Forma (zoologija)
Forma (lat. form = oblik) – u zoologiji – isključivo je neformalni izraz koji se ponekad koristi za opisivanje organizama. Ova kategorija nema uporište u Međunarodnom kodeksu zoološke nomenklature, tj. nije prihvaćen. Drugim riječima, iako su imena formena latinskom jeziku i ponekad se pogrešno prilažu uz dvojno ime, u zoološkom kontekstu, forme uopće nemaju taksonomski značaj.[1][2]
Neki zoolozi koriste riječ "forma" ili "oblik" za opisivanje varijacije u populacijama životinja, posebno insekata, kao dio niza termina i skraćenica koje se dodaju u binomijalnoj ili trinomijalnoj komenklaturi. Mogu se opisati mnogi 'tipski uzorci', ali ni jedan ne treba smatrati apsolutnim, bezujetnim ili kategoričkim. Forme nemaju zvanični status, iako su ponekad korisne u opisivanju visinski ili geografskih klina. Za razliku od morfi (vidi dolje), neka subpopulacija obično se sastoji samo od jedne forme u svakom trenutku.[1]
Primjeri:
- forma geographica – f. geogr.
- Ako se koristi, danas obično označava dio kline; naprimjer za prelaznu međukategoriju između podvrsta u području njihovog kontakta.
- forma localis – f. loc.
- Kao i "f. geogr." Ali samo lokalno; ova „kategorija“ pojavljuje se dosta rijetko. Tkođer pogledajte: mala veličina populacije.
- forma alta – f. alt.
- Fenotipske razlike koje se javljaju u vezi sa nadmortskom visinom, ali mogu u potpunosti biti zbog uticaja okruženja, tj. ne nužno nasljedne. Isto se odnosi i na formr koje generiraju temperaturu ili vlažnost kao što su:
- forma vernalis - f. vern. (proljetna forma)
- forma aestivalis - f. aest. (ljetna forma)
- forma autumnalis - f. autumn. (jesenja forma)
- aberratio - ab.
- Može se koristiti za individue, za male grupe, kao što su jedinje i njegovo potomstvo ili za atipske jedinke (naprimjer, albino).
- Također se koristi za obično posmatrane forme vrste, ali u ovom slučaju upotreba termina forma (f.) ili morfa, prateće opisno ime, više je konvencijsko.
Napomene:
- Termin morfa ima sličan koncept sa mnogo rjeđom upotrebom (također pogledajte: Polomorfizam). Kao ni forme, ni morfe nisu priznati u zvaničnoj zoološkoj terminologiji, a primjena može varirati, ali generalno, morfe se javljaju bez geografskih ili sezonskih ograničenja, a mogu predstavljati značajan dio populacije; obično se nekoliko morfi skupa javljaju u jedinstvenoj subpopulaciji u datom vremen. Jedna vrsta moljaca je poznati primjer.
- Botanička nomenklatura je mnogo složenija, uz upotrebu varijeteta, podvarijeteta i forma koji su formalno regulirani u odredbama ICBN-a.
- ↑ 1,0 1,1 Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2004). Biologija 1.. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-686-8.
- ↑ Campbell N. A. et al. (2008). Biology. 8th Ed.. Person International Edition, San Francisco. ISBN 978-0-321-53616-7.
