Skorya
Skorya, kristaller (fenokristaller) içerebilen veya içermeyen oldukça veziküler, koyu renkli volkanik bir kayadır. Tipik olarak koyu renkli (genellikle koyu kahverengi, siyah veya morumsu kırmızı) ve bileşimi bazaltik veya andezitiktir. Skorya, çok sayıdaki makroskopik elipsoidal veziküllerinin bir sonucu olarak nispeten düşük yoğunlukta olan bir yapıya sahiptir. Ancak süngertaşı'nın aksine, tüm skoryaların özgül ağırlığı 1 kilogramdan büyüktür ve suda batar. Delikler veya veziküller, magma içinde çözünen gazlar, erimiş kayada kabarcıklar oluşturarak çözeltiden çıktıklarında oluşur ve bunların bir kısmı kaya soğudukça ve katılaştıkça yerinde donar. Skorya, bir lav akışının bir parçası olarak, tipik olarak yüzeyinin yakınında veya parçalı ejekta (lapilli, bloklar ve bombalar) olarak oluşabilir, örneğin dik kenarlı skorya konileri oluşturan Strombolian patlamalarında. Yemen'de bulunan çürüklerin kimyasal analizi, esas olarak birkaç zeolit (örneğin klinoptilolit) içeren volkanik camdan oluştuğu görülmüştür.[1] Cürufların çoğu camsı parçalardan oluşur ve fenokristaller içerebilir.
Karşılaştırmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Skorya sünger taşından farklıdır daha kalın veziküler duvarlara ve keseciklere sahiptir. Veziküler volkanik kayadır, bu nedenle daha yoğun bir yapıya sahiptir.
Oluşumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Yükselen magma daha düşük basınçlarla karşılaştığında, çözünmüş gazlar ayrışabilir ve veziküller oluşturabilir. Magma soğuduğunda ve katılaştığında keseciklerin bazıları tutulur. Kesecikler genellikle küçüktür, yuvarsıdır ve birbirlerine çarpmazlar; bunun yerine küçük bir bozulma ile birbirlerine doğru açılırlar.
Patlamalardan sonra volkanik koniler geride skorya bırakabilir, genellikle zirvede bir krater ile dağlar oluşturur. Örnek olarak Maungarei; Auckland içinde, aynı şehrin güneyindeki Te Tatua-a-Riukiuta gibi yoğun bir şekilde taş ocağı olmuştur. Skoryanın benzersiz bir formu olan Quincan, Avustralya'nın Far North Queensland kentindeki Quincan Dağı'nda çıkarılıyor.
Kullanımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Skorya, nasıl kullanıldığını etkileyen birkaç yararlı özelliğe sahiptir. Biraz gözenekli, yüksek bir yüzey alanı ve ağırlığı için gücü vardır ve genellikle çarpıcı renklere sahiptir. Dolayısıyla çevre düzenleme ve drenaj işlerinde sıklıkla kullanılmaktadır.[2] Gazlı barbekü ızgaralarında da yaygın olarak kullanılmaktadır.[3]
Skorya, yüksek sıcaklık yalıtımı için kullanılabilir. Petrol kuyusu sahalarında yoğun kamyon trafiğinden kaynaklanan çamur sorunlarını sınırlamak için kullanılır. Ayrıca buzlu ve karla kaplı yollarda çekiş yardımı olarak da kullanılır.
Rapa Nui / Paskalya Adası'ndaki Puna Pau taş ocağı, Rapanui halkının kendine özgü moai heykelleri için pukaoları (veya topknotları) oymak ve hatta bazı moaileri kendileri oymak için kullandıkları kırmızı renkli bir cürufun kaynağıydı.
Görüntüler
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Taze scoria bazen yüzeyinde mavi bir parıltıya sahiptir. -
1886 patlamasından itibaren Tarawera Dağı'nda çeşitli renk tonları vardır. -
-
Scoria'dan türetilen bir volkanik litik parçanın (kum) fotomikrografı; üstteki resim düzlem polarize ışık, alttaki resim çapraz polarize ışık, sol merkezdeki ölçek kutusu 0.25 milimetredir. -
Kaliforniya, Point Mugu yakınlarındaki dağınık kaya. -
Oki Adaları, Japonya'nın Akyia-kaigan sahilindeki kırmızı scoria kayalıkları. 2.8 milyon yıl önce patlak verdi. -
Lassen Volkanik Ulusal Parkı'ndaki kül konisinin yamacında büyüyen çam ağaçları.
.jpg)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kül - Piroklastik veziküler kaya
- Püskürük kayaç - Yüzeydeki hızlı kristalleşmeyle oluşan volkanik kaya
- Tüf - Volkanik külden konsolide kaya
- Ponza - Açık renkli, yüksek veziküler volkanik kaya
- Volkan - sıcak lav, volkanik kül ve gazların yüzeyin altındaki bir magma odasından
- Kayaç - Doğal olarak oluşan mineral agregası
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Preliminary Assessment of Utilization of Al-Jaif Scoria (NW Sana'a, Yemen) for Cement Production". 13 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2022.
- ^ Three Kings Quarry 24 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Winstone Aggregates.
- ^ "Rock Types and Rocks Found in Michigan" (PDF). 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ocak 2021.