Zimbabwa

Zimbabwa（辛巴威）

u Zimbabwa sa i labu nu Africa, itiza i 20 00 S, 30 00 E,u ahebal nu lala' mapulung sa 390,757 km². u ahebal nu lala'ay sa 386,847 km², u ahebal nu nanumay sa 3,910 km². hamin nu tademaw sa 14,546,961. kakalukan umah sa 42.50%, kilakilangan umah sa 39.50%, zumaay henay umah sa 18%.

tapang tusu nu kanatal (首都)

u tapang tusu nu kanatal sa u Harare (哈拉雷).

sapadateng nu kanatal demiad (國家紀念日)

sapadateng nu kanatal demiad sa 18 bulad 4 demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal (元首)

u tabakiay a tapang nu kanatal (cung-tung) ayza sa ci Emmerson Mnangagwa, micakat a demiad sa i 2017 a mihcaan 11 bulad 24 demiad.

likisi (歷史)

辛巴威是南部非洲重要的文明發源地，在中世紀時代，該地曾存在一個紹納人建立的文明，並且遺留下不少文化遺跡，其中最重要的莫過於大辛巴威古城。大辛巴威古城.

Sinpa-wi (Zimbabwa (辛巴威) u nutimulan nu Fea-cuo (Africa 非洲) anganganan a sakapahay nu kalalekalan nu lalangawan, itini i teban a se-cian, nina niyadu'ay naidaw ku cacayay nu Saw-na (紹納) a tademaw ni patideng tu sakapahay a aadihan tu kawaw, idaw ku liwan tu namaka babalakiay a lalangawan, idaw ku picidekan nu sakaetiman u tabakiay a Sinpa-wi (Zimbabwa (辛巴威) nu mukasiay a lumaan. tabakiay a Sinpa-wi Zimbabwa mukasi a luma' (大辛巴威古城).

以此城為首都的馬蓬古布韋王國透過與來自印度洋岸的回教商隊貿易，在11世紀時漸漸強盛，利用當地生產的黃金、象牙與銅礦等重要物資，交換來自波斯灣地區的布料與玻璃等生產品，15世紀時，已經成為非洲南部最大的邦國。

nuyni a dukay u suodu a Mafun-kupu-wi wan-kuo (馬蓬古布韋王國) namaka Ing-tu bayu (印度洋) a huiciw (回教) misiwbayay, itini i sabaw tu cacay a se-ci hamawsa a icelang, milihida tu kasilaculan nu 'kim, ngipen nu zu atu sakaetiman nu tung (銅) atu sakaetiman nu cancanan, sakalaliyunan namaka Puo-sewan (Persian Gulf (波斯灣) a niyadu'an a dawaw atu galasu nu nika tahekalan tu tuud, sabaw tu lima a seci, mala Fea-cuo(Africa 非洲) timulan nu satabakiay a kanatal.

紹納文明的強盛在19世紀時邁入尾聲，1837年時，紹納人被屬於祖魯族的恩德貝勒人(Ndebele)征服，來自英國與來自南邊的波爾人開始逐漸蠶食這個地區。

Saw-na (紹納) kasikawawan nu sakaicelangan han itida i sabaw tu siwa a seci hamaw sa nai'tu kulaheci, cacay a malebut walu a lasubu tulu a bataan idaw ku pitu (1837) a mihcaan sa, Saw-na (紹納) a tademaw hiyan nu Culu (祖魯) a binacadan a N-depay-le (Ndebele (恩德貝勒) a tademaw debungan, namaka Uk (Ing-Kuo 英國) atu namaka timulan nu Puo-el (波爾) a tademaw malingatu haymawsa midebung tina niyadu'an.[1]

kalisiw (貨幣)

辛巴威位於非洲內陸，在1980年宣布獨立。辛巴威自然物產豐饒，尤其黃金產量曾是世界第3，馬蘭吉礦區也被認為是全球鑽石儲量最高的礦場。

Sinpa-wi (Zimbabwa (辛巴威) itida i Fea-cuo (Africa 非洲) kitidaan, itini i cacay a malebut siwa a lasubu walu a bataan (1980) a miheca mihapu misiteked. Sinpa-wi (Zimbabwa (辛巴威) pakunida hananay a tuud sakasilaculan, micidek ku kim naw saka tulu nu kitakitay anika singanganan, Malan-ci ba’ba’tuwan (馬蘭吉礦區) u kaadihan nu kitakitay a kapahay nu baba’tuwan a kitidaan.

全國有70%人民從事農業工作，主要種植玉米、菸草，玉米是糧食來源，菸草則外銷

kanatal a tademaw nuheni pitu a bataan (70%) a kilacan u malukay ku kawaw, nipapalumaan u kubkub, langaw nu tabaku, kubkub ku tada kakanen , papah nu tabaku han u sapatahekal inutawan a sapisiwbay.

1980年代，1辛巴威元幣值比1美元更高，1美元只能換到0.65辛巴威元。但由於沒有節制的印出紙幣，導致21世紀發生嚴重的惡性通膨。

cacay a malebut siwa a lasubu walu a bataan (1980) a mihcaan. nu cacayay a papidaan nu Sinpa-wi (Zimbabwa (辛巴威) miki kaka tu Amilika a kalisiw (美元), nu cacayay a Amilikaan nu kalisiw han paliyun han tu Sinpa-wi (辛巴威) a kalisiwan 0.65 nu Sinpa-wi (Zimbabwa (辛巴威) apapidaan. nai kuwantan miingsacu tu pida’nuheni, sisa i tusa a bataan idaw ku cacay a secian pihacen tu mawada’ ku kalisiw nuheni.

在辛巴威獨立之初，穆加比（Robert Mugabe）政權推行大政府、高福利式的社會主義政策。至於經濟層面，辛巴威礦業、農業及手工業發達，曾是非洲最巨發展潛力的國家之1，卻在接下來的20年，一切都毀於一旦。

mahka misiteked tawya, ci Mucia-pi (Robert Mugabe (穆加比) tu cencun palekal tu tabakiay a cenhu, kapah nu sakaudip a siakay nu kawaw. u sakaudip han, Sinpa-wi (Zimbabwa (辛巴威) a ba’ba’tuwan, sakaliwmah atu nalimaan a kakulian a kawaw, naw Fea-cuo (Africa (非洲) satabakiay nu mapalekalay a kanatal. mikilul satu tu tusaay a bataan (20) a mihcaan hidasatu malawpes.

引發辛巴威惡性通膨的主要原因是外債。辛巴威在獨立後，除了接收發達的產業外，也接收了1筆約為7億美元的貸款，約佔當時國民收入總和的15%，對於正積極重建國家的政權來說是過重的負擔。

@@@@@sakalawpes nu Zimbabwa (辛巴威) han mawada’ ku kalisiw matekes ku cancanan tada anganganan sa u tadah tu nuiputahay. Zimbabwa (辛巴威) nuni pisitekedan satu , miala tu sakatanetek nu sakakawawan, mialatu tu cacayay nu pituay a walwalen nu Amilika nu kalisiw amicaliw, kya nutawyaay a sakaudip nu pulung a kalisiw nu sabaw tulima a kilac, tunu tada maheka patideng tu kanatal a cencun sa tada u ba'ketay a tamudungan.

除了舊債之外，為了保護連結莫三比克的對外貿易道路，辛巴威必須花錢維持軍隊，加上社會主義的高福利政策，也使財政支出增加。

idaw henay ku malumanay a tadah, mangalay midiput tu Mozambique numi suayaway nu kasasiwbayan a dadan, Zimbabwa patahkal tu kalisiw misakapah tu hitay, macunus aca nu siakay a talakaw a sakaudip nu kawaw, sisa macunus ku sapatahelkal tu kalisiwan.[2]

lalangawan (文化)

遠離首都，就會看見真正的辛巴威面貌。大部分的辛巴威人，落入貧窮的惡性循環，人們忍飢挨餓，幾乎都是過著自給自足、以物易物的生活。

mibatad satu tu suodu, makaadih tu tatenga'ay nu kawaw nu Zimbabwa tademaw nu Zimbabwa, masa haliyud kuni kapakuyuc nu tademaw nuheni, dungdung han ku sakangalay nuudip a tademaw, sakaliwmah satu ku sakaudip nuheni, saka laliyunliyun sa ku sakaudip nuheni.

大部分農村屋舍都是人們手工搭建而成，只求能遮風避雨就好，欠缺基本的電力系統，也無任何的醫療照護，在教育方面也僅只有最基礎的課程。

numalukay a luma' u udiptu kumisangaay tu luma' tu nuudip, anu idaw tu kakilidungan atu udad kapahaytu sa, inayay ku tinki, inayi' ku padekuwan mamidiputay, sapikiwiku han dada’u dadayumen a sapakatineng a dada’.

辛巴威政府會給予農民一塊土地，在上頭自建屋舍及耕作，土地所有權屬於政府，農民則可以各憑本事努力生產，大部分的農民除了種植作物外，也會自己豢養羊隻及畜養雞鴨，以維持自給自足的生活

Zimbabwa (辛巴威) a cen-fu pabeli tu cacayay a lala ku kakalukan, i pabaw sangan tu luma' atu kakalukan, u lala' han nusifu a lala', nu malukay a tademaw anu hacica ku icelang numisu hidan tu ku icelang, nu katuuday a malukay a tademaw nuni kaluk acacay sa, matineng henay kunuheni pahabay tu sidi atu tulukuk taduk, mangalay misakapah tu nu lalabu nu luma'ay a sakaudip.

耕種的作物收成後，也會拿來販售或是以物易物，換取其他生活所需物品及食物，他們會在熱鬧的路邊擺攤販賣，或者跟旁邊的攤販交易，完全沒有看到金錢流通的狀況，形成很有趣的畫面。

idaw satu kuni kaliwmahan ani laculan, sipacakay nuheni atu saka laliyun tu cancanan a tuudan, paliyun tu kakanalayan tu tuud atu kakanen, itida kunuheni i kalimulakan atu dadadadanan amisilac a pacakay, atu malaliyun tu pacakaya tu tuuday a tademaw, caay ka adih ku kalisiw nuheni, saka tawaansa kuni kahida nuhini.

由於農耕及畜牧的工作繁忙，加上操持家務及照顧幼兒等需求，因此辛巴威農村的男人多半不只娶一位妻子，家裡人口多，才能共同協助養家，大部分的家庭氣氛大致是和諧的。

naisa ku lawat nu kaliwmahan atu pahabay tu papahabayan, micunus tu sakayluma a kawaw atu sapidiputaw tu wawaw, sisa Zimbabwa (辛巴威) nu malukay a tatamaan kanca yadah ku tataynaan a acawaw, katuud tu ku tademaw nu lumaay, kya taneng mapapadang mapalekal ku lamaay a tademaw, amica kuni kakatuud nuheni masasungay naming ku nikaudip nuheni.

辛巴威的學校不多，大部分的小朋友都是步行上學，每日大約要往返6-10公里的路途去上學，在孩子上學之後，就是農村媽媽辛苦一天的開始。

caay ka yadah tu cacudadan nu Zimbabwa (辛巴威), anu micudad satu u culil nuheni ku saka tayda i cacudadan, tudemiad muculil tayda atu katalumaan kanca a enem ~ sabaw ku kacaculilen, micudad satu ku adiwawaw u malukay a ina u kalingatuwan tu amagelu ami sakakawaw.

所有的炊具及鍋碗瓢盆也是自行打造，煮飯時至外面的中庭空地煮飯、洗衣、曬衣、休憩，妻子個有自己的臥室，自己的幼兒一同居住，大了之後跟其他孩子一起睡。

pasu kasin atu nabinabian u udiptu ku misanga'ay, anu misahemay satu tayda i putah nu teban amisahemay, mibac', pawali tu dikuc, pahanhan, masanad ku kakabian nu acawaw, wawaw tu nuudip cinidatu kumi diputay, anu tabakisatu mapulung atu nu dumaan a wawaw a mapulung a mabi'.

房間裡面有梳妝台和衣櫃，都是自己親手做的，還有最重要的蚊帳，因為黃熱病、瘧疾等各種疾病盛行，防蚊是辛巴威一大要事。

idaw ku dada' dinguan atu tangsu, unisangan namin nuudip, pasu baybay, idaw ku hunzepin, malaliya atu cancanan aaimelangan, sakaylikes sa u Zimbabwa (辛巴威) nu saka nu tademawan a kakawawen.

房門外還會種植防蛇蟲的植物，用植物的氣味，讓蛇及其他有毒昆蟲不敢靠近。

putah idaw ku nipalumaan tu sakay cilekay atu bau nu kilang, usanek nu kilang, ku sapatalaw tu bau atu sidukuay a cilekay makasanek tu sanek nu kilang caay tu picapi ku cilekay.

發現辛巴威人的智慧及巧思，雖處於極度貧窮的國家，卻知足懂得珍惜生活的幸福。

kapah ku tangah nu Zimbabwa (辛巴威) a tademaw, amica kuni kapakuyuc nu kanatal nuheni, matineng kunuheni maudip katukuh sa idauc kuni kaudipan nuheni.[3]

malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan

CIA
外交部
List of current heads of state and government
辛巴威：https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%BE%9B%E5%B7%B4%E5%A8%81
辛巴威印鈔還債 100兆只能買3顆蛋：https://ec.ltn.com.tw/article/breakingnews/3288990
辛巴威深度旅遊！一個一千億只能買3顆雞蛋的國家：https://travel.ettoday.net/article/1162209.htm