İçeriğe atla

Einsatzgruppen

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Einsatzgruppen
Einsatzgruppen, Schutzstaffel (SS) idaresi altında faaliyet gösteriyordu.

Sovyet sivillerinin toplu infazı, 1941
Genel bilgiler
Kuruluş tarihi1939
Önceki kurum
Sonraki kurum
  • Yok
TürüParamiliter
BağlılığıSchutzstaffel
Üst kuruluşReichsführer-SS
AdresReichssicherheitshauptamt, Niederkirchnerstraße, Berlin
Personel sayısı3.000 (1941)
Yönetici(ler)

Einsatzgruppen (Özel Harekât Birimleri), SS'e bağlı, Heinrich Himmler'in kontrolünde ve Reinhard Heydrich'in yönetimi altındaki, II. Dünya Savaşı sırasında Alman Ordusunun işgal ettiği bölgeleri ev ev arayarak Yahudileri, Romanları ve komünistleri öldüren seyyar infaz birlikleri.[1] A B C ve D isminde 4 Einsatzgruppe timi vardı ve her birlik 600-1000 askerden oluşuyordu. Toplama kampları kurulmadan önce infazlarda etkin rol oynamışlardır. En önemli eylemleri Babi Yar Katliamı'dır. Gezici birliklerdir. Sürekli hareket halinde olup bir infazdan ötekine doğru eylemlerini gerçekleştirmişlerdir. Çukur kazıp öldürüp gömme işi oyalayıcı olduğundan ve öldürme sırasında çok fazla mermi harcandığından bunun yerine toplama kampları kurulmuştur.

Einsatzgruppen mensuplarının, komutanları tarafından kendilerine verilen emirler gereği 1941-1945 yılları arasında 1,3 milyondan fazla Yahudiyi kurşuna dizdikleri tahmin edilmektedir. Einsatzgruppen komutanları II. Dünya Savaşı sonrasında yapılan duruşmalarda Barbarossa Harekâtı öncesinde tüm Sovyet Yahudilerini öldürmelerini gerektiren bir emir aldıklarını iddia etmişlerdir.[2] Bugüne kadar böyle bir emrin verildiğine dair herhangi bir kanıt bulunamamıştır.[3] İngiliz tarihçi Sir Ian Kershaw, Adolf Hitler'in Barbarossa Harekâtı'ndan önce, "Yahudi-Bolşevizm" güçlerini "yok etmek" için merhametsiz bir savaşın gerekliliği hakkındaki kıyametvari sözlerinin, Einsatzgruppen komutanları tarafından aşırı antisemitik şiddete başvurma izni ve teşviki olarak yorumlandığını ve her Einsatzgruppen komutanının ne kadar ileri gitmeye hazır olduğu konusunda kendi takdir yetkisini kullandığını ileri sürmektedir.[4]

Sovyetler Birliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

22 Haziran 1941'de Sovyetler Birliği'nin işgalinden sonra birliğin Ana görevi Polonya'da olduğu gibi sivilleri öldürmekti ancak bu kez hedefleri arasında özellikle Sovyet Komünist Partisi komiserleri ve Yahudiler vardı.[5] 2 Temmuz 1941 tarihli bir mektupta Heydrich, SS ve Polis Liderlerine "Einsatzgruppen tüm üst ve orta rütbeli Komintern yetkililerini, Komünist Partinin merkez, il ve bölge komitelerinin tüm üst ve orta rütbeli üyeleri, aşırı ve radikal Komünist Parti üyeleri, halk komiserleri ve parti ve hükûmet görevlerindeki Yahudilerin infaz edilmesi için açık uçlu talimatlar verildi. İşgal altındaki bölgelerdeki halk tarafından kendiliğinden başlatılan herhangi bir pogromun sessizce teşvik edilmesi talimatını verdi.[6]

8 Temmuz'da Heydrich, tüm Yahudilerin partizan sayılacağını duyurdu ve 15 ile 45 yaş arasındaki tüm erkek Yahudilerin vurulması emrini verdi.[7] 17 Temmuz'da Heydrich, Einsatzgruppen tüm Yahudi Kızıl Ordu savaş esirlerini ve ayrıca Gürcistan ve Orta Asya'daki tüm Kızıl Ordu savaş esirlerinin, Yahudi olabileceği gerekçesiyle öldürülmesini emretti.[8] 1935 tarihli Nürnberg Yasalarının en az üç Yahudi büyükanne ve büyükbabası olan herkesi Yahudi olarak tanımladığı Almanya'dan farklı olarak, Einsatzgruppen en az bir Yahudi büyükanne ve büyükbabası olan herkesi Yahudi olarak tanımlad, her iki durumda da kişinin dini uygulayıp uygulamamasının önemi yoktu.[9] Birim aynı zamanda Romanları ve akıl hastalarını yok etmekle de görevlendirildi. Einsatzgruppen'in rehineleri vurması yaygın bir uygulamaydı.[10]

İşgal başladığında Almanlar, bir güvenlik boşluğu bırakarak kaçan Kızıl Ordu'yu takip etti. Bölgedeki Sovyet gerilla faaliyetlerine ilişkin raporlar ortaya çıktı ve yerel Yahudilerin işbirliği yaptıklarından hemen şüphelenildi. Heydrich, memurlarına yeni işgal edilen bölgelerde Yahudi karşıtı pogromları kışkırtmalarını emretti.[11] Bazıları Einsatzgruppen tarafından düzenlenen pogromlar Letonya, Litvanya ve Ukrayna'da patlak verdi.[6] Barbarossa Operasyonu'nun ilk birkaç haftasında 40 pogromda 10.000 Yahudi öldürüldü ve 1941'in sonuna gelindiğinde 24.000 kadar kurbanın olduğu 60 kadar pogrom gerçekleşti.[6] [12] Ancak SS-Brigadeführer Franz Walter Stahlecker, Einsatzgruppen komutanı Ekim ortasında üstlerine Kaunas sakinlerinin kendiliğinden pogrom başlatmadığını ve Almanların gizli yardımına ihtiyaç duyulduğunu bildirdi.[7] Benzer bir suskunluk Einsatzgruppen tarafından da dile getirildi. Rusya ve Beyaz Rusya'da B ve Einsatzgruppen Ukrayna'da C, daha doğuda Einsatzgruppen seyahat ettikçe, bölge sakinlerinin Yahudi komşularını öldürmeye teşvik edilme olasılıkları o kadar azalıyordu.[7]

Dört ana Einsatzgruppen grubunun tümü savaşın ilk günlerinden itibaren toplu silahlı saldırılara katıldı.[7] Başlangıçta hedefler yetişkin Yahudi erkeklerdi, ancak ağustos ayına gelindiğinde ağ kadınları, çocukları ve yaşlıları, yani tüm Yahudi nüfusunu kapsayacak şekilde genişletildi. Başlangıçta, uydurma suçlamaların (kundakçılık, sabotaj, karaborsacılık veya çalışmayı reddetme gibi) yüksek sesle okunduğu ve kurbanların idam mangası tarafından öldürüldüğü silahlı saldırılarda bir nevi yasallık vardı. Bu yöntemin çok yavaş olduğu ortaya çıktığından, komando Kurbanlarını daha büyük gruplar halinde dışarı çıkarmaya ve hazırlanan toplu mezarların yanında, hatta içinde vurmaya başladılar. Bazı komando hayatta kalanların tabancayla öldürülmesiyle otomatik silah kullanmaya başladı.[7]

Katliam haberi duyulunca birçok Yahudi kaçtı. Ukrayna'da Yahudilerin yüzde 70 ila 90'ı kaçtı. Bu, Einsatzkommando VI'nın lideri tarafından faydalı olarak görüldü. Çünkü bu, rejimi kurbanları Urallar üzerinden daha doğuya sürmenin maliyetlerinden kurtaracağı için faydalıydı.[7] Diğer bölgelerdeki işgal o kadar başarılıydı ki Einsatzgruppen işgal edilen topraklardaki tüm Yahudileri derhal öldürmek için yeterli güce sahip değildi.[7] Einsatzgruppen bir durum raporu Eylül 1941'de C, tüm Yahudilerin Bolşevik aygıtın üyesi olmadığını kaydetti ve Yahudiliğin tamamen ortadan kaldırılmasının ekonomi ve gıda tedariki üzerinde olumsuz bir etkisi olacağını öne sürdü. Naziler Judenfrei toplama kamplarına, gettolara ve kırsal bölgelere toplamaya başladılar.[7] Büyük şehirlerde Yahudi konseyleri kuruldu ve Yahudilerin hepsi ölene kadar köle işçi olarak kullanılması için zorunlu çalıştırma çeteleri kuruldu, bu hedef 1942'ye ertelendi.[7]

Einsatzgruppen halka açık idamları yerel halka karşı bir terör taktiği olarak kullandı. Bir komando 9 Ekim 1941 tarihli B raporu böyle bir idamı anlatıyordu. Demidov yakınlarındaki şüpheli partizan faaliyeti nedeniyle, 15 ila 55 yaş arasındaki tüm erkek sakinler taranmak üzere bir kampa yerleştirildi. Toplamaya partizan ve Komünist olarak tanımlanan 17 kişi katıldı. Grubun beş üyesi asılırken, 400 bölge sakini izlemek üzere toplandı, geri kalanı vuruldu.[10]

Gazlama

[değiştir | kaynağı değiştir]
Chełmno imha kampının yakınında bulunan Magirus-Deutz minibüsü, gaz kamyonu olarak kullanılanlarla aynı tipte.

Bir süre sonra Himmler, Einsatzgruppen'in kullandığı öldürme yöntemlerin verimsiz maliyetli buldu. Bu infaz şekli birliklerin moralini bozuyordu ve bazen kurbanları yeterince hızlı öldürmüyordu.[5] Askerlerin çoğu katliamları gerçekleştirmenin imkansız olmasa da zor olduğunu düşünüyordu. Faillerden bazıları fiziksel ve ruhsal sağlık sorunları yaşadı, birçoğu da alkole yöneldi.[13] Tarihçi Christian Ingrao, silahlı saldırıları bireysel sorumluluk olmaksızın kolektif bir eylem haline getirmeye çalışıldığını belirtiyor. Cinayetleri bu şekilde çerçevelemek, her failin suçluluktan arınmış hissetmesi için psikolojik olarak yeterli değildi.[14] Browning, potansiyel faillerin üç kategorisine dikkat çekiyor. "En başından itibaren katılmaya istekli olanlar, kendilerine emredildiği için ahlaki kaygılara rağmen katılanlar ve katılmayı reddeden önemli bir azınlık."[13] Birkaç adam, öldürme yöntemlerinde ve bu göreve olan şevklerinde kendiliğinden aşırı derecede acımasız hale geldi. Einsatzgruppen D Komutanı, Otto Ohlendorf, bu aşırılığa olan eğilimi özellikle belirtti ve katılmaya çok hevesli veya çok acımasız olan herhangi bir adamın daha fazla infaz yapmamasını emretti.[13]

Himmler, Ağustos 1941'de Minsk'e yaptığı ziyaret sırasında bir Einsatzgruppen tanık oldu. İlk elden toplu infaz yaptı ve Yahudileri vurmanın adamları için çok stresli olduğu sonucuna vardı.[6] Kasım ayına gelindiğinde, infazlara katılmaktan dolayı sağlığı bozulan SS adamlarına dinlenme ve akıl sağlığı bakımı sağlanması için düzenlemeler yaptı.[13] Ayrıca kurbanlara, özellikle de kadın ve çocuklara gaz verilmesine geçiş yapılması gerektiğine karar verdi ve cinayetlere yardımcı olabilecek gözden çıkarılabilir yerli yardımcıların işe alınmasını emretti.[13] [6] Daha önce akıl hastalarını öldürmek için kullanılan gaz kamyonları, dört ana Einsatzgruppen tarafından da hizmet görmeye başladı.[6] Ancak gaz kamyonetleri komandolar arasında popüler değildi. Çünkü cesetleri minibüsten çıkarıp gömmek korkunç bir çileydi. SS adamlarını travmadan kurtarmak için genellikle bu görevi yapmak üzere mahkûmlar veya yardımcılar görevlendirilirdi.[13] İmha kamplarındaki ilk toplu katliamların bazılarında, gaz kamyonetlerinde kullanılan yönteme benzer şekilde, dizel motorlar tarafından üretilen karbon monoksit dumanı kullanıldı, ancak Eylül 1941 gibi erken bir tarihte Auschwitz'de siyanür bazlı bir pestisit gazı olan Zyklon B kullanılarak deneyler yapılmaya başlandı.[7]

Avrupa'daki Yahudi nüfusunun (on bir milyon kişi) tamamen ortadan kaldırılmasına yönelik planlar, 20 Ocak 1942'de düzenlenen Wannsee Konferansı'nda resmîleştirildi. Bazıları ölümüne çalıştırılacak, geri kalanı ise Yahudi sorununun Nihai Çözümü'nün uygulanması sırasında öldürülecekti. Auschwitz, Belzec, Chelmno, Majdanek, Sobibor, Treblinka ve diğer Nazi imha kamplarındaki kalıcı ölüm merkezleri, toplu katliamın birincil yöntemi olarak gezici ölüm mangalarının yerini aldı.[7] Fakat Einsatzgruppen aktif kaldı ve özellikle Beyaz Rusya'da partizanlarla savaşmak için işe koyuldular.[13]

Şubat 1943'te Stalingrad'daki yenilginin ardından Himmler, Almanya'nın savaşı muhtemelen kaybedeceğini fark etti ve SS-Standartenführer komutasında özel bir görev gücü olan Sonderaktion 1005'in Paul Blobel tarafından kurulması emrini verdi. Birimin görevi, soykırımı örtbas etmek amacıyla Doğu Cephesi boyunca toplu mezarları ziyaret ederek cesetleri çıkarmak ve yakmaktı. Savaşın sonunda bu görev yarım kaldı ve birçok toplu mezar işaretlenmemiş ve kazılmamış durumda bırakıldı.[13]

1944'e gelindiğinde Kızıl Ordu, Alman kuvvetlerini Doğu Avrupa'nın dışına itmeye başladı ve Einsatzgruppen Wehrmacht'ın yanında geri çekildi. 1944 sonlarında komandoların çoğu Waffen-SS savaş birimlerine yerleştirildi veya kalıcı ölüm kamplarına nakledildi. Hilberg, 1941 ile 1945 arasında Einsatzgruppen tarafından, 1,3 milyonu Yahudi olmak üzere iki milyondan fazla insanı öldürdü.[13] Savaş sırasında öldürülen Yahudilerin toplam sayısının 5,5 ila 6 milyon kişi olduğu tahmin ediliyor.[15]

Nazilerin Sovyet savaş esirlerine işledikleri suçların önemli bir kısmını da Einsatzgruppen gerçekleştirdi.

1948'den başlayarak, Einsatzgruppen'in üyeleri, çeşitli davalarda insanlığa karşı suçlar, savaş suçları ve bir suç örgütü üyeliğinden mahkûm edildi.[16]

Einsatzgruppen organizasyonu

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Einsatzgruppe A : başında SS-Brigadeführer Franz Walter Stahlecker vardı. Hukuk doktorası yapmış birisiydi. Görev yeri Baltık ülkeleriydi. Sonderkommandos 1 a, 1 b, Einsatzkommandos 2 ve 3'ten oluşturulup Kuzey Ordular Grubu'nun savaş mıntıkasında faaliyette bulundu. Bu grubun yaptığı işlerin çoğunu Litvan ve Leton gönüllüler halletmişti.[kaynak belirtilmeli]
  • Einsatzgruppe B : başında suç masası şefi SS-Brigadeführer Arthur Nebe (Ekim 1941'e kadar) buluyordu. Belarus'ta görevliydi. Sonderkommandos 7 a, 7 b, Einsatzkommandos 8 ve 9, ilaveten Franz Six komutasındaki "özel birlik" 'ten oluşturulup Merkez Ordular Grubu'nun savaş mıntıkasında faaliyette bulundu.
  • Einsatzgruppe C : başında SS-Gruppenführer Otto Rasch vardı. Siyasal bilimler ve hukuk doktoralı birisiydi. Doktor olarak biliniyordu. Görev yeri Ukrayna idi. Sonderkommandos 4 a, 4 b, Einsatzkommandos 5, 6'dan oluşturulup Güney Ordular Grubu'nun savaş mıntıkasında faaliyette bulundu.
  • Einsatzgruppe D : başında SS-Gruppenführer Otto Ohlendorf vardı. Kendisi ekonomistti. Görev yeri Besarabya-Bukovina, Güney Ukrayna, Kırım ve Kafkasya idi. Sonderkommandos 10 a, 10 b, Einsatzkommandos 11 a, 11 b ve 12'den oluşturulup Güney Ordular Gurbu'nun savaş mıntıkasında faaliyette bulundu.
    • Çocuğunu korumaya çalışan Yahudi kadını vuran Einsatzgruppen mensubu, 1942
      Çocuğunu korumaya çalışan Yahudi kadını vuran Einsatzgruppen mensubu, 1942
    • Kórnik'te Polonyalıların İnfazı, 20 Ekim 1939
      Kórnik'te Polonyalıların İnfazı, 20 Ekim 1939
    • Polonyalı kadınlar Palmiry yakınlarındaki bir ormanda toplu infaza götürülüyor
      Polonyalı kadınlar Palmiry yakınlarındaki bir ormanda toplu infaza götürülüyor
    • Mizocz gettosundaki çıplak Yahudi kadınlar, Ukraynalı yardımcıların yardımıyla Ordnungspolizei tarafından infaz edilmeden önce sırada bekliyorlar
      Mizocz gettosundaki çıplak Yahudi kadınlar, Ukraynalı yardımcıların yardımıyla Ordnungspolizei tarafından infaz edilmeden önce sırada bekliyorlar
    • Ordnungspolizei üyeleri, ilk vurulmadan sağ kurtulanları infaz ediyor
      Ordnungspolizei üyeleri, ilk vurulmadan sağ kurtulanları infaz ediyor
    • Yahudiler Ukrayna'nın Zboriv kentinde kendi mezarlarını kazmaya zorlanıyor, 5 Temmuz 1941
      Yahudiler Ukrayna'nın Zboriv kentinde kendi mezarlarını kazmaya zorlanıyor, 5 Temmuz 1941
    • Genç bir çocuk, kendi cinayetinden kısa bir süre önce öldürülen ailesinin yanında duruyor. Ukrayna, 5 Temmuz 1941
      Genç bir çocuk, kendi cinayetinden kısa bir süre önce öldürülen ailesinin yanında duruyor. Ukrayna, 5 Temmuz 1941
    • Kaunas pogromu sırasında Lietūkis'in garajında Yahudilerin katliamı, 27 Haziran 1941
      Kaunas pogromu sırasında Lietūkis'in garajında Yahudilerin katliamı, 27 Haziran 1941
    • Ukrayna'nın Winniza kentinde bir Einsatzgruppe D üyesi toplu mezarın yanında oturan bir adamı vurmak üzere. Fotoğrafın arkasında " Vinnitsa'daki son Yahudi " yazıyor, 1942
      Ukrayna'nın Winniza kentinde bir Einsatzgruppe D üyesi toplu mezarın yanında oturan bir adamı vurmak üzere. Fotoğrafın arkasında " Vinnitsa'daki son Yahudi " yazıyor, 1942
    • Jäger Raporu'nun 6. sayfasında, raporun kapsadığı beş aylık dönemde yalnızca Einsatzkommando III tarafından öldürülen kişi sayısı 137.346 olarak gösteriliyor.
      Jäger Raporu'nun 6. sayfasında, raporun kapsadığı beş aylık dönemde yalnızca Einsatzkommando III tarafından öldürülen kişi sayısı 137.346 olarak gösteriliyor.

    Ayrıca bakınız

    [değiştir | kaynağı değiştir]

    Kaynakça

    [değiştir | kaynağı değiştir]
    1. ^ "Einsatzgruppen: Genel Bir Bakış". encyclopedia.ushmm.org. 26 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2024. 
    2. ^ Longerich 2010, s. 187.
    3. ^ Longerich 2010, ss. 187–189.
    4. ^ Kershaw 2008, ss. 258–259.
    5. ^ a b Rees 1997.
    6. ^ a b c d e f Longerich 2012.
    7. ^ a b c d e f g h i j k Longerich 2010.
    8. ^ Hillgruber 1989.
    9. ^ Hilberg 1985.
    10. ^ a b Headland 1992.
    11. ^ Urban 2001.
    12. ^ Haberer 2001.
    13. ^ a b c d e f g h i Rhodes 2002.
    14. ^ Ingrao 2013.
    15. ^ Evans 2008.
    16. ^ Records of the United States Nuremberg War Crimes Trials, Vol. 4, United States Government Printing Office, District of Columbia 1950, S. 568–570.
    "https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Einsatzgruppen&oldid=33791506" sayfasından alınmıştır