlarining chekkalaridagi tashlandiq ibodatxonalar yoki ziyoratgohlar koʻplab kichik qimor uylariga aylangan. Ushbu qimor uylarining aksariyati mijozlar uchun kredit berish biznesini yuritgan va ular odatda oʻzlarining xavfsizligini doimiy taʼminlashgan. Umuman olganda, jamiyat qimor uylariga, shuningdek, bakutoga nafrat bilan qarashgan. Yakuzaning nomaqbul qiyofasining aksariyati bakutodan kelib chiqgan; Bunga Yakuza nomi ham kiradi.

Edo davrining oʻrtalaridagi iqtisodiy vaziyat va savdogarlar sinfining ustunligi tufayli, rivojlanayotgan Yakuza guruhlariga soxta yoki sifatsiz tovarlarni sotib mahalliy bozorlarda mijozlarni tovlamachilik yoʻli bilan aldaydigan yomon va huquqbuzar odamlar kira boshlashgan.

Shimizu Jirocho (1820-1893) — Yaponiyaning eng mashhur yakuzasi va xalq qahramoni. Shimizuning haqiqiy ismi Chogoro Yamamoto edi. Uning hayoti va faoliyati 1911—1940-yillar oraligʻida oʻn oltita filmda tasvirlangan.

Yakuzalarning ildizlari bugungi kunda tekiya yoki bakuto marosimlarini oʻz ichiga olgan guruhga qoʻshilish marosimlarida saqlanib qolgan. Zamonaviy Yakuza turlicha boʻlsa-da, baʼzi toʻdalar hali ham aniq bir guruhga kiradilar; masalan, asosiy daromad manbai noqonuniy qimor oʻyinlari boʻlgan toʻda oʻzlarini bakuto deb atashlari mumkin.

Kyushu

Kyushu oroli, Yakuza aʼzolari eng koʻp joylashgan hudud.

Kyushu oroli uzoq vaqtdan beri Yakuza aʼzolarining, shu jumladan, Yamaguchi-gumi Yakuzasidagi koʻplab taniqli boshliqlarining eng katta manbai boʻlib kelgan. Kitakyushu hududidan chiqqan Isokichi Yoshida (1867-1936) birinchi mashhur zamonaviy yakuza hisoblangan. Yamaguchi-gumidagi hozirgi ikkita eng kuchli klanning boshliqlari Shinobu Tsukasa va Kunio Inoue ham Kyushu hududidan kelib chiqishgan. Fukuoka, orolning eng shimoliy qismi, barcha prefekturalar orasida eng koʻp yaratilgan sindikatlarga ega.

Tashkilot va faoliyati

Tuzilishi

Yakuza ierarxiyasi

Yakuza shakllanishida odamlar yaponlarning anʼanaviy ierarxik tuzilmasidan foydalanganlar, bunda kobun (子分 asrab olingan bola) oyabun (yaponcha: 親分 "oyabun", "asrab olgan ota")ga sodiqlik koʻrsatadi. Keyinchalik, sadoqat va hurmat hayot tarzi boʻlgan Jingi (yaponcha: 仁義 "jingi", "adolat va burch") kodi ishlab chiqilgan.

Oyabun-kobun munosabatlari bir piyoladagi sakeni tantanali ravishda baham koʻrish bilan rasmiylashtiriladi. Bu marosim faqatgina Yakuza uchun xos emas — u anʼanaviy yapon shinto toʻylarida ham oʻtkaziladi va shuningdek, u qasamyod qilingan birodarlik munosabatlarining bir qismi boʻlishi mumkin.

Ikkinchi jahon urushi davrida Yaponiyada anʼanaviy tekiya/bakuto tashkilotlari soni kamayib ketdi, chunki butun aholi urushda qatnashish uchun safarbar qilindi va jamiyat qattiq harbiy hukumat nazorati ostiga oʻtdi. Biroq, urushdan keyin yakuza yana jonlandi.

Boʻlajak yakuzalar jamiyatning barcha qatlamlaridan chiqadi. Yakuza haqidagi eng taʼsirli hikoyalar toʻdalar oʻzlariga ota-onalari tashlab ketgan yoki surgun qilingan oʻgʻillarni qabul qilishlari haqida boʻladi. Koʻpgina boʻlajak yakuzalar oʻrta sinf yoki yuqori sinfda oʻqiyotganda oddiy koʻcha bezorilari yoki bosozoku toʻdalari aʼzolari sifatida yakuzaga kirib borishni boshlashadi. Yakuzaning ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli pastligi sababli, koʻp sonli yakuza aʼzolari Burakumin va etnik koreys millatiga mansub insonlardan tashkil topgan degan tahminlar bor.

Yakuza guruhlarini oyabun yoki Kumichō (yaponcha: 組長 "kumichō", "oila boshligʻi") boshqaradi, u oʻz qoʻl ostidagilariga, kobunga buyruq beradi. Shu nuqtai nazardan, tashkilot anʼanaviy yapon senpai-kohai (katta-kichik) modelining bir koʻrinishidir. Yakuza toʻdalari aʼzolari oʻz oilalari bilan rishtalarni uzib, toʻda boshligʻiga sodiq boʻlishga oʻtishadi. Ular bir-birlarini oila aʼzolari — otalar va aka-ukalar deb atashadi. Yakuzalar deyarli toʻliq erkaklardan iborat boʻlib, tan olinadigan juda kam sonli ayollar — bu boshliqlarning ayollari boʻlib, ularni "ane-san" (yaponcha: 姐さん "aneesan", "opa") unvoni bilan atashadi. 1980-yillarning boshida uchinchi Yamaguchi-gumi boshligʻi (Kadzuo Taoka) vafot etganida, uning rafiqasi (Fumiko) qisqa vaqtga boʻlsa ham, Yamaguchi-gumi boshligʻi lavozimini egalladi.

Yakuza murakkab tashkiliy tuzilishga ega. Sindikatning umumiy boshligʻi — kumicho va uning qoʻl ostida sayko-komon (katta maslahatchi) va so-honbucho (shtab boshligʻi) bor. Buyruqlar zanjiridagi ikkinchisi vakagashira boʻlib, u bir nechta toʻdalar uchun mas’ul boʻlgan fuku-honbucho yordamida mintaqadagi bir nechta toʻdalarni boshqaradi. Mintaqaviy toʻdalarning oʻzlari mahalliy boshligʻi shateigashira tomonidan boshqariladi.

Har bir aʼzoning bir-biriga bogʻliqligi sakazuki ierarxiyasi boʻyicha tartiblangan (sake almashish). Kumicho tepada boʻlib, turli xil Saikō-komon (yaponcha: 最高顧問 "saikō-komon", "katta maslahatchilar")larni boshqaradi. Sayko-komon turli joylarda yoki shaharlarda oʻz hududlarini boshqarishadi. Ularning oʻz yordamchilari, jumladan, boshqa kichik boshliqlar, maslahatchilar, buxgalterlar va ijrochilari bor.

Oyabundan shaxsan sake olganlar yaqin oila aʼzolari hisoblanib, aka-ukalik boʻyicha tartiblangan. Biroq, har bir kobun oʻzlariga bogʻliq tashkilot tuzish uchun oʻz qoʻl ostidagilarga sakeni oyabun sifatida taklif qilishi mumkin, bu esa oʻz navbatida quyi darajadagi tashkilotlarni paydo qilishi mumkin. 2500 ga yaqin korxona va 500 ta yakuza guruhini nazorat qiluvchi Yamaguchi-gumida beshinchi oʻrinda turadigan yordamchi tashkilotlar ham mavjud.

Marosimlar

Irezumi tatuirovkasining dastlabki namunasi, 1870-yillar.

Yubitsume, shuningdek otoshimae yoki barmoqni kesish tavba qilish yoki kechirim soʻrashni anglatadi. Birinchi marta notoʻgʻri ish sodir etganida, yakuza aʼzosi chap barmogʻining uchini kesib, kesilgan qismini boshligʻiga berishi kerak. Baʼzan kichik boshliqlar oʻz toʻdasining aʼzosini qutqarishni istasa, oyabunga oʻz barmogʻini kesib berishi mumkin. Bu anʼana politsiya uchun oson identifikator boʻlgani uchun yosh aʼzolar orasida bu odat kamayishni boshladi.

Barmoq kesishning paydo boʻlishi yapon qilichini ushlab turishning anʼanaviy usulidan kelib chiqadi. Har bir qoʻlning pastki uch barmogʻi qilichni mahkam ushlash uchun ishlatiladi, bosh va koʻrsatkich barmoqlari biroz boʻshashadi. Kichkina barmoqdan boshlab qoʻlning koʻrsatkich barmogʻigacha boʻlgan barmoqlardan qismlarning kesib tashlanishi odamning qilich ushlashini asta-sekin zaiflashtiradi.

Maqsad shundan iboratki, qilich ushlashi zaiflashgan odam himoyalanish uchun koʻproq guruhga tayanishi kerak boʻladi — individual harakati esa kamayadi. Soʻnggi yillarda bu oʻziga xos koʻrinishni yashirish uchun protez barmoq uchlari ishlab chiqildi.

Koʻpgina yakuzalar tanalari toʻliq tatuirovkalar bilan qoplangan (jumladan, ularning jinsiy aʼzolari ham). Yaponiyada irezumi nomi bilan tanilgan bu tatuirovkalar hali ham koʻpincha „qoʻlda qilinadi“, yaʼni siyoh teri ostiga elektr boʻlmagan, qoʻlda yasalgan va oʻtkirlangan bambuk yoki poʻlat ignalari boʻlgan, qoʻlda ishlatiladigan asboblar yordamida kiritiladi. Jarayon qimmat, ogʻriqli va yillar davomida bajarilishi mumkin.

Yakuza aʼzolari bir-birlari bilan Oicho-Kabu kartalarini oʻynashganda, ular koʻpincha koʻylaklarini yechib tashlaydilar yoki ularni yechib, bellariga oʻrashadi. Bu ularga butun tanadagi tatuirovkalarini bir-biriga koʻrsatishga imkon beradi. Bu karta oʻyini yakuza aʼzolari oʻzlarining tatuirovkalarini boshqalarga koʻrsatadigan kamdan-kam holatlardan biri, chunki ular odatda uzun yengli va baland boʻyinli koʻylaklar bilan oʻzlarining tatuirovkalarini jamoat oldida yashirishadi. Yangi aʼzolar qoʻshilganda, ular koʻpincha shimlarini ham yechishlari va pastki tanadagi tatuirovkalarini koʻrsatishlari talab qilinadi. 

Sindikatlar

Uchta eng yirik sindikatlar

Yakuza tashkilotlari hali ham juda faol. 1992-yilda Anti-Boryokudan qonuni amalga oshirilganidan beri yakuza aʼzolari kamaygan boʻlsa-da, 2021-yil holatiga koʻra Yaponiyada taxminan 12,300 faol yakuza aʼzolari bor, ammo statistikada koʻrsatilgandan koʻra koʻproq faol yakuza aʼzolari boʻlishi mumkin. Yakuza faqat bitta guruhdan iborat boʻlmay, balki koʻplab turli sindikat guruhlari mavjud boʻlib, ular birgalikda dunyodagi eng yirik uyushgan jinoiy guruhlardan birini tashkil qiladi.

Asosiy oilalar	Tavsif	Mon (belgi)
Yamaguchi-gumi (yaponcha: 山口組 Yamaguchi-gumi)	Yamaguchi-gumi eng katta yakuza oilasi boʻlib, Yaponiyadagi barcha yakuzalarning 30 foizini tashkil etadi, 2020-yil holatiga koʻra 8200 dan ortiq aʼzolari bor. Kobe shahridagi shtab-kvartirasidan turib, Yaponiya boʻylab jinoiy faoliyatni boshqaradi. Bu oila Osiyo va AQShdagi operatsiyalarda ham ishtirok etadi. Shinobu Tsukasa, yaʼni, Kenichi Shinoda, Yamaguchi-gumining hozirgi oyabunidir. U ekspansionistik siyosatga amal qiladi va Tokyoda operatsiyalarni koʻpaytirdi (garchi bu hudud anʼanaviy ravishda Yamaguchi-gumi hududi boʻlmagan boʻlsa ham.) Yamaguchi oilasi shu qadar muvaffaqiyatli boʻlib kettidiki, uning nomi Yaponiyadan tashqari Osiyoning koʻplab qismlarida yapon uyushgan jinoyatchiligining sinonimiga aylandi. „Yakuza“ soʻzini bilmagan koʻplab xitoylik yoki koreys odamlar ham gangster filmlarida tez-tez tasvirlangan „Yamaguchi-gumi“ nomini bilishadi. Yamaguchi-gumining eng taniqli boshliqlaridan biri, XX asrda sindikatning ulkan oʻsishi va muvaffaqiyatiga sababchi boʻlgan „Otalar Otasi“ Kazuo Taoka edi.	„Yamabishi“ (山菱)
Sumiyoshi-kay (yaponcha: 住吉会)	Sumiyoshi-kay ikkinchi eng katta yakuza oilasi boʻlib, uning 4200 atrofida aʼzosi bor. Sumiyoshi-kay — kichikroq yakuza guruhlari konfederatsiyasi. Uning hozirgi rahbari (kái-cho) — Isao Seki. Tarkibiy jihatdan Sumiyoshi-kay oʻzining asosiy raqibi Yamaguchi-gumidan federatsiya sifatida faoliyat yuritishi bilan farq qiladi. Buyruqlar zanjiri yanada erkinroq va uning rahbariyati bir nechta boshqa aʼzolar oʻrtasida taqsimlangan.
Inagawa-kay (yaponcha: 稲川会)	Inagava-kay Yaponiyadagi uchinchi eng katta yakuza oilasi boʻlib, taxminan 3300 aʼzosi bor. U Tokyo-Yokohama hududida joylashgan va oʻz faoliyatini Yaponiyadan tashqarida kengaytirgan birinchi yakuza oilalaridan biri hisoblanadi.

Bōryokudan deb belgilanadiganlar

Boryokudan deb belgilanadiganlar (yaponcha: 指定暴力団 Shitei Bōryokudan) „eng zararli“ yakuza guruhlari boʻlib, Uyushgan jinoyatchilikka qarshi kurashish to'g'risidagi qonun (yaponcha: 暴力団対策法 Bōryokudan Taisaku Hō)ga muvofiq prefektura jamoat xavfsizligi komissiyalari tomonidan roʻyxatga olingan guruhlardir. Aʼzolari toʻdaning taʼsiridan biznes yuritish uchun foydalangan guruhlar, shuningdek, bitta rahbarga ega boʻlgan va aʼzolarining katta qismi jinoiy javobgarlikka tortilgan guruhlar boʻlsa, ular boryokudan deb belgilanadi.

„Uyushgan jinoyatchilikka qarshi kurash toʻgʻrisida“gi qonunga muvofiq, prefekturaning jamoat xavfsizligi komissiyalari 24 ta sindikatni belgilangan boryokudan guruhlari sifatida roʻyxatga oldi. Fukuoka prefekturasi barcha prefekturalar orasida eng koʻp belgilangan boryokudan guruhlariga ega, yaʼni 5 ta; Kudo-kay, Tayshu-kay, Fukuhaku-kay, Dojin-kay va Namikava-kay. Uyushgan jinoyatchilikka qarshi kurash toʻgʻrisidagi qonun qabul qilingandan soʻng, koʻplab yakuza sindikatlari yanada professional va qonuniy koʻrinishga ega boʻlish uchun qayta tuzilishga harakat qilishdi.

Belgilangan boryokudan guruhlari odatda yirik tashkilotlardir (asosan Ikkinchi jahon urushidan oldin paydo boʻlgan, baʼzilari esa 19-asrdagi Meyji tiklanishidan oldin tuzilgan); ammo, baʼzi istisnolar bor, masalan, Namikava-kay, Dojin-kay bilan ochiq qurolli toʻqnashuvlari sababli tashkil etilganidan atigi ikki yil oʻtgach boryokudan sifatida roʻyxatga olingan.

Hozirgi faoliyati

Yaponiya

Yakuzalar yarim qonuniy tashkilotlar sifatida qaraladi. Misol uchun, 1995-yildagi Kobe zilzilasidan soʻng, Yaponiya hukumati tomonidan chora koʻrilishi sekin boʻlgani tufayli shtab-kvartirasi Kobe shahrida joylashgan Yamaguchi-gumi tabiiy ofatlarga yordam koʻrsatish xizmatlarini (shu jumladan vertolyotdan foydalanish) koʻrsatish uchun oʻz kuchini safarbar qildi va bu ommaviy axborot vositalarida keng tarqaldi. Yakuzalar 2011-yildagi Tohoku zilzilasi va tsunamidan keyin oʻz yordam qoʻllarini yana choʻzdilar, guruhlar oʻz ofislarini jabrlanganlar uchun ochib, zarar koʻrgan hududlarga oʻnlab yuk mashinalarini yetkazib berishdi (pastga qarang). Shu sababli, koʻpchilik yakuzalar oʻzlarining daromadlari va ishlarini (shinogi) feodal soliq yigʻimi deb hisoblashadi.

Yakuza va unga aloqador toʻdalar Yaponiyada giyohvand moddalar savdosini, ayniqsa metamfetaminni nazorat qilishadi. Koʻpgina yakuza sindikatlari, xususan, Yamaguchi-gumi, oʻz aʼzolariga giyohvand moddalar savdosi bilan shugʻullanishni rasman taqiqlagan boʻlsa-da, Dojin-kay kabi boshqa yakuza sindikatlari bu bilan juda koʻp shugʻullanadi.

Baʼzi yakuza guruhlari odam savdosi bilan shugʻullangani ham maʼlum. Filippin mamlakati ular uchun yosh ayollar manbai hisoblanadi. Yakuzalar qashshoq qishloqlardagi qizlarni yaxshi maoshli va obroʻli ishlar vaʼda qilish yoʻli bilan aldab, Yaponiyaga olib kelishadi. Yaxshi ish oʻrniga ularni fohisha va striptizchi boʻlishga majbur qilishadi.

Shinjuku xiyobonlari va koʻchalari yakuzalar boʻladigan mashhur joy

Yakuza koʻpincha sokaiya deb nomlanuvchi yaponcha tovlamachilikning oʻziga xos shakli bilan shugʻullanadi. Aslida, bu maxsus tovlamachilikning „himoya raketasi“ deb atalgan bir koʻrinishidir. Bunda yakuza kichik biznesni taʼqib qilish oʻrniga, yirik korporatsiyaning aksiyadorlar yigʻilishlariga hujum qilishadi. Ular kichik aksiyalarni sotib olib, yigʻilishda qatnashish huquqiga ega boʻlishadi va oddiy aksiyadorlarni Yakuza aʼzolarining ishtiroki orqali qoʻrqitishadi.

Yakuza, shuningdek, jiageya (kredit beruvchilar) orqali Yaponiya koʻchmas mulk bozori va bank ishi bilan ham aloqalari bor. Jiageya kichik koʻchmas mulk egalarini oʻz mulklarini sotishga undashga ixtisoslashgan. Shu yoʻl orqali koʻchmas mulk kompaniyalari kattaroq qurilish proyektlarini amalga oshirishlari mumkin. 1980-yillardagi Yaponiya pufak iqtisodiyoti koʻpincha bank filiallari tomonidan koʻchmas mulk spekulyatsiyasi bilan bogʻliq. Yaponiyada yer-mulkka talab kamayganidan soʻng, Nagoyadagi yirik bank menejeri oʻldirildi va bank sanoatining Yaponiya jinoyat olami bilan bilvosita aloqasi haqida koʻplab mish-mishlar paydo boʻldi.

Yakuzalar koʻpincha Sanja Matsuri kabi mahalliy festivallarda qatnashadilar, ular koʻpincha ziyoratgoh boʻylab koʻchalar boʻylab gʻurur bilan oʻzlarining tatuirovkalarini namoyish etadilar.

Yakuza qonuniy va ulkan kompaniyalarga katta sarmoya kiritishi bilan mashhur. 1989-yilda Inagawa-kay (taniqli yakuza guruhi) oyabuni Susumu Ishii Tokyo Kyuko Elektr Temiryoʻl kompaniyasining 255 million dollarlik aksiyalarini sotib oldi. Yaponiyaning Qimmatli qogʻozlar va birjalarni nazorat qilish komissiyasi uyushgan jinoyatchilikka aloqasi boʻlgan 50 dan ortiq roʻyxatga olingan kompaniyalar haqida maʼlumotga ega boʻlishgan va 2008-yil mart oyida Osaka qimmatli qogʻozlar birjasi barcha roʻyxatga olingan kompaniyalarni koʻrib chiqishga va Yakuza bilan aloqasi boʻlganlarini chiqarib yuborishga qaror qildi.

Oʻgʻirlik Yakuzaning qonuniy faoliyati hisoblanmaydi. Bu ularning faoliyati yarim ochiq degan fikrni isbotlaydi; chunki taʼrifi boʻyicha oʻgʻirlik yashirin faoliyat hisoblanadi. Eng muhimi, bunday harakat jamiyat tomonidan huquqbuzarlik sifatida baholanadi. Bundan tashqari, yakuza odatda toʻgʻridan-toʻgʻri haqiqiy biznes operatsiyalarini amalga oshirmaydi. Merchandaysing, kredit berish yoki qimor uylarini boshqarish kabi asosiy biznes faoliyati odatda oʻz faoliyati uchun himoya toʻlovlarini toʻlaydigan yakuza aʼzosi boʻlmaganlar tomonidan boshqariladi.

Yakuza xalqaro jinoyatlarga ham aloqadorligi haqida koʻplab dalillar mavjud. Giyohvand moddalar savdosi va qurol kontrabandasi kabi jinoyatlar uchun turli Osiyo qamoqxonalarida qamalgan koʻplab tatuirovkali yakuza aʼzolari bor. 1997-yilda bir aniqlangan Yakuza aʼzosi Kanadaga 4 kilogramm (8,82 funt) geroin olib kirayotganida qoʻlga olingan. 

Ularning qonuniy feodal tashkiloti sifatidagi tarixi va uyoku dantai (ekstrim oʻng-qanot siyosiy guruhlari) orqali Yaponiya siyosiy tizimi bilan bogʻlanganligi sababli, yakuza yapon tuzumining bir qismi boʻlib, oltita muxlis gazetalar ularning faoliyati haqida maqolalar chop etadi. Yakuzaning siyosatdagi ishtiroki lobbi guruhiga oʻxshaydi, ular oʻz fikrlari yoki eʼtiqodlariga ishonganlarni qoʻllab-quvvatlaydi. Bir tadqiqot shuni koʻrsatadiki, 40 yoshgacha boʻlgan har 10 kattalardan 1 nafari yakuzalarning mavjud boʻlishiga ruxsat berilishi kerak deb hisoblaydi. 1980-yillarda Fukuokada yakuza urushi nazoratdan chiqib ketgan va tinch aholi jabrlangan. Bu Yamaguchi-gumi va Dojin-kay oʻrtasidagi Yama-Michi urushi deb nomlangan katta toʻqnashuv edi. Politsiya oʻrtaga tushib, ikki tarafdagi yakuza boshliqlarini omma oldida sulh eʼlon qilishga majbur qilgan.

Oʻtmishda Yaponiya shaharlaridagi odamlar yakuzalarga qarshi rejalar tuzishgan va natija baʼzan muvaffaqiyatli, baʼzan muvaffaqiyatsiz tugagan. 1995-yil mart oyida Yaponiya hukumati „Jinoiy toʻda aʼzolarining noqonuniy faoliyatining oldini olish toʻgʻrisidagi qonun“ni qabul qildi, bu esa anʼanaviy reketchilikni ancha qiyinlashtirdi. 2009-yildan boshlab Milliy politsiya agentligi rahbari Takaharu Ando boshchiligida yapon politsiyasi jinoiy guruhlarga qarshi kurashni boshladi. Kodo-kay guruhi boshligʻi Kiyoshi Takayama 2010-yil oxirida hibsga olingan. 2010-yil dekabr oyida politsiya Yamaguchi-gumining uchinchi raqamli rahbari Tadashi Irini qamoqqa oldi. Ommaviy axborot vositalari maʼlumotlariga koʻra, yakuzalarga qarshi qatʼiy qonun-qoidalar chiqqandan soʻng mahalliy hokimiyatlar va qurilish kompaniyalari yakuza guruhlarini oʻz jamoalari faoliyatida yoki qurilish loyihalarida ishtirok etishini taqiqlashni boshlashgan va ular bilan ishlashdan bosh tortishgan. 2010 va 2011-yillarda Osaka va Tokyoda yakuzalar bilan biznes yuritish noqonuniy deb belgilangan va yakuza taʼsiriga qarshi kurashish uchun qonunlar qabul qilingan.

2021-yil 24-avgustda Nomura Satoru oʻlim jazosiga hukm qilingan birinchi Yakuza boshligʻi boʻldi. Nomura bitta qotillik va uch kishiga hujum qilishda ayblangan. Fukuoka tuman sudining raislik qiluvchi sudyasi Adachi Ben Nomuraning harakatlarini oʻta shafqatsiz hujumlar deb baholagan.

Yakuzaning Tohoku falokatida yordami

2011-yil 11-mart kuni Tohokudagi zilzila va tsunamidan soʻng yakuza tabiiy ofatdan jabr koʻrgan hududlardagi odamlarga yordam berish uchun oziq-ovqat, suv, adyol va sanitariya-texnik vositalar yuklangan yuzlab yuk mashinalarini yubordi. CNN Méxiconing taʼkidlashicha, yakuzalar tovlamachilik va boshqa zoʻravonliklar qilishsa ham, ular „eng muhtojlarga yordam berish uchun tez va jimgina harakat qilishgan“.

Amerika Qoʻshma Shtatlari

Yakuza aʼzolarining soni 1960-yillardan beri sezilarli darajada oshdi va ularning Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi asosiy faoliyati Gavayida boʻlsa ham, ular mamlakatning boshqa qismlarida, xususan Los-Anjeles va San-Fransisko koʻrfazi hududida, Sietl, Las-Vegas, Arizona, Virjiniya, Chikago va Nyu-York Siti kabi boshqa shaharlarda ham koʻzga tashlana boshlashgan. Aytilishicha, yakuzalar Gavayidan Yaponiya va Amerika qitʼasi oʻrtasidagi oraliq stansiya sifatida foydalanganlar, mamlakatga metamfetamin va oʻqotar qurollarni u yer orqali olib oʻtishgan. Ular mahalliy aholi orasiga osongina singib keta olishadi, chunki Yaponiya va boshqa Osiyo davlatlaridan koʻplab sayyohlar Gavayi orollariga muntazam ravishda tashrif buyurishadi, shuningdek, u yerda toʻliq yoki qisman yapon boʻlgan koʻplab aholi mavjud. Bundan tashqari ular mahalliy toʻdalar bilan hamkorlik qilib, yapon sayyohlarini qimorxonalar va fohishaxonalarga yuborishadi.

Kaliforniyadagi yakuzalar mahalliy koreys toʻdalari va Xitoy triadalari bilan ittifoq tuzishgan. Shuningdek, ular istalgan vaqtda yovuzlasha oladigan Vetnam toʻdalarining kuchidan foydalana olish maqsadida ular bilan ham kelishuv tuzganlar. Yakuzalarda 1980-yillar va 1990-yillarning boshlarida doimiy Vetnam kafelaridagi otishmalar va uylarga bostirib kirish, oʻgʻriliklarni kuzatishgandan keyin Vetnamliklarga qiziqishlari paydo boʻlgan. Nyu-Yorkda ular yaponiyalik sayyohlarni qonuniy va noqonuniy qimor uylariga yuborganlari uchun rus, irland va italiyalik toʻda aʼzolari va tadbirkorlardan pul olganlari ham maʼlum.

Yaponiyada olib qoʻyilgan toʻpponchalarning katta ulushi (33 %) AQShda ishlab chiqarilgan toʻpponchalar, undan keyin Xitoyda (16%) va Filippinda (10%) ishlab chiqarilgan toʻpponchalar hisoblanadi. 1990-yilda AQShda narxi 275 dollar boʻlgan Smith & Wesson .38 kalibrli revolver Tokyoda 4000 dollar narxgacha sotilishi mumkin edi.

FQB, AQShda yakuzalar noqonuniy topgan pullarini oqlash uchun turli operatsiyalardan foydalanishlarini gumon qilmoqda.

2001-yilda FQBning Tokyodagi vakili, Goto-gumi guruhi boshligʻi Tadamasa Gotoga AQShdagi Yamaguchi-gumi operatsiyalari haqida maʼlumot olish evaziga Amerika Qoʻshma Shtatlardagi UCLA tibbiyot markazida jigar transplantatsiyasini oʻtkazish imkonini taklif qildi. Bu Milliy politsiya agentligi bilan oldindan maslahatlashmasdan amalga oshirilgandi. Goto bu kelishuvni fosh qilgan jurnalistga tahdid qildi va AQSh bilan Yaponiya politsiyasi u jurnalistni oʻz himoyalariga oldi.

Yaponiyadan tashqari Osiyo davlatlari

Yakuzalar Janubi-Sharqiy Osiyoda 1960-yillardan beri faoliyat olib boradilar; hozirda ular u yerda fohishalik turizmi va giyohvand moddalar savdosini rivojlantirish uchun ishlashmoqda. Ushbu yerlar bugungi kunda yakuzalar eng faol boʻlgan hudud hisoblanadi.

Yakuza guruhlari Tailand, Filippin va Vetnam kabi Janubi-Sharqiy Osiyo mamlakatlarida boʻlishdan tashqari, Janubiy Koreya, Xitoy, Tayvan va Tinch okeani orollarida (asosan Gavayida) ham faoliyat yuritadilar.

Yakuza guruhlari Shimoliy Koreyada ham mavjud; 2009-yilda yakuza aʼzosi Yoshiaki Savada Shimoliy Koreyalik mansabdor shaxsga pora berishga va giyohvand moddalarni kontrabanda qilishga uringani uchun Shimoliy Koreya qamoqxonasida besh yil oʻtirganidan soʻng ozod qilindi.

Yakuza aʼzolari

Jamoat xavfsizligi razvedkasining sobiq xodimi Mitsuhiro Suganumaning 2006-yildagi nutqiga koʻra, yakuza aʼzolarining taxminan 60 foizi burakumin, yaʼni avvalgi feodal tabaqa avlodlari, ularning taxminan 30 foizi Yaponiyada tugʻilgan koreyslar va 10 foizigina burakumin boʻlmagan yapon va xitoy etnik guruhlariga mansub odamlardir.

Burakumin

Burakumin yapon jamiyatida ijtimoiy jihatdan diskriminatsiyaga uchragan odamlar guruhi boʻlib, uning tarixi 11-asrda Heian davriga borib taqaladi. Burakuminlar hozirgacha boʻlgan davrlarning, ayniqsa feodal davrning qassoblari, jallodlari, qoʻzgʻolonchilari yoki charm ishchilari kabi oʻlim yoki poklanish marosimi bilan bulgʻangan kasblarga ega boʻlgan odamlarning avlodlaridir. Ular anʼanaga koʻra, boshqa tabaqalardan uzoqda, oʻzlarining yakkalangan qishloqchalari va qishloqlarida yashashgan.

Devid E. Kaplan va Alek Dubroga koʻra, burakumin Yaponiyadagi eng yirik Yakuza sindikati Yamaguchi-gumi aʼzolarining taxminan 70% ni tashkil qiladi

Etnik koreyslar

Etnik koreyslar Yaponiya aholisining atigi 0,5 foizini tashkil etsada, ular yakuzaning muhim qismi hisoblanadi, chunki ular ham yapon jamiyatida burakuminlar bilan bir qatorda diskriminatsiyaga uchrashadi. 1990-yillarning boshlarida Inagava-kay Yakuzasining 90 ta boshliqlaridan 18 tasi etnik jihatdan koreys millatiga mansub edi. Yaponiya milliy politsiya agentligi Yamaguchi-gumi yakuzalarining 10 foizini va burakuminning 70 foizini koreyslar tashkil etishini taʼkidladi. Belgilangan Bōryokudan yakuzalarining baʼzilari ham koreyslardir. Koreyaning ahamiyati Yaponiyada daxlsiz tabu edi. Shuning uchun, Kaplan va Dubroning Yamaguchi-gumi haqidagi Yakuza (1986) kitobining yaponcha versiyasi 1991-yilgacha koreyslarga oid taʼriflari oʻchirilmaguncha nashr etilmagan.

Koreys ajdodlari boʻlgan Yaponiyada tugʻilgan odamlar agar Janubiy Koreya fuqaroligini olishsa, ular kelgindi yashovchilar sifatida qabul qilinadi va yakuzalar nazarida bu odamlar „autsayder“ imidjiga mos kelganliklari uchun oʻzlariga qoʻshib olishadi.

Koreys ajdodlari boʻlgan taniqli yakuza vakillari: Tosey-kay asoschisi Hisayuki Machii, 4-avlod Aizukotetsu-kay rahbari Tokutaro Takayama, 5-avlod Inagava-kay boshligʻi Jiro Kiyota (1940-hozirgacha), Shinichi Matsuyama (1927-hozirgacha), 5-avlod Kyokuto-kay boshligʻi Hirofumi Hashimoto (1947-hozirgacha), Kyokushinrengo-kay asoschisi (Yamaguchi-gumi bilan aloqador guruh, 2019-yilda tarqatib yuborilgan).

Bilvosita majburlash

2011-yildan beri yakuza aʼzolari bor boʻlgan bizneslarni noqonuniy deb eʼlon qilish yoki ularni biznesdan chiqarib yuborish toʻgʻrisidagi farmonlarning qabul qilinishi guruhlarning 21-asrdagi eng muvaffaqiyatli vaqtida aʼzolarining soni pasayib ketishiga sababchi boʻldi. Bunga misol qilib Al Kaponeni qulatish uchun ishlatilgan usullardan biri boʻlgan tashkilotning moliyaviy holatini tekshirish usulini keltirish mumkin. Yapon Moliyaviy xizmatlar agentligi Mizuho Financial Groupga va uning rahbarlariga qoʻyilgan talablarga amal qilishlarini, shuningdek, 2013-yil 28-oktabrgacha isteʼmol krediti boʻyicha jinoiy guruhlarga qarz bergani haqida hisobot berishlarini buyurdi. AQSh ham 2011-yilda moliya tashkilotlaridan Yakuza aktivlarini muzlatib qoʻyishni talab qilish orqali guruhga bosimni kuchaytirdi. 2013-yil holatiga koʻra, AQSh Gʻaznachilik departamenti Yakuza xoldinglarining 55 000 AQSH dollari miqdoridagi arzimas summasini, jumladan, Yaponiyada chiqarilgan ikkita American Express kartasini muzlatib qoʻygan edi.

Yakuzaga qarshi qonunchilik sababli, Yaponiyaning yosh avlodi Yakuza bilan bogʻliq faoliyatga kamroq moyil boʻlishlari mumkin. Zamonaviy jamiyat yoshlar uchun yakuza guruhi aʼzoligidan koʻra moddiy foyda keltirishi mumkin boʻlgan barlar va massaj salonlariga egalik qilish, pornografiya bilan shugʻullanish kabi yarim-qonuniy ishlarni osonlashtirildi va yakuzalarga qarshi qatʼiy qonunlarga rioya qilish orqali yoshlar oʻzlarini himoya qilishlariga sharoit yaratildi.

Yakuzalarga qarshi kurashishga harakat qiladigan baʼzi fuqarolar zoʻravonlikka olib kelmaydigan usullardan foydalanishadi. Misol uchun, Kyushuda doʻkon egalari dastlab jinoiy guruh aʼzolari tomonidan hujumga uchragan boʻlsa-da, mahalliy biznes egalari yakuza aʼzolarini doʻkon binolariga kirishini taqiqlab qoʻygani tufayli hudud barqarorlikka erishgan.

Qoʻshimcha qoidalarni 2008-yildagi yakuzalarga qarshi qonunchilikda topish mumkin, bu esa prokurorlarga yakuza bilan bogʻliq har qanday jinoyatni toʻda boshliqlariga yuklash imkonini beradi. Xususan, Yamaguchi-gumi rahbari oʻshandan keyin qamalib chiqqan, shuningdek, oʻz gangsterlari tomonidan sodir etilgan bir nechta jinoyatlar uchun 85 million yendan ortiq zararni toʻlashga majbur boʻlgan, bu esa Yakuzaning yiliga 2000 ga yaqin aʼzosini ishdan boʻshatishiga olib kelgan; biroq, baʼzi tahlilchilarning taʼkidlashicha, bu ishdan boʻshatishlar Yakuzaning xalq orasida obroʻsini koʻtarishga qaratilgan urinishining bir qismidir. Shunga qaramay, yakuza aʼzolari oson tanilmasligi uchun ularning anʼanalari qisqartirilganligi yoki olib tashlanganligi, yakuza jinoyatlarni yashirin va ommaga koʻrsatmay amalga oshirish yondashuviga oʻtishiga sababchi boʻldi.

Umuman olganda, yakuza rahbariyatini javobgarlikka tortish qonunlari va Yakuza faoliyatiga taʼsir koʻrsatish orqali, Yaponiya butun mamlakat boʻylab toʻdalarning oʻsishiga, jinoyat sodir etgan har bir Yakuza aʼzosini topib jazolashlarsiz ham toʻsqinlik qilishda muvaffaqiyatga erishayapti.

Merosi

Jamiyatdagi yakuza

Yakuza yapon jamiyati bilan aralash munosabatlarga ega. Pariya holatiga qaramay, ularning baʼzi harakatlari jamiyatga ijobiy taʼsir koʻrsatishi mumkin. Masalan, ular boshqa jinoiy tashkilotlarning faoliyatlarini toʻxtata oladilar. Shuningdek, ular falokat paytida yordam berishlari hammaga maʼlum. Bu harakatlar orqali Yakuza vaqti-vaqti bilan Yaponiyada ijobiy tasavvur paydo qiladi. Yakuza, shuningdek, kelib chiqishi koreys-yapon boʻlgan yapon jamiyatida mavqeyi past hisoblangan tabaqaga oid odamlarni oʻzlariga aʼzo qilib oladi. Ularning toʻda urushlari va zoʻravonliklarda qatnashishlari bu tabaqa odamlari ham keng jamoatchilik tomonidan qabul qilinishlariga sabab boʻldi. Masalan, oʻrta maktab oʻquvchisi Junko Furutaning qiynoqlar bilan oʻldirilishi jamoatning eʼtiborini tortdi.

Yakuza haqida film

Akira Kurosavaning „Drunken angel“ („Mast farishta“) afishasi, 1948-yilda chiqarilgan, Yakuza Eyga janridagi film

Yakuzalar ommaviy axborot vositalari va madaniyatda turli xil koʻrinishda boʻlishgan. Yaponiya kino sanoatida oʻziga xos film janrini yaratgan Yakuza tasviri asosan ikkita arxetipdan birida namoyon boʻladi; ular yo magʻrur va hurmatli kishilar yoki qoʻrquv va zoʻravonlik bilan shugʻullanadigan jinoyatchilar sifatida tasvirlangan. "Battles Without Honor and Humanity" („Gʻurur va odamlarsiz janglar“) va "Dead or Alive" („Oʻlik yoki tirik“) kabi filmlar aʼzolarning ayrimlarini zoʻravon jinoyatchilar sifatida tasvirlaydi, bunda asosiy eʼtibor zoʻravonlikka qaratilgan boʻlsa, boshqa filmlar yakuzaning „biznes“ tomoniga koʻproq eʼtibor qaratadi.

1992-yilda suratga olingan „Minbo“ filmi, Yakuza faoliyatining satirik koʻrinishini koʻrsatgani uchun yakuza aʼzolari rejissyordan oʻch olishdi, film chiqqanidan koʻp oʻtmay, yakuza gangsterlari rejissyor Juzo Itamiga hujum qilishdi.

Yakuza filmlari gʻarbda ham mashhurlikka erishgan: „The Yakuza“ („Yakuza“) (1975), „Black Rain“ („Qora yomgʻir“) (1989), „Into the Sun“, („Quyosh ichiga“) (2005), „The Wolverine“ („Rosomaxa“) (2013-yillar), and „Snake Eyes“ („Ilon koʻzlar“) (2021).

Tele-ekranlarda

Yakuzalar, shuningdek, 2019-yilgi BBC teleseriali Giri/Haji uchun asos boʻlib, unda yakuza bilan bogʻliq qotillikda gumon qilinib, hayoti xavf ostida qolgan qahramon tasvirlangan.

2022-yilgi HBO Max seriyali Tokio Vice (Tokyo Vitsesi) amerikalik muxbir Jeyk Adelshteyn nuqtai nazaridan yakuzalarning munosabatlarini koʻrsatib beradi.

Video Oʻyinlar

2005-yilda boshlangan „Yakuza“ videooʻyinlari seriyasi yakuzaning turli darajadagi aʼzolari, shuningdek, yomon politsiya va kredit beruvchilar kabi jinoiy sheriklarning xatti-harakatlarini tasvirlaydi. Oʻyin yakuza kino janriga oʻxshab, zoʻravonlik, or-nomus, sindikatlar siyosati va Yaponiyadagi yakuzalarning ijtimoiy mavqei kabi mavzularga bagʻishlangan. Bu oʻyin muvaffaqiyatga erishgach, uning qoʻshimcha qismlari, shunigdek, kinosi va veb-televideniye seriali paydo boʻldi.

Grand Theft Auto III oʻyinida yakuza klani mavjud boʻlib, ular mafiya bilan aloqalarini uzganidan keyin bosh qahramonga ikkinchi va uchinchi bosqichda yordam berishadi. Oʻyinda yakuzalar daromadlarining katta qismini Kenji kazinosidan oladilar va boshqa jinoiy toʻdalar ularning hududlarida giyohvand moddalar savdosi bilan shugʻullanishiga toʻsqinlik qilish uchun kurashishadi va shu bilan birga oʻzlarining faoliyatini politsiya aralashuvidan himoya qilishga harakat qilishadi. Uchinchi bosqichning oxiriga kelib, oʻyinchi klan rahbarini oʻldiradi va boshqa aʼzolar ham keyinchalik Kolumbiya gangsterlari tomonidan qatl qilinadi. Grand Theft Auto III davomi boʻlgan Grand Theft Auto: Liberty City Stories oʻyinida Yakuza voqea rivojida katta rol oʻynaydi. Grand Theft Auto: Vice City oʻyinida olingan shahar taxminan Vitse-Siti boʻlib, u yerda ham yakuza haqida soʻz yuritiladi.

"Hitman 2: Silent Assassin" oʻyini Yaponiyadagi missiya boʻlib, unda 47-agent, yakuza boshligʻi oʻz uyida boy qurol sotuvchisining oʻgʻliga kechki ovqat vaqtida suiqasd qilganini koʻradi. 2016-yilgi oʻyinda esa missiya togʻ choʻqqisidagi kasalxonada oʻldirilishi kerak boʻlgan ikkita odamdan biri sifatida taniqli yakuza advokatini oʻz ichiga oladi.

Manga, anime va drama

• Gokusen: manga (2000), drama (2002, 2005 va 2008) va anime (2004). Bir klanning merosxoʻri oʻrta maktabda oʻqituvchi boʻladi va huquqbuzarlar sinfga, yaʼni 3-D sinfiga biriktiriladi. U oʻquvchilarga matematikadan dars beradi, shu bilan birga asta-sekin boshqa jihatdan ham ularga taʼsir oʻtkaza boshlaydi va baʼzida shogirdlarini yomon vaziyatdan olib chiqish uchun klan merosxoʻri ekanligidan foydalanadi.
• My Boss My Hero („Boshligʻim Qahramonim“): Film fondi (2001), drama (2002). Oʻz ishini ado eta olmaydigan ahmoqdek koʻringan yosh toʻda rahbari, sanashni bilmaydigan darajada savodsiz boʻladi. Klan vorisi boʻlgani uchun otasi uni oʻrta maktabga qaytishga, diplom olishga majbur qiladi. U yakuzaga aʼzoligini oshkor qilmasligi kerak, aks holda uni darhol chiqarib yuborishlari mumkin.
• Twittering Birds Never Fly (Sayrovchi qushlar uchishmaydi): shonen-ai janridagi manga (2011-hozirgacha). Yashiro, butunlay bezori masochist, Yakuza guruhi va Shinsei moliya kompaniyasining boshligʻi, oʻzining qoʻriqchisi sifatida sirli va unchalik gapirmaydigan Chikara Domekini yollaydi. Yashiro Domekining kuchidan foydalanmoqchi boʻlsa-da, Domeki unga qarshi hech narsa qila olmaydi.
• Like the Beast (Yirtqich hayvon kabi): manga, yaoi (2008). Kichkina mahalliy politsiyachi boʻlgan Tomoharu Ueda ichki kiyim oʻgʻrisini qidirish vaqtida Yakuza rahbarining oʻgʻli Aki Gotoda bilan uchrashib qoladi. Ertasi kuni ertalab Aki yordam uchun minnatdorchilik bildirish maqsadida Uedaning uyiga keladi va oʻzi bilmagan holda unga sevgi izhor qiladi. Hayratga tushgan Ueda, avval bir-birlarini yaxshi tanib olishlari kerakligini aytadi. Lekin Akining qaysar tabiati oʻz maqsadiga erishish uchun hamma narsaga tayyor.
• Odd Taxi (Gʻalati taksi): anime, manga (2021). Taksi haydovchisi bir-biriga dushman kobunlarning raqobatiga aralashib qoladi va oʻz mavqeidan mahalliy Yakuza tashkilotiga zarar yetkazish uchun foydalanadi.

Ryoichi Ikegami tomonidan Yakuza guruhlari haqida yaratilgan bir nechta manga:

• Sanctuary (Boshpana) (1990): Bolalikdan doʻst boʻlgan Hojo va Asamining faqat bitta maqsadi bor: yaponlarga hayotning taʼmini qaytarish va mamlakatni larzaga keltirish. Buning uchun biri yaxshi yoʻl bilan, yaʼni siyosatchi, ikkinchisi soyada, yaʼni yakuza sifatida hokimiyat zinapoyasiga chiqishga qaror qiladi.
• Heat (Issiqlik) (1999): Tatsumi Karasava Tokyodagi klub egasi boʻlib, u oʻz biznesini kengaytirishni rejalashtiradi. U nafaqat politsiyaga, balki maʼlum bir sondagi aʼzolarni yigʻish uchun qoʻl ostidagilarni ham qiynaydi.
• Nisekoi (2014): Nisekoi oʻrta maktab oʻquvchilari Raku Ichijo, Yakuza rahbarining oʻgʻli Shuey-gumi va Muchi-Konkay nomi bilan tanilgan raqib toʻda boshligʻining qizi Chitoge Kirisaki haqida.

Yakuza bilan bogʻliq terminologiya

Ingliz	Yapon romaji
uyushma/jamiyat	-kay
sahna ortidagi tuzatuvchi, xudojoʻy ota yoki quvvat vositachisi („qora parda“)	kuromaku
boshliq („ota-ona roli“)	oyabun
qimorboz	bakuto
toʻda/kompaniya	-gumi
ahmoq/qoʻpol	gurentai
kredit beruvchilar (lit. „maoshli moliyachilar“)	sarakin
mototsikl toʻdasi	bosozoku
tungi klublar, barlar, restoranlar va boshqalar („suv biznesi“)	mizu shobai
chetlanganlar (tugʻilish boʻyicha)	burakumin
savdogarlar, koʻcha savdo rastalari operatorlari	tekiya
xatoni toʻldirish uchun kichik barmoqning boʻgʻinini marosim bilan kesish	yubitsume
„ota-oʻgʻillik“ rishtalarini yaratish uchun sake marosimini oʻtkazish; Shinto anʼanalariga asoslangan	sakazuki
yugurdak (oʻgʻil roli)	kobun
zoʻravonlik guruhi	bōryokudan

Shuningdek koʻrishingiz mumkin

 

• Bōsōzoku
• Camorra
• Chimpira, low ranking Yakuza
• Crime in Japan
• Criminal tattoo
• Gopnik
• Irezumi
• Irish mob
• Kkangpae (Korean mafia)
• List of criminal enterprises, gangs and syndicates
• Ndrangheta
• Organized crime
• Punch perm
• Russian mafia
• Sicilian Mafia
• American Mafia
• Triads (Chinese mafia)
• Yakuza exclusion ordinances
• Yakuza members

Bibliografiya

 

• Bruno, A. (2007). „The Yakuza, the Japanese Mafia“ CrimeLibrary: Time Warner
• Blancke, Stephan. ed. (2015). East Asian Intelligence and Organised Crime. China — Japan — North Korea — South Korea — Mongolia Berlin: Verlag Dr. Köster (ISBN 978-3895748882)
• Kaplan, David, Dubro Alec. (1986). Yakuza Addison-Wesley (ISBN 0-201-11151-9)
• Kaplan, David, Dubro Alec. (2003). Yakuza: Expanded Edition University of California Press (ISBN 0-520-21562-1)
• Hill, Peter B.E. (2003). The Japanese Mafia: Yakuza, Law, and the State Oxford University Press (ISBN 0-19-925752-3)
• Johnson, David T. (2001). The Japanese Way of Justice: Prosecuting Crime in Japan Oxford University Press (ISBN 0-19-511986-X)
• Miyazaki, Manabu. (2005) Toppamono: Outlaw. Radical. Suspect. My Life in Japanʼs Underworld Kotan Publishing (ISBN 0-9701716-2-5)
• Seymour, Christopher. (1996). Yakuza Diary Atlantic Monthly Press (ISBN 0-87113-604-X)
• Saga, Junichi., Bester, John. (1991) Confessions of a Yakuza: A Life in Japanʼs Underworld Kodansha America
• Schilling, Mark. (2003). The Yakuza Movie Book Stone Bridge Press (ISBN 1-880656-76-0)
• Sterling, Claire. (1994). Thieves' World Simon & Schuster (ISBN 0-671-74997-8)
• Sho Fumimura (Writer), Ryoichi Ikegami (Artist). (Series 1993-1997) „Sanctuary“ Viz Communications Inc (Vol 1: ISBN 0-929279-97-2; Vol 2:ISBN 0-929279-99-9; Vol 3: ISBN 1-56931-042-4; Vol 4: ISBN 1-56931-039-4; Vol 5: ISBN 1-56931-112-9; Vol 6: ISBN 1-56931-199-4; Vol 7: ISBN 1-56931-184-6; Vol 8: ISBN 1-56931-207-9; Vol 9: ISBN 1-56931-235-4)
• Tendo, Shoko (2007). Yakuza Moon: Memoirs of a Gangster’s Daughter Kodansha International [1] (ISBN 978-4-7700-3042-9)
• Young Yakuza. Dir. Jean-Pierre Limosin. Cinema Epoch, 2007.

Oʻxshash havolalar

• Yakuza ayollarining yashirin hayoti — BBC Reel (Video)
• 101 Sharq — Yakuza bilan kurash — Al-Jazira (video)
• FBI Biz nimani tekshiramiz — Osiyo transmilliy uyushgan jinoyatchilik guruhlari
• Yakuza portali sayti
• Qon rishtalari: Yakuza qizi gangsterlar oilasining yashirin doʻzaxi haqida hikoya qiladi
• Jinoyat kutubxonasi: Yakuza
• Yaponiya meri otib oʻldirilgan ; CBS News, 2007-yil 17-aprel
• Yakuza: Yapon mafiyasi
• Yakuza: Yaxshi niyatli jinoyatchilarmi yoki kostyum kiygan yirtqich hayvonlarmi?