Cymodoceaceae
| Cymodoceaceae | |
|---|---|
| |
Klassifikatsiyasi 
| |
| Dunyo: | Oʻsimliklar |
| Ajdod: | Tracheophytes |
| Ajdod: | Angiosperms |
| Ajdod: | Monocots |
| Sistematika: | Alismatales |
| Oila: | Cymodoceaceae Vines[1] |
| Kenja turkum | |
Cymodoceaceae – gulli oʻsimliklar oilasi, baʼzan „manatee-grass oilasi“ deb nomlanadi va bu oila faqat dengiz turlarini oʻz ichiga oladi. [2]
2016-yilgi APG IV Cymodoceaceani taniydi va uni Alismatales klassifikatsiyasida, monokotlar qatoriga joylashtiradi .Oila tropik dengizlar va okeanlarda (dengiz oʻtlari deb ataladigan [3]) tarqalgan 17 turdan iborat beshta avlodni oʻz ichiga oladi. AP-veb-saytiga koʻra, Ruppiaceae oilasidan yetarli darajada ajralib turishi savol ostida qolgan. Cymodoceaceae turkumidagi Ruppiaceae tarkibiga yagona Ruppia turini kiritish masalasi koʻrib chiqilmoqda. Uch oiladagi (Cymodoceaceae, Posidoniaceae va Ruppiaceae) oʻsimliklar birgalikda monofiletik guruhni tashkil qiladi.
Uning qazilma qoldiqlari shuni koʻrsatadiki, Cymodoceaceae hozirgi Hind-Gʻarbiy Tinch okeanda ilk eotsenda va hatto Paleotsenning oxirida ham paydo boʻlgan. [4] Thalassodendron auriculalopris den Hartog va Cymodocea floridana den Hartog (ikkalasi ham mavjud) qoldiqlari Floridaning gʻarbiy-markaziy qismida ham topilgan va bu qoldiqlar soʻnggi oʻrta Evsen davriga toʻgʻri keladi. [5] Ularning yoshi va xilma-xilligi Cymodoceaceae evolyutsiyaning juda sekin borganligidan dalolat beradi[6]
Taksonomiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]Dengiz oʻtlarining oilalari quyidagilar: Zosteraceae, Cymodoceaceae, Ruppiaceae va Posidoniaceae . Tegishli oilalar: Potamogetonaceae, Zannichelliaceae (doimiy emas).
Generativ organlari tuzilishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Cymodoceaceae oilasi, Ruppiaceae, Zosteraceae va Posidonaceae oilalari kabi ipsimon gulchanglar ga ega toʻrtta oiladan biridir. [7] Gulchanglar shar shaklida emas, balki uzun va yupqa donalarda yigʻiladi, bu esa suvda suzib yurganda uning sirt maydonini oshiradi, suvda harakatlanishini osonlashtiradi. Bundan tashqari, gulchanglar suvning katta yuzasi boʻylab tarqalishiga imkon beradigan shaklni osonlikcha hosil qilishi mumkin. Gul changlari joylashishiga qarab, epigidrofil (suv yuzasida tarqalgan gulchanglar) yoki gipohidrofil (suv ostida joylashgan gulchanglar) boʻladi. Uch xil usul qoʻllanadi. Halodule va Cymodocea turlari past suv oqimida gulchanglarni chiqaradi, suv yuzasida chang donalari suzib yuradi va qorparchaga oʻxshash shaklda gulchanglarga toʻplanadi, soʻngra suv oqimi tezlashganda esa stigmalar bilan birlashadi degan tahminlar bor.[8] Amfibolis va talassodendron gulchanglaridan esa faqat erkak gullar suv yuzasiga koʻtariladi. Syringodium donalariga esa dengiz suvi bilan taxminan bir xil zichlikda boʻlib, suv ostida urgʻochilik gullarining stigmalariga qarab harakatlanadigan kichik boʻlaklarni hosil qiladi. [8] Bu gipogidrofiliyaga qaytish esa ajdodlar holatiga qaytish sifatida talqin qilinadi.
Cymodoceaceae ning barcha turlari ikki uylidir . Bu dengiz oʻtlarining taxminan 75%i uchun xos boʻlsaf, bu barcha angiospermlarning 5% dan kamrogʻida topilgan xususiyatdir. [9] Cymodoceaceaeda ikki uylilikning tarqalishi bilan bogʻliq ikkita yetakchi nazariya mavjud. Bunday gulchanglarning paydo boʻlishi va bulardan tarkib topish murakkab jarayondir. Changcchili(erkak) va urgʻochi gullarga ega boʻlish, ikki jinsli gullarga nisbatan yaxshi urugʻlanmasligi mumkin. Boshqa nazariya shundaki, bu oʻz-oʻzini changlatishgina mavjud omuhitda oʻzaro changlanishni taʼminlaydi, bu genofondni cheklaydi va oʻsimliklarni oʻzgaruvchan sharoitlarga yoki kasalliklarga koʻproq moyil qiladi.
|
| |
| Kenja turkum: | Cymodoceaceae |
|---|---|
Ikki nasl viviparous koʻchatlarga ega. Amphibolis va Thalassodendron urugʻlarida urugʻlik qobigʻi yoʻq va kraxmal yoki boshqa muhim oziq moddalarni oʻzida saqlamaydi. Ammo ular unib chiqqandan soʻng, darhol ota-ona oʻsimliklarga yopishib oladi. [10] Koʻchatda gipokotildan oyoq toʻqimasi hosil boʻladi, u ota-onaga transfer hujayralari orqali birikadi. Koʻchatlar ajralib chiqishidan oldin 7-12 oy davomida bargli kurtaklar hosil qiladi. Amfibolis koʻchatlari esa ajralib chiqqandan soʻng substratga mahkamlanish uchun xizmat qiluvchi grappling apparatini ishlab chiqadi, talassodendron koʻchatlari esa oʻralgan braktdan chiqariladi. Avlodlardagi pastki toʻqimalarining tashqi devori apoplastik boʻlganligi sababli, koʻchatlar ona toʻqimasida parazit, ammo, sitoplazmik jihatdan ajratilgan deb hisoblanishi mumkin. [11]
| Turlar | Tarqalishi |
|---|---|
| Cymodocea angustata | Shimoliy-Gʻarbiy Avstraliya |
| Cymodocea nodosa | Oʻrta yer dengizi, Kanar orollari, Shimoliy Afrika |
| Cymodocea rotundata | Hind okeani, Qizil dengiz, Janubiy Xitoy dengizi, Tinch okeani sohillari |
| Cymodocea serrulata | Hind okeani, Qizil dengiz, Janubiy Xitoy dengizi, Tinch okeani sohillari |
| Halodule bermudensis | Bermud orollari |
| Halodul kipriklari | Panama |
| Halodule emarginata | Janubi-sharqiy Braziliya |
| Halodul pinifolia | Janubi-Sharqiy Osiyo, Ryukyu orollari, Fidji, Karolin orollari |
| Halodul uninervis | Hind va Tinch okeanlari, Qizil dengiz, Fors koʻrfazi, Bengal koʻrfazi |
| Halodule wrightii | Atlantika okeani, Karib dengizi, Meksika koʻrfazi, Afrika, Gʻarbiy Hindiston |
| Syringodium filiforme | Meksika koʻrfazi, Karib dengizi |
| Syringodium isoetifolium | Hindiston va Tinch okean sohillari |
| Amfibolis antarktida | Janubiy va Gʻarbiy Avstraliya |
| Amphibolis griffithii | Janubiy va Gʻarbiy Avstraliya |
| Talasodendron leptokaule | Mozambik, KvaZulu-Natal |
| Talassodendron ciliatum | Hind okeani, Afrika sohillari, Osiyo, Avstraliya, Mikroneziya |
| Talassodendron pachyrhizum | Gʻarbiy Avstraliya |
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Angiosperm Phylogeny Group (2009). „An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III“. Botanical Journal of the Linnean Society. 161 (2): 105–121. doi:10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x. Archived from the original ( at Archive-It saytida 2017-05-25 sanasida arxivlangan) (PDF) on 2017-05-25. Retrieved 2013-06-26.
- ↑ Waycott, Michelle. A Guide to Southern Temperate Seagrasses. CSIRO Publishing, 2014. ISBN 9781486300150.
- ↑ Christenhusz, M. J. M.; Byng, J. W. (2016). "The number of known plants species in the world and its annual increase". Phytotaxa (Magnolia Press) 261 (3): 201–217. doi:10.11646/phytotaxa.261.3.1. https://biotaxa.org/Phytotaxa/article/download/phytotaxa.261.3.1/20598.
- ↑ Brasier, M.D. (1975). "An outline history of seagrass communities". Palaeontology 18: 681–702.
- ↑ Lumbert, S. H., Den Hartog, C., Phillips, R. C., and Olsen, F. S. (1984).
- ↑ Larkum, A. W. D., and C. Den Hartog (1989).
- ↑ Ackerman, JD (1995). "Convergence of filiform pollen morphologies in seagrasses: Functional mechanisms". Evolutionary Ecology 9 (2): 139–153. doi:10.1007/bf01237753. https://archive.org/details/sim_evolutionary-ecology_1995-03_9_2/page/139.
- ↑ 8,0 8,1 Cox, P.A. (1993). "Hydrophilous pollination and breeding system evolution in seagrasses: a phylogenetic approach to the evolutionary ecology of the Cymodoceaceae". Botanical Journal of the Linnean Society 113 (3): 217–226. doi:10.1111/j.1095-8339.1993.tb00338.x.
- ↑ Waycott, M; Walker, D.I.; James, S.H. (1996). "Genetic uniformity in Amphibolis antarctica, a dioecious seagrass". Heredity 76 (6): 578–585. doi:10.1038/hdy.1996.83. https://archive.org/details/sim_heredity_1996-06_76_6/page/578.
- ↑ Kuo, J. Monocotyledons. Berlin: Springer, 1998 — 133–140-bet.
- ↑ Kuo, J; Kirkman, H. (1990). "Anatomy of viviparous seagrasses seedlings of Amphibolis and Thalassodendron and their nutrient supply". Botanica Marina 33: 117–126. doi:10.1515/botm.1990.33.1.117.
Qoʻshimcha havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Monokot oilalari (USDA)
- Syringodium filiforme (Manatee oʻsimligi)
- CSDL, Texasdagi havolalar (Wayback Machine saytida 2008-10-12 sanasida arxivlangan)