I. Darius
| I. Darius Büyük Darius 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| krallar Kralı Büyük Kral Pers Kralı Medya Kralı Babil Kralı Mısır Firavunu Ülkelerin Kralı | |||||
 | |||||
| 4. Pers Kralı | |||||
| Hüküm süresi | Eylül MÖ 522 - Ekim MÖ 486 (36 yıl) | ||||
| Taç giymesi | Pasargad | ||||
| Önce gelen | Bardiya | ||||
| Sonra gelen | I. Serhas | ||||
| Mısır Firavunu | |||||
| Hüküm süresi | Eylül MÖ 522 - Ekim MÖ 486 | ||||
| Önce gelen | Bardiya | ||||
| Sonra gelen | I. Serhas | ||||
| Doğum | MÖ 550 | ||||
| Ölüm | Ekim MÖ 486 (64 yaşında) | ||||
| Defin | Nakş-ı Rüstem, İran | ||||
| Eş(ler)i | |||||
| Çocuk(lar)ı | Artobazan, Serhas | ||||
| |||||
| Hanedan |  Ahameniş | ||||
| Babası | Hystaspes | ||||
| Annesi | Rhodogune | ||||
| Dini | Zerdüştlük | ||||
Büyük Darius (MÖ 549 - MÖ 485, Eski Farsça: 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁, Xerxes Dārayawauš), MÖ 522 - 485 yılları arasında Pers İmparatoru. Modern Farsçada adı داریوش (Dâryûş), İbranice kaynaklarda דַּרְיָוֶשׁ (Daryaweş) Antik Yunancada Δαρεῖος (Darios), Latince ve Romalı tarihçilerin notlarında ise Darius biçiminde geçer. Ayrıca Darius yaptığı fetihler ile Persler için çok önemli sayılır.
İktidara 28 yaşında geldi ve kısa sürede kendisini büyük bir askeri lider ve daha büyük bir yönetici olarak kabul ettirdi. Tahta çıkışı gizemle kaplıdır, bazıları tacı almak için bir darbe düzenlediğini öne sürmektedir.
Darius saltanatının ilk yıllarında çok sayıda ayaklanmayla karşı karşıya kaldı, ancak seçkin imparatorluk muhafızları Ölümsüzler'in yardımıyla bu isyanları etkili bir şekilde bastırdı. İmparatorluğun sınırlarını genişleterek doğu sınırını İndus Nehri'ne, batı sınırını ise İstanbul Boğazı'nın ötesine kadar ilerletti.
Ancak Darius en çok idari ve örgütsel becerileriyle hatırlanır. İmparatorluğu satraplık adı verilen ve her biri satrap adı verilen atanmış yerel görevliler tarafından yönetilen 20 eyalete ayırdı. Her eyaletten alınacak yıllık vergi miktarını belirledi ve eyaletlerin faaliyetlerini izlemek ve tebaalarını aşırı vergilendirmediklerinden emin olmak için ajanlar gönderdi. Darius ayrıca sikke bastırarak hem vergilendirmeyi hem de ticareti geliştirdi.
Sulama sisteminde önemli iyileştirmeler yaparak imparatorluk genelinde tarımı ve yerleşimi teşvik etti. Ayrıca Efes'ten imparatorluğun idari merkezi Susa'ya kadar 1.500 milden fazla uzanan Kral Yolu da dahil olmak üzere bir dizi yol inşa etti. Yol bakımlıydı ve tüccarlar tarafından üç ayda ya da kraliyet gönderileri tarafından sadece bir haftada geçilebiliyordu.
Darius'un yönetimi altında Zerdüştlük devlet dini haline geldi ve çok geniş bir alana yayılan imparatorlukta birlik ve kimlik duygusu sağladı. Darius hoşgörülü bir hükümdardı ve diğer inançlara sahip tebaasının kendi tanrılarına ibadet etmelerine ve kültürel geleneklerini sürdürmelerine izin verildi.
Darius otuz yılı aşkın bir süre hüküm sürdü ve yönetim, ticaret ve altyapı alanlarındaki başarılarıyla hatırlanır. Ünlü Maraton Savaşı da dahil olmak üzere Yunanlılara karşı kaybettiği savaşlara rağmen, kalıcı bir miras bıraktı. Darius Pers tarihinin en büyük hükümdarlarından biri olarak anılmaktadır.[1]
İç Savaş
[değiştir | kaynağı değiştir]II. Kambises'in dengesiz yönetimi sonucu İran'da taht Smerdis'in eline geçmişti. Ülke iç savaşın eşiğine geldiği sırada Kambises intihar etti.
Ancak sarayda Smerdis'in bir sahtekar olduğu fikri yayılıyordu. Bazılarına göre tahtta oturan kişi Büyük Kiros'un oğlu Smerdis değil, Gaumata adında bir Mecusi büyücüydü. Ölümsüzler'in komutanı olan General Darius bu söylentileri yayarak Smerdis'e karşı isyan bayrağı açtı. Soylularla birleşerek Smerdis'i devirdi ve şah oldu.[2]
İmparatorluğun altın çağı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Büyük Kiros Asya'da gidebileceği en uç noktaya dek gitmiş ve orada ölmüştü. Kambises de Afrika'da en uç noktaya erişmiş ve ölmüştü. Darius imparatorluğu Avrupa yönünde genişletmeye karar verdi.
Batı Anadolu'da İyonların isyanı, Perslerin dikkatini bu yöne çekti. İsyanı Yunan kentlerinin desteklediği anlaşılınca Darius Ege'nin karşı yakasına sefer kararı aldı. Ancak Yunanistan beklenenden daha zorlu bir düşman çıktı, savaşçı kentlerin direnişi ve coğrafi engeller yüzünden yıpranan Pers ordusu Maraton'da bozguna uğradı.
Trakya ve Makedonya'yı istila eden Darius, kuzey bozkırlarındaki İskit savaşçılarının üzerine yürüdüyse de önemli bir sonuç elde edemedi.
Darius döneminde imparatorluk en geniş sınırlarına ulaştı. Büyük Kiros'un yapımını başlattığı ticaret yolları tamamlanarak ulaşım kolaylaştırıldı. Sınırlar içindeki barış ve istikrar sayesinde ekonomik faaliyetler gelişti ve Akdeniz'in batısına dek uzanan ticaret hatları kuruldu.
Darius'un hükmü altına giren farklı milletler arasında kısmen huzur temin edilmişti. Yahudilere dini serbestlik tanındı. Mısır'da bir tapınak inşa edildi. Yunan kahinlerine önem verildi.
Darius dönemindeki en büyük bayındırlık faaliyeti ise Persepolis adlı yeni başkentin inşa edilmesi oldu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Darius I—facts and information". Culture (İngilizce). 11 Şubat 2019. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2020.
