İçeriğe atla

William Saroyan

Vikipedi, özgür ansiklopedi
William Saroyan, 1940

William Saroyan (Ermenice: Վիլյամ Սարոյան (Ուիլյամ Սարոեան, Vilyam Saroyan; d. 31 Ağustos 1908, Fresno – ö. 18 Mayıs 1981, Fresno), Ermeni asıllı Amerikalı roman, hikaye ve tiyatro yazarıydı. 1940'ta Pulitzer Drama Ödülü'nü kazandı ve 1943'te The Human Comedy filmiyle en iyi senaryo dalında Oscar Ödülü kazandı. Yapımcı kuruluş, 240 sayfalık ön senaryoyu reddettiği için, senaryosunu aynı isimle, The Human Comedy başlığıyla bir roman olarak yazdı.

Saroyan, Kaliforniya'daki Ermeni diasporası hakkında kapsamlı incelemeler yaptı. Hikâyelerinin ve oyunlarının çoğu, doğup büyüdüğü Fresno'da geçer.[1] En meşhur eserleri arasında The Time of Your Life, My Name Is Aram ve My Heart's in the Highlands sayılabilir.

William Saroyan, Stephen Fry tarafından "20. yüzyılın kıymeti bilinmeyen yazarlarından en önemlisi" olarak tanımladı.

Yaşamı

[değiştir | kaynağı değiştir]

William Saroyan 31 Ağustos 1908'de Fresno'da doğdu. Gerçek adı Aram Karaoğlanyandır. Ailesi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Bitlis'ten Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etmiş Ermenilerden Armenak ve Takuhi Saroyan'dı. Babası, New York'a 1905 yılında gitmiş ve orada bir Ermeni kiliselerinde vâiz olarak çalışmış.

William Saroyan 3 yaşındayken, babası Armenak Saroyan öldü. Saroyan, erkek ve kız kardeşiyle birlikte Oakland'da bir yetimhaneye yerleştirildi. Yetimhanedeki deneyimini, ilerleyen yıllarda eserlerinde ve yazılarında anlattı. Beş yıl sonra annesi Takuhi Saroyan, Fresno'da bir konserve fabrikasında iş buldu ve çocuklarını yeniden yanına aldı. Okul ve eğitim ile bir türlü yıldızı barışmayan Saroyan, on beş yaşında okulu terk etti. Çeşitli işlerde çalıştı. Asıl hedefi yazar olmaktı. Bunun için bir yandan da öyküler yazmayı sürdürüyordu. İlk kısa makalelerinden birkaçı Overland Monthly başlıklı dergide yayınlandı. İlk hikâyeleri de 1930'larda ortaya çıktı. Bunlar arasında Sirak Goryan müstear adıyla yazdığı ve 1933 yılında Ermenice Hairenik dergisinde yayınlanan The Broken Wheel de vardı. Saroyan'ın hikâyelerinin çoğu, San Joaquin Vadisi'ndeki Ermeni çiftçiler arasında geçirdiği çocukluk anılarına dayanıyordu. Hikâyeler genellikle göçmenlerin vatan hasreti ile ilgiliydi.

İlk öyküsü, 1933 yılında Story dergisinde yayınlandı. 1934 yılında Random House yayınevi tarafından The Daring Young Man on the Flying Trapeze and Other Stories başlıklı kitabı yayınlandı ve o yılın en çok satan öykü kitabı oldu. Bu hikâyenin başkahramanı - depresif bir cemiyette hayatta kalmaya çalışan genç ve toy bir yazar - Knut Hamsun'un 1890 tarihli romanı Açlık'taki beş parasız yazara benzer, ancak Hamsun'un anlatıcısının öfke ve nihilizminden yoksundur. 1940 tarihli My Name is Aram (Benim Adım Aram), bir delikanlı ile göçmen ailesinin renkli hayatı hakkındaydı. Birçok dile çevrilen bu kitap, uluslararası şöhrete ulaştı.

Saroyan hayatı boyunca altmışı aşkın kitap, öykü, oyun ve roman yazdı. Düzyazıda kendine özgü bir tarz yarattı. Akıcı, konuşur gibi, coşku dolu bu tarz kendi adıyla "Saroyanesque" olarak anılır oldu. Kendisinin de söylediği gibi, Saroyan, öykülerinde tek bir şeyi anlatır: insanı. Yazarken içten ve yalındır. Onun eserlerinde süslü tabirler, söz oyunları aramak boşunadır. Öykünün bütünü ve konu esastır. William Saroyan, klasik tabirle hızlı bir hayat yaşadı. 1964 yılında dünyayı ve bu arada gazeteci Fikret Otyam ile beraber ata yurdu Bitlis'i gezdi, evlendi, boşandı, sonra aynı kadınla tekrar evlendi, sonra yine boşandı. 18 Mayıs 1981 tarihinde doğduğu yerde öldüğü zaman adı Amerikan edebiyatının en iyi kısa öykü yazarları arasına çoktan yazılmıştı bile. UNESCO 2008 yılını Saroyan Yılı ilan etmiştir. Köklerine ve atalarının kültürüne bağlılığıyla, Saroyan, daha 1935'te Avrupa gezisinin bir durağı olarak Sovyet Ermenistanı'nı ziyaret eder. Üçüncü ve 1978'deki son ziyaretinde, yetmişinci yaş gününü de dostlarıyla birlikte orada kutlar. Vasiyeti üzerine, naaşının bir bölümü Ermenistan'a götürülerek Erivan'daki ünlüler panteonuna gömülür.

Özel yaşamı

[değiştir | kaynağı değiştir]

William Saroyan, kendisi gibi bir yazar olan Sanora Babb (d. 1907 - ö. 2005) ile 1932'den 1941'e kadar mektuplaştı. Bu yazışmalar, Saroyan için karşılıksız bir aşk macerasına dönüştü.[2]

Saroyan, 1943 yılında aktris Carol Grace (d. 1924 – ö. 2003) ile evlendi. Bu evlilikten iki çocuğu oldu; babası gibi bir yazar olan Aram Saroyan ve annesi gibi bir aktris olan Lucy Saroyan.[3] Saroyan alkol ve kumar bağımlılığı, evliliğini olumsuz etkiledi ve 1949'da uzun bir Avrupa gezisinden döner dönmez boşanma davası açtı. Ne var kî, çift 1951 yılında yeniden nikâhlandı. Ancak bu nikahla da sadece bir yıl sürdü ve 1952'de tekrar boşandılar. Carol Grace, daha sonra Between the Porcupines: A Memoir başlıklı otobiyografisinde, eski kocası Saroyan'ın "istismarcı" olduğunu iddia etti.[4]

William Saroyan, 72 yaşında prostat kanserinden Fresno'da öldü. Küllerinin yarısı Kaliforniya'da, geri kalanı ise Erivan'da besteci Aram Haçaturyan, ressam Martiros Saryan ve film yönetmeni Sergei Paracanov gibi sanatçıların yanına Komitas Mezarlığı'na gömüldü.[5]

Eserleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • The Daring Young Man On The Flying Trapeze (1934)
  • The Trouble With Tigers (1938)
  • My Name Is Aram (1940)
  • The Human Comedy (1943)
  • Tracy's Tiger (1951)
  • The Summer of the Beautiful White Horse (1938)
  • Rock Wagram (1951)
  • Love (1955)
  • Gaston (1962)
  • One Day in the Afternoon (1964)
  • Days of Life and Death and Escape to the Moon (1970)
  • Places Where I've Done Time 1972 (original printing possibly 1957)
  • Obituaries (1979)
  • My name is Saroyan (1983)
  • An Armenian trilogy (1986)
  • Madness in the family (1988)
  • The Man With The Heart in the Highlands and other stories (1968)

Aras Yayıncılık'tan çıkan eserleri:

  • Amerika'dan Bitlis'e William Saroyan (İnceleme)
  • İnsanlık Komedisi (Roman)
  • Ödlekler Cesurdur (Öykü)
  • Paris-Fresno Güncesi 1967-1968 Ölüm Dirim ve Aya Kaçış (Günce)
  • Yetmiş Bin Süryani (Öykü)
  • Yüreğim Dağlardadır - Yaşamak Vakti (Oyun)

Oyunları

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • The Time of Your Life (1939) - New York Drama Critics' ödülünü ve Pulitzer Ödülü'nü kazandı
  • My Heart's in the Highlands 17 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (1939)
  • Elmer and Lily (1939)
  • The Agony of Little Nations (1940)
  • Hello-out there! (1941)
  • Across the Board on Tomorrow Morning (1941)
  • The Beautiful People (1941)
  • Bad Men in the West (1942)
  • Talking to You (1942)
  • Don't Go Away Mad (1947)
  • The Slaughter of the Innocents (1952)
  • The Stolen Secret (1954)
  • The Cave Dwellers (1958)
  • Hanging around the Wabash (1961)
  • The Dogs, or the Paris Comedy (1969)
  • Armenians (play)|Armenians (1971)
  • Assassinations (1974)
  • Tales from the Vienna Streets (1980)
  • The Parsley Garden (1993)

Türkiye'de Sahnelenmesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

William Saroyan'ın Türkiye'de sahnelenen ilk ve tek oyunu, 'Hayatı Yaşamak' Türkçe adıyla 2006-2007 sezonunda Kemal Başar'ın uyarlaması ve rejisiyle Ankara Devlet Tiyatrosu tarafından sahnelenen 'Time Of Your Life'ıdır. Dekor tasarımını Murat Gülmez, kostüm tasarımını Funda Çebi, ışık tasarımını Seyhun Ayaş'ın yaptığı eserin önemli rollerini Aykut Ünal, Selçuk Özdoğan, Aslı Kılan, Bilal Gürdere, Yener Turan oynadılar. Eser Savaş Başar'a adanmıştı.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "WILLIAM SAROYAN IS DEAD AT 72; WROTE 'THE TIME OF YOUR LIFE'". The New York Times (İngilizce). 19 Mayıs 1981. ISSN 0362-4331. 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021. 
  2. ^ Nona Balakian (1998). The world of William Saroyan. Internet Archive. Bucknell University Press. ISBN 978-0-8387-5368-2. I have never stopped thinking of you as somebody rare and extraordinary and fine and wonderful and truly beautiful. 
  3. ^ Saroyan, Aram (1982). Last rites : the death of William Saroyan. 1st ed. New York: W. Morrow. ISBN 0-688-01262-0. OCLC 8169014. 
  4. ^ Matthau, Carol (1992). Among the porcupines : a memoir. 1st ed. New York: Turtle Bay Books. ISBN 0-394-58266-7. OCLC 24955173. 
  5. ^ "saroyan". Parajanov-Vartanov Institute (İngilizce). 9 Şubat 2017. 7 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2021. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=William_Saroyan&oldid=32844751" sayfasından alınmıştır