Olav V

Olav V
Kunâgâs Olav V ive 1957
Taažâ kunâgâs
Väldipaje	čohčâmáánu 21. peeivi 1957 – uđđâivemáánu 17. peeivi 1991
Ruvnájááh	kesimáánu 22. peeivi 1958 (sivnádâs)
Oovdeb	Haakon VII
Čuávvoo	Harald V
Šoddâm	syeinimáánu 2. peeivi 1903 Appleton House, Sandringham, Norfolk, Eŋland
Jáámmám	uđđâivemáánu 17. peeivi 1991 (87-ihásâžžân) Holmenkollen, Oslo, Taažâ
Pelikyeimi	Ruotâ prinses Märtha
Párnááh	Ragnhild (1930–2012) Astrid (1932– ) Harald (1937–)
Suuhâ	Glücksburg
Eeči	Haakon VII
Enni	Maud
Oskoldâh	luterilâš

Olav V (2. syeinimáánu 1903 Appleton House, Sandringham, Norfolk, Eŋland – 17. uđđâivemáánu 1991 Holmenkollen, Oslo, Taažâ) lâi Taažâ kunâgâs iivij 1957–1991.

Pärni- já nuorâvuotâ

Ovtâstum kunâgâskode prinses Maud, Tanska prinssâ Carl já kyevti-ihásâš Tanska prinssâ Alexander ovdâl ko peerâ varrij Tanskaast Taažân skammâmáánu loopâst ive 1905

Taažâ kunâgâs Haakon VII, ruuvnâprinssâ Olav já roonnig Maud ive 1914 postâkoortâst

Tanska prinssâ Alexander Edward Christian Frederik šoodâi syeinimáánu 2. peeivi 1903 Appleton Housest, Sandringhamist, Norfolkist, Eŋlandist. Suu eeči lâi Tanska prinssâ Carl já suu enni Ovtâstum kunâgâskode prinses Maud. Sun lâi sunnuu áinoo páárnáš. Ko prinssâ Carl šoodâi Taažâ kunâgâssân ive 1905, te Carl já Alexander finnijn uđđâ noomâid já ubâ peerâ finnij uđđâ tittelijd: Carlist šoodâi kunâgâs Haakon VII, Maudist šoodâi roonnig Maud já Alexanderist šoodâi ruuvnâprinssâ Olav. Olav lâi koskâääigi maŋa vuossâmuš väldičokkámsaje árbálâš, kii rávásmij Taažâst.

Škovlim

Aalgâst ruuvnâprinssâ Olav máttái kunâgâslanneest priivaatmáttááttâsâst. Tastko Olav lâi ruuvnâprinssâ já puáttee Taažâ kunâgâs, te suu vaanhimeh halijdáin, et sun jođáččij sehe táválâš škoovlâid já suátiškoovlâid já nuuvt sun meid juuđij. Olav jođeškuođij Halling škoovlâ, mii lâi lane alda Kristianiast. Sun máttááttâlâi tobbeen iivij 1913–1921 reaalsyergist. Ive 1921 sun finnij examen artium já valmâštui. Tast maŋa ruuvnâprinssâ jođeškuođij Taažâ suátiškoovlâ, kost sun valmâštui ive 1924.

Siämmáá ive ruuvnâprinssâ Olav maacâi šoddâmeennâmstis Ovtâstum kunâgâskoodán, ko halijdij máttááttâllâđ ekonomia já vuoigâdvuođâtiettuu Oxford ollâopâttuv Balliol Collegest. Sun valmâštui Oxfordist ive 1926.

Naaijâm já perâeellim

Ruuvnâprinssâ Olav já Ruotâ prinses Märtha vihkâm maŋa ive 1929

Ive 1928 kesiolympialij ääigi ruuvnâprinssâ Olav kihloi syele Ruotâ prinses Märtha Sofia Lovisa Dagmar Thyra. Prinses lâi Olav uárbimpeeli, ko Märtha enni Tanska prinses Ingeborg já Olav eeči kunâgâs Haakon VII láin uábbi já viljâ, já tondiet Olav já Märtha láin tubdâm nubijdis pärnivuođâ rääjist. Uđđâivemáánu 13. peeivi 1929 ruuvnâprinssâ Olav mađhâšij Tukholman já čuávvoo peeivi sunnuu kihlom almostui. Suoi naajáin njuhčâmáánu 21. peeivi 1929.

Sunnui šoddii kulmâ párnáá: ive 1930 šoddâm prinses Ragnhild, ive 1932 šoddâm prinses Astrid já ive 1937 šoddâm ruuvnâprinssâ Harald.

Valastâllâm

Olav lijkkui valastâlmân já lâi viššâlis valastâllee ubâ eellimääigi. Nuorrân sun joba njuškij Holmenkollenluáhá. Tälviv sun čuoigâi ennuv já tävjit-távjá. Olav lâi meid valastâllee, kii vuoitij oovtâst Erik Ankeráin, Johan Ankeráin já Haakon Piro Bryhnáin kollemiitaal puurjâstmist ive 1928 kesiolympialijn Amsterdamist 6mR-purjâskárbáin, mon nommâ lâi Norna. Sun kištottâlâi sehe taažâ já almugijkoskâsâš purjâstemkištoin paijeel 70 ive ääigi.

Fáádást eres soojijn

• Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást Olav V.