Karmobil
Karmobil veya kar motosikleti, kışın kar üzerinde seyahat, spor ve eğlence için tasarlanmış bir araçtır. Kar ve buz üzerinde çalışacak şekilde tasarlanmıştır ve gitmesi için yol vb gerektirmez ancak çoğu arazide ya da parkurda sürülür. Karmobil sürmek, birçok insanın önemli bir hobisi olduğu bir spordur.
Eski kar motosikletleri genellikle iki kişiyi taşırdı, ancak 1990'lardan beri üretilen çoğu kar motosikleti yalnızca tek kişi binecek şekilde tasarlanır. İki kişinin gideceği şekilde yapılan kar motosikletleri, "2'li" kar motosikletleri veya "turing" modelleri olarak anılır ve pazarın çok küçük bir payını oluşturur. Kar motosikletlerinin ön cam dışında herhangi bir muhafazası yoktur ve motorları normalde arkada tek palet kullanır. Öndeki kayaklar yön kontrolü sağlar.
İlk kar motosikletleri basit lastik paletler kullanırdı ancak modern kar motosikletlerinin paletleri genellikle Kevlar kompozit bir malzemeden yapılır. En eski kar motosikletleri, kolayca bulunabilen endüstriyel dört zamanlı, hava soğutmalı motorlarla giderdi. Bunların yerini hızla daha hafif ve daha güçlü iki-zamanlı benzinli içten yanmalı motorlar aldı ve 2000'lerin ortalarından beri dört zamanlı motorlar yeniden pazara girdi.
20. yüzyılın ikinci yarısında binicileri "kar motosikleti"’nin eğlence amaçlı arttığını gördü. Eğlence amaçlı sürüş, snowcross/yarış, patika sürüşü, serbest stil, boondocking, hendek çakma (ingilizce: ditchbanging) ve çim sürükleme olarak bilinir. Yaz mevsiminde kar motosikletleri çim, asfalt şeritler üzerinde drag yarışı ve hatta su üzerinde (bkz. Karmobil atlayışı) gidilebilir. Kar motosikletleri bazen uzun mesafeli off-road yarışlarda yarışacak şekilde değiştirilir.
Yasallık
[değiştir | kaynağı değiştir]Yetki alanına bağlı olarak onaylı bir kask olmadan, ehliyetsiz, ruhsatsız bir kar motosikleti ile veya alkol veya diğer maddelerin etkisi altındayken izin verilen alanların dışında araç kullanmak ceza alabilir. Gürültü ve vahşi yaşamla ilgili yasalarda da olabilir.
Ehliyet
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı yargı bölgelerinde, kar motosikletini kullanmak için sürücü ehliyeti gerekir. Örneğin Norveç ve İsveç'te karmobil ehliyeti zorunludur. Finlandiya'da, sürücünün halihazırda başka bir uygun sürücü ehliyeti türü (örneğin araba veya traktör) varsa, karmobil ehliyeti istenmez.
Erken Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]
1911'de 24 yaşında Harold J. Kalenze, Brandon, Manitoba, Kanada'da Araç pervane patenti aldı.[1]
1915'te Michigan, Waters'daki Ray H. Muscott motorlu kızak veya "traineau otomobili" için Kanada patenti aldı ve 27 Haziran 1916'da artık bilinen arka palet(ler) ve önden kayaklı tasarlanmış kar aracı için Amerika Birleşik Devletlerinde ilk patenti aldı.[2] Daha sonra bu tasarımın ardından birçok kişi T Model Fordlara paletler ve kayaklar takılmış şasi ile geliştirdi. Bir süre kırsal posta teslimatı için kullanıldılar. Arabalar ve küçük kamyonun bu dönüşümünün ortak adı 'Kar Uçucuları (İngilizce:Snowflyers) idi.[3]
1935'te Joseph Bombardier ilk kar motosikletini yaptı ve başarıyla denedi. Bu aracın zincir dişlili ve paletli sürüş sistemine vardı ve kayaklarla yönlendiriliyordu.
Kışın kırda nakliye zorlukları diğer araçların kara saplandığı derin karda gitmek için özel tasarımlı kar motosikletinin icadına yol açtı.[4] 20. yüzyıl boyunca hızla gelişen tasarımlarla, kar koşullarına, araziye, çalı vb engellere dayanan önceleri yavaş hızda kızağı çeken, gaz motorlu iki kişilik paletli makineler yapıldı.
İlk tasarımlarda 10 beygir gücü (7,5 kW) iki zamanlı motorlar, bazılarındaysa gücü 200 hp (150 kW) üzerinde daha yeni tarzlı iki ve dört zamanlı benzinli motorlar kullanıldı.
Birden fazla yolcu taşıyan kar motosikletleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kar motosikleti[5][6] sadece bir mucidin eseri değil, daha çok araçların karda gitmesi için motor ve destekleyici cihazların bir geliştir sürecidir. Karmobil, genellikle aynı bileşenleri ama farklı bir amaç için kullanan mucitlerin önce otomobilde ve daha sonra havacılıktaki gelişmelere paralel çalışmalarının sonucu geliştirilen bir ürünüdür.
Wisconsin'liler 1900'den önce kar üzerinde araçlarla, koşucular ve kavrama paletleriyle donatılan bisikletlerle, buharla çalışan kızaklarla ve daha sonra da arkada traktör paletleri ve önde kayaklarla dönüştürülmüş T Model Ford'larla deneyler yaptılar.
Modeli olmayan bir kızak-pervane tasarımı için patent (554.482), 5 Eylül 1895'te mucitler William J. Culman ve Brule, Wisconsin'li William B. Follis tarafından gönderildi.[7]
1926'da Wisconsin, Three Lakes yakınlarında düzenlenen ilk yarışlara bu "kar arabalarından" 104'ü katıldı.
1920'lerde Wisconsin, Sayner'den Carl Eliason uzun bir kızağa iki silindirli motosiklet motoru takarak onu öndeki kayaklarla yönlendirdi ve tek motorlu sonsuz bir palet kullanarak ilk modern kar motosiklet prototipi geliştirdi.[8] Finlandiya'dan 200'lük bir sipariş aldıktan sonra patentini Clintonville'deki Four Wheel Drive (FWD) şirketi'ne sattı. Askeri kullanım için 300 adet bunlardan yapıldı ve ardından patenti Kanadalı bir yan kuruluşa devrettiler.
Amerikan Motorlu Kızağı, 1905'te Boston'da üretilen kısa ömürlü, yenilikçi bir araçtı. Karda seyahat için tasarlanmış, motor, tahrik mil sistemi ve kızakları tutan bir çerçeveye takılmış bir kızak gövdesinden oluşuyordu.[9] İlginç bir yenilik olarak görülmesine rağmen satışları azdı ve 1906'da üretim durdu.[10]
Pervane tahrikli ve kayakları üzerinde giden Aerosani, 1909–1910'da arasında helikopterle ünlü Rus mucit Igor Sikorsky tarafından inşa edildi.[11] Aerosaniler, Kış Savaşı ve İkinci Dünya Savaşı sırasında Sovyet Kızıl Ordu'su tarafından kullanıldı.[12]
Aerosani'lerin paletlerle hareket etmedikleri için kar motosikletleri olarak sayılıp sayılmadıkları konusunda bazı anlaşmazlıklar vardır.[13][14][15]
Adolphe Kégresse, 1906 ve 1916 yılları arasında Çar II. Nikolay için çalışırken Kégresse paleti adlı orijinal bir tırtıl palet sistemi tasarladı. Bunlar, birbirine kenetlenen metal segmentler yerine esnek bir kayış kullanıyordu ve geleneksel bir arabaya veya kamyona onu kar da dahil olmak üzere yumuşak zeminde kullanıma uygun bir yarım palet haline getirmek için takılabilirdi. Geleneksel ön tekerlekler ve direksiyon sistemi kullanıldı ancak sağ üst resimde görüldüğü gibi tekerleğe kayak takılabilir. Bunu Kraliyet garajındaki Rolls-Royce arabalar ve Packard kamyonlar dahil olmak üzere birçok arabaya uyguladı. Bu bir kar arabası olmasa da, modern kavramın atasıdır.
Amerika Birleşik Devletleri Ortabatı'sının nispeten kuru kar koşulları, dönüştürülmüş Ford Model T'lere ve diğer benzer araçlara uygundu, ancak bunlar güney Quebec ve New England gibi nemli kar alanları için uygun değildi. Bu, Quebec, küçük Valcourt kasabasından Joseph-Armand Bombardier'in her türlü kar koşuluna uygun farklı bir tırtıl palet sistemi icat etmesine yol açtı.
Bombardier, 1928'den beri bazı "metal" paletli araçlar yapmıştı, ancak yeni devrim niteliğindeki palet çekiş sistemi (kauçuk kaplı dişli bir tekerlek ve arka tekerlekleri saran kauçuk ve pamuklu bir palet) ilk büyük buluşuydu. 1937'de kapalı, yedi kişilik bir kar arabası olan B-7'nin üretimine başladı ve 1942'de on iki kişilik bir model olan B-12'yi tanıttı. B-7'de Ford Motor Company'den V-8 düz başlı motor vardı. B-12'nin Chrysler endüstriyel altı silindirli düz kafalı motoru vardı ve 1951'e kadar 2,817 adet üretildi. Ambulanslar, Canada Post araçları, kış "okul otobüsleri", ormancılık makineleri ve hatta II. Dünya Savaşı'nda ordu araçları gibi birçok uygulamada kullanıldı. Bombardier her zaman motorlu scooter boyutuna benzer daha küçük bir versiyonun hayalini kurmuştu.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- How Stuff Works – Snowmobiles9 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Environmental Impact Studies* The International Association of Snowmobile Manufacturers26 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 | Taşıtlar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Office, Government of Canada, Industry Canada, Office of the Deputy Minister, Canadian Intellectual Property. "Canadian Patent Database / Base de données sur les brevets canadiens". www.ic.gc.ca. 10 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2018.
- ^ ABD patent 1.188.981
- ^ ""Snowflyers Replace Dogs in Frozen North" Popular Mechanics, December 1934". 16 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2021.
- ^ Smowest Magazines (2002). "Snowmachine". 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2009.
- ^ University of Oregon Slang Dictionary (2002). "Sled". 30 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2009.
- ^ sledspace.com (2008). "Sledspace – Snowmobile Community". 29 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2011.
- ^ Official Gazette of the United States Patent Office United States. Page 778. January 1, 1896; U.S. Patent Office.
- ^ "Lame hunter invents swift motorized sled". Popular Science: 62. December 1928. 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2013.
- ^ "Scientific American Volume 92 Number 04 (January 1905)". archive.org. 28 Ocak 1905. 13 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017.
- ^ "The American Motor Sleigh & The American Motor Sleigh Co". www.american-automobiles.com. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017.
- ^ "The Propeller-Driven Sleigh". SelfSite. 26 Temmuz 2005. 10 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2008.
- ^ Valeri Potapov Translated by: James F. Gebhardt (1998). "Soviet Combat Snowmobiles". The Russian Battlefield. 26 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2008.
- ^ "Enjoying A Snowmobile At Full". Journal-a-day. 18 Aralık 2006. 7 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2008.
Not only are snowmobiles popular in the United States and Canada, USSR has their very own version of the snowmobile, which can be seen in the Aerosani. Aerosani, when interpreted, intends "aero sleigh." The Russians usage this propeller-powered snowmobile for delivering the mail, patrolling the metes, as well as for recreational intents.
- ^ "Soviet Aerosani RF 8 (for 3D Studio Max)". Vanishing Point. 7 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2008.
An aerosani (Russian: aerosani, literally 'aerosled') is a type of propeller-powered snowmobile, running on skis, used for communications, mail deliveries, medical aid, emergency recovery and border patrolling in northern Russia, as well as for recreation. Aerosanis were used by the Soviet Red Army during the Winter War and the Second World War.
- ^ On this site, they tell you to go to Snowmobile when you search for Aerosani 18 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.