Ukrajinska pravoslavna crkva Moskovskog patrijarhata
Ukrajinska pravoslavna crkva
Ukraїnsьka Pravoslavna Cerkva | |
| Osnovne informacije | |
|---|---|
| Predstojatelj | Mitropolit kijevski Vladimir |
| Sjedište | Kijev |
| Rezidencija predstojatelja | Kijevsko-pečerska lavra |
| Kanonska jurisdikcija |  Ukrajina
|
| Kalendar | Julijanski kalendar |
| Broj | |
| Episkopa | 70 (45 eparhijskih, 19 vikarnih, 6 umirovljenih) |
| Eparhija | 45 |
| Školskih ustanova | 22 |
| Manastira | 205 (107 muških, 98 ženskih) |
| Parohija | preko 11.000 |
| Sveštenika | 9.573 |
| Monaha i monahinja | preko 5.000 |
| Vjernika | oko 5 miliona |
| Zvanična stranica | orthodox.org.ua |
Ukrajinska pravoslavna crkva (ukr. Українська православна церква) je samoupravna crkva s pravima široke autonomije pod jurisdikcijom Ruske pravoslavne crkve. To je jedini kanonski priznata pravoslavna crkva u Ukrajini.
U jesen 1989. godine, kao posljedica prestanka državne kontrole nad vjerskim životom u SSSR-u i u vezi sa rastom nacionalističko-separatističkih osjećanja, crkveno-politička situacija u Ukrajini se dosta pogoršala. Konkretno, među sveštenicima i parohijanima Ukrajinskog egzarhata su se javile tendencije za odvajanjem od Moskovskog patrijarhata.
Patrijarh moskovski Pimen i mitropolit kijevski, patrijaraški egzarh Ukrajine, Filaret su primili poruke od klirika iz zapadnoukrajinskih eparhija s pozivom da podare autokefalnost Egzarhatu. Arhijerejski sabor Ruske pravoslavne crkve je 30/31. januara 1990. godine donio Uredbu o egzarhatima (rus. Položenie ob эkzarhatah), koja je pružila egzarhatima (u Ukrajini i Bjelorusiji) velika prava u pogledu samostalne uprave, a takođe i pravo da se predstavljaju kao Ukrajinska pravoslavna crkva i Bjeloruska pravoslavna crkva.
Dana 9. jula 1990. godine u Kijevu se održalo savjetovanje ukrajinskog episkopata, koje je razmatrajući složenu situaciju, konstatovalo da se u zapadnim eparhijama nije prestao vjerski sukob među pravoslavcima i grkokatolicima (unijatima): proces legalizacije unijatske crkve u Zapadnoj Ukrajini je dobio karakter vjerske agresije protiv Ukrajinske pravoslavne crkve i terora po odnosu ka pravoslavcima u tom regionu; nezakonita dejstva unijata nisu sprečavale mjesne vlasti, nego obrnuto, donosile su diskriminacijske odluke u odnosu ka pravoslavcima kada se radilo o predavanju hramova unijatima; u takvim uslovima pravoslavci su, pod pritiskom od strane unijata i mjesnih vlasti, ne želeći da prime uniju, često prisiljavani da pređu u Ukrajinsku autokefalnu pravoslavnu crkvu. U vezi sa tim, episkopat Ukrajinske pravoslavne crkve je uputio Apel ka patrijarhu moskovskom i sve Rusije Aleksiju II i Svetom sinodu Ruske pravoslavne crkve, u kojem su se nalazili predlozi da se ojača autoritet sveštenstva Ukrajinske pravoslavne crkve radi aktivnijeg suprotstavljanja raskolnicima i unijatima. Dana 10. jula 1990. godine održano je zasjedanje Svetog sinoda Ukrajinskog egzarhata koji je odobrio taj apel. Sveti sinod Ruske pravoslavne crkve se 20. jula 1990. godine upoznao s apelom i donio odluku da se razmatra na vanrednom zasjedanju Arhijerejskog sabora. Radi pripreme takvog Sabora, bila je obrazovana Komisija pod predsjedništvom mitropolita krutickog i kolomenskog Juvenalija. Dana 1. oktobra 1990. godine, Sveti sinod je odobrio rad Komisije. Materijali i predlozi su bili upućeni na razmatranje svim preosvećenim Ruske pravoslavne crkve i izneseni na pretres i potvrdu Arhijerejskom saboru.
Od 25. do 27. oktobra 1990, pod predsjedništvom patrijarha Aleksija II, u sinodalnoj rezidenciji u Danilovom manastiru, održao se Arhijerejski sabor u sastavu od 91. jerarha Ruske pravoslavne crkve. Nakon razmatranja apela, Arhijerejski sabor je ustanovio:
- Ukrajinskoj pravoslavnoj crkvi daje se nezavisnost i samostalnost u njenoj upravi.
- U vezi sa tim, naziv Ukrajinski egzarhat se ukida.
- Predstojatelj Ukrajinske pravoslavne crkve se bira od strane ukrajinskog episkopata i njegov izbor potvrđuje patrijarh moskovski i sve Rusije.
- Predstojatelj Ukrajinske pravoslavne crkve nosi titulu mitropolit kijevski i sve Ukrajine.
- Mitropolitu kijevskom i sve Rusije, u granicama Ukrajinske pravoslavne crkve, obraća se sa Blažnjejši.
- Mitropolit kijevski i sve Ukrajine ima pravo nošenja dvije panagije i prednošenja krsta za vrijeme bogosluženja.
- Sinod Ukrajinske pravoslavne crkve bira i postavlja eparhijske i vikarne arhijereje, ustanovljava i ukida eparhije u granicama Ukrajine.
- Mitropolit kijevski i sve Ukrajine kao predstojatelj Ukrajinske pravoslavne crkve je stalni član Svetog sinoda Ruske pravoslavne crkve.
- Ova odluka Arhijerejskog sabora Ruske pravoslavne crkve podliježe potvrdi Pomjesnog sabora Ruske pravoslavne crkve s unošenjem odgovarajućih izmjena u Ustav o upravljanju Ruske pravoslavne crkve.
Sve do januara 2009, za vrijeme patrijarha Aleksija II, Pomjesni sabor se nije sastajao, tako da je status Ukrajinske pravoslavne crkve ostao nepotvrđen. Ali, bio je potvrđen od strane svih arhijerejskih sabora u periodu do sastajanja Pomjesnog sabora Ruske pravoslavne crkve u Moskvi krajem januara 2009. godine.
Ukrajinska pravoslavna crkva ima prava i kanonski status, koji je znatno širi nego kod autonomnih crkava, i faktički je približena nivou autokefalnih crkava. Ona sebe smatra za nasljednicu drevne Kijevske mitropolije (u granicama Ukrajine) i Ukrajinskog egzarhata Ruske pravoslavne crkve.
Predstojatelj Ukrajinske pravoslavne crkve se bira od strane ukrajinskog episkopata i njegov izbor potvrđuje patrijarh moskovski i sve Rusije. Predstojatelj je stalni član Svetog sinoda Ruske pravoslavne crkve, a ukrajinski episkopat učestvuje na arhijerejskim i pomjesnim saborima, i u izboru patrijarha moskovskog i sve Rusije.
Predstojatelj Ukrajinske pravoslavne crkve od 1992. godine je mitropolit kijevski i sve Ukrajine Vladimir (Sabodan). Za vrijeme bogosluženja, predstojatelj se u crkvi spominje kao „Gospodin i Otac naš“.
Prema Ustavu Ukrajinske pravoslavne crkve, najviši organi crkvene vlasti i uprave su: Sabor, Sabor episkopa (arhijerejski sabor) i Sveti sinod pod predsjedništvom mitropolita kijevskog i sve Ukrajine.
Ukrajinska crkva se sastoji iz 43 eparhije, u kojima se nalazi 54 arhijereja (43 eparhijska i 11 vikarnih), i broji oko 10.900 crkvenih opština. U Ukrajinskoj pravoslavnoj crkvi ima 8.962 sveštenoslužitelja (8.517 sveštenika i 445 đakona), radi oko 20 školskih ustanova (1 akademija, 7 seminarija i 12 učilišta). Postoji 175 manastira (85 muških i 90 ženskih) u kojima se nalazi 4.650 monaha i monahinja.
Izuzimajući tri oblasti Galičine (Ljvovske, Ivano-Frankovske i Ternopoljske), Ukrajinska pravoslavna crkva se javlja najvećom konfesijom na cijeloj državnoj teritoriji.
- Sostoяnie na 24 noяbrя 2009 god Arhivirano 2011-10-10 na Wayback Machine-u
- Ustav Ruske pravoslavne crkve Arhivirano 2020-08-07 na Wayback Machine-u
- Statut pro upravlіnnя Ukraїnsьkoї Pravoslavnoї Cerkvi Arhivirano 2010-04-06 na Wayback Machine-u
