Kilogrami

Kilogrami është njësi matëse e masës që rrjedhë nga Sistemi SI, është njëmijë fishi i gramit dhe shkruhet me simbolin kg.

Në të gjithë botën punohet për të nxjerrur një përkufizim për kilogramin, i tillë që të rrjedhë nga një konsonante bazë e sistemit. Kjo iniciativë merë hovë edhe më të madh pas njohurive që 40 kopjet e prototipit nëndërkohë janë më të rënda për 50 mikrogram se prototipi. Shkaqet për rritjen së peshesë së kopjeve ende nuk janë gjetur. Pasi që kopjet janë të përpunuara nga i njëjti material sikurse prototipi supozohet se vetë prototipi ka humbur në peshë dhe se kopjet kanë ende të njëjtën peshë.

Orientimet më të njohura në iniciativën për ri-përkufizimin e kilogramit, janë:

• Konstruktimi i një sfere nga një numër i caktuar i atomeve të Siliciumi patër. Një sferë e tillë është prodhuar dhe përdoret për krahasime në prodhim të nivelit nanometer. Në praktikë përdorimi i kësaj sfere në këtë nivel tregoj që ka si pasojë diferenca shumë të vogla. Kjo diferencë llogaritet të jetë si pasojë e matjeve jo korrekte gjatë vendosjes të izotopeve të siliciumit në sferë. Siliciumi në natyrë mundë të gjendet me tri izotope me masa të atomeve 28,29 dhe 30. Tani shikohet për prodhimin e sferës nga siliciumi me izotope të pastra Silicim-28, çka në praktik do të thotë një punë e rëndë diturie si dhe financiare.
• Matja të bëhet me një Vat-peshore, gjatë të cilit proces do të bëhej krahasimi madhësisë mekanike me atë elektrike. Kjo ndodhë në dy hapa : Kalimi i rrymës në një bobinë do të shkaktonte krijimin e fushës magnetike, me një inezitet të caktuar 2) Lëvizja e bobinës në këtë fushë magnetike do të krijonte rrymën induktive. Po ashtu duhet matur shpejtësia dhe nxitimi i lëvizjes së bobinës dhe pesha që krijon pesha e trupit që duhet matur.
• Matja e masës së një atomi me ndihmën e rrezatuesit të joneve dhe mbledhja e joneve në një masë (trup fizik). Duke matur intensitetin e rrymës së rrezatuesit të joneve dhe kohën mund të matet masa e atomit në njësinë kilogram.

Të gjitha këto ide e iniciativa janë në zhvillim e disa nga to edhe praktikohen, por ende nuk është vendosur se cila nga këto apo ide të reja do të zëvendësoj prototipin e tashëm të kilogramit.

Përkufizimi i tanishëm

Që nga 1898 prototipi internacional i kilogramit në Paris është vlera krahasuese ndërkombëtare e kilogramit. Masa e prototipit është e përkufizuar si 1 kg. Ruhet në byron internacionale për masa dhe pesha (Bureau International des Poids et Mesures (BIPM) [1] (https://www.bipm.fr/)) në Sevres afër Parisit.

Prototipi është një cilindër i konstruktuar nga legura 90 % platin dhe 10 % iridium me lartësi dhe rreze prej 39 mm. Vendet nënshkruese të kësaj marrëveshje kanë kopje nga ky prototip. Komiteti internacional për masa dhe pesha vendos se kur duhet krahasuar kopjet me prototipin. Deri më tani këso lloj krahasime të prototipit me kopjet ka pasur më 1950 dhe së fundi më 1990. Shteti anëtarë i këtij komiteti mund të krahasoj kopjen e vet me prototipin në çdo kohë, këtë krahasim zakonisht shtete e bëjnë çdo 10 vite.

Përkufizimi i vjetër

Përkufizimi i vjetër i kilogramit ishte masa e kubit (dm³) prej një decimetri të mbushur me ujë me dendësinë maksimale (në temperaturën 4 °C).

Kilogrami dhe Sistemi SI

shiko Parashtesat e njësive në Sistemit SI

• mikrogrami = 10^-9kg
• miligrami = 0,000 001 kg - e milionta pjes e kilogramit
• grami = 0,001 kg - e njëmijta pjesë e kilogramit
• tonelata = 1000 kg

Përmasa krahasuese në natyrë

Masat më të vogla se 1 µg

< 1 · 10^-9 kg

• < 4 · 10^-36 kg - Masa e një Neutroni
• 9,11 · 10^-31 kg - Masa e një Elektroni
• 1,67 · 10^-27 kg - Masa e një Protoni

1 µg deri 10 µg

≡ 1 · 10^-9 kg deri 1 · 10^-8 kg

• < 1 µg - sasia e substancave më helmuese vdekjepruese - Botulinumtoxin (LD50 = 0,03 µg/100kg) und Tetanustoxin (LD50 = 0,01 µg/100kg)

10 µg deri 100 µg

≡ 1 · 10^-8 kg deri 1 · 10^-7 kg

• 21 µg - plankmasa

100 µg deri 1 mg

≡ 1 · 10^-7 kg deri 1 · 10^-6 kg

• 100–1000 µg - sasia Nikotinit në një cigare

1 mg deri 10 mg

≡ 1 · 10^-6 kg deri 1 · 10^-5 kg

• ≈10 mg - Masa e një milingonje (bubërecit)

10 mg deri 100 mg

≡ 1 · 10^-5 kg deri 1 · 10^-4 kg

• (35–)70 mg - sasia vedekjepruese e Nikotinit për njeriun me peshë prej 70 kg

100 mg deri 1 g

≡ 1 · 10^-4 kg deri 1 · 10^-3 kg

• 200 mg - 1 Karat

Masat mbi një gram

1 g deri 10 g

≡ 1 · 10^-3 kg deri 1 · 10^-2 kg

• 2 g - gjitari më i vogël i njohu në natyrë
• 2 g - shpendi më i vogël i njohu në natyrë

10 g deri 100 g

≡ 1 · 10^-2 kg deri 1 · 10^-1 kg

• 15–16 g - Masa e një CD-je pa kopertinë

100 g deri 1 kg

≡ 1 · 10^-1 kg deri 1 · 10⁰ kg

• 110 g - Pesha e insektit më të rëndë të njohur në natyrë.
• 453,59237 g - funta

Masat mbi një kilogram

1 kg deri 10 kg

≡ 1 · 10⁰ kg deri 1 · 10¹ kg

• ca. 1300 g - Masa mesatare e trurit të njeriut të rritur.

10 kg deri 100 kg

≡ 1 · 10¹ kg deri 1 · 10² kg

100 kg deri 1000 kg (1 t)

≡ 1 · 10² kg deri 1 · 10³ kg

• ca. 250 kg - Luani i rritur
• ca. 700 kg - Lopa
• 907,18474 kg = 1 Tonelatë amerikane

Masat mbi një tonelatë

1 t deri 10 t

≡ 1 · 10³ kg deri 1 · 10⁴ kg

• 1 t - Masa e 1 m³ (1000 Litra) Uji në temperaturë 20 °C
• 1016,0469088 kg = 1 Tonelata britanike
• 1095 kg - Masa e një Mercedesi A140
• 3–7 t - Masa e një Elefantit të rritur

10 t deri 100 t

≡ 1 · 10⁴ kg deri 1 · 10⁵ kg

• 12 t - Elefanti më i madhë të njohur
• 14 t - Kambana e kullës Big Ben në Londër
• 78,7 t - Masa e një aeroplani të tipit Concorde

100 t deri 1000 t

≡ 1 · 10⁵ kg deri 1 · 10⁶ kg

• 181 t - aeroplani Jumbo-Jet (Boeing 747-400)
• 185 t - pesha maksimale e lejueshme për startim e një aeroplani të tipit Concorde
• 397 t - pesha maksimale e lejueshme për startim e një aeroplani të tipit Jumbo-Jet (Boeing 747-400)

Masat e nivelit planetar dhe më të mëdha

Masat mbi 1000 t

> 1 · 10⁶ kg

• 2900 t (≡ 2,9 · 10⁶ kg) - Pesha startuese e Saturn V, raketës startuese të Apollos - misioni në hënë (2550 t nga kjo ishin lëndë djegëse)
• 564.736 t (˜ 5,65 · 10⁸ kg) - anija më e madhe e botës, Naftëmbajtsja Jahre Viking (e mbushur plot)
• 1,5 · 10¹⁸ kg - pesha e atmosferës së Tokës
• 3,3 · 10²⁰ kg - sasia e ujit të të gjitha Oqeaneve
• 7,35 · 10²² kg - Hëna
• 5,98 · 10²⁴ kg - Toka
• 1,9 · 10²⁷ kg - Jupiteri
• 1,99 · 10³⁰ kg - Dielli
• 3,6 · 10⁴¹ kg - Udha e kulloshtes
• ≈ 10⁵³ kg - Gjithësia

Lidhje të jashtme

• National Physical Laboratory FAQ on kilogram definition, the need for a new definition, and some alternatives
• Conversion Calculator for Units of MASS (& Weight) Arkivuar 31 tetor 2004 tek Wayback Machine
• More on the NIST Watt Balance
• More on the Avogadro project
• Conversion: Units of Weight Arkivuar 10 tetor 2004 tek Wayback Machine
• Le Bureau International des Poids et Mesures
• Attogram Detection